Grozno

ĉefurbo de la Ĉeĉena Respubliko en Rusio

Grozno (alia esperantigo estas Groznij; ruse Грозный; ĉeĉene Соьлжа-ГIала) estas urbo en Norda Kaŭkazio, ĉefurbo de la Ĉeĉena Respubliko.

Grozno
urbo
urbego Redakti la valoron en Wikidata vd

Flago

Blazono

Flago Blazono
Administrado
Poŝtkodo 364000–364099
En TTT Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro 291 687  (2017) [+]
Loĝdenso 900 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo 43° 19′ N, 45° 42′ O (mapo)43.312545.698611111111Koordinatoj: 43° 19′ N, 45° 42′ O (mapo) [+]
Alto 130 m [+]
Areo 324,16 km² (32 416 ha) [+]
Horzono UTC+03:00 [+]
Grozno (Rusio)
Grozno (Rusio)
DEC
Situo de Grozno

Map

Alia projekto
Vikimedia Komunejo Grozny [+]
vdr
Vido al la Prezidenta palaco en Grozno, 1995

La urbo estas en valo de rivero Sunĵa (Сунжа) (kiu dedekstre enfluas en riveron Terek (Терек)).

Unu el la grandaj urboj de la Norda Kaŭkazio: dua loko en la areo, kaj la tria - laŭ populacio (283,659 homoj en 2015, reprezentante 20.7% de la loĝantaro).

En la urbo estas fervoja stacio kaj flughaveno.

Historio

redakti

Fondita en 1818 kiel rusa fortikaĵo, la urbo disfloris fine de la 19-a jarcento, kiam oni trovis en la regiono nafton. Al la loka nafto (hodiaŭ preskaŭ tute elĉerpita) en sovetia tempo oni aldonis ankaŭ la siberian, kiu estis prilaborata en naftouzinoj de Grozno.

Rezulte de la du la Unua kaj Dua Ĉeĉenaj Militoj, miloj da groznanoj — kaj rusoj, kaj ĉeĉenoj — suferis aŭ mortis. La urbo dum tiuj du militoj estis multe damaĝita. Antaŭe ĝi famis per sia elstara moderna arkitekturo.

Dum 1997-1999 jaroj la urbon nomo estis Ĝoĥar (Джохар) laŭ la nomo de Ĝoĥar Dudajev, kiu luktis por sendependeco de la respubliko.

La 16-an de novembro 2009 el flughaveno de la urbo startis la unua post 15-jara interrompo internacia flugo. Pere de ĝi 200 ĉeĉenaj pilgrimoj ekfaris haĝon en Medino[1].

Klimato

redakti

Klimato de Grozno estas mezvarma kontinenta kun mildaj vintroj kaj longaj kaj varmaj someroj. Grozno ne estas protektita kontraŭ la nordaj ventoj, kaj sekve, en kontrasto al la Nigra Maro marbordo de Krasnodara regiono, la vintro en la urbo estas multe pli malvarmaj. Eble estas ekstrema malvarmo (−20 °C kaj sub).

Somero en Grozno varmega kaj longa, la varmego kelkfoje superas +35 °C en la ombro. Precipitaĵo en la somero neregula kaj varias grande de monato al monato.

Grozno Monatoj Sezonoj Jaro
Jan Feb Mar Apr Maj Jun Jul Aŭg Sep Okt Nov Dec Vin Pri Som Aŭt
Averaĝa plej alta temp.C) 0,6 2,5 8,7 17,9 23,7 27,9 30,5 29,7 24,7 16,6 9,3 3,2 2,1 16,8 29,4 16,9 16,3
Averaĝa temp.C) −3,2 −2,1 2,9 10,5 16,7 21,2 23,9 23,0 17,7 10,4 4,3 −0,8 −2 10 22,7 10,8 10,4
Averaĝa plej malalta temp.C) −6,2 −4,9 −0,5 5,4 11,0 15,4 18,2 17,2 12,7 6,1 1,8 −3 −4,7 5,3 16,9 6,9 6,1
Absoluta plej alta temp.C) 14,1 22,3 29,7 33,7 38,1 39,1 40,7 41,4 36,8 32,5 23,7 18,0 18 33,7 40,7 36,8 39,1
Absoluta plej malalta temp.C) −31,5 −30,8 −19,1 −7,6 −3,1 5,6 9,2 5,0 −2,7 −9,6 −23,5 −26,6 −31,5 −19,1 5,6 −9,6 −31,5
Precipitaĵoj (mm) 19 21 23 33 57 72 57 44 33 30 26 24 64 113 173 89 439


Loĝantaro

redakti
Jaro 1897 1913 1923 1926 1931 1939 1956 1959 1962 1967 1970
Loĝantaro 16 000 35 800 49 200 97 000 148 900 172 448 226 000 242 068 280 000 331 000 341 259
Jaro 1973 1975 1976 1979 1982 1985 1986 1989 1990 1991 1992
Loĝantaro 363 000 368 000 →368 000 375 326 384 000 390 000 399 000 399 688 399 000 →399 000 385 000
Jaro 1993 1996 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Loĝantaro 362 000 182 700 210 720 210 700 214 000 215 700 218 200 222 000 226 100 231 215 271 573
Jaro 2011 2012 2013 2014 2015
Loĝantaro 271 600 275 627 277 414 280 263 283 659

Popoloj

redakti
 
urbocentre

Nacia konsisto de la loĝantaro de la urbo laŭ la nacia censo en 2010 [2]:

Popolo Forto,
homoj
La kotizo de la tuta loĝantaro, %
Ĉeĉenoj 254 558 93,73 %
Rusoj 8 961 3,30 %
Kumikoj 1 376 0,51 %
Inguŝoj 992 0,37 %
Avaroj 710 0,26 %
Tabasaranoj 608 0,22 %
Lezgoj 365 0,13 %
Kazaĥoj 310 0,11 %
Tataroj 280 0,10 %
Aliaj 2 926 1,08 %
Ne eksplicite kaj rifuzis 487 0,18 %
En totala 271 573 100,00 %

Kulturo

redakti
 
Konstruaĵo de la Nacia Muzeo de la Ĉeĉena Respubliko

Teatroj

redakti
  • Grozna rusa drama teatro nomita laŭ Lermontov;
  • Ĉeĉena ŝtata drama teatro nomita Nuradilov;
  • Ĉeĉena ŝtata teatro de juna spektantejo;
  • Ĉeĉena ŝtata junalara teatro "Serlo";

Muzikaj institucioj

redakti
  • Ŝtata simfonia orkestro de la Ĉeĉena Respubliko;
  • Ĉeĉena ŝtata filarmonio;
  • Ensemblo "Vainakh".

Bibliotekoj

redakti
  • Nacia Biblioteko de la Ĉeĉena Respubliko;
  • Respublikana Infana Biblioteko de la Ĉeĉena Respubliko;

Muzeoj

redakti

Universitatoj

redakti
 
Grozna ŝtata nafta teknika universitato
  • Ĉeĉena ŝtata universitato;
  • Grozna ŝtata nafta teknika universitato nomita laŭ akademiano Millionŝĉikov;
  • Ĉeĉena ŝtata pedagogia instituto.

Sporto

redakti
  • Futbala klubo "Terek" - la Rusia pokalo (2003/2004) kaj Turkia pokalo (2012). Ĝi estis fondita en 1946.
  • Voleibola klubo "Grozno".
  • Akhmat-Areno - hejma ludejo de FC "Terek". Ĝi povas akomodi 30.597 spektantoj. Konstruita en 2006-2011 jaroj.
  • Fortikaĵo "Grozno" - la plej granda en la Norda Kaŭkazio mondo-klaso aŭtodromo.

Religio

redakti
 
Moskeo Koro de Ĉeĉenio
  • Koro de Ĉeĉenio - moskeo en la centro de Grozno, unu el la plej grandaj en Rusio kaj Eŭropo. Konstruita en la jaroj 2006 -2008.
  • Michael la Arkianĝelo preĝejo - Ortodoksa preĝejo.

Komunikiloj

redakti

Famaj indiĝenoj

redakti

Referencoj

redakti

Vidu ankaŭ

redakti

Eksteraj ligiloj

redakti