Zenon Wasilewski

Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat 30. XX wieku pracował jako grafik w pracowniach filmów reklamowych w Warszawie, publikując równocześnie humorystyczne i satyryczne rysunki w Cyruliku Warszawskim i Szpilkach (stała współpraca od 1936)^[4]. W latach 1937–1939 podejmował pierwsze próby animacji plastelinowych postaci^[4]. Realizację pierwszego filmu O królu Krakusie przerwał wybuch II wojny światowej^[4]. Od 1943 roku publikował rysunki w pismach Związku Patriotów Polskich^[4]. Po wojnie zamieszkał w Łodzi zajmując się filmem i malarstwem^[4]. Pierwszą próbą animacji lakowej była groteska Ruch to zdrowie^[4]. Potem Wasilewski wrócił do pomysłu sprzed wojny i we własnym mieszkaniu ukończył we wrześniu 1947 roku czarno-biały film Za króla Krakusa^[4]. Do 1951 roku Zenon Wasilewski był jedynym realizatorem filmów lalkowych w Polsce^[5]. Pracował we własnym mieszkaniu do czasu gdy włączono Studio Filmów Kukiełkowych do Wytwórni Filmów Fabularnych jako Oddział Filmów Kukiełkowych w adoptowanej hali pofabrycznej przy ul Piotrkowskiej^[5]. Był inicjatorem tych zmian. Od 1953 roku pracował w Tuszynie^[5] w Wytwórni Filmów Animowanych „Se-ma-for”, z którą był związany do końca życia.

Pracował samodzielnie, był autorem koncepcji, scenariusza, projektów dekoracji i samej animacji. Współpracował tylko z kompozytorami i operatorami, którymi kolejno byli: Eugeniusz Haneman, Zygmunt Kamiński i Jan Olejniczak^[5]. W 1949 roku jego film Pan Piórko śni został potępiony przez władze za „formalizm” i nie wszedł do eksploatacji^[5]. Po dwuletniej przerwie zrealizował filmy Lis i bocian i Lis chytrusek^[5]. Pierwszy barwny film Opowieść Michałkowicka powstał w 1954 roku^[5].

Po 1956 roku zrealizował 11 filmów, z których tylko dwa oparł na cudzych scenariuszach^[6]. Wśród nich były zrealizowane na motywach ludowych Dwie Dorotki i Czarodziejskie Dary (w 1956) oraz Szewczyk Dratewka (w 1958)^[6]. Kolejne filmy są przeznaczone dla dorosłych. W 1959 roku powstał Uwaga diabeł! i Pięć minut dla zdrowia^[6], a Zbrodnia przy ul. kota Brzuchomówcy w 1961 roku^[6]. Dzięki licznym podtekstom Ballada o królewnie Lilianie (1962), Smok z Banialuki (1964) i Drewniany jeździec (1964) znajdują odbiorców wśród widzów w każdym wieku^[6]. W ostatnim filmie, ukończonym niedługo przed śmiercią, Człowiek z lustra powrócił do problemu rozdwojenia osobowości pod wpływem alkoholu^[6].

Najbardziej znane filmy to Za króla Krakusa^[7], Pięć minut dla zdrowia, Uwaga diabeł!, Zbrodnia na ulicy kota Brzuchomówcy, Człowiek z lustra.

Zenon Wasilewski jest patronem Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi (ul. S. Więckowskiego 35)^[8].

• 1951 III nagroda w kategorii filmów animowanych na MFF w Bahia za film Za króla Krakusa^[9]
• 1954 wyróżnienie w Paryżu za film Za króla Krakusa^[9]
• 1957 – II nagroda na I Przeglądzie Filmów Animowanych w Warszawie za Dwie Dorotki^[10]
• 1957 wyróżnienie w kategorii filmów animowanych na VII MFF dla Dzieci i Młodzieży w Wenecji^[11]
• 1960 nagroda na Przeglądzie Filmów Krótkometrażowych w Warszawie za film Za króla Krakusa^[9]
• 1973 wyróżnienie na MFF dla Dzieci w Kalkucie za film Za króla Krakusa^[12]

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi^[2].

• Za króla Krakusa – realizacja, scenariusz, dekoracje, lalki (1947)
• Lis i bocian – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
• Pan Piórko śni – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
• Lis Chytrusek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1951)
• Opowieść Michałkowicka – reżyseria (1954)
• Czarodziejskie dary – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
• Dwie Dorotki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
• Pan Rzepka i jego cień – scenariusz (1956)
• Kotek Napłotek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1957)
• Szewczyk Dratewka – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1958)
• Pięć minut dla zdrowia – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
• Uwaga diabeł! – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
• Była sobie świnka mała – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1960)
• Zbrodnia na ulicy kota brzuchomówcy – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1961)
• Ballada o królewnie Lilianie – reżyseria, projekty plastyczne (1962)
• Drewniany jeździec – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne, komentarz (1964)
• Smok z banialuki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1964)
• Człowiek z lustra – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1966)

Źródło: Filmpolski.pl^[13].

• Zenon Wasilewski. [w:] Mistrzowie animacji [on-line]. muzeum.se-ma-for.com. [dostęp 2018-05-04].
• JoannaJ. Podolska JoannaJ., JakubJ. Wiewiórski JakubJ., Spacerownik. Łódź filmowa, Łódź: Agora, 2010, s. 163–164, ISBN 978-83-268-0038-2, OCLC 837874997 .
• Kossakowski A. Polski film animowany 1945–1974, Wrocław 1977

• Zdjęcia z filmów w reżyserii Zenona Wasilewskiego w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Zenon Wasilewski. Mistrzowie polskiej animacji; sfp.org.pl
• Filmy Zenona Wasilewskiego z zasobów Narodowego Instytutu Audiowizualnego, ninateka.pl