Dinkelweite

Dinkelweite, dinkel of spelt (Triticum spelta) is n eenjaorige plaante uut de grezefamilie (Poaceae) uut t geslacht weite (Tricitum). t Is n graonsoort, die al véúr 7000 v.Chr. verbouwd wördden, en wörden ezien as n primitieve soort van de moederne weite. t Is veural verwant an de hybriden emmerweite en eenkoren.

Dinkelweite kömp meugelik uut t Middenoosten, mer waor t noen krek vandaon kömp is niet wisse. In de middeleeuwen wördden t al verbouwd in Zwitserlaand, Duutslaand en in Tirol. In de jaoren dernao is t verdröngen deur de moederne weite, umdat t niet epeld hoefden te wörden en n hogere opbrengst had. De leste jaoren wörden t liekewel weer populaerder in de biologiese laandbouw, deurdat der minder mest neudig is as bie weite, beter tegen ziektes kan en n zogenaamde harde korrel mit n hoog glutengehalte, wat mooi uutkömp bie broodbakken. Dinkelweite tiert best op arme, kalkrieke grond.

Der is nogal wel es verwarring of der noen wel of gien gluten in dinkelweite zit, mer dat zit der dus wel in. Vergeleken mit de moederne weite zit der zelfs meer gluten in, wel is t zo dat disse vorm van gluten beter verteerbaor is waordeur t minder problemen gif as gewone weite. Deurdat der gluten in dinkelweite zit is t niet geschikt veur meensen mit seuliakie of glutenintoleransie. Deur de nauwe verwantschap an gewone weite is t niet geschikt veur meensen mit n weite-allergie.

Sinds enkele jaoren wörden dinkelweite oek weer in Nederlaand verbouwd. Meestentieds warken telers, meulenaars, bakkers en leveransiers binnen een bepaolde streek samen an de produkten. Twee projekten wördden uutevoerd in Limburg (onder de naam Kollenberger Spelt) en rond Pieterburen. Laoter gungen ze t oek in aandere plaotsen verbouwen.

Dinkelweite wörden tegenswoordig verbouwd in Schwaben (rassen: Bauländer Spelz, Schwabenkorn), Zwitserlaand, Oostenriek (rassen: Hubel, Ostro) en België (rassen: Hercule, Redouté, Rouquin). Aandere rassen die in Duutslaand eteeld wörden bin Emilius, Franckenkorn (ontwikkeld deur n zekere Franck, zonder verbaand mit t laand Franken), Holstenkorn en Oberkulmer Rotkorn.

• 
  Dinkelweite
• 
  Links n stuk dinkelweite-aore veur t pellen, in t midden t kaf dat nao pellen overblif, rechts de uut dit stukjen dinkelweite-aore aofkomstige dinkelweitekorrels.
• 
  Links n paor dinkelweitekorrels veur t pellen, in t midden de epelden korrels, rechts t kaf dat overblif
• 
  Dinkelweitekorrels nao t pellen
• 
  Aoren veur t pellen. Elk mit twee graonkorrels
• 
  Dinkelweitekorrels 7–8 mm lank van Hulshorster Enk
• 
  Dinkelweitekorrels, 10 mm lang
• 
  Brood mit dinkelweite
• 
  Dinkelweitemeel van de Hulshorster Enk

Commons: dinkelweite - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

• Dinkelweite (Triticum spelta)
• Informasie over t produksieproses
• Kollenberger Spelt - meer informasie over de teelt van dinkelweite in Limburg
• t Dinkelweiteprojekt in Pieterburen
• Teelt van Kollenberger Spelt
• Gezondheidsveurdelen van dinkelweite

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeets, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.