Vorarlberg

El Vorarlberg l'è giü del nöf stacc federàcc (en todèsch: Bundesland, de spès abreviàt Land) endei quài l'è dividìda l'Austria. La capitàl del Land l'è la cità de Bregenz.

El g'ha 'na superfìce de 2.601 km² e 'na popolasiù de 378.592 abitàncc (dato agiurnàt el més de magio del 2015). El cunfìna a nòrd co la Germània (stat de la Baviera), a èst col Land del Tiröl, a sud e a nordòvest co la Svìsera (a sud col cantù dei Grigiù e a nordòvest col cantù de San Gal, a òvest, per 35 km, col Liechtenstein (cümü de Vaduz, Schaan, Rugell, Schellenberg, Mauren, Eschen, Planken, Triesenberg e Triesen).

El sò nòm el völ dì "denàcc (todèsch: Vor) del Arlberg", che l'è 'na cadéna de mucc che se tróa a èst de la regiù, cunfì natüràl col Tiröl.

Del pónt de vìsta aministratìf l'è spartìda en quàter distrècc:

A nòrdòvest el tóca le còste del Lach de Costànsa (todèsch: Bodensee.) El fiöm Reno el sègna el cunfì natüral co la Svìsera. L'è streersàt apò dei fiöm: Lech, Bregenzer Ach e Dornbirner Ach.

Stória

Sóta l'Impér Romàno el fàa part de la pruvìncia de la Retia. Endel córs del Medioévo l'è stat colonizàt dei Alemàni, e amò 'ncö la parlàda locàl l'è 'na variànt del alemà, al contràre del rèst de l'Austria che la parla variàncc del bavarés-austrìaco.

El g'ha fat part dei posedimèncc de la càza dei Asbùrgo de Svévia, e, dòpo le guère de Napoleù, l'è stàda l'ünica part che i g'ha conservàt en chèsta regiù.

Dòpo de la prima guera mondial, che g'ha segnàt la fì del Impér Austro-Ungàrich, ai 11 de màgio del 1919, enden referèndum organizàt endel Vorarlberg, de piö del 80% de la popolasiù la g'ha otàt a favùr de la propòsta de integrasiù endèla Confederasiù Svìsera, ma per vìa de l'opozisiù del goèrno de l'Austria, dei Aleàcc, dei liberài svìser e svìser-italià e dei romànci chèsta integrasiù l'è mai stàda fàda.

Riferimencc

Treccani

Óter prugecc

Wikimedia Commons el gh'ha dent imagin o alter archivi su Vorarlberg
Wikivoyage el gh'ha dent Informazzion turisteghe su Vorarlberg