Noordend (Leeuwarden)
Noordend (Fries: Noardein) is een buurtschap annex gehucht in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten zuiden van Leeuwarden, tussen Roordahuizum en Wijtgaard.
Buurtschap in Nederland | |||
---|---|---|---|
Situering | |||
Provincie | Friesland | ||
Gemeente | Leeuwarden | ||
Coördinaten | 53° 8′ NB, 5° 47′ OL | ||
Overig | |||
Postcode | 9089 BT | ||
Woonplaats (BAG) | Wijtgaard | ||
|
Noordend ligt binnen het dorpsgebied van Wijtgaard, voordat in 1957 Wijtgaard een zelfstandig dorp en woonplaats was verworden werd het onder Wirdum gerekend. De bewoning van de buurtschap ligt verspreid aan het Noardein en de Hegedyk. Ten noorden van Noordend is de buurtschap Baardburen gelegen. Aan de westelijke kant van Noordend en Baardburen liggen Weiwiske en De Lape, twee plaatsduidingen die ook wel buurtschappen worden genoemd. Deze bestaan uit verspreide boerderijen. Twee boerderijen heten Grutte en Lytse Weiwiske, en twee andere Lape en Lytse Lape.
Terp en geschiedenis
bewerkenIn de hoek van het Noardein en de Hegedyk is er een terp gelegen. Deze kunstmatige verhogingen in het land werden tussen IJzertijd en de Middeleeuwen aangelegd. In het geval van de terp van Noordend wordt er vanuit gegaan dat in de 12e of 13e eeuw is aangelegd. De terp zou onderdeel zijn geweest van een stins, een verstevigd stenenhuis met een verdedigingsfunctie, in dit geval een omgracht bezit. Dit versteende huis is later verdwenen en de terp is onbewoond geraakt. De terp werd in 1973 aangeduid als een rijksmonument.
De buurtschap zelf werd in 1664 en 1718 vermeld als Noord End en in 1861 als Noordeind. Die laatste spelling komt net als Noordeinde als moderne spellingvarianten nog wel voor. De plaatsnaam is een samenstelling van het element noord, in de betekenis noordelijk gelegen en het element end, wat duidt op uiteinde als in een plaats waar iets ophoudt. Het verwijst waarschijnlijk naar het feit dat het ten noorden van de grensrivier De Jokke was gelegen, wat de grens aanduidde van Roordahuizum.
Voor de gemeentelijke herindelingen in 1944 behoorde het tot de gemeente Leeuwarderadeel.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Wijtgaard — Wytgaard) Geraadpleegd op 16 oktober 2024.
- Rijksmonument terp, cultureelerfgoed.nl pagina Wirdum - Noordend/Noardein Geraadpleegd op 16 oktober 2024.
- Monumentenregistergegevens van de terp via cultureelerfgoed.nl Geraadpleegd op 16 oktober 2024.
- 'Nederlandse plaatsnamen verklaard' (2018), G. van Berkel en Kees Samplonius via etymologiebank.nl, pagina Noorend Geraadpleegd op 16 oktober 2024.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), pagina 176 Karel F. Gildemacher via books.google.nl Geraadpleegd op 16 oktober 2024.