Gaan na inhoud

Harlem

Koördinate: 40°48′N 73°57′W / 40.800°N 73.950°W / 40.800; -73.950
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Harlem
Woonbuurt
Hotel Theresa op die hoek van Adam Clayton Powell Jr. Boulevard en 125th Street.
Hotel Theresa op die hoek van Adam Clayton Powell Jr. Boulevard en 125th Street.
Byname: 
"Heaven", "Black mecca"
Kaart van Manhattan wat Harlem in oranje aandui.
Kaart van Manhattan wat Harlem in oranje aandui.
Koördinate: 40°48′N 73°57′W / 40.800°N 73.950°W / 40.800; -73.950
LandVlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State
Deelstaat New York
Stad New York
Borough Manhattan
DistrikManhattan 10[1]
Gestig in1660[2]
Gestig deurPeter Stuyvesant
Genoem naHaarlem, Nederland
Oppervlak
 • Totaal3,63 km2 (1 400 vk. myl)
Bevolking
 • Totaal197 052
TydsoneUTC-5 (OST)
 • SomertydUTC-4 (ODT)
Poskode
10026, 10027, 10030, 10037, 10039
Skakelkodes212, 332, 646 en 917

Harlem is 'n woonbuurt in Bo-Manhattan in die stad New York. Dit word rofweg begrens deur die Hudsonrivier in die weste; die Harlemrivier en 155th Street in die noorde; Fifth Avenue in die ooste; en Central Park-Noord in die suide. Die groter Harlem sluit verskeie ander woonbuurte in.

Die buurt was aanvanklik 'n Nederlandse dorp wat in 1658 amptelik ontstaan het.[4] Dit is genoem na die stad Haarlem in Nederland.

Harlem se geskiedenis word gekenmerk deur 'n reeks ekonomiese siklusse van oplewing en insinking, met aansienlike bevolkingsverskuiwings wat met elke siklus gepaardgegaan het.[5] Dit is in die 19de eeu hoofsaaklik deur Amerikaanse Jode en Italiane bewoon, maar Afro-Amerikaners het tydens die Groot Migrasie in die 20ste eeu in groot getalle daarheen getrek. In die 1920's en 1930's was Sentraal- en Wes-Harlem die middelpunt van die Harlem-renaissance, 'n groot Afro-Amerikaanse kultuurbeweging.

Teen die 1970's het baie inwoners wat dit kon bekostig uit die buurt getrek op soek na beter skole en huise en veiliger strate. Dié wat agtergebly het, was die armstes. Hoewel die regering $100 miljoen bestee het om werkopleiding en woonomstandighede oor 'n tydperk van 10 jaar te verbeter, het Harlem geen verbetering getoon nie.[6]

Ná die 1990's het Harlem weer begin groei. Tussen 1990 en 2006 het die inwonertal met 16,9% toegeneem.[7] Weens werkverliese tydens die Groot Depressie van die 1930's en die deïndustrialisasie van New York ná die Tweede Wêreldoorlog het armoede en misdadigheid in Harlem aansienlik gestyg.[8] In die 21ste eeu het misdadigheid weer afgeneem en Harlem is opgeknap en gerestoureer.

Die gebied het 'n moltrein en busse. Daar is verskeie skole en dit is naby 'n aantal universiteite.

Geografie

[wysig | wysig bron]
'n Kaart van Bo-Manhattan, met Groter Harlem uitgelig. Die ware Harlem is in die middel.

Harlem is in Bo-Manhattan geleë. Die drie buurte wat die Groter Harlem uitmaak – Wes-, Sentraal- en Oos-Harlem – strek van die Harlem- en Oosrivier in die ooste tot die Hudsonrivier in die weste; en van 155th Street in die noorde tot 'n ongelyke grens in die suide wat strek van 96th Street oos van Fifth Avenue, 110th Street tussen Fifth Avenue en Morningside Park, en 125th Street wes van Morningside Park tot die Hudsonrivier.[9][10][11]

Encyclopædia Britannica gee dié grense aan,[12] maar die Encyclopedia of New York City beskou net Sentraal-Harlem as die ware Harlem.

Sentraal-Harlem is die naam van die ware Harlem; dit val onder Manhattan Community District 10.[9] Dié deel word begrens deur Fifth Avenue in die ooste; Central Park in die suide; Morningside Park, St. Nicholas Avenue en Edgecombe Avenue in die weste; en die Harlemrivier in die noorde.[9] Fifth Avenue en Marcus Garvey Park skei dié gebied van Oos-Harlem in die ooste.[9]

Wes-Harlem omvat Manhattan Community District 9 en vorm nie deel van die ware Harlem nie.

Oos-Harlem, ook bekend as die Spaanse Harlem, of El Barrio, val in Manhattan Community District 11.[11]

SoHa-omstredenheid

[wysig | wysig bron]

In die 2010's het sommige eiendomsagente begin om Suid-Harlem en Morningside Heights "SoHa" te noem ('n naam wat vir "South Harlem" staan in die styl van SoHo ("South of Houston Street") en NoHo ("North of Houston Street"), ook in Manhattan, in 'n poging om die modernisering van die buurte te versnel. "SoHa", soos toegepas op die gebied tussen West 110th Street en 125th Street, het 'n omstrede naam geword.[13][14][15]

Inwoners en ander kritici wat dié hernoeming van die gebied teengestaan het, het die naam SoHa beskryf as "beledigend en nog 'n teken van modernisering wat handuit geruk het".[16] Volgens hulle "wis dit nie net die woonbuurt se ryk geskiedenis uit nie, maar lyk dit ook of dit daarop ingestel is om nuwe huurders te lok, insluitende studente van die nabygeleë Columbia-universiteit".[17]

Verskeie New Yorkse politici het wetgewing begin om dié praktyk om woonbuurte te hernoem, stop te sit. In ander New Yorkse woonbuurte het dit gelei tot hoër huur en eiendomswaardes, sowel as 'n "verskuiwing in demografie".[17]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Harlem, from the old fort in the Central Park, New York- openbare biblioteek.
Drie vroue van Harlem, omstreeks 1930.

Voor die aankoms van Europese setlaars is die gebied wat later as Harlem (aanvanklik Haarlem) bekend geword het, bewoon deur die Indiaanse clan Wecquaesgeek, wat deur Nederlandse setlaars Manhattans of Manhattoe gedoop is.[18] Hulle het die gebied op 'n halfnomadiese basis beset. Tot 'n paar honderd het op die Harlemse vlaktes geboer.[19] Tussen 1637 en 1639 is 'n paar nedersettings gestig.[20][21] Harlem is in 1660 amptelik geïnkorporeer, onder die leierskap van Peter Stuyvesant.[22].[23]

Tydens die Amerikaanse Rewolusie het die Britte Harlem tot op die grond afgebrand.[24] Dit het lank geduur om die gebied te herbou, want Harlem het in die laat 18de eeu stadiger gegroei as die res van Manhattan.[25] Ná die Amerikaanse Burgeroorlog het Harlem 'n ekonomiese opbloei beleef, wat in 1868 begin het. Die buurt was 'n toevlugsoord vir New Yorkers, maar ook toenemend vir arm Jode en Italiane.[26] Die bou van spoorlyne[27][28] het Harlem se ekonomiese groei aangehelp, want dit het Harlem met Laer en Sentraal-Manhattan verbind.

Die Joodse en Italiaanse inwoners het afgeneem, terwyl swart mense en Puerto Ricane in dié tyd toegeneem het.[29] Die Groot Migrasie van swart mense na die noordelike nywerheidstede in die vroeë 20ste eeu is aangevuur deur hulle begeerte om die Jim Crow-wette van die Suide agter te laat en beter werk- en opvoedingsgeleenthede vir hulle kinders te soek. In die Eerste Wêreldoorlog het uitbreidende nywerhede swart werkers gesoek vir nuwe werke, waarvoor min werkers beskikbaar was omdat baie jong mans vir die weermag opgeroep is.[30]

Van omtrent die einde van die Tweede Wêreldoorlog is Harlem verbind met die New Negro-beweging en daarna die kunsbeweging bekend as die Harlem-renaissance, wat poësie, romans, die teater en beeldende kunste ingesluit het. So baie swart mense het gekom dat dit "die bestaan van sommige vooraanstaande nywerhede van Georgia, Florida, Tennessee en Alabama bedreig het".[31] Baie van hulle het hulle in Harlem gevestig. Teen 1920 was 32,43% van Sentraal-Harlem se inwoners swart. Volgens die sensus van 1930 was 70,18% van hulle swart en het hulle tot so ver suid as Central Park, by 110th Street, gewoon.[32]

Teen die 1930's is die buurt egter hard getref deur werkverliese tydens die Groot Depressie. In die vroeë deel van die dekade was 25% van die inwoners werkloos, en werkvooruitsigte het dekades lank sleg gebly. Indiensneming onder swart New Yorkers het gedaal namate sommige tradisioneel swart poste, soos dié vir huiswerkers en sommige soorte handarbeid, deur ander etniese groepe oorgeneem is. Baie nywerhede het New York heeltemal verlaat, veral ná 1950. Verskeie opstande het in dié tyd in Harlem uitgebreek, insluitende dié van 1935 en 1943.

'n Woonstelblok in Sentraal-Harlem.
'n Vervalle gebou in Harlem ná die 1970's.

Groot veranderings het nà die Tweede Wêreldoorlog plaasgevind. In die laat 1950's en vroeë 1960's was Harlem die terrein van 'n reeks stakings deur huurders teen hoë rente. Die groepe wat die optogte gelei het, wou hê die stad moes woonsteleienaars dwing om die gehalte van huisvesting te verbeter, rotte en kakkerlakke uit te roei, hitte in die winter te voorsien en huur te beperk.[33]

Die grootste openbare projekte in dié jare in Harlem was openbare huisvesting, met die meeste wat in Oos-Harlem gebou is.[34] Bestaande strukture is afgebreek en met eiendomme vervang wat in die stad ontwerp en bestuur is. In die teorie sou dit 'n veiliger en aangenamer omgewing skep as dié deur privaat eienaars. Vanweë besware uit die gemeenskap is die bou van nuwe projekte stopgesit.[35]

Van die middel 20ste eeu af was die gehalte van opvoeding in Harlem 'n bron van kommer. In die 1960's het sowat 75% van leerlinge in Harlem onderpresteer in lees en 80% in wiskunde.[36] In 1964 het inwoners twee skoolboikotte begin om aandag op die probleem te vestig. In Sentraal-Harlem het 92% van studente tuis gebly.[37]

In die tydperk ná die oorlog was Harlem nie meer die grootste tuiste van die stad se swart mense nie,[38] maar dit het die kulturele en politieke hoofstad van swart New York, en moontlik swart Amerika, gebly.[39][40]

Teen die 1970's het baie inwoners wat dit kon bekostig uit die buurt getrek op soek na beter skole en huise en veiliger strate. Dié wat agtergebly het, was die armstes en swaks geskooldes, met die minste geleenthede vir sukses. Hoewel die federale regering $100 miljoen bestee het om werkopleiding, gesondheidsorg, opvoeding, openbare veiligheid, saniteit, huisvesting en ander omstandighede oor 'n tydperk van 10 jaar te verbeter, het Harlem geen verbetering getoon nie.[41]

Die stad het sy talle eiendomme in Harlem in 1985 op veilings begin verkoop. Die doel was om die gemeenskap te verbeter deur eiendomme in die hande te plaas van die mense wat daar woon en dit moes onderhou. In baie gevale sou die regering 'n eiendom heeltemal restoureer en dit dan teen laer as markprys verkoop.[42]

Ná die 1990's het Harlem weer begin groei. Tussen 1990 en 2006 het die inwonertal met 16,9% toegeneem, en die persentasie swart inwoners het van 87,6% tot 69,3% gedaal.[32] Teen 2010 het dit verder, tot 54,4%, gedaal.[7] Die persentasie wit inwoners het teen 2006 van 1,5% tot 6,6% toegeneem,[32] en teen 2010 tot "byna 10%".[7]

Kultuur

[wysig | wysig bron]
Welkombord bo die voormalige Victoria 5-rolprentteater in 125th Street.

In die 1920's en 1930's was Sentraal- en Wes-Harlem die fokus van die "Harlem-renaissance", 'n skepping van kunswerke sonder presedent in die Amerikaanse swart gemeenskap. Hoewel Harlem se musikante en skrywers veral goed onthou word, was die buurt ook die tuiste van talle akteurs en teatermaatskappye, insluitende die New Heritage Repertory Theater,[22] National Black Theater, Lafayette Players, Harlem Suitcase Theater, The Negro Playwrights, American Negro Theater en Rose McClendon Players.[43]

Die Apollo-teater in 125th Street in November 2006.

Die Apollo-teater het op 26 Januarie 1934 sy deure in 125th Street geopen, in 'n voormalige burlesketeater. Die Savoy Ballroom, in Lenox Avenue, was 'n bekende venue vir swingdanse en is verewig in 'n bekende liedjie uit die tydperk, "Stompin' At The Savoy". In die 1920's en 1930's was daar meer as 125 vermaakvenues tussen Lenox Avenue en Seventh Avenue in Sentraal-Harlem, insluitende speakeasies (kroeë wat onwettige drank verkoop het), kafees, braairestaurante en ander eetplekke, tavernes, teaters en dansplekke.[44]

133rd Street het bekend geword as "Swing Street" en was die tuiste van kabarette, speakeasies en die jazztoneel tydens die Drankverbodtydperk. Dit is ook "Jungle Alley" gedoop vanweë die rassevermenging in die strate.[45][46] Sommige jazzvenues, insluitende die Cotton Club, waar Duke Ellington opgetree het, en Connie's Inn, was beperk tot slegs blankes. Ander was gemeng, insluitende die Renaissance en Savoy Ballroom.

Die Spiritual African Drummer in 135th Street.

In 1936 het Orson Welles sy swart Macbeth in die Lafayette-teater in Harlem opgevoer.[47] Groot teaters van die laat 19de en vroeë 20ste eeu is intussen afgebreek of as kerke ingerig. Harlem het daarna geen permanente teater gehad nie tot die skepping van die Gatehouse-teater in 2006 in 135th Street.[48]

Van 1965 tot 2007 was die buurt die tuiste van die Harlemse Seunskoor, 'n toerende koor en opvoedingsprogram vir seuns, van wie die meeste swart was.[49] Die Meisiekoor van Harlem is in 1989 gestig en het saam met die seunskoor gesluit.[50]

Harlem is ook die tuiste van die grootste African American Day Parade, wat die kultuur van die Afrika-diaspora in Amerika vier. Dit is in 1969 begin.[51] In die laat 1960's het Arthur Mitchell, 'n voormalige danser van die New Yorkse Balletgeselskap, die Dansteater van Harlem gestig as 'n skool en geselskap vir ballet- en teateropleiding. Dit toer land- en wêreldwyd. Generasies teaterkunstenaars het al hier 'n geleentheid gekry.

Teen die 2010's het nuwe gewilde eetplekke hulle deure om Frederick Douglass Boulevard in Harlem geopen.[52] Terselfdertyd het sommige inwoners geveg teen die gentrifikasie (opknapping en restourasie) van die woonbuurt. In 2013 het inwoners 'n sitdemonstrasie gehou om beswaar te maak teen 'n boeremark van vyf dae per week wat sou gelei het tot die sluiting van Macombs Place in 150th Street.[53]

Uptown Night Market is in 2021 gestig om kos, die gemeenskap en kultuur te vier.[54] Dit is een van die grootste nagmarkte in Manhattan. Die hoofattraksies sluit in musiekopvoerings, kunsmarkte en kos.[55]

Die Harlemse R&B-groep Black Ivory in 2017 in Harlem.

Musiek

[wysig | wysig bron]

Baie R&B-/soulgroepe en -kunstenaars was in Harlem bedrywig. The Main Ingredient, Frankie Lymon & The Teenagers, Black Ivory, Cameo, Keith Sweat, Freddie Jackson, Alyson Williams, Johnny Kemp, Teddy Riley en ander se loopbane het in die buurt begin.

Manhattan se bydraes tot hip-hop is grootliks danksy kunstenaars met Harlem-wortels soos Doug E. Fresh, Big L, Kurtis Blow, The Diplomats, Mase en Immortal Technique. Harlem is ook die plek waar gewilde hip-hop-danse soos die Harlem shake, toe wop en Chicken Noodle Soup ontstaan het.

Harlem se klassieke musiek het aanleiding gegee tot organisasies en ensembles soos Roberta Guaspari se Opus 118,[56] die Harlem Chamber Players[57] en Harlem Quartet, en musikante soos die violis Edward W. Hardy.[58]

In die 1920's het Afro-Amerikaanse pianiste in Harlem begin met hulle eie jazzklavierstyl, bekend as stride, wat baie deur ragtime beïnvloed is. Dié styl het 'n baie belangrike rol gespeel in vroeë jazzklaviermusiek.[59][60]

Taal

[wysig | wysig bron]

In 1938 het die jazzsanger Cab Calloway die eerste woordeboek deur 'n Afro-Amerikaner gepubliseer: Cab Calloway's Cat-ologue: A "Hepster's" Dictionary. Dit het die amptelike jivetaalverwysingsboek van die New Yorkse openbare biblioteek geword.[61][62] In 1939 het Calloway 'n meegaande boek die lig laat sien: Professor Cab Calloway’s Swingformation Bureau. Dit het aan lesers vertel hoe om die woorde en frases in die woordeboek aan te wend.

Hy het tot in 1944 verskeie weergawes gepubliseer, waarvan die laaste een was The New Cab Calloway’s Hepsters Dictionary: Language of Jive.[63] Die digter Lemn Sissay het gesê "Cab Calloway het besit van taal geneem vir mense wie se eie tale net 'n paar generasies gelede van hulle weggeneem is."[64]

Godsdienslewe

[wysig | wysig bron]
Die Episkopaalse Kerk Sint Andreas.

Die godsdienslewe was nog altyd baie belangrik in swart Harlem. Daar is meer as 400 kerke in die buurt,[65] en van hulle is amptelike stads- of nasionale landmerke. Christene sluit in Baptiste, Metodiste, Rooms-Katolieke en lede van die Pinksterkerk. Die Abessiniese Baptistekerk het al lank 'n invloed danksy sy groot gemeente. Die Kerk van Jesus Christus van die Heiliges van die Laaste Dae het in 2005 in kapel in 128th Street gebou.

Baie van die buurt se kerke is "winkelfrontkerke", wat in leë winkels, kelders of huise bedrywig is. Hulle het elk minder as 30-50 lidmate, maar daar is honderde van hulle.[66] Ander is ou, groot landmerke. Veral in die jare voor die Tweede Wêreldoorlog het gewilde Christelike charismatiese "kultusleiers" uit Harlem gekom, soos Father Divine.[67] Hy het in 1932 na Harlem verhuis, waar hy volgelinge in die swart gemeenskap gehad het. Sy beweging, die Internasionale Vredesending, het verskeie hotelle gekoop wat hulle "hemele" genoem het. Lede het daar gewoon en op 'n goedkoop manier werk gesoek.

In 'n stadium was Father Divine en die Vredesending die grootste besitters van eiendom in Harlem.[68] Die beweging het ook verskeie goedkoop winkels geopen, waaronder restaurante en klerewinkels, wat hulle ware teen lae pryse kon verkoop deur oorhoofse koste te besnoei. Hulle was baie suksesvol tydens die depressie. Ekonomiese sakeondernemings waar alles kontant betaal moes word, was deel van Father Divine se leerstelling.

Daar is ook verskeie moskees en 'n Joodse sinagoge in Harlem. Tot in 2008 was daar 'n niehoofstroomsinagoge vir Swart Hebreërs, bekend as Commandment Keepers, in West 123rd Street.

Demografie

[wysig | wysig bron]

Die demografie van Harlem se gemeenskappe het deur sy geskiedenis baie verander. In 1910 het swart inwoners sowat 10% van Harlem se bevolking uitgemaak, maar teen 1930 het hulle 'n meerderheid van 70% gevorm.[8] Die tydperk tussen 1910 en 1930 is gekenmerk deur die Groot Migrasie van Afro-Amerikaners uit die Suide na die noordelike stede, insluitende New York. In Harlem was daar ook 'n instroming van swartes uit die Manhattanse "onderdorp", waar hulle minder welkom gevoel het.[8] Die swart bevolking in die buurt het in 1950 'n hoogtepunt bereik met 98%, of 233 000 inwoners, wat swart was. Teen 2000 het Sentraal-Harlem se swart inwoners 77% van die totale bevolking uitgemaak; die swart bevolking het egter in onlangse jare afgeneem namate swartes uitgetrek en meer immigrante ingetrek het.[69]

Werkloosheidsyfers in Harlem is gewoonlik twee keer so hoog as in die res van die stad, en die armoedesyfers is ook hoog.[70] Die situasie vir mans lyk aansienlik slegter as vir vroue. Inisiatiewe deur die regering en privaat sektor om syfers vir werkloosheid en armoede te verlaag was nie geslaagd nie. Tydens die Groot Depressie was werkloosheid hoër as 20% en mense is uit hulle huise gesit.[71]

Die federale regering het terselfdertyd die beleid van "redlining" ingestel en toegepas waarvolgens buurte soos Sentraal-Harlem beskryf word as onaantreklik soos gebaseer op die ras, etnisiteit en nasionale oorsprong van die inwoners.[72]:2, 20 Sentraal-Harlem is as "gevaarlik" beskou en inwoners is lenings en ander beleggings geweier.[72] In vergelyking is huislenings en ander beleggings makliker aan wit, ryk inwoners van New Yorkse woonbuurte toegestaan.[72] Oor die algemeen het die rykes voorkeurbehandeling gekry van stads- en staatsinstellings.

In die 1960's kon onopgevoede swartes makliker werk kry as opgevoede swartes, en dit het pogings in die wiele gery om die lewe van die buurt se inwoners deur opvoeding te verbeter.[72] Grondeienaars het die situasie misbruik en woonstelle teen laer huur aan lede van die laer klasse beskikbaar gestel, maar in swak toestande.[73]

Misdaad en polisiëring

[wysig | wysig bron]
Die NYPD se polisiekantoor in wyk 6, wat Harlem help bedien.

Sentraal-Harlem word deur twee polisiekantore van die New Yorkse polisie (NYPD) bedien,[74] 32nd Precinct in Sentraal-Harlem-Noord[75] en 28th Precinct in Sentraal-Harlem-Suid.[76]

28th Precinct het 'n laer misdaadsyfer as in die 1990's, met misdade in alle kategorieë wat tussen 1990 en 2021 met 72,2% afgeneem het. Van die vyf groot geweldsmisdade (moord, verkragting, aanranding, diefstal en roof) het 28th Precinct in 2019 1 125 per 100 000 inwoners aangemeld, teenoor die stadswye gemiddeld van 572 misdade per 100 000 inwoners.[77][78][79]

Ook in 32nd Precinct het misdade sedert die 1990's afgeneem, met alle misdade wat tussen 1990 en 2021 met 71,4% minder geword het. Van die vyf groot geweldsmisdade is in 2019 1 042 per 100 000 inwoners aangeteken.[77][79]

Misdaadneigings

[wysig | wysig bron]

In die vroeë 20ste eeu was Harlem 'n bastion van die Sisiliaanse Mafia, ander Italiaanse georganiseerde misdaadgroepe en later die Italiaans-Amerikaanse Mafia. Namate die etniese samestelling van die woonbuurt verander het, het Afro-Amerikaners soortgelyke organisasies gestig. In plaas daarvan om met ander bendes mee te ding, het hulle egter gekonsentreer op die sogenaamde nommerspel, of bolita in Oos-Harlem. Dit was 'n dobbelspel soortgelyk aan die lotery wat onwettig van talle plekke in Harlem gespeel kon word. Volgens Francis Ianni was daar teen 1925 sowat "30 swart nommerspelbanke in Harlem, waarvan verskeie groot genoeg was om wedgeld in te samel in 'n gebied van 20 straatblokke en oor drie of vier lane".[80]

Teen die vroeë 1950's is miljarde dollars verwed en is polisiemanne deur bendebase omgekoop.[81] Dié base het geweldig magtig geword en geld voorgeskiet aan mense wat dit nie by tradisionele finansiële instellings geleen kon kry nie. Hulle het ook in wettige ondernemings en eiendomme belê.[82]

Die gewildheid van die nommerspele het afgeneem ná die instelling van die Amerikaanse staatslotery, wat wettig is maar kleiner wenbedrae uitbetaal waarop belasting betaal moet word.[83] Die nommerspele gaan steeds op 'n kleiner skaal voort.

'n Toneel uit die Harlem-opstand van 1964.

Volgens statistieke uit 1940 is sowat 100 moorde per jaar in Harlem gepleeg, "maar verkragtings is baie skaars".[84] Teen 1950 het baie wit mense Harlem verlaat en teen 1960 ook 'n groot deel van die swart middelklas. Terselfdertyd het beheer oor georganiseerde misdaad verskuif van Italiaanse sindikate na plaaslike swart, Puerto Ricaanse en Kubaanse groepe wat ietwat minder formeel georganiseerd was.[80] Teen die tyd van die Harlem-opstande van 1964 was 10 keer meer mense hier verslaaf aan dwelms as gemiddeld in New York en 12 keer meer as in Amerika as geheel. Van die 30 000 dwelmverslaafdes wat daar toe na raming in New York was, het 15 000 tot 20 000 in Harlem gewoon. Ses keer soveel moorde het plaasgevind as in New York.

Die helfte van die kinders in Harlem het met een ouer of sonder ouers grootgeword en dit het tot jeugmisdade gelei; tussen 1953 en 1962 het die misdaadtempo onder jong mense in die hele New York toegeneem, maar dit was konsekwent sowat 50% hoër in Harlem.[85]

Die inspuit van heroïen het in die 1950's en 1960's in gewildheid toegeneem in Harlem, maar daarna afgeneem. In die 1980's het die gebruik van crack wydverspreid geword en dit het tot hoër misdaadsyfers gelei omdat verslaafdes gesteel het om hulle dwelmgewoonte te kan volhou en handelaars geveg het vir die reg om in sekere gebiede te verkoop, of oor transaksies wat skeefgeloop het.[86]

Met die einde van die crack-oorloë in die middel 1990's en beter polisiëring onder die burgemeesters David Dinkins en Rudy Giuliani, het misdade in Harlem geweldig afgeneem. In vergelyking met 1981, toe 6 500 rooftogte aangemeld is, is net 4 800 in 1990 aangemeld; 1 700 in 2000; en 1 100 in 2010.[87] Dieselfde neiging het onder ander misdade voorgekom.[75][76]

Desnieteenstaande het Harlem steeds die meeste geweldsmisdade in New York.[77] Dit is hoofsaaklik weens groot armoede. Onwettige bedrywighede soos diefstal, roof, dwelmmisbruik en prostitusie duur voort. Misdaadorganisasies soos straatbendes is verantwoordelik vir baie van die moorde en skietvoorvalle in die buurt.

Bendes

[wysig | wysig bron]

Daar is baie bendes in Harlem en talle is in spesifieke woonstelblokke en ander woonprojekte gesentreer. As een bendelid deur 'n ander bende vermoor word, breek wraakgeweld uit wat jare kan duur.[88] Daarbenewens was die East Harlem Purple Gang van die 1970's, wat in Oos-Harlem en omliggende gebiede bedrywig was, 'n Italiaans-Amerikaanse groep huurmoordenaars en heroïenhandelaars.[89]

Harlem en sy bendes het 'n sterk verbinding met die hip hop-, rap- en R&B-kultuur in Amerika, en baie suksesvolle rappers in die musieknywerheid kom uit bendes in Harlem.[90] Gangster rap, wat in die laat 1980's ontstaan het, het dikwels liriek wat "vrouehaat of geweld aanhits" of wat wapens, dwelms en los vroue in Harlem en New York aanloklik uitbeeld.[91][90]

Gesondheid

[wysig | wysig bron]

Teen 2018 was vroeggeboortes en geboortes onder tienermoeders meer algemeen in Sentraal-Harlem as op enige ander plek in die stad. Daar was 103 vroeggeboortes per 1 000 geboortes (in vergelyking met 87 per 1 000 stadswyd), en 23 geboortes onder tienermoeders per 1 000 geboortes (in vergelyking met 19,3 per 1 000 stadswyd).

Die konsentrasie van fynstowwe, die dodelikste vorm van lugbesoedeling, in Sentraal-Harlem is effens hoër as die stad se gemiddelde.[72]:9 Sowat 10% van die inwoners is rokers, wat minder is as die stadsgemiddelde van 14%.[72]:13 Byna 34% van inwoners is vetsugtig, 12% het diabetes en 35% het hoë bloeddruk, die hoogste syfers in die stad – teenoor die stadsgemiddeldes van onderskeidelik 24%, 11% en 28%.[72]:16

Die naaste groot hospitaal is in Noordsentraal-Harlem.[92][93]

Sosiale faktore

[wysig | wysig bron]

Die bevolkingsgesondheid van Sentraal-Harlem word nou verbind met invloedryke sosiale faktore van gesondheid, ook bekend as sosiale bepalers van gesondheid, en die uitwerking van strukturele rassisme op die buurt. Die uitwerking van diskriminerende beleide soos redlining het daartoe bygedra dat inwoners wat gesondheid betref slegter daaraan toe is as in die res van die stad. Dit het betrekking op lewensverwagting, die voorkoms van armoede, woonbuurtgesondheid, huisvestingsgehalte en asmasyfers.

Die gesondheid van inwoners van Sentraal-Harlem word ook gekoppel aan hulle belewenis van rassisme.[94][95] Navorsingstudies het getoon die ervaring van rassisme skep en vererger chroniese stres, wat kan bydra tot groot doodsoorsake, veral onder Afro- en Spaans-Amerikaanse bevolkings in die VSA, soos hartbloedvatsiektes.[95][96][97][98]

Sekere gesondheidsongelykhede tussen Sentraal-Harlem en die res van New York kan toegeskryf word aan "vermydelike oorsake", soos substandaardhuisvesting, armoede en geregsgeweld – wat alles deur die Amerikaanse Openbaregesondheidsvereniging beskryf word as sosiale sleutelbepalers van gesondheid.[99]

Vervoer

[wysig | wysig bron]

Brûe

[wysig | wysig bron]
Brûe oor die Harlemrivier verbind Harlem (links) en die Bronx.
Die stasie Harlem-125th Street op die Metro-North Railroad.

Die Harlemrivier skei die Bronx en Manhattan, en dit vereis verskeie brûe tussen die twee New Yorkse woonbuurte.

Vyf brûe verbind Harlem en die Bronx: die Willis Avenue-brug (net vir noordwaartse verkeer), die Third Avenue-brug (net vir suidwaartse verkeer), die Madison Avenue-brug, 145th Street-brug en Macombsdam-brug.

In Oos-Harlem verbind die Wardseilandbrug Manhattan met Wardseiland. Die Triborough-brug is 'n kompleks van drie aparte brûe wat verbindings verskaf tussen Queens, Oos-Harlem en die Bronx.[100]

Openbare vervoer

[wysig | wysig bron]

Dienste vir openbare vervoer word verskaf deur die Metropolitan Transportation Authority. Dit sluit in die New York City Subway en MTA Regional Bus Operations. Sommige plaaslike Bronx-roetes bedien ook Manhattan. Metro-North Railroad het 'n stasie by Harlem-125th Street, met treine na die Laer Hudsonvallei en Connecticut.[101]

Daar is drie moltreinlyne in Harlem:

  • IRT Lenox Avenue
  • IND Eighth Avenue Line
  • IND Concourse Line

Verskeie busse loop in Harlem. Daar is ook busse wat naby Harlem stilhou, maar nie in die woonbuurt self nie.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 (en) "NYC Planning | Community Profiles". New York City Department of City Planning. Besoek op 18 Maart 2019.
  2. ↑ Gill 2011, p. 33
  3. ↑ (en) "Central Harlem" (PDF). NYC Health. 2018. Besoek op 2 Maart 2019.
  4. ↑ Pierce, Carl Horton, et al. New Harlem Past and Present: the Story of an Amazing Civic Wrong, Now at Last to be Righted. New York: New Harlem Pub. Co., 1903.
  5. ↑ "Harlem History |". Harlemworldmag.com. 26 Januarie 1934. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2012. Besoek op 2 Februarie 2013.
  6. ↑ "Harlem's Dreams Have Died in Last Decade, Leaders Say", The New York Times, 1 Maart 1978, p. A1.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 "Census trends: Young, white Harlem newcomers aren't always welcomed", New York Daily News, 26 Desember 2010
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Roberts, Sam (5 Januarie 2010). "No Longer Majority Black, Harlem Is in Transition". The New York Times. Besoek op 2 Oktober 2016.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 "Manhattan CD 10 Profile" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Augustus 2014. Besoek op 28 Mei 2014.
  10. ↑ "Manhattan CD 9 Profile" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 28 September 2013. Besoek op 28 Mei 2014.
  11. ↑ 11,0 11,1 "Manhattan CD 11 Profile" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 28 September 2013. Besoek op 28 Mei 2014.
  12. ↑ "Harlem - Location, History, & Facts". Encyclopedia Britannica. 25 April 2019. Besoek op 7 Junie 2019.
  13. ↑ "SoHa in Harlem? The Misguided Madness of Neighborhood Rebranding". The New York Times. 6 Julie 2017.
  14. ↑ "'SoHa' Is a Renaissance Few in Harlem Want". The Wall Street Journal. 1 Julie 2017.
  15. ↑ "'SoHa' Rebranding Effort In South Harlem Stirs Outrage". CBS New York. 26 Junie 2017.
  16. ↑ "Attempt to Rebrand Harlem as 'SoHa' Leaves Residents Fuming". U.S. News & World Report. New York. AP. 25 Mei 2017.
  17. ↑ 17,0 17,1 Etherington, Cait (10 Julie 2017). "From NoLiTa to SoHa: The practice and controversy of rebranding NYC neighborhoods". 6sqft.com.
  18. ↑ Ellis, Edward Robb (1966). The Epic of New York City. Old Town Books. p. 52.
  19. ↑ Gill 2011, p. 6
  20. ↑ Riker, James (1904), Harlem: Its Origins and Early Annals, Elizabeth, New Jersey: New Harlem Publishing Company, https://books.google.com/books?id=uAAmEO_WshUC&q=Harlem:+Its+Origins+and+Early+Annals 
  21. ↑ "Harlem in the Old Times" (PDF). The New York Times. 11 Januarie 1880. Besoek op 30 Desember 2012.
  22. ↑ 22,0 22,1 "To Live In Harlem", Frank Hercules, National Geographic, February 1977, p. 178-
  23. ↑ Gill 2011, p. 33
  24. ↑ Gill 2011, p. 61
  25. ↑ "Harlem, the Village That Became a Ghetto", Martin Duberman, in New York, N.Y.: An American Heritage History of the Nation's Greatest City, 1968
  26. ↑ Gill 2011, pp. 100 & 109
  27. ↑ Gill 2011, p. 86
  28. ↑ "The Growth and Decline of Harlem's Housing", Thorin Tritter, Afro-Americans in New York Life and History, January 31, 1998
  29. ↑ Gill 2011, pp. 175 & 210
  30. ↑ "The Making of Harlem" Geargiveer 15 Junie 2006 op Wayback Machine, James Weldon Johnson, The Survey Graphic, Maart 1925
  31. ↑ "118,000 Negroes Move From The South", The New York World, November 5, 1917
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 "Harlem's Shifting Population". Gotham Gazette. The Citizens Union Foundation. 27 Augustus 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Februarie 2010. Besoek op 9 Junie 2011.
  33. ↑ Killens 1966, p. 27
  34. ↑ "A Landmark Struggle", Lisa Davis, Preservation Online, November 21, 2003 Geargiveer 4 Februarie 2008 op Wayback Machine
  35. ↑ East Harlem's History Geargiveer 4 September 2019 op Wayback Machine, New Directions: A 197-A Plan for Manhattan Community district 11 (hersien 1999)
  36. ↑ Pinkney & Woock, Poverty and Politics in Harlem (1970), p. 33.
  37. ↑ Killens 1966, p. 104
  38. ↑ "Harlem Losing Ground as Negro Area", New York Herald Tribune, April 6, 1952
  39. ↑ Powell, Michael. "Harlem's New Rush: Booming Real Estate" Geargiveer 10 April 2005 op Wayback Machine, The Washington Post, 13 Maart 2005. Besoek op 18 Mei 2007.
  40. ↑ Brooks, Charles. "Harlemworld: Doing Race and Class in Contemporary Black America – nonfiction reviews – book review", Black Issues Book Review, Maart-April 2002. Besoek op 18 Mei 2007.
  41. ↑ "Harlem's Dreams Have Died in Last Decade, Leaders Say", The New York Times, 1 Maart 1978, p. A1.
  42. ↑ Stern, Fishman & Tilove, New York 2000 (2006), p. 1016
  43. ↑ Jim Williams, "Need for Harlem Theater", in Harlem: A Community in Transition, 1964. p.158
  44. ↑ Pfeffer, Murray L. "My Harlem Reverie". The Big Bands Database. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Maart 2010. Besoek op 2 Oktober 2016.
  45. ↑ Freeland, David (2009). Automats, Taxi Dances, and Vaudeville: Excavating Manhattan's Lost Places of Leisure. NYU Press. p. 155. ISBN 978-0-8147-2763-8.
  46. ↑ "Saxman Finds Place For Jazz History" (Video). New York City News Service. 18 Desember 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Oktober 2022. Besoek op 6 Desember 2013.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  47. ↑ "Jam Streets as 'Macbeth' Opens", The New York Times, 15 April 1936
  48. ↑ "Gatehouse Ushers in a Second Act as a Theater", The New York Times, 17 Oktober 2006
  49. ↑ Otterman, Sharon (22 Desember 2009). "A Quiet End for Boys Choir of Harlem". The New York Times. Besoek op 18 Februarie 2015.
  50. ↑ Kennedy, Randy (24 November 1997). "A Girls' Choir Finally Sings In Spotlight". The New York Times. Besoek op 18 Februarie 2015.
  51. ↑ "HISTORY OF AFRICAN AMERICAN DAY PARADE, INC". African American Day Parade. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Februarie 2015. Besoek op 18 Februarie 2015.
  52. ↑ "Drone Footage Shows Hurricane Lane Flooding in Hawaii". NBC New York. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2015. Besoek op 15 Februarie 2013.
  53. ↑ Mays, Jeff (18 Oktober 2013). "Harlem Residents Hold Sit-In to Protest Farmers Market Takeover of Plaza". DNAinfo.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 November 2013.
  54. ↑ "Announcing Uptown Night Market From Cupcakes, Catering, Cuzin's And More All Under The Arch In Harlem". Harlem World Magazine. 30 September 2021. Besoek op 29 Januarie 2022.
  55. ↑ "Uptown Night Market Opens Its Doors For A Strong Harlem Week 2021". Harlem World Magazine. 4 Augustus 2021. Besoek op 29 Januarie 2022.
  56. ↑ Staff (24 September 2015). "Meryl Streep plays violin in Music of the Heart". The Strad (in Engels).
  57. ↑ Rabinowitz, Chloe (20 April 2022). "The Apollo Theater, ACO & NBT to Present THE GATHERING: A COLLECTIVE SONIC RING SHOUT". BroadwayWorld.com (in Engels).
  58. ↑ Jacobs, Jessie (2 Februarie 2022). "He followed his passion for classical music from Harlem to Colorado". Colorado Public Radio (in Engels). CPR Classical.
  59. ↑ Scott, William B.; Rutkoff, Peter M. (14 Augustus 2001). New York Modern: The Arts and the City. JHU Press. ISBN 9780801867934 – via Google Books.
  60. ↑ Valerio, John (1 Augustus 2016). How to Play Solo Jazz Piano. Hal Leonard Corporation. ISBN 9781495073663 – via Google Books.
  61. ↑ Sorene, Paul (26 April 2017). "Cab Calloway's Hepster's Dictionary: A Guide To The Language Of Jive (1938)". Flashbak (in Engels (VSA)).
  62. ↑ Calt, Stephen (2009). Barrelhouse Words: A Blues Dialect Dictionary. University of Illinois Press. p. xxi. ISBN 9780252076602.
  63. ↑ Alvarez, Luis (2009). The Power of the Zoot: Youth Culture and Resistance During World War II (in Engels). Univ of California Press. pp. 92–93. ISBN 978-0-520-26154-9.
  64. ↑ Blakemore, Erin (1 Augustus 2017). "The 'Hepster Dictionary' Was the First Dictionary Written By an African American". History (in Engels).
  65. ↑ "The New Heyday of Harlem", Tessa Souter, The Independent, Sunday, June 8, 1997
  66. ↑ Fact Not Fiction in Harlem, John H. Johnson, St. Martin's Church, 1980. p. 69+
  67. ↑ Harlem U.S.A., red. John Henrik Clarke, inleiding tot 1971-uitgawe
  68. ↑ "This Far by Faith: Father Divine's Peace Mission, Hop for the Impoverished". pbs.org. The Faith Project. 2003. Besoek op 14 September 2020.
  69. ↑ Nyc.gov Geargiveer 17 Maart 2013 op Wayback Machine
  70. ↑ Pinkney, Alphonso; Woock, Roger R. (1970). Poverty and Politics in Harlem. Rowman & Littlefield Publishers, Incorporated. p. 31. ISBN 978-0-8084-0249-7. Besoek op 21 Maart 2019.
  71. ↑ Taylor, Nick. "Great Depression (1930's) News". The New York Times. Besoek op 21 Maart 2019.
  72. ↑ 72,0 72,1 72,2 72,3 72,4 72,5 72,6 "Central Harlem" (PDF). nyc.gov. NYC Health. 2018. Besoek op 2 Maart 2019.
  73. ↑ Shumsky, N.L. (1999). "Harlem". Encyclopedia of urban America: the cities and suburbs. A - L. ABC-ClIO. ISBN 978-0-87436-846-8. Besoek op 21 Maart 2019.
  74. ↑ "Find Your Precinct and Sector - NYPD". www.nyc.gov. Besoek op 3 Maart 2019.
  75. ↑ 75,0 75,1 "NYPD – 28th Precinct". www.nyc.gov. New York City Police Department. Besoek op 3 Oktober 2016.
  76. ↑ 76,0 76,1 "NYPD – 32nd Precinct". www.nyc.gov. New York City Police Department. Besoek op 3 Oktober 2016.
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 "NYC Crime Map". www.nyc.gov. New York City Police Department. Besoek op 23 Maart 2020.
  78. ↑ "Citywide Seven Major Felony Offenses 2000-2019" (PDF). www.nyc.gov. New York Police Department. Besoek op 23 Maart 2020.
  79. ↑ 79,0 79,1 "Citywide Seven Major Felony Offenses by Precinct 2000-2019" (PDF). www.nyc.gov. New York Police Department. Besoek op 23 Maart 2020.
  80. ↑ 80,0 80,1 Francis A.J. Ianni, Black Mafia, 1974
  81. ↑ "Inside Story of Numbers Racket", Amsterdam News, 21 Augustus 1954
  82. ↑ Cook, Fred J. "The Black Mafia Moves Into the Numbers Racket", The New York Times, 4 April 1971. Besoek op 28 Desember 2016.
  83. ↑ Wilson, Michael. "Relics of the Bygone (and the Illegal)", The New York Times, 22 Maart 2013. Besoek op 28 Desember 2016.
  84. ↑ "244,000 Native Sons", Look, 21 Mei 1940, p.8+
  85. ↑ Poverty and Politics in Harlem, Alphonso Pinkney & Roger Woock, College & University Press Services, Inc., 1970, p.33
  86. ↑ "Harlem Speaks: A Living History of the Harlem Renaissance." Wintz, Cary.
  87. ↑ "How New York Cut Crime", Reform Magazine, Autumn 2002 p.11 Geargiveer 8 Maart 2008 op Wayback Machine
  88. ↑ Buettner, Russ (4 April 2013). "63 Gang Members Indicted in East Harlem Shootings". The New York Times. Besoek op 15 Junie 2013.
  89. ↑ "New York Magazine". Newyorkmetro.com. New York Media, LLC. 12 (19): 44–. 7 Mei 1979. ISSN 0028-7369.
  90. ↑ 90,0 90,1 Adjaye, Joseph K.; Andrews, Adrianne R. (1997). Language, Rhythm and Sound: Black Popular Cultures Into the Twenty-First Century. University of Pittsburgh Pre. p. 135. ISBN 978-0-8229-7177-1. Besoek op 14 Junie 2013.
  91. ↑ Ray, Michael (2013). Alternative, Country, Hip-Hop, Rap, and More: Music from the 1980s to Today. The Rosen Publishing Group. p. 78. ISBN 978-1-61530-910-8. Besoek op 14 Junie 2013.
  92. ↑ "Manhattan Hospital Listings". New York Hospitals. Besoek op 20 Maart 2019.
  93. ↑ "Best Hospitals in New York, N.Y." U.S. News & World Report. 26 Julie 2011. Besoek op 20 Maart 2019.
  94. ↑ Hinterland K, Naidoo M, King L, Lewin V, Myerson G, Noumbissi B, Woodward M, Gould LH, Gwynn RC, Barbot O, Bassett MT. Community Health Profiles 2018, Manhattan Community District 10: Central Harlem; 2018;10(59):1-20.
  95. ↑ 95,0 95,1 Paradies, Yin; Ben, Jehonathan; Denson, Nida; Elias, Amanuel; Priest, Naomi; Pieterse, Alex; Gupta, Arpana; Kelaher, Margaret; Gee, Gilbert (23 September 2015). "Racism as a Determinant of Health: A Systematic Review and Meta-Analysis". PLOS ONE. 10 (9): e0138511. Bibcode:2015PLoSO..1038511P. doi:10.1371/journal.pone.0138511. ISSN 1932-6203. PMC 4580597. PMID 26398658.
  96. ↑ CDC (27 September 2019). "From the CDC-Leading Causes of Death-Non-Hispanic Black Males 2016". Centers for Disease Control and Prevention (in Engels (VSA)). Besoek op 27 Oktober 2019.
  97. ↑ CDC (27 September 2019). "From the CDC-Leading Causes of Death Hispanic Males 2016". Centers for Disease Control and Prevention (in Engels (VSA)). Besoek op 27 Oktober 2019.
  98. ↑ CDC (27 September 2019). "From the CDC-Leading Causes of Death by Age Group, All Females-US". Centers for Disease Control and Prevention (in Engels (VSA)). Besoek op 27 Oktober 2019.
  99. ↑ "Housing and Homelessness as a Public Health Issue". www.apha.org. Besoek op 27 Oktober 2019.
  100. ↑ "Robert F. Kennedy Bridge". Mta.info. 30 Desember 2010. Besoek op 2 Februarie 2013.
  101. ↑ "Metro-North Railroad Map". Metropolitan Transportation Authority. 2017. Besoek op 14 Mei 2017.

Nog leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Bourgois, Philippe. In search of respect: Selling crack in El Barrio. Vol. 10. Cambridge University Press, 2003.
  • Gill, Jonathan (2011). Harlem: The Four Hundred Year History from Dutch Village to Capital of Black America. Grove Press. ISBN 9780802195944.
  • Ianni, Francis A. J. Black Mafia: Ethnic Succession in Organized Crime, 1974.
  • Killens, John; Halstead, Fred (1966). Harlem Stirs.
  • King, Shannon. Whose Harlem Is This? Community Politics and Grassroots Activism During the New Negro Era. New York: New York University Press, 2015.
  • Osofsky, Gilbert. Harlem: The Making of a Ghetto: Negro New York, 1890-1930, 1971.
  • WPA Guide to New York City, 1939
  • TIME, vol. 84, No. 5, 31 Julie 1964. "Harlem: No Place Like Home".
  • Newsweek, 3 Augustus 1964. "Harlem: Hatred in the Streets".
  • "Crack's Decline: Some Surprises from U.S. Cities", National Institute of Justice Research in Brief, Julie 1997.
  • Paterson, David "Black, Blind, & In Charge: A Story of Visionary Leadership and Overcoming Adversity." Skyhorse Publishing. New York, New York, 2020

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Harlem&oldid=2618862"