Sandnes kommune

Sandnes si historie kan sporast attende heile 6–7 000 år. Frå 1664 av er det registrert busetnad. I 1860 fekk Sandnes status som kommune (ladestad), og feirar med det 150 års jubileum i 2010. I 1965 vart Sandnes kommune utvida med delar av gamle Hetland kommune, dette galdt Riska sogn og Dale krins. Resten av Hetland kommune gjekk inn i Stavanger. Heile gamle Høyland og Høle kommunar gjekk òg inn i Sandnes.

I samband med kommunereforma 2020 blei Sandnes kommune slått saman med tidlegare Forsand i Ryfylke.^[2] Med det fekk kommunen utvida flatevidda frå 304 til 1041 km², og fekk ei grense mot nabofylket Agder.^[3]

Sandnes var lenge mest kjend for teglverk- og pottemakarindustri. Byen ligg inst i Gandsfjorden, og leirgrunn finst mest alle stader i byen. På austsida av byen er det mest leirgrunn.

Føretak som har drive med teglstein og pottemakeri heilt opp til nyare tid er Gann Graveren, og Simonsen-familien. I den seinare tid har produksjon av tekstiler og syklar vore viktigare. Føretak som Jonas Øglænd A/S og Pioneer sette sitt preg på byen. Cubus vart og starta i Sandnes. I dag er det olje, forsking, data og eit godt forretningsmiljø som pregar byen.

I kommunevåpenet eller byvåpenet finn ein Sandnesgauken. Ein Sandnesgauk er ein leirgauk, som kan nyttast som eit leiketøy til å spela på. Ved å blåsa i ein Sandnesgauk kan ein laga tre forskjellige tonar, og gaukegalen er særskilt lett å få til. Leirgauken minner òg om ein fugl som står med hovudet under vengen.

Det er sagt at slike gaukar vart delte ut for å skapa blæst om leirprodukt frå Sandnes. Ein person som er frå Sandnes kan kalla seg sandnesar, sandnesbu eller sandnesgauk.^[4]

I Sandnes kommune finn ein store kjøpesenter, både i sentrum og utanfor. Vågen Amfi ligg i ein gamal fabrikk ved kaia i Sandnes, medan Steen & Strøm Kvadrat ligg på Lura i Sandnes nord. Her er det mange slike store butikkar, og fleire føretak.

Dei offisielle tettstadene i kommunen etter oversyn hos Statistisk sentralbyrå er Hommersåk, Vatne, Sviland, Forsand, Høle og Malmheim/Julebygda. Delar av tettstadene Stavanger/Sandnes, Ålgård/Figgjo og Kvernaland ligg innanfor kommunegrensa.^[5]

• Jonas Christian Øglænd (1847–1931), industrigrunnleggjar
• Elise Ottesen-Jensen (1886–1973), føregangskvinne innan kvinnerørsla
• Torkel Ravndal (1936–2004), vektløftar
• Julie Ege (1943–2008), skodespelar
• Solveig Aareskjold (f. 1949), forfattar
• Bjørg Tørresdal (f. 1958), stortingspolitikar
• Linda Medalen (f. 1965), fotballspelar, OL-medaljist, politibetjent, lokalpolitikar
• Bjørn Maaseide (f. 1968), sandvolleyballspelar
• Charles Tjessem (f. 1972), kokk
• Thomas Dybdahl (f. 1979}, musikar

• Offisiell nettstad