Aleksis Tsipras

Aleksis Tsipras urodził się w rodzinie zamożnego przedsiębiorcy budowlanego, uzyskującego zamówienia publiczne m.in. w okresie junty czarnych pułkowników^[1]. Ukończył inżynierię lądową^[2] na Politechnice Ateńskiej (NTUA), a następnie studia podyplomowe z zakresu planowania przestrzennego. W tym czasie wchodził w skład rady studenckiej macierzystego wydziału, a także był jego reprezentantem w senacie uczelni. W latach 1995–1997 był członkiem rady centralnej narodowego związku studentów EFEE. Po studiach pracował jako inżynier w sektorze budownictwa oraz opracowywał plany zagospodarowania przestrzennego dla urzędu miejskiego w Atenach^[3].

W działalność polityczną zaangażował się w młodości, gdy w wieku 15 lat wstąpił do młodzieżówki Komunistycznej Partii Grecji. Rok później kierował strajkiem okupacyjnym w swojej szkole, demonstranci sprzeciwiali się planowanej wówczas reformie edukacji. W szkole poznał swoją późniejszą partnerkę życiową. Gdy w latach 90. w partii komunistycznej doszło do rozłamu, dołączył do nowo powołanej partii Sinaspismos^[2]. W maju 1999 objął funkcję sekretarza organizacji młodzieżowej przy tym ugrupowaniu, którym pozostał do marca 2003. W tym czasie aktywnie uczestniczył w wielu protestach o charakterze antyglobalistycznym i antyliberalnym^[3][4].

W grudniu 2004 został wybrany w skład centralnego komitetu politycznego i sekretariatu politycznego Synaspismós, będąc odpowiedzialnym za sprawy młodzieży i edukacji. W wyborach lokalnych w 2004 był kandydatem współtworzonej przez swoją partię Koalicji Radykalnej Lewicy na urząd burmistrza Aten. W głosowaniu zajął trzecie miejsce, za kandydatami Nowej Demokracji i PASOK-u, zdobywając 10,5% głosów poparcia. Dzięki kampanii wyborczej jego nazwisko stało się wówczas rozpoznawalne w skali ogólnokrajowej. 10 lutego 2008 został nowym przewodniczącym Synaspismós i tym samym przywódcą Syrizy^[3][4].

W wyborach parlamentarnych w 2009 uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Grecji^[3][5], a Syriza pod jego przewodnictwem zdobyła około 5% głosów^[2]. Po wyborach stanął na czele klubu parlamentarnego koalicji, liczącego łącznie 13 mandatów^[3]. Od tego czasu z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach parlamentarnych: w maju 2012, czerwcu 2012, styczniu 2015 i wrześniu 2015^[5]. W przedterminowych wyborach parlamentarnych w maju 2012, przeprowadzonych z powodu i w czasie kryzysu gospodarczego w kraju, Syriza zajęła drugie miejsce i uzyskała 52 mandaty. 7 maja z misji sformowania rządu zrezygnował lider zwycięskiej Nowej Demokracji Andonis Samaras, a następnego dnia prezydent Karolos Papulias powierzył to zadanie Aleksisowi Tsiprasowi^[6]. Misja ta zakończyła się niepowodzeniem, a jego ugrupowanie pozostało w opozycji.

W maju 2012 Syriza złożyła do Sądu Najwyższego wniosek o zarejestrowanie jej jako jednolitej partii politycznej z Aleksisem Tsiprasem jako jej przewodniczącym^[7].

W styczniu 2015 w wyborach parlamentarnych Syriza zdobyła 144 miejsca w 300-osobowym parlamencie. 26 stycznia 2015 Aleksis Tsipras stanął na czele nowego rządu Grecji, współtworząc koalicję z prawicowym ugrupowaniem Niezależni Grecy^[8]. W lipcu 2015 z jego inicjatywy odbyło się referendum, w którym głosujący opowiedzieli się za odrzuceniem porozumienia z międzynarodowymi wierzycielami. W tym samym miesiącu zdecydowana większość deputowanych Syrizy głosowała za ustawą o reformach oszczędnościowych będących warunkiem kredytodawców udzielenia Grecji kolejnej pomocy, jednakże przeciwko tej decyzji głosowali m.in. były minister finansów Janis Warufakis, minister energetyki Panajotis Lafazanis i przewodnicząca parlamentu Zoi Konstandopulu^[9]. W sierpniu 2015 Panajotis Lafazanis rozpoczął tworzenie nowego ugrupowania pod nazwą Jedność Ludowa, do którego przystąpiło 25 posłów Syrizy^[10]. W konsekwencji 20 sierpnia 2015 podał się do dymisji z funkcji premiera^[11]. Siedem dni później na stanowisku zastąpiła go Wasiliki Tanu, stając na czele rządu tymczasowego^[12]. W przedterminowych wyborach z września Syriza zdobyła 145 mandatów. 21 września Aleksis Tsipras powrócił na urząd premiera^[13], a dwa dni później jego nowy gabinet rozpoczął funkcjonowanie^[14].

W październiku 2018, po odejściu z rządu Nikosa Kodziasa, objął dodatkowo stanowisko ministra spraw zagranicznych^[15] (w lutym 2019 na czele MSZ stanął Jeorjos Katrungalos). W 2019 po porażce Syrizy w wyborach regionalnych i europejskich, ogłosił przedterminowe wybory krajowe. W wyniku głosowania z lipca tegoż roku utrzymał mandat poselski na kolejną kadencję^[16], jednak jego partia przegrała wyraźnie z Nową Demokracją. 8 lipca 2019 zakończył urzędowanie na stanowisku premiera – zastąpił go lider ND Kiriakos Mitsotakis^[17].

Do parlamentu był wybierany również w maju 2023^[18] i czerwcu 2023^[19]. Wkrótce po ostatnich z tych wyborów, w których Syriza odnotowała dalszy spadek poparcia, zrezygnował z przywództwa w partii^[20].

Partnerką życiową Aleksisa Tsiprasa została Peristera Baziana, z którą ma dwóch synów^[21]. Cechą charakterystyczną jego publicznego wizerunku stało się nienoszenie krawatów^[22].