Oktroeaj

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Oktroeaj of patent is 't exclusief (oetsloetendj) rech toet 't industrieel maken of verkoupe van e perduk of angeszins 't exploitere van 'n oetvinjing. 'n Oktroeaj kan dore rechhöbbendje waere gebroek es e monopolie op e bepaoldj stök aan techniek.

'n Oktroeaj guuef d'n oktroeajhajer 't rech anger luuj te verbi-jje de oetvinjing bedriefsmaesig toe te passe (beveurbeildj te vervaerdige, in te veure, te gebroeke, in veurraod te höbben en zo wiejer). 't Is aevel gein aktieve besjurming: d'n oktroeajhajer deentj zelf stege te óngernumme es t'r vermeudj det zien rechte waeren aangetas.

'nen Oktroeajhajer haet neet autematis op gróndj van 't verlieëndj oktroeaj 't rech de oetvinjing toe te passe. In väöl gevalle zeen daoveur ónnag anger vergónninge nuuedig, beveurbeildj op gróndj vanne warewèt of op gróndj vanne miljeuwètgaeving. 't Is ouch meugelik det oktroeajrechte van anger luuj de toepassing vanne oetvinjing inne waeg staon.

'n Oktroeaj is 't exclusief rech anger luuj te verbi-jjen 't oetvinjing toe te passe. Wen emes 'n oktroeaj haet, wiltj det nag neet zègke det t'r de oetvinjing ouch maag toepasse. Det kan in stried zeen mitte wètgaeving of inbreuk maken op angermans rechte. 'n Oktroeaj is 't rech anger luuj te verbi-jje te doon waatdet in 't okttroeaj inne kónkluuzjes (claims) steitj besjreve.

'nen Oetvinjer bekump daomit veur 'ne bepirkdjen tied (inne meiste lenj huuegstes twintjig jaor, te raekene vanaaf d'n indeningsdatum vanne oktroeajaanvraog) 't exclusief rech op 't oetbate van zien oetvinjing. Veur 't geljig blieve van 't oktroeaj deentj inne meiste lenj jäöreliks 'nen taks te waere betaaldj. Es det neet (mieë) wuuertj gedaon of wen de twintjig jaor veurbie zeen, den kan edereine de oetvinjing toepassen of kapitalisere.

Oktroeaje höbbe versjillige ènj.

't Oktroeajsysteem is gemèndj gewaore veure technische óntwikkeling veuroet te helpe. In ruul veur 't aopenbaarmake vanne oetvinjing krieg d'n aanmeljer oktroeaj. Veuren aanmeljer kan det intersant zeen veur investeringen in óngerzeuk en óntwikkeling te besjurme. 't Idee is det zónger oktroeajbesjurming 'ne concurrent e perduk zów kónne naomake zónger mit te betalen aan óngerzeuk en óntwikkeling, wodoor d'r d'n oetvinjer oete mert zów kónne concurrere - mit es gevolg det nemes mieër in óngerzeuk en óntwikkeling zów investere. Sómtieds is geheimhajing 'n alternatief, meh döks ouch neet, beveurbeildj wen de constructie van e geoktroeajeerdj apparaat einveljig kan waeren achterhaoldj door 't oeterein te haole. Tróds de aopenbaarmaking bieje oktroeajverlieëning is de oetvinjing toch besjurmp, meh kan waal t'r infermaasje dene veur wiejer óngerzeuk. Oktroeaje kónnen ouch waere gebroek es óngerstäöning bieje verkoup van perdukten en percèsse.