Montpellier
Montpellier (en francés y oficialmente: Montpellier 
[mɔ̃pəˈlje, mɔ̃peˈlje] (?·i); n'occitanu: Montpelhièr) ye una ciudá del sur de Francia, na rexón d'Occitania y capital del departamentu Hérault. Ta cruciada por dos ríos: el Lez al este, y el Mosson al oeste. Según los datos de 2009 cuntaba con una población de 287.392 habitantes, que si s'incluyía l'área metropolitana sumaben 1 516 360 hab (2008) habitantes.
 Montpellier | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  Francia | ||||
| Organización territorial | Francia metropolitana | ||||
| Rexón |  Occitania | ||||
| Departamentu | Hérault | ||||
| Tipu d'entidá | comuña de Francia | ||||
| Alcalde de Montpellier | Michaël Delafosse | ||||
| Nome oficial | Montpellier (fr)[1] | ||||
| Nome llocal | Montpelhièr (oc) | ||||
| Códigu postal |
34000, 34070, 34080 y 34090 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 43°36′39″N 3°52′38″E / 43.610919°N 3.877231°E | ||||
  Montpellier Montpellier (Francia)  | |||||
| Superficie | 56.88 km² | ||||
| Altitú | 14 m[2], 7 m[3] y 121 m[3] | ||||
| Llenda con | |||||
| Demografía | |||||
| Población |
302 454 hab. (1r xineru 2021) - 134 169 homes (2017) - 150 952 muyeres (2017) | ||||
| Porcentaxe | 25.17% de Hérault | ||||
| Densidá | 5317,41 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Prefixu telefónicu |
467 | ||||
| Estaya horaria |
UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu) | ||||
| Llocalidaes hermaniaes |
Fez (es)  , Heidelberg, Louisville, Kos (city), Barcelona, Chengdu, Tiberias, Sherbrooke, Tlemcen, Rio de Janeiro, Belén, Palermo y Óbninsk
| ||||
| montpellier.fr | |||||
 | |||||
En 2007 yera la octava ciudá de Francia pola so población intra-murios, ye una de les poques ente les ciudaes de más de 100.000 habitantes, que la so población aumentó de forma ininterrumpida dende va cincuenta años, periodu nel que dobló la so población. Dende'l 2006 y hasta güei Montpellier gana 12 000 habitantes añales.
Xeografía
editarLlinda: al norte coles comuñes de Saint Clement de Riviere, Montferrier-sur-Lez y Clapiers; al nordeste cola comuña de Castelnau-le-Lez; al sur cola comuña de Lattes; al suroeste cola comuña de Saint Jean de Vedes; al oeste cola comuña de Juvignac; y al noroeste cola comuña de Grabels.
La ciudá ta asitiada sobre un terrén onduláu, a diez km de la mariña mediterránea, a veres del ríu Lez. L'orixe del nome de la ciudá, Monspessulanus nel llatín del sieglu XII, ye desconocíu, y quíxose-y dar dellos significaos como monte peláu, monte de la llomba, monte de les especies, monte cascayosu, etc.
Clima
editar| Parámetros climáticos permediu de Montpellier | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima media (°C) | 11.6 | 12.8 | 15.9 | 18.2 | 22.0 | 26.4 | 29.3 | 28.9 | 25.0 | 20.5 | 15.3 | 12.2 | 19.9 |
| Temperatura media (°C) | 7.2 | 8.1 | 10.9 | 13.5 | 17.3 | 21.2 | 24.1 | 23.7 | 20.0 | 16.2 | 11.1 | 8.0 | 15.1 |
| Temperatura mínima media (°C) | 2.8 | 3.3 | 5.9 | 8.7 | 12.5 | 16.0 | 18.9 | 18.5 | 15.0 | 11.9 | 6.8 | 3.7 | 10.4 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | -15.0 | -17.8 | -9.6 | -1.7 | 0.6 | 5.4 | 8.4 | 8.2 | 3.8 | -0.7 | -5.0 | -12.4 | -17.8 |
| Precipitación total (mm) | 55.6 | 51.8 | 34.3 | 55.5 | 42.7 | 27.8 | 16.4 | 34.4 | 80.3 | 96.8 | 66.8 | 66.7 | 629.1 |
| Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) | 5.5 | 4.4 | 4.7 | 5.7 | 4.9 | 3.6 | 2.4 | 3.6 | 4.6 | 6.8 | 6.1 | 5.6 | 57.8 |
| Díes de nevaes (≥ 1 mm) | 0.6 | 0.7 | 0.3 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 0.7 | 2.4 |
| Hores de sol | 142.9 | 168.1 | 220.9 | 227.0 | 263.9 | 312.4 | 339.7 | 298.0 | 241.5 | 168.6 | 148.8 | 136.5 | 2668.2 |
| Humedá relativa (%) | 75 | 73 | 68 | 68 | 70 | 66 | 63 | 66 | 72 | 77 | 75 | 76 | 70.8 |
| Fonte nº1: Météo France[4][5] | |||||||||||||
| Fonte nº2: Infoclimat.fr (humidity and snowy days, 1961–1990)[6] | |||||||||||||
Historia
editarMontpellier ye una ciudá bien nueva en comparanza con otres grandes ciudaes de la rexón como Nimes, Narbona, Béziers o Carcassonne que fueron creaes na so mayor parte na dómina romana. Montpellier foi fundada nel sieglu VIII. Mientres la Edá Media, la vecina ciudá de Magalona yera la ciudá principal de la zona, pero los frecuentes ataques pirates favorecieron un asentamientu más interior. Hasta'l sieglu X nun adquirió cierta importancia, cuando se convirtió nun centru comercial pa los condes de Tolosa. Gracies a la so situación geografica, el sieglu XII representa'l principiu d'un desenvolvimientu cultural y económico pa la ciudá, convirtiéndose nuna importante ciudá mercantil. Ente 975 y 1349 foi la capital del señoríu de Montpellier, primero so la dinastía de los Guillermos (Guilhem n'occitanu), y darréu de la Corona d'Aragón.
Montpellier pasó a formar parte de la Corona d'Aragón tres la boda de Pedru II d'Aragón con María de Montpellier en 1204, que'l so fíu, Jaime, nació na ciudá en 1208. Tres la muerte de Xaime I, el Señoríu de Montpellier pasó a formar parte del Reinu de Mallorca, hasta qu'en 1349, Xaime III de Mallorca vender xunto a les sos otres posesiones n'Occitania al rei francés Felipe VI pa recaldar fondos na so guerra contra Pedru IV d'Aragón, momentu nel que pasó definitivamente a la corona francesa. Médicos xudíos crearon la Escuela de Medicina a principios del sieglu XIII. La Universidá foi creada'l 26 d'ochobre de 1289. La sede del obispáu de Magalona foi treslladada nel añu 1536 a Montpellier.
Mientres la dómina de la Reforma protestante, munchos de los sos habitantes yeren hugonotes, nome col que se conocía en Francia a los calvinistes. La ciudá foi un feudu de la resistencia protestante frente a la corona francesa, d'enclín católica. En 1622, el rei Lluis XIII de Francia tomó la ciudá tres un asediu de venti meses.
Mientres el sieglu XIX, la ciudá desenvolvióse industrialmente convirtiéndose nun importante centru de la rexón.
Nesta capital de rexón tuvo llugar la llamada Entrevista de Montpellier, ente los xenerales Francisco Franco y Philippe Pétain, presidente de la Francia de Vichy, el primeru taba de camín pela ciudá yá que s'incluyía na ruta de regresu del tren tres la Entrevista de Bordighera con Mussolini.[7]
La ciudá foi bombardiada delles vegaes mientres la Segunda Guerra Mundial:
- 27 de xineru de 1944: Bombardéu del aeródromu de Montpellier-Fréjorgues pola 15th USAAF.
- 27 de mayu de 1944: Segundu bombardéu del aeródromu de Montpellier-Fréjorgues pola 15th USAAF.
- 5 de xunetu de 1944: Bombardéu de la estación de formación pola 15th USAAF.
- 17 d'agostu de 1944: Bombardéu de la ponte de Pavie pola 12th USAAF.
- 24 d'agostu de 1944: Segundu bombardéu de la ponte de Pavie pola 12th USAAF.
En la década de 1960 la población sufrió una medría notable por cuenta de la llegada de los habitantes de l'antigua colonia francesa d'Arxelia, qu'abandonaron el país tres la independencia del país magrebín.
Patrimoniu
editar
.jpg){kind=link}
Montpellier tien 106 edificios clasificaos o inscritos Monumentu históricu (el 19% de los edificios históricos del departamentu), siendo los principales:
- el muséu Fabre, que debe'l so nome al pintor F. X. Fabre, qu'alluga notables obres pictóriques, dende'l Barrocu hasta'l Realismu y posteriores: Nicolas Poussin, Rubens, Zurbarán, Delacroix...;
- la catedral de San Pedro, del sieglu XIV, carauterizada sobremanera pol so inusual pórticu;
- la puerta del Peyrou, de 1691 y d'estilu dóricu, con relieves posteriores que glorifican al rei Lluis XIV de Francia;
- el Jardin des Plantes, fundáu en 1593, el primer xardín botánicu de Francia;
- l'acueductu de San Clemente, del sieglu XVIII, con un llargor de 880 metros y con dos órdenes d'arcos. Trescurre pol barriu de Les Arceaux y sirvía pa llevar agua dende la fonte de San Clemente a la ciudá, que faltaben 14 km. El acueductu desaguaba nun gran depósitu asitiáu cerca del Arcu del Trunfu, dende onde l'agua yera redistribuida faía les fontes de la ciudá y los llavaderos públicos;
- la Facultá de Medicina de Montpellier, la más antigua n'actividá del mundu (la de Salerno sumió a principios del sieglu XIX). Esiste na práutica dende'l sieglu XII, anque'l so primer marcu institucional llograr nel añu 1220. Anguaño pertenez a la universidá de Montpellier, llamada Université Montpellier I. Nel so senu estudiaron personaxes pernomaos tales como Nostradamus, François Rabelais, Arnau de Vilanova, Ramon Llull, Guy de Chauliac o Guillaume Rondelet ente otros.
Y construyida en dómina recién, l'área de Antigone, un ampliu espaciu públicu, modernu y elegante, obra del arquiteutu español Ricardo Bofill y executáu por Ricardo Bofill Taller d'Arquiteutura.
Enseñanza cimera
editarLa Universidá de Montpellier ye una de les más antigües de la república francesa ; la ciudá foi unu de los principales centros del saber del mediudía francés. La universidá foi fundada en 1220 pol cardenal Conrad y confirmada pol Papa Nicolás IV nuna bulda en 1289. La universidá foi suprimida mientres la Revolución francesa y restablecida en 1896.
Anguaño, Montpellier cuenta con tres universidaes herederes de la pionera y con diverses escueles politéuniques cimeres, públiques y privaes.
Deportes
editar| Equipu !Deporte !Competición | Estadiu !Creación | |||
|---|---|---|---|---|
| Montpellier Hérault Sport Club | Fútbol | Ligue 1 | Stade de la Mosson | 1919 |
| Montpellier Hérault Rugby Club | Rugbi | Top 14 | Stade Yves-du-Manoir (Montpellier) | 1986 |
| Montpellier Agglomération Handball | Balonmano | Lliga francesa de balonmano | Arena Montpellier | 1982 |
Demografía
editar| 1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1846 | 1851 | 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 32 897 | 32 723 | 33 264 | 35 123 | 40 746 | 35 506 | 45 828 | 45 811 | 49 737 | 51 865 | 55 606 | 57 727 | 55 258 | 56 005 | 56 765 | 69 258 | 73 931 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pa los censos de 1962 a 1999 la población llegal correspuende a la población ensin duplicidaes (Fonte: INSEE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2014 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 75 950 | 77 114 | 80 230 | 81 548 | 82 819 | 86 924 | 90 787 | 93 102 | 97 501 | 118 864 | 161 910 | 191 354 | 197 231 | 207 996 | 225 392 | 287 351[8] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pa los censos de 1962 a 1999 la población llegal correspuende a la población ensin duplicidaes (Fonte: INSEE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Montpellerinos pernomaos
editar
Na ciudá de Montpellier nacieron (por orde cronolóxicu):
- Xaime I (1208-1276), rei d'Aragón, de Mallorca y de Valencia, y conde de Barcelona
- Xaime II (1243-1311), rei de Mallorca.
- San Roque (c. 1295-1327).
- Sébastien Bourdon (1616-1671), pintor.
- Juan Antonio Roucher (1745-1794), poeta.
- Jean Jacques Régis de Cambacérès (1753-1824), abogáu y políticu.
- Jean-Louis Michel (1785-1865), maestru d'esgrima *
Auguste Comte (1798-1857), unu de los fundadores de la socioloxía
- Charles Bernard Renouvier (1815-1903), filósofu.
- Édouard Roche (1820-1883), astrónomu.
- Alexandre Cabanel (1823-1889), pintor.
- Frédéric Bazille (1841-1870), pintor impresionista.
- Francis Ponge (1899-1988), ensayista y poeta.
- Jacques Soustelle (1912-1990), políticu y etnólogu.
- Jeanne Demessieux (1921-1968) organista y compositora.
- Juliette Gréco (1927- ), cantante y actriz.
- Émilie Simon (1978- ), compositora y cantante d'electro-pop.
- Rinôçérôse (actualidá), grupu musical francés.
- Rémi Gaillard (actualidá), humorista francés.
Na so universidá estudiaron ente otros:
- Ramon Llull (1232-1316)
- Arnau de Vilanova (1238-1311)
- François Rabelais (1493-1553)
- Nostradamus (1503-1566)
- Alexander Grothendieck (1928-), matemáticu
Referencies
editar- ↑ «code officiel géographique». Consultáu'l 6 xineru 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://it-ch.topographic-map.com/map-4xpmgp/Montpellier/?center=43.59821%2C3.89693&zoom=18&popup=43.59854%2C3.89664.
- ↑ 3,0 3,1 Tienes d'especificar urlarchivu = y fechaarchivu = al usar {{cita web}}.«répertoire géographique des communes». Institut national de l'information géographique et forestière (2015).
- ↑ «Données climatiques de la station de Montpellier» (francés). Meteo France. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-01-14. Consultáu'l 7 de xineru de 2016.
- ↑ «Climat Languedoc-Roussillon» (francés). Meteo France. Archiváu dende l'orixinal, el 2019-06-11. Consultáu'l 7 de xineru de 2016.
- ↑ «Normes et records 1961-1990: Montpellier - Fréjorgues (34) - altitude 3m» (francés). Infoclimat. Consultáu'l 7 de xineru de 2016.
- ↑ Juan Eslava Galán. Los años del mieu, 2008.
- ↑ INSEE (ed.): «Résultats du récensement de la population - 2006». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-05-24. Consultáu'l 14 de xunu de 2010.
Enllaces esternos
editar- Páxina web oficial del conceyu de Montpellier
- (en francés) Páxina web oficial del conceyu de Montpellier
- (n'español) Páxina de Montpellier na Guía Turística de Provenza y Languedoc
- (en francés) Páxina web con información del área metropolitana de Montpellier
- INSEE
- Alliance Française de Montpellier