Brontekst bekijken van Kirgizisch

U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:

Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is.

Deze blokkade is ingesteld door ‪Jon Kolbert‬. De opgegeven reden is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .

Aanvang blokkade: 21 feb 2024 06:35
Einde blokkade: 21 feb 2029 06:35

Uw huidige IP-adres is 3.237.24.251. Het geblokkeerde bereik is 3.237.0.0/16.

Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid Geen open proxy’s.

Anders kunt u om de blokkering bespreken een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen. U kunt ook een e-mail sturen naar de VRT-wachtrij van de stewards op stewards@wikimedia.org met daarin alle bovenstaande gegevens.

U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren.

{{Infobox taal
| naam in Nederlands = Kirgizisch
| naam in taal = {{Lang|ky-Latn|kyrgyz tili}}
| gesproken = [[Kirgizië]], [[Afghanistan]], [[Tadzjikistan]], [[Pakistan]], [[Xinjiang]]
| sprekers = 4,3 miljoen (2009)
| taalfamilie = [[Altaïsche talen|Altaïsch]]
* [[Turkse talen]]
** [[Turkse talen|Kiptsjaaks]]
*** '''Kirgizisch'''
| alfabet = [[Latijns alfabet|Latijns]]<br />[[Cyrillisch alfabet|Cyrillisch]]
| officieelin = {{KG}}
| 639-1 = ky
| 639-2 = kir
| 639-3 = kir
}}

Het '''Kirgizisch''' ({{Lang|ky|кыргыз тили}}, ''{{Lang|ky-Latn|kyrgyz tili}}'') is een taal die behoort tot de noordwestelijke [[Turkse talen]]. Het Kirgizisch wordt hoofdzakelijk in [[Kirgizië]] gesproken, waar het sinds 2001 naast het [[Russisch]] de officiële taal is, maar ook door [[Kirgiezen]] in alle buurlanden van deze voormalige Sovjetrepubliek en bovendien in [[Rusland]], [[Afghanistan]] en [[Turkije]]. Er zijn 2 à 3 miljoen sprekers, waarvan ongeveer 430.000 in [[Volksrepubliek China|China]].

== Het Kirgizische alfabet ==
[[Bestand:Kyrgyz ArabicScript QasymT Kg.png|thumb|400px|Het Kirgizisch alfabet geschreven in Arabisch en Cyrillisch schrift.]]
Van de [[15e eeuw|15e]] tot de [[20e eeuw]] gebruikten de [[Kirgiezen]] het [[Chagatai (taal)|Tsjagatai]] als schrijftaal. Het Kirgizisch ontwikkelde zich in de jaren 20 van de 20e eeuw, na de [[Russische Revolutie (1917)|Russische Revolutie]], als schrijftaal. Het eerste alfabet was gebaseerd op het [[Arabisch alfabet|Arabische alfabet]]. In [[1926]] werd het [[Uniform Turks alfabet]] van de [[Sovjet-Unie]] ook voor het Kirgizisch ingevoerd. In [[1940]] werd dit alfabet vervangen door het huidige aangepaste [[Cyrillisch alfabet|cyrillische alfabet]]. In [[Xinjiang]] voerden de Kirgiezen echter het Arabische alfabet weer in.

In 1990 besloot de Kirgizische regering om uiterlijk 2005 een [[Latijns alfabet]] op basis van het [[Turks alfabet|Nieuw-Turkse alfabet]] in te voeren, dat ontwikkeld werd tot 1995. Dit alfabet was gebaseerd op de [[Kazachs alfabet|Latijnse transliteratie]] van het [[Kazachs]]. Deze plannen zijn echter nooit tot uitvoering gebracht.

Het Kirgizische cyrillische alfabet is vrijwel identiek aan het [[Russische alfabet]]: het telt drie extra tekens: ң, ү en ө. Sommige letters worden alleen in (Russische) leenwoorden gebruikt. De uitspraak van de Kirgizische letters (in [[Internationaal Fonetisch Alfabet|IPA]]-symbolen) staat met hun Latijnse transcriptie in onderstaande tabel vermeld:

{| class="wikitable" cellpadding="3" style="border-collapse: collapse; text-align: left;"
|-
! Kirgizisch !! transcriptie !! [[Internationaal Fonetisch Alfabet|IPA]] !! Opmerkingen !! Voorbeelden
|-
| А (а) || A (a) || {{IPA|/a/}} ||
| '''А'''ксы = '''A'''ksy
|-
| Б (б) || B (b) || {{IPA|/b/}} ||
| '''Б'''ишкек = '''B'''iškek
|-
| В (в) || V (v) || {{IPA|/v/}} || Alleen gebruikt in leenwoorden
| '''В'''асилье'''в'''ка = '''V'''asilje'''v'''ka
|-
| Г (г) || G (g) || {{IPA|/g/}}~{{IPA|/ɣ/}} ||
| '''Г'''алымжанов = '''G'''alymǧanov
|-
| Д (д) || D (d) || {{IPA|/d/}} ||
| Ка'''д'''амжай = Ka'''d'''amǧaj
|-
| rowspan="2" | Е (е) || Je (je) || {{IPA|/je/}}
|
# Aan het begin van woorden;
# na [[klinker (klank)|klinkers]];
# na ь;
# na ъ.
|
# '''Е'''льцин = '''Je'''lcin
# Ак<u>а</u>'''е'''в = Ak<u>a</u>'''je'''v
# Юр<u>ь</u>'''е'''в = Jur'''je'''v ''
# Под<u>ъ</u>'''е'''здной = Pod'''je'''zdnoj
|-
| E (e) || {{IPA|/e/}} || Alle andere gevallen
| Бишк'''е'''к = Bišk'''e'''k
|-
| Ё (ё) || Jo (jo) || {{IPA|/jo/}} ||
| Ко'''ё'''н = Ko'''jo'''n
|-
|rowspan="2"| Ж (ж) || Ǧ (ǧ) || {{IPA|/͡ʒ/}} ||
| '''Ж'''алал-Абад = '''Ǧ'''alal-Abad
|-
| Ž (ž) || || In Russische leenwoorden
| Пр'''ж'''евальский = Pr'''ž'''evalskij
|-
| З (з) || Z (z) || {{IPA|/z/}} ||
| '''З'''аман = '''Z'''aman
|-
| И (и) || I (i) || {{IPA|/i/}} ||
| Б'''и'''шкек = B'''i'''škek
|-
| Й (й) || J (j)|| {{IPA|/j/}} ||
| Ак-Са'''й''' = Ak-Sa'''j'''
|-
| К (к) || K (k) || {{IPA|/k/}}~{{IPA|/q/}} ||
| '''К'''емин = '''K'''emin
|-
| Л (л) || L (l) || {{IPA|/l/}} ||
| Та'''л'''ас = Ta'''l'''as
|-
| М (м) || M (m) || {{IPA|/m/}} ||
| '''М'''анас = '''M'''anas
|-
| Н (н) || N (n) || {{IPA|/n/}} ||
| '''Н'''арын = '''N'''aryn
|-
| Ң (ң) || Ň (ň) || {{IPA|/ŋ/}} || Niet aan het begin van woorden
| Жа'''ң'''ы-Жол = Ǧa'''ň'''y-Ǧol
|-
| О (о) || O (o) || {{IPA|/o/}} ||
| '''О'''ш = '''O'''š
|-
| Ө (ө) || Ö (ö) || {{IPA|/œ/}}~{{IPA|/ø/}} ||
| '''Ө'''зг'''ө'''н = '''Ö'''zg'''ö'''n
|-
| П (п) || P (p) || {{IPA|/p/}} ||
| '''П'''етроград = '''P'''etrograd
|-
| Р (р) || R (r) || {{IPA|/r/}} ||
| Ка'''р'''а-Суу = Ka'''r'''a-Suu
|-
| С (с) || S (s) || {{IPA|/s/}} ||
| '''С'''еметей = '''S'''emetej
|-
| Т (т) || T (t) || {{IPA|/t/}} ||
| '''Т'''алас = '''T'''alas
|-
| У (у) || U (u) || {{IPA|/u/}} ||
| С'''уу'''самыр = S'''uu'''samyr
|-
| Ү (ү) || Ü (ü) || {{IPA|/y/}} ||
| Эл'''үү'''= El'''üü'''
|-
| Ф (ф) || F (f) || {{IPA|/f/}} || Alleen in leenwoorden
| '''Ф'''ёдоровка = '''F'''jodorovka
|-
| Х (х) || H (h) || {{IPA|/x/}} ||
| '''Х'''ан-Теңир = '''H'''an-Teňir
|-
| Ц (ц) || с (с) || {{IPA|/ts/}} || Alleen in leenwoorden
| '''Ц'''арское = '''C'''arskoje
|-
| Ч (ч) || Č (č) || {{IPA|/ʧ/}} ||
| '''Ч'''ыгыш-5 = '''Č'''ygyš-5
|-
| Ш (ш) || Š (š) || {{IPA|/ʃ/}} ||
| Ка'''ш'''кар = Ka'''š'''kar
|-
| Щ (щ) || Ŝ (ŝ) || {{IPA|/ʃ/}} || Alleen in Russische leenwoorden
| '''Щ'''укино = '''Ŝ'''ukino
|-
| ъ (твёрдый знак) || - || - || Alleen in Russische leenwoorden
| Под'''ъ'''<u>я</u>рский = Pod<u>ja</u>rskij
|-
| Ы (ы) || Y (y) || {{IPA|/ɯ/}} ||
| '''Ы'''с'''ы'''к-Көл = '''Y'''s'''y'''k-Köl
|-
| ь (мягкий знак) || - || - || Alleen in Russische leenwoorden
| Рус'''ь''' = Rus
|-
| Э (э) || E (e) || {{IPA|/e/}} ||
| '''Э'''листа = '''E'''lista
|-
| Ю (ю) || Ju (ju) || {{IPA|/ju/}} || Alleen in Russische leenwoorden
| '''Ю'''рмала = '''Ju'''rmala
|-
| Я (я) || Ja (ja) || {{IPA|/ja/}} || Alleen in Russische leenwoorden
| '''Я'''рославль = '''Ja'''roslavl
|}

{{Wikt|Kirgizisch}}

== Externe links ==
* [https://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kir Ethnologue] (Engels)
* [https://www.omniglot.com/writing/kirghiz.htm Omniglot] (Engels)

{{InterWiki|code=ky}}
{{Navigatie Turkse talen}}

[[Categorie:Natuurlijke taal]]
[[Categorie:Taal in Kirgizië]]
[[Categorie:Turkse taal]]

Op deze pagina gebruikte sjablonen:

Sjabloon:Bewerklinks (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:IPA (bewerken)
Sjabloon:ISO-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Infobox generiek (bekijk bron) (beveiligd)
Sjabloon:Infobox taal (bewerken)
Sjabloon:InterProject (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:InterWiki (bewerken)
Sjabloon:KG (bewerken)
Sjabloon:KG-VLAG (bewerken)
Sjabloon:Lang (bewerken)
Sjabloon:Navigatie (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Navigatie/Tabel (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css (bewerken)
Sjabloon:Navigatie/styles.css (bekijk bron) (uitgebreid beveiligd)
Sjabloon:Navigatie Turkse talen (bewerken)
Sjabloon:Str left (bewerken)
Sjabloon:Wikidata afbeelding (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Wikitaal (bewerken)
Sjabloon:Wikt (bewerken)
Sjabloon:Zusterproject box (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Module:Arguments (bewerken)
Module:Lang (bewerken)
Module:Lang/ISO 639 synonyms (bewerken)
Module:Lang/data (bewerken)
Module:Language/data/ISO 639-3 (bewerken)
Module:Language/data/iana languages (bewerken)
Module:Language/data/iana regions (bewerken)
Module:Language/data/iana scripts (bewerken)
Module:Language/data/iana suppressed scripts (bewerken)
Module:Language/data/iana variants (bewerken)
Module:Language/data/wp languages (bewerken)
Module:Language/name/data (bewerken)
Module:Unicode data (bewerken)
Module:Yesno (bewerken)

Terug naar Kirgizisch.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Kirgizisch"