Quantum redactiones paginae "Usor:Andrew Dalby/Capsicologia" differant

* 1588 : [[Ioachim Camerarius iunior]], ''Hortus medicus et philosophicus'' (1588) [https://archive.org/details/JoachimCamerariusHortusMedicusEtPhilosophicusInQuoPlurimarumStirpiumBrevesDescri/page/n148/mode/1up p. 127] ("Piper Indicum, siliquastrum Plinii quorundam sententia,fructu tum longo, tum cordato, item rotundo et denique piloso caule pilis albis praedito, latioribus foliis, fructu longo, plerunque in acuminatum longum appendicem desinente, flore quoque quam in alio maiore ... Piper Indicum surrectis corniculis iisque parvulis, sedd raro apud nos ad maturitatem pervenit")

* 1589 : [[Eduardus Wright (mathematicus)|Edward Wright]], "The voiage of the right honorable George Erle of Cumberland to the Azores" (Hakluyt 2a ed. vol. 2ii p. 157) (growing at Faial: "Pepper Indian and common")

* 1590 : {{ec|id=Tabernaemontanus (1590)|c=[[Iacobus Theodorus Tabernaemontanus]], ''[[Eicones plantarum seu stirpium]]'' [https://archive.org/stream/Eiconesplantaru00Theo#page/858/mode/2up p. 859]}}

* 1591 : {{ec|id=Gao Lian (1591)|c=[[Gao Lian]], ''[[Commentarii octo de vitae principiis]]'' (遵生八牋: vide {{qc|id=Dott (2020)}} p. 132)}} ("Foreign pepper: dense foliage; white flowers; fruits like the worn tip of a writing-brush; flavour spicy [la 彋]; colour red; very pleasing in appearance. One sows the seeds")

:De Chilli, seu Pipere Indico siliquoso: Chilli, seu Piper Mexicanum, planta est ferens siliquas illas, quae ab Haitinis ''agies'', ab antiquis, ut quidam volunt, siliquastra, et ab Hispanis Piper Indicum vocatur, et Capsicum ab Actuario nuncupatur. Quae licet diù in nostrum orbem translata sit, ibique et in hortis, et in vasis fictilibus, ornamenti et usus gratia seratur, et habeatur in deliciis, tamen quoniam apud Indos multo plura eorum genera reperiuntur, et orexi excitandae, commendandisque ferculis suppetias ferat, adeo ut nullam sit reperire mensam sine ''chilli'', atque ideo quotidiano experimento sint illius facultates notissimae, adductus sum non modo differentias, quae in Noua Hispania proueniunt, de quibus modo agitur, verum specierum fere omnium, quae adhuc ad manus nostras peruenerunt, exhibere imagines, formas describere, uniuersamque facultatem, et naturam tradere posteritati. Cunctorum ergo generum folia Solano similia sunt, et pene paria (si ''quauhchilli'' excipias, quae minora eadem fert) et flores candidi. È quibus siliquae oriuntur, primo virides, mox maiori ex parte in rubrum, et demum in passeum, inclinantes colorem, refertae paruo semine, exili, candicante, contuso, atque in orbem efFormato, acris gustus, atque urentis naturae; quae ad semen praecipue attinet. Quartum hae caloris gradum attingunt, et tertium fere siccitatis. Etsi recentes excrementitio quodam humore abun-/ 135r -dant, qui totus pene vetustate euanescit. Vnde fit, vt saepe excitato flatu, Venerem stimulenc, ac interim aluum non sine quodam tenesmo, ac sensu doloris, iis praecipue qui huiusmodi condimento ante non assueuerant, leniter emolliant. Quanquam eius rei acumen non immeritò caussam esse affirmare possumus. Vrinam, et menses euocant. Corroborant ventriculum ob frigus imbecillem. Cocionem eadem occasione labefactatam iuuant. Appetentiam contemperato ex eis cum uocatis ''tomamae'' [ms. note: Miltomatl appellatur etiam] intinctu mire excitant. Et pituitosos humores vndecumque, potiffimum coxae adhaerescentes articulis, discutiunt, et euacuant. Aiunt, hecticorum peropportunum esse remedium, ventrem lumbosque aculeis ''chilli'' madentibus perpungere. Nutrimentum item calens, ac siccum praestant, et, vt Indi passim experiri testantur, haud modicum renes tamen excalefaciunt, et inflammato sanguine, atque iecinore ad nephriticos, phraeneticos, pleuriticos affectus, peripneumonias, aliosque tumores internos, et alia similia symptomata, seu nutrimenti, vt saepissime Indi solent, feu condimenti vice, immodice, aut frequenter vtantur, perducunt. Tam calidis, quam frigidis, temperatisque locis, ac regionibus proueniunt, sed frequentius temperatis, ac foecundius, aut calidis ... [De varietatibus vide "Notes on chilli"] ...

: [ultima ab editoribus nota:] Sed et aliae, et variis nominibus appellatae. Omnes fere nostris iam regionibus implantatae, et in condimentis usum habent, et varium in hortis spectaculum exhibent, in celeberrimo praesertim Eystettensi horto ubi (ut audio) plurimae inter innumeras omnium plantarum differentias coluntur. Monardes Capsicum Americanum describit cap. 54 una cum viribus. Eiusque saporem, quem cibis condimenti loco conciliat, orientali piperi anteponit. Ovetus Historiae naturalis Indicae lib. 7 cap. 7 vocat Asci, et praefert etiam piperi orientali. Praesertim si piscibus, et carnibus iungatur.

* 1596 : {{ec|id=Bauhinus (1596)|c=[[Casparus Bauhinus]], ''[[Phytopinax]]''. Basileae: per Sebastianum Henricpetri [https://archive.org/stream/mobot31753000815909#page/154/mode/2up pp. 155-156]}}

* 1596 : [[Gualtherus Ralegh|Walter Raleigh]], ''The Discoverie of Guiana''. 1596 {{Google Books|UKsyAQAAMAAJ|pp. 54-55, 95}} ("This Toparimaca ... conducted our galley and botes to his owne port, and carried us from thence ... to his towne, where some of our captains garoused of his wine till they were reasonable pleasant, for it is very strong with pepper, and the juice of divers herbs, and fruits digested and purged; they keepe it in great earthen pots of ten or twelve gallons very cleane and sweete"; "All places yeilde abundance ... of Indian pepper"); Thomas Masham, "The third voyage set forth by Sir Walter Ralegh to Guiana" (Hakluyt 2a ed. p. 675) ("West Indian pepper")