Kalwaria (Litwa)

Miasteczko istniało tu w czasach króla August II Mocny. Istnieją przesłanki, że miało to miejsce już w 1705 roku. Budowano tu wówczas kościół. Z pewnością miasteczko Kalwaria istniało w roku 1708. W 1713 roku król August II zapewnił uposażenie kościoła. 27 grudnia 1791 król Stanisław August Poniatowski nadał magdeburskie prawa miejskie. Miasto miało herb (Boska Opatrzność na niebieskim tle, z boku na czerwonym tle brama z wysoką wieżą i inicjał K)^[1]. Kalwaria leżała w granicach powiatu trockiego województwa trockiego Rzeczypospolitej. W 1795 została zajęta przez Prusy w III rozbiorze Polski. W 1807 trafiła w granice Księstwa Warszawskiego, a następnie w 1815 Królestwa Polskiego, w którym była siedzibą wiejskiej gminy Kalwaria i powiatu kalwaryjskiego guberni suwalskiej. W 1897 z populacją 9 378 osób była największym miastem w guberni po Suwałkach i Augustowie oraz największym miastem ówczesnego Królestwa Polskiego leżącym poza współczesnymi granicami Polski.

Miasto znacząco ucierpiało w trakcie I wojny światowej. W latach 1918–1919 stacjonował tu 1 litewski pułk piechoty z artylerią.

W Kalwarii od września 1939 r. do lipca 1940 r. istniał obóz dla żołnierzy polskich internowanych po wojnie obronnej z września '39. Przebywało w nim około 720 internowanych, którzy w lipcu 1940 r. zostali wywiezieni w głąb ZSRR.

• klasycystyczny kościół katolicki pw. Najświętszej Maryi Panny, zbudowany w 1840 r., z obrazami z XIX wieku i klasycystyczną bramą w ogrodzeniu
• klasycystyczny zespół zabudowań stacji pocztowej, wzniesiony przy trakcie z Warszawy do Petersburga w 1820 r.
• kościół ewangelicki z XIX w.
• Synagoga Chłodna

• Elchanan Elkes – litewski lekarz, szef Judenratu w kowieńskim getcie,
• Franciszek Nowodworski – polski adwokat, sędzia, pierwszy prezes Sądu Najwyższego i prezes Trybunału Stanu w latach 1922–1924, polityk, publicysta i działacz społeczny,
• Adolf Pepłowski – polski adwokat, powstaniec styczniowy,
• Walery Roman – polski prawnik, działacz państwowy i społeczny II Rzeczypospolitej, w latach 1928–1935 senator II i III kadencji w II RP,
• Stanisław Staniszewski – polski adwokat i polityk.

•   Dąbrowa Białostocka

•  
  Kaplica
•  
  Kościół ewangelicki
•  
  Szkoła dla dorosłych
•  
  Stacja kolejowa
•  
  Gimnazjum
•  
  Park

• 2 Lejb-Ułański Kurlandzki Pułk

• Kalwarya, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 711 .
• Leonard Drożdżewicz, Z pogranicza kultur WKL - „Znad Wilii”, nr 2 (78) z 2019 r., s. 73-80, Dziedzictwo kulturowe Kalwarii i Suchowoli