Asenapina

mieszanina racemiczna

Asenapinaorganiczny związek chemiczny z grupy dibenzooksepinopiroli[3]. Stosowana jako lek przeciwpsychotyczny. Strukturalnie zbliżona do mianseryny, leku przeciwdepresyjnego.

Asenapina
izomer 3aR,12bR po lewej i 3aS,12bS po prawej
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C17H16ClNO

Masa molowa

285,77 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

65576-45-6

PubChem

163091

DrugBank

DB06216

Klasyfikacja medyczna
ATC

N05AH05

Stosowanie w ciąży

kategoria C

Otrzymywanie

edytuj

Synteza asenapiny i jej analogów opisana została w roku 1977 przez W.J. van der Burga[4]. W procedurze tej związkiem wyjściowym jest chlorek (5-chloro-2-fenoksyfenylo)acetylu, czyli pochodna eteru difenylowego zawierająca podstawnik chlorowy w pozycji para oraz – w tym samym pierścieniu – resztę chlorku acetylu w pozycji orto w stosunku do grupy eterowej:

 

Produkt końcowy na schemacie jest jednym z mieszaniny stereoizomerów powstającej podczas finalnej niestereoselektywnej redukcji. Izomery cis i trans (każdy w formie mieszaniny dwóch epimerów) można rozdzielić chromatograficznie[4].

Mechanizm działania

edytuj

Asenapina ma złożony mechanizm działania. Jest antagonistą receptorów dopaminergicznych D2 i receptorów serotoninergicznych 5-HT2A. Wykazuje powinowactwo do szeregu innych receptorów. Jest częściowym agonistą receptorów 5-HT1A. Ma silne działanie antagonistyczne wobec receptorów adrenergicznych α2. Asenapina nie ma znaczącego powinowactwa do receptorów muskarynowych, dzięki czemu ma niewielki potencjał antycholinergiczny.

Profil receptorowy asenapiny[5][6]:

Farmakokinetyka

edytuj

Metabolizm zachodzi w wątrobie. Asenapina jest sprzęgana z kwasem glukuronowym przy udziale transferazy glukoronylowej (UGT1A4) i następnie podlega utlenieniu przy udziale izoenzymu cytochromu P450 1A2 (CYP1A2), w mniejszym stopniu 3A4 (CYP3A4) i 2D6 (CYP2D6).

Interakcje

edytuj

Asenapina jest słabym inhibitorem izoenzymu CYP2D6.

Działania niepożądane

edytuj

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są niepokój i senność. Często (1–10%) występują przyrost masy ciała, zwiększony apetyt, objawy pozapiramidowe, zawroty głowy, zaburzenia smaku, niedoczulica w obrębie jamy ustnej, podwyższenie poziomu aminotransferazy alaninowej i uczucie zmęczenia.

Wskazania

edytuj

W Stanach Zjednoczonych wskazania do stosowania leku zatwierdzone przez FDA obejmują leczenie objawów w zaostrzeniu schizofrenii i leczenie epizodów maniakalnych lub mieszanych w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego typu I[6].

W Australii zatwierdzone wskazania do farmakoterapii asenapiną obejmują schizofrenię, leczenie epizodów maniakalnych lub mieszanych w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym (do pół roku) i leczenie podtrzymujące w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym typu I (w monoterapii)[7].

W krajach Unii Europejskiej asenapina jest wskazana w leczeniu epizodów maniakalnych w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych typu I u osób dorosłych[1][2].

Dawkowanie i preparaty

edytuj

Lek stosowany jest w postaci tabletek podjęzykowych, zawierających 5 lub 10 mg asenapiny w postaci maleinianu.

Preparaty handlowe:

  • Saphris (MSD) – Australia, USA, Chiny, Japonia
  • Sycrest (Organon/Lundbeck) – UE, Wielka Brytania

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Sycrest 5mg and 10mg sublingual tablets – Summary of Product Characteristics (SPC). [dostęp 2014-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].
  2. a b c d Product information 21/02/2013 Sycrest -EMEA/H/C/001177 -II/0012. European Medicines Agency. N.V. Organon (21.2.2013).
  3. Asenapine maleate, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 163091 (ang.).
  4. a b Willem J. van der Burg: Patent US4145434: Tetracyclic derivatives and pharmaceutical compositions of matter. Google Patents, 1979. [dostęp 2014-03-30].
  5. M. Shahid, G.B. Walker, S.H. Zorn, E.H. Wong. Asenapine: a novel psychopharmacologic agent with a unique human receptor signature. „J Psychopharmacol”. 23 (1), s. 65–73, 2009. DOI: 10.1177/0269881107082944. PMID: 18308814. 
  6. a b Saphris (asenapine) prescribing information. merck.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-18)].
  7. Rossi S (ed.) Australian Medicines Handbook (2013 ed.). Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust, 2013. ISBN 978-0-9805790-9-3.