Michigan
Michigan (enskt: State of Michigan) er ein lutstatur í Samveldisríkinum Amerika við umleið 9,8 mió. íbúgvum. Lansing er høvuðsstaðurin og Detroit er størsti býurin. Í 1837 bleiv Michigan lutstatur í USA. Ovara Hálvoyggj (á enskum Upper Peninsula ella UP) hevur mark við Wisconsin og Niðara Hálvoyggj (á enskum Lower Peninsula) hevur mark við Indiana og Ohio.
| Flagg | Skjøldur |
|---|---|
|
|
| |
| Land: |  USA
|
| Alment mál: | Enskt (de facto) |
| Høvuðsstaður: | Lansing |
| Størsti býur: | Detroit |
| Innlimað: | 26. januar 1837 |
| Guvernørur: | Gretchen Whitmer (D) |
| Vídd: | 253 793 km² |
| Íbúgvar (2011): | 9 883 640 |
| fyri km²: | 67,55/km² |
| Tíðarzona: | UTC -6/-5/-4 |
| Heimasíða: | www.michigan.gov |
Arbeiðsloysið í Michigan er 11,7 % (januar 2011), og tískil væl størri enn miðal fyri alt landið, ið er 8,9 %. Í Michigan eru størstu bilverksmiðjur í heiminum: Ford og General Motors. Av Ford-smiðjunum lata teir 15 500 nýggjar bilar um dagin.
Landafrøði
rættaMichigan er umgyrdur av Great Lakes á øllum síðum. Eyknevni er Stóruvøtnstaturin (enskt: The Great Lakes State). Sunnarlaga í Kanada og norðarlaga í USA, m.a. í Michigan og Wisconsin, eru fimm stór vøtn, sum eru samanhangandi: Michiganvatn, Huronvatn, Erievatn, Superiorvatn og Ontariovatn. The Great Lakes, sum vøtnini verða nevnd á enskum, eru til samans tað størsta økið í heiminum við feskvatni.
Búskapur
rætta
Á einum stórum strekki vestan fyri Erievatn í Eystur-Michigan dyrka teir bara soyabønir, jarðnøtir og mais. Um tú siglir eftir onkrari á har, so sært tú teir høgu maisleggirnar, ið verða upp til 3 metrar, standa á áarbakkanum, og koyrir tú við toki, so koma maisleggirnir upp fyri vindeyguni á ferðamannavognunum, so tú leingi ikki sært annað enn maisbløð. Nakað av maisini verður m.a. nýtt til matna, vit kenna "corn flakes".
Arbeiðsfólkið er ofta lítið, tað kunnu vera heilt ovurstórir garðar, har ið kona og maður eru einsamøll uttan ta allarstrævnastu tíðina um heystið. Við tað at garðarnir oftast eru so ógvuliga stórir, leggja bøndurnir ikki í at brúka stórvegis av tøðum, summir taða yvirhøvur ikki, komið veksur kortini, men so velta teir heldur ikki sama stykki ár um ár; tá ið teir hava havt korn í einum stykki eitt ár, verður tað bara liggjandi til gras í nøkur ár.
Bilídnaður
rætta
Bilídnaðurin hevur serliga tikið seg fram í Michigan.[1] Fyrst í 20. øld fóru bilverksmiðjurnar hjá Henry Ford í Detroit, Michigan undir at nýta flutningsbond. Arbeiðið við flutningsbandi fer soleiðis fram, at hvør arbeiðari ger bara ein lítlan part av tí arbeiði, sum skal til fyri at gera lutin, sum t.d. kann vera ein bilur. Bilurin, sum er í gerð, verður so fluttur við flutningsbandinum víðari til tann næsta arbeiðaran, sum so ger sín part av arbeiðinum.[2] Áður var tað so, at allir arbeiðsmenninir vóru við til at gera næstan allan bilin. Nú vórðu bilarnir hjá Ford, General Motors og Chrysler settir saman av lidnum lutum. Í fyrstani var bara eitt modell at fáa, og bara ein litur, sum var svart. Síðan dagarnar hjá Henry Ford er nógv hent í bilídnaðinum í Michigan. Á einari bilverk smiðju verða teir einstøku lutirnir framvegis settir saman til ein bil, men meginparturin av tí arbeiðinum í USA verður nú gjørt av maskinum. Einstøku lutirnir verða gjørdir á ymiskum verksmiðjum, og tær kunnu vera í hvør sínum landi, kanska langt burturi frá tí verksmiðjuni í Detroit ella Lansing, har bilurin verður settur saman. Í 2013 varð næstan fjórði hvør bilur gjørdur í USA, gjørdur í Michigan (22 %).[3] Michigan hevur í 2011 framleitt 1.9 mió. bilar, 1.5 mió. framleitt í Detroit ella Lansing.[3]
Størstu býir
rætta
Teir 10 størstu býirnir í Michigan eftir íbúgvatali í 2018 vóru hesir:[4]
- Detroit – 672 662
- Grand Rapids – 200 217
- Warren – 134 587
- Sterling Heights – 132 964
- Ann Arbor – 121 890
- Lansing – 118 427
- Clinton Township – 100 800
- Flint – 95 943
- Dearborn – 94 333
- Livonia – 93 971
Sí eisini
rættaÁvísingar úteftir
rætta- Almenna heimasíðan: www.michigan.gov
- Michigan, wikivoyage (á enskum)
Coordinates: 44°14′0″N 84°50′0″W / 44.23333°N 84.83333°W
Keldur
rætta- ↑ "Why are all the big American car companies based in Michigan?". 2014-10-30. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 2014-10-30. http://archive.today/zzxQZ.
- ↑ Drowne, Kathleen Morgan; Huber, Patrick (2004). Nineteen Twenties. Greenwood Press. s. 245. ISBN 0-313-32013-6.
- ↑ 3.0 3.1 "The Auto Industry in Michigan Detroit Regional Chamber". 2014-10-30. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 2014-10-30. http://archive.today/aYSsk.
- ↑ Biggest US Cities By Population - Michigan, biggestuscities.com