Powiat opolski (województwo lubelskie)

W skład powiatu wchodzą:

• miasta: Józefów nad Wisłą, Opole Lubelskie, Poniatowa
• gminy miejsko-wiejskie: Józefów nad Wisłą, Opole Lubelskie, Poniatowa
• gminy wiejskie: Chodel, Karczmiska, Łaziska, Wilków

Powiat opolski (pod nazwą powiat opolsko-lubelski) został powołany dnia 13 listopada 1954 roku w województwie lubelskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat opolsko-lubelski złożyły się 32 gromady, które wyłączono z powiatu puławskiego w tymże województwie^[2]:

• gromady Braciejowice, Chruślina, Dobre, Głusko, Godów, Idalin, Józefów n/Wisłą, Kaliszany, Kamień, Karczmiska, Kluczkowice, Komaszyce Stare, Kowala, Kraczewice, Łaziska, Łubki, Niezabitów, Niezdów, Opole Lubelskie, Poniatowa, Prawno, Rogów, Skoków, Słotwiny, Spławy, Wandalin, Wilków, Wronów, Wrzelowiec, Wrzelów, Zagłoba i Zagrody.

Na uwagę zasługuje fakt, iż w momencie utworzenia powiat nie obejmował miast; Opole Lubelskie, stolica powiatu, utraciła prawa miejskie w 1870 roku i otrzymała je dopiero 1 stycznia 1957 roku^[3] a Józefów nad Wisłą, Prawno i Wrzelowiec utraciły prawa miejskie w XIX wieku. Poniatowa stała się 1 stycznia 1956 roku osiedlem^[4], którym pozostała do 18 lipca 1962 roku, kiedy to nadano jej prawa miejskie^[5].

1 stycznia 1956 roku w województwie lubelskim powstał powiat bełżycki, przez co 3 gromady powiatu opolsko-lubelskiego – Godów, Łubki i Wronów – weszły w jego skład^[6]. Równocześnie do powiatu opolsko-lubelskiego przyłączono gromady Boiska i Świeciechów, które wyłączono z powiatu kraśnickiego w tymże województwie^[6]. Decyzja ta okazała się niefortunna ponieważ już rok później, 1 stycznia 1957 roku, gromada Świeciechów powróciła do powiatu kraśnickiego (wraz z Sosnową Wolą, którą wyłączono z gromady Boiska i włączono do gromady Dzierzkowice w powiecie kraśnickim); wtedy też do powiatu opolsko-lubelskiego przyłączono z powrotem gromadę Godów z powiatu bełżyckiego^[7].

8 maja 1958 roku z gromady Kamień wyłączono wsie Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączono je do gromady Solec w powiecie lipskim w województwie kieleckim^[8]. Zmiana przynależności wojewódzkiej tych wsi była nietypowa, ponieważ spowodowała utworzenie enklawy powiatu lipskiego na obszarze powiatu opolskiego (a więc na prawym brzegu Wisły).

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy^[9]. Z powiatu bełżyckiego wyłączono sołectwa Dąbrowa Wronowska, Poniatowa, Poniatowa-Kolonia i Plizin, które włączono do powiatu opolsko-lubelskiego oraz odwrotnie, z powiatu opolsko-lubelskiego wyłączono sołectwa Antonówka, Godów (czwarta zmiana przynależności powiatowej w ciągu 20 lat), Granice i Świdno, które włączono do powiatu bełżyckiego^[10]. Po tym manewrze powiat opolsko-lubelski podzielono na 2 miasta i 7 gmin^[11]:

• miasta Opole Lubelskie i Poniatowa
• gminy Józefów^[12], Karczmiska, Łaziska, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wilków i Wrzelowiec^[13]

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu opolsko-lubelskiego włączono do nowego (mniejszego) województwa lubelskiego^[14]. Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie lubelskim powiat opolski o kształcie przybliżonym do granic z 1975 roku^[15]; powiat powiększył się o gminę Chodel, która w latach 1973–75 leżała w powiecie bełżyckim a do 1954 roku w powiecie lubelskim. Porównując obszar dzisiejszego powiatu opolskiego z obszarem z 1954 roku można zauważyć, że niektóre tereny znajdują się obecnie w powiatach puławskim i lubelskim.

31 lipca 2004 roku zmieniono granice powiatu opolskiego (a zarazem województwa lubelskiego) przez wyłączenie z gminy Solec nad Wisłą (w powiecie lipskim w województwie mazowieckim) wsi Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączenie ich do gminy Łaziska w powiecie opolskim^[16]. Przyczyną tego manewru było wyjątkowe położenie tych wsi (od 1958 roku), czyli po prawej stronie Wisły; z powodu dużej odległości od najbliższego mostu, wsie te były odizolowane od pozostałych terenów gminy, a także jej siedziby, Solca.

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

• Piramida wieku mieszkańców powiatu opolskiego w 2014 roku^[17].

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[18] powiat zamieszkiwało 59 208 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 58 952 osoby^[19].

• powiat puławski (gm. Janowiec, Kazimierz Dolny, Wąwolnica)
• powiat lubelski (gm. Bełżyce, Borzechów, Wojciechów)
• powiat kraśnicki (gm. Annopol, Dzierzkowice, Urzędów)
• powiat opatowski (świętokrzyskie) (gm. Tarłów)
• powiat lipski (mazowieckie) (gm. Chotcza, Solec nad Wisłą)
• powiat zwoleński (mazowieckie) (gm. Przyłęk)

Opole Lubelskie – miasto powiatowe

Poniatowa – miasto

Wilków – wieś gminna

• Starostwo Powiatowe – ul. Lubelska 4, Opole Lubelskie
• Sąd Rejonowy – Stary Rynek 46, Opole Lubelskie
• Powiatowy Urząd Pracy – Stary Rynek 14–16, Opole Lubelskie
• Szpital Powiatowy – ul. Fabryczna 18, Poniatowa
• Urząd Skarbowy – ul. J. Piłsudskiego 12, Opole Lubelskie
• Zarząd Dróg Powiatowych – ul. Młodzieżowa 6, Poniatowa

Na podstawie źródła^[20]:

• Zenon Rodzik (10 listopada 1998 – 21 listopada 2018)
• Dariusz Piotrowski (21 listopada 2018 – nadal)

• powiat bełżycki
• powiat opolsko-lubelski