3-metylokrotonyloglicynuria
3-metylokrotonyloglicynuria – rzadkie, genetycznie uwarunkowane zaburzenie metabolizmu aminokwasu leucyny (wrodzony błąd metabolizmu) związane z niedoborem enzymu karboksylazy 3-metylokrotonylo-koenzymu A (skrót MCC, EC 6.4.1.4).
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| OMIM | |
| MeSH | |
3-metylokrotonyloglicynuria jako jednostka chorobowa jest względnie nowa, ponieważ po raz pierwszy została zidentyfikowana w 1984 roku[1]. Upowszechnienie badań przesiewowych noworodków, z jednej strony pozwoliło ustalić, że 3-metylokrotonyloglicynuria występuje o wiele częściej niż wcześniej uważano, a z drugiej strony, że przebieg kliniczny w znacznej części przypadków może być łagodny i nie zaburzający poważnie rozwoju dziecka.
Synonimy
edytujInne nazwy używane zamiennie do określenia 3-metylokrotonyloglicynurii to:
- deficyt karboksylazy 3-metylokrotonylo-CoA
- niedobór karboksylazy 3-metylokrotonylo-koenzymu A
- MCCD
- MCC
- niedobór MCC
- 3-MCG
Epidemiologia
edytujGlobalną częstość występowania 3-metylokrotynyloglicynurii ocenia się na 1-9:100 000 żywych urodzeń. Częstość występowania w Europie szacowana jest od 1 na 50 000 do 1 na 30 000[2].
Od czasu upowszechnienia się badań przesiewowych noworodków z użyciem tandemowego spektrometru mas (MS/MS) okazało się, że jest to częste schorzenie metaboliczne i ocenia się, że w wielu krajach jest to najbardziej rozpowszechniona acyduria organiczna[3][2].
Etiopatogeneza
edytujGeny MCCC1 (chromosom 3, locus q27.1, 19 eksonów) i MCCC2 (chromosom 5, locus q12-q13, 17 eksonów) kodują podjednostki białkowe α i β, które łącząc się, tworzą enzym zwany karboksylazą 3-metylokrotonylo-CoA. Enzym ten odgrywa istotną rolę w metabolizmie białek, peptydów i aminokwasów i jest odpowiedzialny za etap szlaku metabolicznego leucyny przejścia 3-metylokrotonylo-koenzymu A w 3-metyloglutakonylo-koenzym A[3].
Mutacje w genach MCCC1 lub MCCC2 doprowadzają do niedoboru aktywności enzymu karboksylazy 3-metylokrotonylo-CoA, co pociąga za sobą to, że organizm nie jest w stanie prawidłowo przetwarzać leucyny. Toksyczne produkty uboczne gromadzą się w znacznych stężeniach, uszkadzając mózg i układ nerwowy.
3-metylokrotonyloglicynuria jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny[4].
Objawy
edytujFenotyp kliniczny 3-metylokrotonyloglicynurii wykazuje znaczną zmienność, nawet wśród członków jednej rodziny[2]; często przebiega bezobjawowo, ale może okresowo prowadzić do incydentów dekompensacji metabolicznej (jak w zespole intoksykacji) związanych ze stanami wzmożonego katabolizmu (np. infekcja) lub nadmiernego obciążenia białkiem. Bywa i tak, że choroba objawia się klinicznie, przełomem metabolicznym już w niemowlęctwie[5][3].
W przebiegu 3-metylokrotonyloglicynurii charakterystyczna jest różnorodność obrazu klinicznego. Przebieg schorzenia może być skąpoobjawowy lub wręcz bezobjawowy, a na drugim biegunie spektrum symptomatologii są ciężkie, zagrażające życiu epizody ciężkiego stanu klinicznego z wymiotami, drgawkami, zaburzeniami świadomości czy też zespołem przypominającym zespół Reye’a. Nierzadko występuje hipoglikemia i objawy neurologiczne takie jak: hipotonia, drgawki, dystonia, epizody udaropodobne, leukodystrofia, opóźnienie rozwoju psychoruchowego.
Rozpoznanie
edytujW programie badań przesiewowych noworodków wykonuje się badanie kropli suchej krwi na specjalnym rodzaju bibuły (bibuła przesiewowa) w celu identyfikacji noworodków z 3-metylokrotonyloglicynurią. W tym badaniu wykrywany jest metabolit 3-hydroksyizowalerylokarnityna[4].
Kliniczne badania laboratoryjne krwi z użyciem tandemowej spektrometrii mas (MS/MS):
Kliniczne badania próbki moczu z użyciem GC/MS wykazuje nieprawidłowości:
- zwiększony poziom kwasu 3-hydroksy-izowalerianowy, 3-metylokrotonyloglicyny i ewentualnie tiglylglicyny
- 3-hydroksyizowalerylokarnityna
W Polsce badania przesiewowe noworodków w kierunku tej choroby wprowadzono w 2013 roku[6].
Leczenie
edytujNie ma leczenia przyczynowego 3-metylokrotonyloglicynurii, a podstawę leczenia, podobnie jak przy wielu chorobach metabolicznych, stanowi specyficzny rodzaj diety eliminacyjnej.
Przy niedoborze enzymu karboksylazy 3-metylokrotonyl-CoA (MCC) leczenie dietetyczne polega na ograniczeniu w diecie leucyny. Oznacza to ograniczanie w pożywieniu białka naturalnego i zastępowania go specjalnymi preparatami białkozastępczymi bez leucyny[3].
Innym zaleceniem leczniczym jest stosowanie L-karnityny, która ma działanie wspomagające wiążąc toksyczny kwas 3-hydroksy-izowalerianowy. Dawka zależy od zasobów karnityny w organizmie i zwykle wynosi ok. 50 mg/kg masy ciała/dobę[3].
Ważne jest utrzymywanie dodatniego bilansu energetycznego, co osiąga się stosując słodkie płyny i pokarmy węglowodanowe.
Przypisy
edytuj- ↑ K. Bartlett, M.J. Bennett, R.P. Hill, L.S. Lashford i inni. Isolated biotin-resistant 3-methylcrotonyl CoA carboxylase deficiency presenting with life-threatening hypoglycaemia. „J Inherit Metab Dis”. 7 (4), s. 182, 1984. PMID: 6441868.
- ↑ a b c Monografia o 3-metylokrotynyloglicynurii w naukowym serwisie medycznym Orphanet.
- ↑ a b c d e Jolanta Sykut-Cegielska, Mariusz Ołtarzewski, Joanna Taybert, Agnieszka Kowalik, Dorota Korycińska-Chaaban, Ewa Jabłońska 3-metylokrotonyloglicynuria – najczęściej identyfikowana choroba w badaniu przesiewowym noworodków metodą tandemowej spektrometrii mas, Pediatr Dypl 2014;18(4):35-41.
- ↑ a b c Ryszard Grenda, Wanda Kawalec, Helena (red.) Ziółkowska, Pediatria, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013, s. 276, ISBN 978-83-20-04309-9.
- ↑ Barbara (red.) Steinborn, Neurologia wieku rozwojowego, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, ISBN 978-83-200-5494-1.
- ↑ Program Badań Przesiewowych Noworodków w Polsce na lata 2015–2018. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2015.
Bibliografia
edytuj- Pediatria. Komplet. Tom 1 i 2. Red. Grenda, Ryszard; Kawalec, Wanda; Ziółkowska, Helena. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013, 1329 s. ISBN 978-83-20-04309-9.
- Neurologia wieku rozwojowego. Red. Steinborn, Barbara. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, 1256 s. ISBN 978-83-200-5494-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- 3-metylokrotonyloglicynuria w serwisie Orphanet.