Przejdź do zawartości

Red Dead Redemption: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m wytłuszczenia na kursywy;, drobne techniczne
Rozbudowa poprzez tłumaczenie DA z enwiki, dodatkowe uźródłowienie we własnym zakresie, gdzie było to potrzebne. Na razie czerwony artykuł o procesie produkcji też będzie, przetłumaczony w 1/4.
Znacznik: Link do ujednoznacznienia
Linia 1: Linia 1:
{{dopracować|styl|wer=2020-05}}
{{Gra komputerowa infobox
{{Gra komputerowa infobox
|tytuł = Red Dead Redemption
|tytuł = Red Dead Redemption
Linia 5: Linia 4:
|grafika = Red-Dead-Redemption-Logo.svg
|grafika = Red-Dead-Redemption-Logo.svg
|opis grafiki = Logo gry
|opis grafiki = Logo gry
|producent = [[Rockstar Games#Studia Rockstar|Rockstar San Diego]]<br />[[Rockstar North]]
|producent = [[Rockstar Games#Studia Rockstar|Rockstar San Diego]] [[Rockstar North]]
|wydawca = [[Rockstar Games]]
|wydawca = [[Rockstar Games]]
|dystrybutor = [[Cenega|Cenega Poland]]
|dystrybutor = [[Cenega|Cenega Poland]]
|seria gier = ''[[Red Dead]]''
|seria gier = ''[[Red Dead]]''
|reżyser =
|reżyser =
|projektant = Christian Cantamessa<br />Leslie Benzies<br />Alan Blaine<br />Silas Morse
|projektant = Christian Cantamessa<br/>Leslie Benzies
|artysta =
|artysta =
|główny programista =
|główny programista =
|scenarzysta = Dan Houser<br />Michael Unsworth<br />Christian Cantamessa
|scenarzysta = Dan Houser<br/>Michael Unsworth<br/>Christian Cantamessa
|kompozytor = Bill Elm<br />Woody Jackson
|kompozytor = Bill Elm<br/>Woody Jackson
|licencja =
|licencja =
|silnik = [[Rockstar Advanced Game Engine|RAGE]]<br />[[Euphoria (silnik)|Euphoria]]
|silnik = [[Rockstar Advanced Game Engine]]
|format obrazu =
|format obrazu =
|aktualna wersja = 1.08
|aktualna wersja = 1.08
Linia 24: Linia 23:
|kategorie wiekowe = {{oceny gier|PEGI=18|ESRB=M|OFLC=MA15+}}
|kategorie wiekowe = {{oceny gier|PEGI=18|ESRB=M|OFLC=MA15+}}
|język =
|język =
|platforma = [[PlayStation 3]], [[Xbox 360]]
|platforma = [[PlayStation 3]] [[Xbox 360]]
|nośniki = [[Blu-ray]], [[DVD]], [[dystrybucja cyfrowa]]
|nośniki =
|wymagania =
|wymagania =
|kontrolery = [[gamepad]]
|kontrolery =
|rozdzielczość natywna = [[720p]]
|rozdzielczość natywna = [[720p]]
|poprzednik = ''[[Red Dead Revolver]]'' (2004)
|poprzednik = ''[[Red Dead Revolver]]'' (2004)
|kontynuacja = ''[[Red Dead Redemption 2]]'' (2018)
|kontynuacja = ''[[Red Dead Redemption 2]]'' (2018)
|commons =
|commons =
|www =
|www =
}}
}}
'''Red Dead Redemption''' – [[przygodowa gra akcji]] z [[2010 w grach komputerowych|2010 roku]] wyprodukowana przez [[Rockstar San Diego]], wydana przez [[Rockstar Games]]. Jest kontynuacją ''[[Red Dead Revolver]]'' z [[2004 w grach komputerowych|2004]] i drugą odsłoną serii ''[[Red Dead]]''. Jej akcja rozgrywa się 1911 roku, u schyłku Dzikiego Zachodu, a głównym bohaterem jest John Marston – były przestępca, którego żona i syn zostali wzięci na zakładników przez rząd federalny jako „zachęta” do tego, żeby rozprawił się dla nich z trzema członkami gangu, do którego niegdyś należał.
{{Recenzje gry

|tytuł =
Wydarzenia w grze przedstawione są z [[Perspektywa trzeciej osoby|perspektywy trzeciej osoby]], a całość rozgrywa się w [[Otwarty świat|otwartym świecie]] będącym fikcyjną wersją [[Zachód Stanów Zjednoczonych|zachodu Stanów Zjednoczonych]] i północnego [[Meksyk|Meksyku]]. Gracz może [[Nieliniowa rozgrywka|swobodnie przemierzać świat]], głównie konno bądź pieszo. W walce duży nacisk położono na mechanikę „zabójczej precyzji”, pozwalającej na oznaczenie w [[Bullet time|zwolnionym tempie]] kilku przeciwników przed oddaniem strzałów. W grze obecny jest system moralności, wpływający na sławę i honorowość Marstona, co przekłada się na to, jak reagują na niego [[Bohater niezależny|bohaterowie niezależni]]. W wersji z 2010 roku dostępny jest także [[Komputerowa gra wieloosobowa|tryb wieloosobowy]], w którym maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z trybu jednoosobowego.
|stan =

|1UP = A<ref name="1UP">{{Cytuj stronę | url = http://www.1up.com/reviews/red-dead-redemption-review | opublikowany = 1up.com | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 17.05.2010 | autor = Scott Sharkey | język = en | data dostępu = 2012-03-19 | archiwum = https://web.archive.org/web/20120724101341/http://www.1up.com/reviews/red-dead-redemption-review | zarchiwizowano = 2012-07-24}}</ref>
[[Proces produkcji gry komputerowej Red Dead Redemption|Proces produkcji ''Red Dead Redemption'']] trwał przez ponad pięć lat i przełożył się na jedną z najdroższych gier komputerowych, jakie kiedykolwiek stworzono. Na jej potrzeby Rockstar usprawnił [[Rockstar Advanced Game Engine|swój własnościowy silnik]] w celu zaimplementowania technologii niezbędnych do stworzenia gry. Twórcy w ramach prac nad nią przeprowadzili szczegółowe studia nad Dzikim Zachodem, w tym m.in. odbywając wyprawy do [[Waszyngton]]u i analizując klasyczne [[western]]y, chcąc, żeby była jak najbardziej realistyczna. Postacie zagrane zostały przez profesjonalnych aktorów w studiu do [[Przechwytywanie ruchu|przechwytywania ruchu]], a muzykę skomponowali Bill Elm i Woody Jackson. Podczas produkcji gry studio spotkało się z zarzutami o stosowanie nieetycznych praktyk, w tym [[Crunch (przemysł gier komputerowych)|pracę w nadgodzinach przez długi czas]] oraz niewłaściwy sposób zarządzania.
|CDA = 4,5/5<ref name="CDA">{{Cytuj stronę | url = http://www.cdaction.pl/news-12933/recenzja---red-dead-redemption-x360.html | opublikowany = cdaction.pl | tytuł = Recenzja – Red Dead Redemption | data = 8 czerwca 2010 | autor = Hut (cdaction.pl) | język = pl}}</ref>

|CVG = 9,5/10<ref name="CVG">{{Cytuj stronę | url = http://www.computerandvideogames.com/246846/red-dead-redemption-review-xbox-review/ | opublikowany = computerandvideogames.com | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 17.05.2010 | autor = Tom Pakinkis | język = en}}</ref>
Gra trafiła do sprzedaży w maju 2010 na [[PlayStation 3]] i [[Xbox 360|Xboksa 360]], a w sierpniu 2023 na [[PlayStation 4]] i [[Nintendo Switch|Switch]]a. Po premierze chwalona była za oprawę wizualną, muzykę, grę aktorską, rozgrywkę i narrację, zdobyła wiele końcoworocznych nagród i wyróżnień od prasy branżowej, w tym m.in. kilka tytułów najlepszej gry 2010 roku. Według niektórych mediów branżowych znajduje się w czołówce najlepszych gier wszech czasów. Do 2021 roku sprzedała się w około dwudziestu trzech milionach egzemplarzy, co czyni ją również jedną z najlepiej sprzedających się gier w historii. Doczekała się kilku [[Zawartość do pobrania|dodatków]], w tym przede wszystkim wydanego później jako samodzielna gra rozszerzenia ''[[Red Dead Redemption: Undead Nightmare|Undead Nightmare]]'', w którym Marston poszukuje lekarstwa na plagę [[zombie]]. W październiku 2018 wydany został [[prequel]], ''[[Red Dead Redemption 2]]''.
|EuroG = 8/10<ref name="EuroG">{{Cytuj stronę | url = http://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-review | opublikowany = eurogamer.net | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 17.05.2010 | autor = Simon Parkin | język = en}}</ref>

|G4 = 5/5<ref name="G4">{{Cytuj stronę | url = http://www.g4tv.com/games/xbox-360/57148/red-dead-redemption/review/ | opublikowany = g4tv.com | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 17.05.2010 | data dostępu = | autor = Jake Gaskill | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20120426170621/http://www.g4tv.com/games/xbox-360/57148/Red-Dead-Redemption/review/ | zarchiwizowano = 2012-04-26}}</ref>
== Fabuła ==
|GI = 9,75/10<ref name="GI">{{Cytuj stronę | url = http://www.gameinformer.com/games/red_dead_redemption/b/xbox360/archive/2010/05/17/review.aspx | opublikowany = gameinformer.com | tytuł = Red Dead Redemption | data = 17.05.2010 | autor = Matt Bertz | język = en}}</ref>
Źródło: GamesRadar+{{R|GRadar-fab}}, GameSpot{{R|GSpot-fab}}, Screen Rant{{R|SRant-fab}}.
|GOL = 9/10<ref name="GOL1">{{Cytuj stronę | url = http://www.gry-online.pl/S016.asp?ID=12772 | opublikowany = gry-online.pl | tytuł = Red Dead Redemption <nowiki>[X360]</nowiki> | język = pl}}</ref>

|GSpot = 9,5/10<ref name="GSpot">{{Cytuj stronę | url = http://www.gamespot.com/red-dead-redemption/ | opublikowany = gamespot.com | tytuł = Red Dead Redemption | język = en}}</ref>
Rok 1911. Rodzina dawnego przestępcy Johna Marstona ([[Rob Wiethoff]]) zostaje pojmana przez agentów [[Bureau of Investigation]], Edgara Rossa (Jim Bentley) i Archera Fordhama (David Wilson Barnes), którzy zmuszają go do wytropienia i wyeliminowania trzech członków jego byłego gangu w zamian za uwolnienie żony i syna. John rusza śladem Billa Williamsona (Steve J. Palmer), stojącego obecnie na czele nowego gangu terroryzującego Nowe Austin. Dociera do jego fortu, ale nie udaje mu się go przekonać do poddania się, zostaje za to postrzelony i pozostawiony na śmierć. Ratuje go miejscowa ranczerka Bonnie MacFarlane (Kimberly Irion), w zamian za co Marston po wydobrzeniu pomaga jej na ranczu, jednocześnie planując wyeliminowanie gangu Williamsona. Udaje mu się zebrać grupę sojuszników, w tym ''marshala'' Leigh Johnsona (Anthony de Longis), hochsztaplera Nigela Westa Dickensa (Don Creech), poszukiwacza skarbów Setha Briarsa (Kevin Glikmann) i przemytnika broni „Irlandczyka” (K. Harrison Sweeney). Wraz z nimi przypuszcza szturm na fort Mercer i zabija ludzi Williamsona, dowiadując się, że sam poszukiwany zbiegł do Meksyku szukać pomocy od Javiera Escuelli (Antonio Jaramillo), kolejnego celu na liście Marstona.
|GSpy = {{Ocena|5|5}}<ref name="GSpy">{{Cytuj stronę | url = http://uk.xbox360.gamespy.com/xbox-360/red-dead-redemption/1091233p1.html | opublikowany = gamespy.com | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 19.05.2010 | autor = Will Tuttle | język = en}}</ref>

|GameZone = 9,5/10<ref name="GameZone">{{Cytuj stronę | url = https://archive.is/20130426051645/http://ps3.gamezone.com/products/red-dead-redemption/reviews/red_dead_redemption_review | opublikowany = gamezone.com | tytuł = Red Dead Redemption review | data = 21.05.2010 | autor = Steven Hopper | język = en}}</ref>
Po dotarciu do Meksyku Marston angażuje się w wojnę domową pomiędzy pułkownikiem Agustínem Allendem (Gary Carlos Cervantes), tyranem zarządzającym stanem Nuevo Paraíso w imieniu prezydenta Ignacia Sáncheza, a powstańcami pod przywództwem Abrahama Reyesa (Josh Segarra). W zamian za pomoc w wyśledzeniu celów współpracuje z obiema stronami konfliktu. Kiedy zostaje zdradzony przez pułkownika, ratuje go Reyes, któremu obiecuje pomoc. Podczas szturmu na meksykański fort udaje im się odnaleźć Escuellę, który wyjawia, że Williamson znajduje się pod protekcją Allendego. Marston zabija swojego dawnego towarzysza bądź pojmuje go żywcem i przekazuje Rossowi i Fordhamowi. Reyesowi ostatecznie udaje się zebrać dość sił, żeby przypuścić szturm na pałac pułkownika i wraz z Johnem zabić jego oraz Williamsona. Reyes zaczyna planować szturm na stolicę, a Marston wraca do Stanów Zjednoczonych.
|IGN = 9,7/10<ref name="IGN">{{Cytuj stronę | url = http://uk.xbox360.ign.com/articles/109/1090125p1.html | opublikowany = ign.com | tytuł = Red Dead Redemption Review | data = 17.05.2010 | autor = Erik Brudvig | język = en}}</ref>
}}
'''Red Dead Redemption''' – [[przygodowa gra akcji]] osadzona w realiach [[Dziki Zachód|Dzikiego Zachodu]], wyprodukowana przez [[Rockstar Games#Studia Rockstar|Rockstar San Diego]] i wydana przez [[Rockstar Games]]. Gra została wydana na platformy [[Xbox 360]] oraz [[PlayStation 3]] [[2010 w grach komputerowych|18 maja 2010]] roku. Jest to [[sequel]] wydanej w 2004 roku gry ''[[Red Dead Revolver]]''.


Po powrocie do Blackwater Ross i Fordham zmuszają Johna do wytropienia Dutcha van der Lindego (Benjamin Byron Davis), przywódcy byłego gangu Marstona i jego niegdysiejszego mentora, który w ostatnich latach założył nowy gang składający się z rdzennych Amerykanów sprzeciwiających się rządowi federalnemu i industrializacji swoich ziem. Udaje mu się wyśledzić go w górskiej fortecy, na którą przypuszcza szturm wraz z żołnierzami armii amerykańskiej. Van der Linde uznaje swoją porażkę, ostrzega Johna, że federalni nigdy nie dadzą mu spokoju i popełnia samobójstwo. Ross dopełnia swojej części umowy i uwalnia rodzinę Marstona.
Po wydaniu ''Red Dead Redemption'', gra miała bardzo wysokie oceny, wynoszące średnio 95%, dzięki czemu jest jedną z najwyżej ocenianych gier komputerowych zarówno dla [[PlayStation 3]] jak i [[Xbox 360]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ign.com/games/red-dead-redemption/ps3-748481 | tytuł = Red Dead Redemption – PlayStation 3 | opublikowany = IGN | data dostępu = 2016-01-29 | język = en}}</ref>.


Po powrocie na ranczo John spotyka się ze swoją żoną Abigail (Sophia Marzocchi), synem Jackiem (Josh Blaylock) i mieszkającym z nimi byłym członkiem gangu, „Wujkiem” (Spider Madison) i próbuje na nowo rozpocząć normalne życie. Niedługo później Ross zdradza Marstona i wraz z żołnierzami atakuje ranczo, wskutek czego ginie „Wujek”. John pomaga rodzinie uciec i staje naprzeciwko napastników, którzy zabijają go i odchodzą. W roku 1914, po śmierci matki, Jack chowa ją obok Johna i wyrusza na poszukiwania Rossa, który niedawno przeszedł na emeryturę jako bohater, który przypisał sobie samodzielne wyeliminowanie niedobitków gangu van der Lindego. Jackowi udaje się go odnaleźć i zabić w pojedynku.
11 grudnia 2010 podczas gali [[Spike Video Game Awards]] została wybrana grą roku.


== Rozgrywka ==
== Rozgrywka ==
''Red Dead Redemption'' jest [[Przygodowa gra akcji|przygodową grą akcji]] z [[Perspektywa trzeciej osoby|perspektywą trzeciej osoby]] osadzoną w realiach inspirowanych [[western]]ami i [[Dziki Zachód|Dzikim Zachodem]]. W celu posunięcia fabuły do przodu gracz wykonuje misje – liniowe scenariusze z odgórnie narzuconymi celami. W epilogu grywalną postacią zostaje syn Johna, Jack{{R|Kotaku RDR2}}. Poza misjami gracz może [[Nieliniowa rozgrywka|swobodnie eksplorować]] [[otwarty świat]], na który składają się trzy fikcyjne stany: amerykańskie Nowe Austin i Elizabeth Zachodnie (odpowiedniki [[Zachód Stanów Zjednoczonych|zachodnich stanów USA]]) oraz [[meksyk]]ański Nuevo Paraíso{{R|IGN Wild}}. Głównym środkiem transportu są konie różnych ras, z których każda charakteryzuje się innymi atrybutami. Celem zdobycia wierzchowca postać może go złapać na [[lasso]] w dziczy i oswoić, kupić bądź ukraść{{R|Eurogamer Review p2}}. Szyba podróż możliwa jest dzięki pociągom, [[dyliżans]]om i rozbiciu w dziczy prowizorycznego obozu{{R|Eurogamer Review p3}}. Większość świata gry pokrywają niezasiedlone połacie terenu o różnym krajobrazie, na których postać sporadycznie spotyka podróżników, przestępców, bohaterów niezależnych i dziką zwierzynę. Obszary zasiedlone mogą być zarówno położonymi na uboczu pojedynczymi domostwami, jak i tłocznymi miasteczkami{{R|Edge Review}}.
''Red Dead Redemption'' oferuje graczowi duży świat, pozwalając na jego eksplorowanie. Gracz może wchodzić w interakcję ze środowiskiem oraz uzbrojonymi przeciwnikami. Głównym środkiem transportu są różne rasy koni oraz osły i muły.


Podczas swobodnej eksploracji świata gracz może zaangażować się w losowe wydarzenia, takie jak publiczne wieszanie, zasadzki, prośby o pomoc, spotkania z nieznajomymi zlecającymi zadania poboczne, strzelaniny i ataki dzikich zwierząt. Wśród opcjonalnych aktywności znajdują się m.in. [[Fast draw|pojedynki rewolwerowców]], [[Łowca nagród (zawód)|polowanie na bandytów]], poszukanie skarbów, [[hazard]] i [[myślistwo]]. W grze obecny jest system honoru, który zwiększa bądź zmniejsza się wraz z postępowaniem postaci, odwzorowując jej moralność. Uczynki szlachetne, jak chociażby pomoc nieznajomym, zwiększają jego poziom, a za pojmanie poszukiwanego żywcem postać otrzymuje więcej punktów honoru niż za zabicie go. Czyny niegodziwe, niemoralne i nieakceptowane społecznie, jak kradzieże czy zabijanie niewinnych, zmniejszają honorowość. Bezpośrednio z honorem powiązany jest również system sławy, razem wpływają one na to, jak [[Bohater niezależny|bohaterowie niezależni]] (BN) postrzegają Marstona{{R|GameSpot Review}}. Postać honorowa będzie przez nich witana, mogą one udzielić zniżki w sklepach{{R|GamePro Review}}, zaś przed niehonorową będą uciekać i zamykać przed nią drzwi. Popełniając przestępstwa postać może założyć chustę, żeby ukryć swoją tożsamość, dzięki czemu nie zmienia się poziom ani honoru, ani sławy{{R|GameSpot Review}}.
Poza głównym wątkiem fabularnym gracz bierze udział w różnych losowych zdarzeniach w trakcie eksplorowania Dzikiego Zachodu. Są to m.in. publiczne wieszania zbrodniarzy, zasadzki, prośby o pomoc, starcia z nieznajomymi, strzelaniny oraz ataki dzikich, niebezpiecznych zwierząt. Na przykład, jeżeli gang napada na miasto, można powstrzymać go, otrzymując w zamian punkty sławy i honoru. Gracz może także uczestniczyć w pojedynkach, grać w kości, pokera, blackjacka, polować oraz brać udział w różnych grach z tej epoki.


Kluczową mechaniką rozgrywki w ''Red Dead Redemption'' są strzelaniny. Postać może [[System osłon (gry komputerowe)|chować się za osłonami]], strzelać do określonych celów celując, na oślep bądź z biodra{{R|IGN AU Review}}. W celu wyeliminowania przeciwników bez zabijania ich możliwe jest strzelanie w wybrane części ciała, np. stopy. Wśród dostępnych broni znajdują się [[Rewolwer|rewolwery]], [[Pistolet|pistolety]], [[Karabin|karabiny]] (w tym [[Karabin powtarzalny|powtarzalne]] i [[Karabin wyborowy|wyborowe]]), [[Strzelba|strzelby]], noże, [[Materiał wybuchowy|materiały wybuchowe]] i lasso{{odn|Rockstar Games|2010|s=13}}. Podczas celowania możliwe jest korzystanie z mechaniki „zabójczej precyzji”, pozwalającej w [[Bullet time|zwolnionym tempie]] zaznaczyć kilku przeciwników bądź punktów na ich ciałach; po wyjściu z trybu celowania postać w szybkim tempie strzeli w zaznaczone miejsca{{R|Game Informer Review}}. Wraz z rozwojem fabuły zabójcza precyzja postaci zwiększa się, odblokowując też nowe możliwości{{R|GameSpot Review}}.
''Red Dead Redemption'' korzysta z systemu moralności, dzięki któremu gracze mają możliwość uzyskania pozytywnych lub negatywnych punktów honoru. Jednym ze sposobów na zdobycie punktów honoru jest złapanie przestępcy zamiast zabijania go albo ratowanie porwanych osób. Negatywne punkty honoru dostać można za popełnienie przestępstw, takich jak zabicie czy okradanie ludności cywilnej lub zabójstwa funkcjonariuszy policji. To, jak wysoki jest wskaźnik honoru decyduje o tym, jak bohater jest traktowany. Jeżeli jest bardzo honorowy, ludzie mogą przymykać oko na mniejsze przestępstwa, a nawet dawać mu zniżki na zakupy. Z kolei jeśli wskaźnik honoru jest niski, to na zniżki i lepsze traktowanie gracz może liczyć tylko w Thieves' Landing. Oprócz wskaźnika honoru w grze działa też wskaźnik sławy, który może rosnąć tylko za wykonanie misji lub np. za pomoc porwanej kobiecie.


W grze wprowadzono system grzywien, inspirowany mechaniką poszukiwania przez policję z serii ''[[Grand Theft Auto (seria)|Grand Theft Auto]]''. Kiedy postać popełni przestępstwo, świadkowie zdarzenia biegną zawiadomić najbliższych stróżów prawa, jednak zanim do nich dotrą Marston może ich przekupić bądź zabić. Jeżeli stróże prawa zostaną powiadomieni o przestępstwie bądź jest ono dokonywane w ich obecności, za postać zostaje wyznaczona grzywna i staje się poszukiwana. Wraz z liczbą i wagą popełnianych przestępstw zwiększa się liczba osób zaangażowanych w próby schwytania Marstona{{R|GameSpot Review}}; ostatecznie wysłani mogą zostać za nim – w zależności od kraju – [[Marshal (policjant)|''marshale'']] bądź armia meksykańska. Żeby uciec przed pościgiem, postać musi opuścić obszar poszukiwań albo zabić wszystkich stróżów prawa w okolicy. Po zakończeniu pościgu na Marstona polować zaczynają łowcy nagród{{odn|Games|2010|s=12}}{{odn|Bogenn|Barba|2010|s=13–16}}, a jedynym sposobem na trwałe pozbycie się ich jest zapłacenie na stacji telegraficznej wyznaczonej grzywny bądź okazanie listu ułaskawiającego{{R|GameSpot Review}}.
Walka i strzelanie to najważniejsze części gry. Strzelaniny w ''Red Dead Redemption'', tak jak cała gra, prowadzone są z użyciem [[Perspektywa trzeciej osoby|widoku z trzeciej osoby]]. Gracz może schować się za osłoną, celować w osoby oraz strzelać „na ślepo”, nie wychodząc zza osłony. Trafienie w konkretną partię ciała powoduje odmienne efekty, np. trafienie w rękę sprawi, że przeciwnik upuści broń, co pozwala na schwytanie go żywcem – przy pomocy lassa. Trafienie w nogę spowoduje zaś, że przeciwnik będzie utykał. John Marston ma na wyposażeniu wiele rodzajów broni: rewolwery, pistolety, karabiny, noże, ładunki wybuchowe, lassa, [[Kartaczownica Gatlinga|kartaczownice Gatlinga]], strzelby, snajperki oraz armaty. Cała dostępna broń jest odwzorowana na podstawie tej, która była dostępna na przełomie XIX i XX wieku.


W [[Komputerowa gra wieloosobowa|trybie wieloosobowym]] maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z kampanii fabularnej. Każda gra zaczyna się od meksykańskiego patu, po którym ocaleli mogą przenieść się w dowolne miejsce mapy w oczekiwaniu na [[Respawn|odrodzenie się przeciwników]]. Wśród dostępnych trybów rozgrywki znajdują się warianty [[Deathmatch|''deathmatchu'']] i [[zdobądź flagę]]. Po mapach rozsiane są skrzynie, w których znajdują się dodatkowe bronie, amunicja i różnego rodzaju [[Power-up|wzmocnienia]]. Gracze mogą awansować i podejmować się wyzwań związanych z bronią, co odblokowuje m.in. nowe modele postaci, tytuły, wierzchowce czy złote skórki broni{{R|Joystiq Multiplayer}}. Świat można przemierzać także w trybie swobodnym, tworząc maksymalnie ośmioosobowe gangi bądź dołączając do już istniejących, a następnie polować na wrogie bandy{{R|GameSpot Review}}. W niektórych trybach gry wieloosobowej niemożliwe jest zabicie postaci innego gracza{{R|R* Friendly}}{{refn|grupa=uwaga|Ze względu na [[griefing|grieferów]], w [[łata (informatyka)|łatce]] udostępnionej 23 października 2010 Rockstar wprowadziło do gry strefy „przyjaznej eksploracji”, w których niemożliwe jest atakowanie innych graczy{{R|R* Friendly}}.}}.
Bardzo przydatna funkcja, z której Marston może korzystać, to system namierzania o nazwie ''Dead-Eye''. ''Dead- Eye'' pozwala na spowolnienie czasu, ułatwiające zaznaczenie miejsc, gdzie mają zostać posłane strzały. Może to być np. jeden precyzyjny strzał, kilka strzałów w różne miejsca lub w kilku różnych przeciwników. Kiedy energia ''Dead-Eye'' się skończy lub gracz sam naciśnie przycisk odpowiadający za strzał, Marston odda szybką salwę z wybranego rodzaju broni w zaznaczonych przeciwników.


== Motywy i analiza ==
''Red Dead Redemption'' ma zmodyfikowany względem serii ''[[Grand Theft Auto (seria)|Grand Theft Auto]]'' system bycia poszukiwanym. Jeżeli przestępstwo zostanie popełnione w obecności ludzi, jeden z nich może zgłosić je do najbliższego szeryfa. Gracz może przekupić świadków albo zabić ich zanim zdążą dobiec do szeryfa. Jeżeli przestępstwo popełnione zostanie blisko oficera policji, wskaźnik bycia poszukiwanym włączy się i za każde kolejne przestępstwo popełnione w tym czasie zwiększać się będzie nagroda za głowę Marstona. To z kolei utrudni ucieczkę i zwiększy liczbę ludzi próbujących schwytać [[postać gracza]]. W celu zgubienia pościgu, gracz musi uciekać ze strefy pościgu póki wskaźnik nie zniknie z ekranu albo wyeliminować całą grupę pościgową. Jeżeli przewinienia gracza są zbyt duże, do akcji wkraczają przedstawiciele [[United States Marshals Service|U.S. Marshals]], którzy mogą wpaść na jego trop i zacząć go ścigać. Będą oni także usiłowali złapać gracza, póki nie wpłaci on kary grzywny na dworcu kolejowym lub nie wręczy listu ułaskawiającego, tzw. ''pardon letter''. Jeśli Marston zostanie aresztowany, będzie musiał zapłacić kaucję, aby go zwolniono.
W ''Red Dead Redemption'' obecne są motywy cyklu przemocy{{odn|Margini|2020|s=56}}, wiary{{R|Gamasutra Faith}}, kontroli ze strony rządu{{odn|Pallant|2013|s=140}}, [[Praworządność|prawa i porządku]]{{odn|Whitaker|2023|s=63}}, utraty niewinności i wolności{{R|IGN Houser}}, [[Objawione Przeznaczenie|objawionego przeznaczenia]]{{odn|Spring|2015|s=214}}, [[Męskość|męskości]]{{odn|Humphreys|2012|s=200–215}}, [[Zmiana społeczna|przemian społecznych]]{{odn|Spring|2015|s=213}} i [[Odkupienie|odkupienia]]{{R|Bullet Points}}; stanowi ona również komentarz odnośnie do przemocy{{odn|Margini|2020|s=45}} i sposobu, w jaki w kulturze popularnej przedstawiani są rdzenni mieszkańcy Stanów Zjednoczonych{{odn|Wright|2021|s=8}}. Zdaniem redaktora [[IGN|IGN-u]] Erika Brudviga można uznać ją za komentarz na temat współczesnej polityki w kwestii zagadnień takich jak rasizm czy imigracja{{R|IGN Review}}. Scenarzysta [[Dan Houser]] wyjawił, że fabuła nie była planowana jako satyra na współczesną Amerykę, ale ze względu na podobne ramy czasowe niemożliwe było uniknięcie podobieństw{{R|IGN Houser}}. Zdaniem części badaczy gra konfrontuje się z neoliberalnymi wartościami{{odn|Humphreys|2012|s=210}}{{odn|Westerside|Holopainen|2019|s=5}}, przede wszystkim poprzez odpolitycznienie osób cierpiących z powodu chciwych korporacji{{odn|Humphreys|2012|s=211}}, inni z kolei uznali, że wyszydza ona samolubność neoliberałów{{odn|Tuominen|Sotamaa|2021|s=17–20}}. Matt Margini przyrównał fabułę gry do klasycznej [[Tragedia|tragedii]], odwołując się do twierdzenia [[Arystoteles]]a, że bohaterowie nie są ani dobrzy, ani źli – „bohaterowie tragiczni są tragiczni z tego względu, że pomimo szczerych intencji sami sprowadzają na siebie zgubę”{{odn|Margini|2020|s=8}}.


Niektórzy badacze zauważają, że pomimo użycia w tytule słowa „odkupienie” ([[Język angielski|ang.]] ''redemption''), John od samego początku był skazany na porażkę i nie mógł odkupić swoich win{{R|Gamasutra Faith}}{{R|Bullet Points}}. Zdaniem Reida McCartera z „Bullet Points Monthly” użycie tego słowa było „gorzką ironią”, ponieważ ani John, ani kraj, w którym przyszło mu żyć, nie mogą się zmienić{{R|Bullet Points}}. Zdaniem Marginiego ostatni rozdział pozwala graczom odnieść wrażenie, jakby postać odkupiła swoje winy{{odn|Margini|2020|s=6}}, co zostaje jej odebrane przez zakończenie{{odn|Margini|2020|s=29}}. Według Heather Alexandry z [[Kotaku]] John odkupił winy właśnie w momencie, kiedy poświęcił się, żeby ratować rodzinę{{R|Kotaku Failure}}. Benjamin J. Triana uważa, że chociaż śmierć Marstona „sugeruje jakąś transcendencję”, to nie jest ona przesadnym poświęceniem ani nie czyni z niego bohatera{{odn|Triana|2015|s=15–16}}. Richard Clark z [[Gamasutra|Gamasutry]] uznał przedstawienie odkupienia postaci za „cyniczne i przesadnie uproszczone”{{R|Gamasutra Faith}}. W ''Red Dead Redemption'' pojawia się także wątek wpływ cyklu przemocy na jednostki{{odn|Margini|2020|s=56}}, najmocniej reprezentowany przez samego Jacka, który kontynuuje porażki swojego ojca, decydując się na życie przestępcy{{R|Guardian Moment}}{{R|GamesRadar Switches}}{{R|AV Club Ending}}. Jason Sheehan z [[National Public Radio]] uznał grę za opowieść o „bezsensowności stosowania przemocy do rozwiązania przemocy, co skutkuje wyłącznie jeszcze większą przemocą”{{R|NPR Reading}}. M. Melissa Elston zauważa, że gra – podobnie jak inne współczesne media – stara się „przeformułować przemoc i przesadnie uproszczony dualizm moralny, który charakteryzował wcześniejsze utwory popkultury o Dzikim Zachodzie”{{odn|Elston|2013|s=142}}. Komentowany był także sam sposób, w jaki w ''Red Dead Redemption'' przedstawiono przemoc. Margini uważa ją za usprawiedliwioną, jako że „przemoc zawsze coś znaczy”{{odn|Margini|2020|s=73}}. Podobne przekonanie wyraził Timothy J. Welsh, dodając, że chociaż „to tylko gra”, to takie uogólnienie jest niepokojąco nihilistyczne{{odn|Welsh|2016|s=167–168}}. Ze stwierdzeniem tym nie zgodził się Christopher Bartel, wyrażając przekonanie, że przed popełnieniem wirtualnego morderstwa także trzeba się zastanowić i zauważając, że „nawet najbardziej zatwardziali gracze mogą wzbraniać się przed wirtualnym sadyzmem”{{odn|Bartel|2012|s=13}}.
Gra wykorzystuje spore możliwości silnika [[Euphoria (silnik)|Euphoria]], znanego chociażby z ''[[Grand Theft Auto IV]]''. Dzięki niemu stworzono imponujący wizualnie, ogromny świat, pełen szczegółów i efektów atmosferycznych. Do funkcjonalności gry należy m.in. możliwość sprzedaży zdobytych przez siebie dóbr, jak mięsa i skór zwierząt oraz kupowania przedmiotów niezbędnych do przetrwania na Dzikim Zachodzie, np. amunicji czy medykamentów.


W grze przedstawione zostaje kształtowanie się etosu [[American dream|amerykańskiego snu]], co stanowi kontrast dla jego współczesnego stanu pokazanego w ''[[Grand Theft Auto IV]]'' (2008){{R|Game Informer Virtual}}. Chociaż przeszłość Johna uniemożliwiła mu odkupienie win, zasugerowane zostaje, że Jackowi – pomimo tego że wzorem ojca został banitą – udaje się spełnić amerykański sen{{R|Bullet Points}}. Gra stanowi także komentarz na temat wolności i kontroli ze strony rządu{{R|NPR Reading}} oraz obrazuje, jak przemiany społeczne stają się czynnikiem prowadzącym do tego, że jednostka zatraca kontrolę nad swoim losem i zostaje zmuszona do negowania swoich wartości moralnych{{odn|Triana|2015|s=2}}. Podróż od dzikich terenów do Blackwater obrazować ma to, jak cywilizacja przejmuje kontrolę nad naturą; co prawda rozpoczyna się ona w Blackwater, jednak podczas przerywnika filmowego, w którym gracz nie kontroluje Marstona – mając nad nim kontrolę wraca do miasta dopiero pod koniec gry{{odn|Pallant|2013|s=140}}. Chociaż ''Red Dead Redemption'' zapewnia graczowi sporą dozę swobody, to nie ma on żadnego wpływu na fabułę; ideologia „swoboda robienia tego, na co ma się ochotę nie jest tym samym, co możliwość zmienienia czegoś” znajduje odzwierciedlenie chociażby w tym, że John nie może zapobiec swojej śmierci{{odn|Margini|2020|s=105}}. Zdaniem Triany zakończenie pozwala zrozumieć graczowi, że John odrzucił rozwijające się społeczeństwo i związane z nim organizacje ze względu na niedolę, jakiej doświadczył przez rząd, które je reprezentują{{odn|Triana|2015|s=13}}. W grze zobrazowane zostają także [[nierówności społeczne]] i ekonomiczne{{odn|Humphreys|2012|s=204}}; Sara Humphreys doszukała się podobieństw pomiędzy ranczem MacFarlane’ów a [[Johnson County War|konfliktem klasowym]], jaki miał miejsce w Johnson County w [[Wyoming]] pod koniec XIX wieku{{odn|Humphreys|2012|s=207}}.
== Gra wieloosobowa ==
''Red Dead Redemption'' zawiera tryb [[komputerowa gra wieloosobowa|gry wieloosobowej]] do 16 graczy. Każda rozgrywka zaczyna się ''meksykańskim pojedynkiem''<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Mexican_standoff Mexican standoff]</ref>. Gracze ostrzeliwują się nawzajem stojąc naprzeciwko siebie. Ci, którzy przeżyją mogą zająć strategiczne punkty na mapie. Skrzynie z wyposażeniem stojące w niektórych miejscach na mapie zawierają dodatkową broń i amunicję. Gracze w miarę awansowania na wyższe poziomy otrzymują dodatkowe uzbrojenie, „skórki” postaci oraz możliwość pozłocenia swojego arsenału.


Chociaż w materiałach promocyjnych przedstawiano Johna jako tradycyjnego [[kowboj]]a – wycofanego i gwałtownego{{odn|Triana|2015|s=18}}, „białego, heteronormatywnego, surowego osobnika”{{odn|Humphreys|2012|s=206}} – to w samej grze jego zachowanie i motywacje są w dużej mierze niestereotypowe dla tego rodzaju postaci{{odn|Triana|2015|s=18}}{{odn|Margini|2020|s=49–50}}. Jego dwuznaczność i konflikt wewnętrzny mają sprawiać, że okazuje „bardziej znużenie niż męskość”{{odn|Margini|2020|s=62}}. Tym niemniej, w pewnych aspektach powiela stereotypowe wyobrażenia, na przykład pomimo negatywnej opinii na temat rządu nadal z nim współpracuje i stara się ocalić tylu ludzi, ilu może, urzeczywistniając tym ideały męskości zdefiniowane przez [[Theodore Roosevelt|Theodore’a Roosevelta]]{{odn|Humphreys|2012|s=203}}. Według Triany przedstawiona w grze męskość jest pluralna – mężczyźni na ogół mierzą się w niej z innymi mężczyznami, ale dominujące charaktery postaci zmieniają się wraz z postępami w fabule{{odn|Triana|2015|s=9}}. Zauważył też, że wyzwania, przed jakimi staje Marston, właściwe są heteroseksualnym cispłciowym mężczyznom żyjącym współcześnie{{odn|Triana|2015|s=16–17}}. Zdaniem Marginiego do upadku Johna przyczyniły się „fałszywe obietnice świata zbudowanego na hipermęskich ideałach”, co podkreślane jest przez jego nieskuteczne próby zaadoptowania się do nowej formy męskości i bycia dla Jacka współczującym ojcem{{odn|Margini|2020|s=55}}. Juho Tuominen i Olli Sotamaa z fińskiego akademickiego czasopisma „WiderScreen” charakteryzują Johna jako idealistę, a Jacka jako „wyedukowanego młodzieńca, nowego rodzaju [[Woke|»przebudzonego«]] mężczyznę”{{odn|Tuominen|Sotamaa|2021|s=18}}. W sposób zróżnicowany przedstawione zostały postacie kobiece. Bonnie MacFarlane jest „wnikliwa i zaradna” zamiast po prostu być „kobietą udającą postać męską”, chociaż w domu nadal zajmuje się zadaniami typowo kobiecymi{{odn|Humphreys|2012|s=207–208}}, a podczas jednej misji staje się typową damą w opałach{{odn|Margini|2020|s=56}}. Abigail dla odmiany przedstawiona została jako „dobra prostytutka, która zostaje służącą”, a następnie „denerwującą żoną”; inne postacie kobiece istnieją zaś tylko po to, żeby możliwe było zaprezentowanie pozytywnych i negatywnych stron Johna{{odn|Margini|2020|s=56}}.
Zarówno pojedyncze jak i drużynowe wersje strzelanin korzystają z tradycyjnego [[deathmatch]]u, w którym gracz lub drużyna muszą jak najwięcej razy zabić przeciwnika. Istnieje także wiele wariantów tradycyjnego „[[Zdobądź flagę|zdobywania flagi]]”.
Tryb ''Hold Your Own'' to jedna z odmian „zdobywania flagi”, w którym każda drużyna ma swoją skrzynię ze złotem do obronienia przed przeciwnikiem i jednocześnie musi ją zabrać drużynie przeciwnej.
Tryb ''Grab the Bag'' polega na atakowaniu przez dwie drużyny jednej torby ze złotem, umieszczonej w środkowej części mapy.
''Gold Rush'' to nietypowy deathmatch (każdy przeciwko każdemu), podczas którego gracz musi zebrać jak najwięcej toreb ze złotem porozmieszczanych na całej mapie.


W opozycji do amerykańskiego snu stoi sposób, w jaki przedstawiono rdzennych mieszkańców Ameryki – ponury, okrutny i brutalny{{R|Game Informer Virtual}}. Zdaniem Jodi Ann Byrd tytuł „Red Dead”{{refn|grupa=uwaga|''Red'' i inne podobne słowa, jak chociażby ''redskin'', są w slangu angielskim obraźliwymi określeniami Indian. Samo słowo ''red'' w tytule nawiązuje do Reda Harlowa, głównego bohatera pierwszej gry z serii.}} nawiązuje do ludobójstwa Indian północnoamerykańskich{{odn|Byrd|2014|s=345}}. McCarter wskazał, że chociaż mordowanie Indian motywuje się kontekstem historycznym, to jest on zarazem „wątpliwym uzasadnieniem odzwierciedlającym retorykę”, którą usprawiedliwiano ludobójstwa i przymusowe wysiedlenia{{R|Bullet Points}}. Elston zauważa, że postać Indianina Nastasa stanowi przykład teorii „przeznaczonych manier” Geralda Vizenora, tj. generalizowania Indian i traktowania ich wszystkich jako ogół, a nie różne, niezależne od siebie byty plemienne{{odn|Elston|2013|s=149}}. Zdaniem doktor Esther Wright Indianie pojawiają się w ''Red Dead Redemption'' wyłącznie po to, żeby usprawiedliwić i uwydatnić odmienność białych ludzi jako sprzeczną z rządem i cywilizacją; odbiera ona ten zabieg jako „przekłamane uproszczenie i wypaczenie złożoności ludobójstwa popełnionego na rdzennych Amerykanach”{{odn|Wright|2021|s=9}}. Wright stwierdza także, że chociaż John nie jest jawnym rasistą, to fakt, że bierze udział w atakach na rezerwat Indian wpisuje go w „motywowaną rasizmem ludobójczą przemoc w mikroskali”{{odn|Wright|2021|s=9}}. Według Marginiego sposób przedstawienia Indian może zostać odebrany albo jako przykład czarnej satyry, albo jako „podstępny sposób usprawiedliwiający mordowanie ich przez Marstona”, co wpisuje się w szerszy trend obserwowany w zachodnich mediach{{odn|Margini|2020|s=28}}. Triana stwierdził, że Indianie „stali się ofiarami złych sił społecznych”, ponieważ John ponad ich dobro przedkładał ponowne spotkanie z rodziną{{odn|Triana|2015|s=13}}.
''Red Dead Redemption'' posiada własny tryb „wolnej wędrówki”, tzw. free roam. Wszyscy gracze na serwerze mogą atakować się wzajemnie, pojedynkować między sobą i polować na innych w świecie z trybu gry jednoosobowej.


== Fabuła ==
== ==
{{Osobny artykuł|Proces produkcji gry komputerowej Red Dead Redemption}}
Gracz wciela się w byłego członka gangu próbującego odnaleźć się w świecie [[Dziki Zachód|Dzikiego Zachodu]] wkraczającym właśnie w XX wiek. Na prerii coraz częściej pojawiają się przedstawiciele rządu, a wraz z nimi pierwsze oznaki uprzemysłowienia. Autorzy gry stworzyli epicką historię osadzoną w klasycznej konwencji westernu, opowiadającą o schyłku ery Dzikiego Zachodu i ostatnich dniach wielkich rewolwerowców. Fabułę gry umiejscowiono w 1911 roku. Jej głównym bohaterem jest John Marston – bandyta, który postanawia zejść z drogi występku. W niedługim czasie po podjęciu decyzji żona i syn bohatera zostają porwani. Rząd amerykański próbuje zmusić w ten sposób Marstona, aby pojmał trzech członków gangu, do którego niegdyś należał. Ten, powodowany wyłącznie chęcią uwolnienia rodziny, wyrusza na poszukiwanie Billa Williamsona, Javiera Escuelli i Dutcha van der Lindego.
[[Plik:Howard Hawks'Rio Bravo trailer (35).jpg|thumb|upright=1.5|[[John Wayne]] w filmie ''[[Rio Bravo (film)|Rio Bravo]]'', zdaniem twórców utrwalającego „mity o Dzikim Zachodzie”, od czego w ''Red Dead Redemption'' chciano odejść na rzecz „śmierci Dzikiego Zachodu”{{R|GameFan Cantamessa}}.]]
W 2003 roku wydawca [[Rockstar Games]] odkupił od [[Capcom]]u studio Angelis Studios, pracujące nad grą ''[[Red Dead Revolver]]'', a następnie także samą grę, którą w ciągu dziewięciu miesięcy udało ukończyć i wydać ją w maju 2004{{R|Polygon Franchise}}. Podczas prac nad ''Revolverem'' twórcy uznali, że chcieliby stworzyć od podstaw własną grę osadzoną w realiach westernowych{{R|IGN Man}}. Wstępne prace nad ''Red Dead Redemption'' rozpoczęły się w 2005, a po sformowaniu podstawowego zespołu w 2006 rozpoczął się właściwy cykl produkcyjny{{R|IGN Revolution}}. Stuosiemdziesięcioosobowy zespół [[Rockstar San Diego]] współpracował ze studiami Rockstar [[Rockstar Leeds|Leeds]], [[Rockstar New England|New England]], [[Rockstar North|North]] i [[Rockstar Toronto|Toronto]] – łącznie w powstanie gry zaangażowanych było ponad tysiąc osób{{R|IGN Man}}{{R|Ars Technica House}}{{R|Game Informer Bully}}{{R|Eurogamer Sixth}}{{R|Independent Fistful}}. Projekty studia coraz trudniej było zrealizować na [[Historia gier komputerowych (szósta generacja)|konsolach szóstej generacji]], stąd też po zapoznaniu się z mocą sprzętową [[PlayStation 3]] i [[Xbox 360|Xboksa 360]] postanowiono stworzyć grę przeznaczoną na te platformy{{R|IGN Man}}. Chociaż Rockstar nie ujawnił nigdy oficjalnie, ile kosztowała produkcja gry, to według szacunków analityków łączny budżet przeznaczony na produkcję i promocję oscyluje w okolicach 80–100 mln USD, co czyni ''Red Dead Redemption'' jedną z najdroższych gier w historii{{R|NYT Review}}. Osoby pracujące nad grą zarzucały Rockstar San Diego nieetyczne praktyki i warunki pracy, w tym przede wszystkim sześciodniowy tydzień pracy po dwanaście roboczogodzin za stawkę mniejszą niż średnia w branży{{R|Gamasutra Spouse}}{{R|Kotaku IDGA}}.


Liczący półtora tysiąca stron scenariusz gry pisano przez dwa lata{{R|Vanity Fair}}, a podczas jego tworzenia inspirowano się takimi filmami jak ''[[Dzika banda]]'' (1969), ''[[Mściciel (film 1973)|Mściciel]]'' (1973), ''[[Bez przebaczenia]]'' (1992) czy ''[[Propozycja]]'' (2005). Twórcy uznali, że większość westernów rozgrywa się pomiędzy latami 40. a 80. XIX wieku, stąd też przeniesienie akcji do roku 1911 pozwoli na bardziej intrygującą analizę tego, jak Dziki Zachód ustąpił miejsca współczesności{{R|GameFan Cantamessa}}. Odnosząc się do przedstawienia w grze przemocy, zespół stwierdził, że miała ona „sprawiać wrażenie nieco brutalnej i nieprzyjemnej” – być realistyczna, ale nie gloryfikowana i przesadzona{{R|IGN West}}. Świat gry zaprojektowano w taki sposób, żeby odzwierciedlał najbardziej ikoniczne miejscówki Dzikiego Zachodu. Członkowie zespołu zorganizowali wyjazdy do [[Waszyngton]]u{{R|IGN Man}}, podczas których odwiedzali m.in. [[Biblioteka Kongresu|Bibliotekę Kongresu]] i National Archives Building, wykonując setki zdjęć dokumentujących okres; analizowali także klasyczne westerny – filmy, seriale telewizyjne i książki{{R|GameSpot Q&A}}{{R|USA Today Houser}}. Za największe techniczne wyzwanie podczas produkcji gry wskazano stworzenie otwartego świata, który należało zapełnić wystarczającą liczbą aktywności i treści, żeby mógł utrzymać zainteresowanie graczy{{R|IGN Man}}.
== Dodatki DLC ==
Do tej pory, do gry ''Red Dead Redemption'' ukazało się pięć dodatków [[Zawartość do pobrania|DLC]] dostępne jedynie w wersji elektronicznej poprzez [[PlayStation Store]] i [[Xbox Live]]:
* ''Legends and Killers'' – dodatek oferuje 9 nowych lokacji, 8 nowych ubrań dla postaci, [[tomahawk]], jako nowa broń oraz nowe trofea/osiągnięcia<ref>Pierwsze w przypadku PlayStation 3, drugie w przypadku Xboxa360.</ref>.
* ''Liars and Cheats'' – dodatek oferuje możliwość grania przez internet w kości i pokera, dodaje nowy tryb ''Attack and defend'', wyścigi konne, nową strzelbę, nowe ubrania dla postaci oraz nowe osiągnięcia i trofea.
* ''Outlaws to the End'' – dodatek oferuje nowe wyzwania, lokacje, rankingi dla gangów oraz zabezpieczenia przed złośliwymi graczami dla głównego trybu.
* ''Undead Nightmare'' – dodatek zawiera nowe zwierzęta, zdarzenia losowe i zadania oraz kampanię dla pojedynczego gracza. Fabuła bazuje na konwencji [[horror]]ów z zombie w roli głównej.


Podobnie jak inne gry wydawcy począwszy od ''[[Rockstar Games Presents Table Tennis]]'' (2006), ''Red Dead Redemption'' powstało w większości na stworzonym przez studio [[Silnik gry komputerowej|silniku]] [[Rockstar Advanced Game Engine]] (RAGE), dodatkowo wykorzystano także silnik animacji [[Euphoria (silnik)|Euphoria]] i [[Silnik fizyki|fizyki]] [[Bullet (silnik)|Bullet]]{{R|GameSpot Q&A}}. Zwiększenie mocy obliczeniowej RAGE pozwoliło na dużą szczegółowość, w tym realistyczne animacje i szczegółowe tekstury{{R|GameFan Cantamessa}}. Po zapoznaniu się z mocą PlayStation 3 i Xboksa 360 za pomocą zestawów deweloperskich postanowiono wygenerować w pełni otwarty świat, co nastręczało problemów na konsolach poprzedniej generacji{{R|IGN Man}}. Zespół z San Diego radził się innych studiów Rockstar mających już doświadczenie z otwartymi światami{{R|IGN Man}}{{R|GameSpot Q&A}}, w tym przede wszystkim odpowiedzialnego za ''Grand Theft Auto'' Rockstar North{{R|IGN Wild}}. Grę pomyślano jako ulepszenie ''Red Dead Revolver'' poprzez rozwinięcie jej do rozmiarów standardowej gry Rockstar, przy jednoczesnym zachowaniu jej kluczowych mechanik, jak zabójcza precyzja czy pojedynki rewolwerowców{{R|GameSpot Q&A}}. Jednym z największych problemów było stworzenie realistycznych animacji poruszania się koni, stąd ostatecznie postanowiono nagrać je podczas sesji [[Przechwytywanie ruchu|przechwytywania ruchu]] z udziałem odpowiednio wytresowanego zwierzęcia{{R|GameSpot Horses}}.
23 listopada 2010 roku ukazał się zestaw czterech pierwszych dodatków DLC zatytułowany ''[[Red Dead Redemption: Undead Nightmare]]''. Zestaw ten nie wymaga do uruchomienia podstawowej wersji gry<ref>{{Cytuj | url=https://archive.is/20120801140523/http://www.gram.pl/news_8QnhG,e0_Wersja_pudelkowa_Red_Dead_Redemption_Undead_Nightmare_z_data_premiery.html | tytuł=Wersja pudełkowa Red Dead Redemption: Undead Nightmare z datą premiery – gram.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.gram.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref><ref>{{Cytuj | url=http://www.gry-online.pl/S016.asp?ID=15795 | tytuł=Red Dead Redemption: Undead Nightmare (PS3) &#124; GRYOnline.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.gry-online.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref>.


W grze pojawia się około czterystu pięćdziesięciu postaci{{R|Vanity Fair}}, a na etapie pisania scenariusza starano się, żeby jak najbardziej pasowały one do epoki{{R|IGN Wild}}. Żeby świat wydawał się żywy, konieczne było napisanie wielu kwestii dialogowych dla poszczególnych postaci – ich liczba porównywalna jest z tą z wydanego w międzyczasie ''[[Grand Theft Auto IV]]'' (2008). Na potrzeby ''Red Dead Redemption'' opracowano poradnik stylu dla scenarzystów, bazujący na sposobie wypowiadania się osób z tamtego okresu{{R|IGN West}}. Na reżysera odpowiedzialnego za aktorów wybrano Roda Edge’a{{R|IGN Once}}{{R|IGN 10}} – w [[Santa Monica|Santa Monice]] przy użyciu technologii przechwytywania ruchu nagrywano animacje i jednocześnie rejestrowano głosy aktorów, a pozostałe dialogi nagrywano później w studiu dubbingowym{{R|MCM Davis}}{{R|Polygon Wiethoff}}{{R|TGL Wiethoff}}. Po zakończeniu castingów do zagrania głównej roli wybrano [[Rob Wiethoff|Roba Wiethoffa]]{{R|Polygon Wiethoff}}. Postać Marstona napisano jako niejednoznaczną – nie będącą ani bohaterem, ani złoczyńcą{{R|GameSpot Q&A}} – i „rodzinną”{{R|USA Today Houser}}. Zdaniem Steve’a J. Palmera wcielającego się w Billa Williamsona, w poprzednim gangu Bill i John byli jak bracia, a Dutch van der Linde postacią rodzica{{R|TGL Palmer}}. Benjamin Byron Davis, który zagrał van der Lindego, stwierdził, że był on wyedukowanym, charyzmatycznym przywódcą, który w pewnym momencie „oszalał”{{R|MCM Davis}}.
* ''Myths and Mavericks'' – ostatni dodatek, udostępniony za darmo w ramach podziękowań dla graczy za duże zainteresowanie grą sieciową w produkcji. Oferuje on 10 nowych map do rozgrywek wieloosobowych, oraz wzbogaca stare mapy o nowe tryby. Dodaje on także osiem nowych postaci. Jego premiera odbyła się 13 września 2011 roku<ref>[http://www.gry-online.pl/S013.asp?ID=61798 Red Dead Redemption – szczegóły oraz data premiery darmowego DLC]</ref>.


''Red Dead Redemption'' jest jedną z pierwszych gier Rockstar, na potrzeby których skomponowano autorską ścieżkę dźwiękową. Kierownik muzyczny Iwan Pawłowicz przyznał, że ze względu na skalę gry trudne było stworzenie dla niej oprawy muzycznej, ponieważ nie mogli polegać wyłącznie na licencjonowanych utworach, jak przy poprzednich produkcjach{{R|Guardian Soundtrack}}. W 2008 zatrudniono muzyków Billa Elma i Woody’ego Jacksona, którzy w ciągu piętnastu miesięcy wspólnie napisali około dwustu utworów{{R|LA Weekly Jackson}}{{R|GQ RDR2}}{{R|Rolling Stone RDR2}}. Zostały one nagrane i zmiksowane w studiu Jacksona Electro-Vox Recording Studios w [[Los Angeles]], a [[Mastering|zmasterowane]] w Capitol Studios{{R|Guardian Soundtrack}}. Poszukując inspiracji Jackson odkrył, że w 1911 nie było „muzyki Dzikiego Zachodu”; uznał, że znacznie bardziej reprezentatywna dla tego okresu jest chociażby muzyka [[Ennio Morricone|Ennia Morriconego]] do ''[[Trylogia dolarowa|Trylogii dolara]]''{{R|Gamasutra Myths}}. Rockstar nawiązał współpracę z muzykami grającymi na tradycyjnych zachodnich instrumentach, np. z Tommym Morganem ([[Harmonijka ustna|harmonijka]]){{R|Rockstar Soundtrack}}, jak również z wokalistami – Ashtar Command, [[José González (muzyk)|Josém Gonzálezem]], Jamiem Lidellem i Williamem Elliottem Whitmore’em{{R|RDR Soundtrack}}.
== ''Red Dead Redemption: Gunslingers'' ==
''Red Dead Redemption: Gunslingers'' jest prostą grą na portalu społecznościowym Facebook stworzoną na podstawie gry ''Red Dead Redemption''. Gracz wciela się w niej w wybraną przez siebie postać i pojedynkuje z innymi graczami<ref>{{Cytuj |autor = Paweł Winiarski |tytuł = Co ludzie klikają: Red Dead Redemption: Gunslingers |data = 2010-10-19 |data dostępu = 2016-03-24 |opublikowany = Polygamia |url = https://web.archive.org/web/20160324210804/http://polygamia.pl/co-ludzie-klikaja-red-dead-redemption-gunslingers/}}</ref>.


== Tworzenie ==
== ==
[[Plik:Red Dead Redemption at PAX East 2010.jpg|thumb|upright=1.3|Promocja gry podczas targów PAX East w marcu 2010.]]
[[Zwiastun|Trailer]] projektu został przesłany nielicznej grupie osób podczas konferencji Sony w 2005 roku i miał promować wydanie systemu [[PlayStation 3]]. Było to techniczne demo gry określanej wtedy jako ''Old West Project'', zaplanowanej jako sequel ''Red Dead Revolver'' i pokazywało możliwości silnika [[Rockstar Advanced Game Engine|RAGE]] w realiach westernu. Zwiastun wyciekł do internetu. 3 lutego 2009 roku [[Rockstar Games]] wydało pierwszy oficjalny trailer gry. Prezentował on bohaterów gry, rozgrywkę oraz tryb gry wieloosobowej.


W maju 2005 podczas konferencji Sony na targach [[Electronic Entertainment Expo]] Rockstar Games zaprezentowało krótki zwiastun niezatytułowanego jeszcze westernu na PlayStation 3, stanowiący demo technologiczne RAGE i domniemaną kontynuację ''Red Dead Revolver''{{R|IGN E3 2005}}{{R|IGN PS3 2005}}. ''Red Dead Redemption'' zapowiedziano oficjalnie 3 lutego 2009{{R|IGN Announced}}. Pierwszy pełny zwiastun, przedstawiający głównego bohatera, zaprezentowano 6 maja 2009{{R|IGN Welcome}}. Rockstar zaplanował dla gry drogą kampanię reklamową na szeroko zakrojoną skalę{{R|Gamesindustry Profits}}, w ramach której nawiązał współpracę m.in. z IGN-em, [[GameSpot]]em, LoveFilm, Microsoftem i [[YouTube|YouTube’em]]{{R|MCV Big}}. Żeby zachęcić graczy do zakupu ''Red Dead Redemption'' przed premierą wydawca podpisał umowy z wybranymi sieciami, w których dostępne były przedsprzedażowe bonusy do wykorzystania w grze, takie jak konie, stroje czy bronie{{R|Joystiq Pre-Order}}. Do sprzedaży trafiło także wydanie specjalne, w unikatowym opakowaniu i z dołączoną płytą ze ścieżką dźwiękową{{R|VG247 GameStop}}. Pod koniec marca 2010 na konwencie PAX East zaprezentowano półgodzinną grywalną wersję demonstracyjną{{R|IGN PAX}}{{R|Shacknews PAX}}. W kwietniu na [[Facebook]]u udostępniono aplikację ''Red Dead Redemption: Gunslingers''{{R|Game Informer Gunslingers}}, a w maju na [[Fox Broadcasting Company|Foksie]] wyemitowano krótkometrażową [[machinima|machinimę]] ''Red Dead Redemption: The Man from Blackwater'' w reżyserii [[John Hillcoat|Johna Hillcoata]]{{R|VG247 Blackwater US}}. Twórcom nie udało dotrzymać się pierwszej daty premiery przewidzianej na koniec 2009, jak również drugiej (kwiecień 2010){{R|IGN Announced}}{{R|IGN April}}; ostatecznie gra ukazała się 18 maja 2010 w Ameryce Północnej i 21 maja w pozostałych częściach świata{{R|CVG Delay}}.
== Film ==
29 maja 2010 roku sieć telewizyjna Fox wyemitowała w USA'' Red Dead Redemption: The Man from Blackwater'' – półgodzinny film w reżyserii [[John Hillcoat|Johna Hillcoata]]. Opowiada on o alternatywnych wydarzeniach z głównego wątku gry. Krótko po emisji cały film został udostępniony na oficjalnej stronie Rockstar.


Po premierze gra doczekała się szeregu [[Zawartość do pobrania|zawartości do pobrania]]{{R|GameSpot DLC}}, na którą składały się głównie mapy i tryby do gry wieloosobowej sugerowane przez jej społeczność{{R|IGN DLC}}. Pakiet ''Outlaws to the End'' wydany 22 czerwca 2010 wprowadził sześć dodatkowych misji współpracy do gry wieloosobowej, a ''Legends and Killers'' (10 sierpnia) postacie z ''Red Dead Revolver'', nowe miejsca oraz możliwość korzystania z [[tomahawk]]ów. ''Liars and Cheats'' (21 września) dodawał tryby kompetytywne, minigry, postacie i bronie{{R|Kotaku DLC}}, zaś ''Hunting and Trading'' (12 października) nowe ubiory i możliwość upolowania [[jackalope|jackalope’a]]{{R|Joystiq Hunting}}. 26 października wydano dodatek do kampanii fabularnej ''[[Red Dead Redemption: Undead Nightmare|Undead Nightmare]]'', przedstawiający niekanoniczną opowieść o Johnie poszukującym lekarstwa na plagę [[zombie]] panoszących się po miastach widmach i cmentarzach{{R|GamesRadar Undead Nightmare}}. W listopadzie dodatek został wydany jako samodzielna produkcja, niewymagająca do działania podstawowej wersji gry{{R|VG247 Undead Nightmare}}. Ostatni dodatek – ''Myths and Maverick'' – wydano 13 września 2011; wprowadzał on kolejne postacie i miejsca do gry wieloosobowej{{R|Shacknews Myths}}. W październiku 2011 do sprzedaży trafiło ''Red Dead Redemption:'' ''Game of the Year Edition'' zawierające grę i całą wydaną dotychczas zawartość dodatkową{{R|IGN GOTY}}.
== Ścieżka dźwiękowa ==
Oryginalna ścieżka dźwiękowa z ''Red Dead Redemption'' skomponowana została w większości przez członka zespołu ''Friends of Dean Martinez'', Billa Elma oraz byłego członka tego zespołu, Woody’ego Jacksona. Oprócz kompozycji ich autorstwa na ścieżce znalazło się też kilka utworów innych muzyków.


W lipcu 2016 gra wraz z ''[[Red Dead Redemption: Undead Nightmare|Undead Nightmare]]'' została udostępniona przez Microsoft w ramach [[Kompatybilność wsteczna|kompatybilności wstecznej]] na następcy Xboksa 360 – [[Xbox One|Xboksie One]]{{R|Polygon Xbox One}}. ''Red Dead Redemption'' było jednym z tytułów, którego użytkownicy domagali się w kompatybilności wstecznej najbardziej{{R|Polygon Xbox One}}{{R|GameSpot BC}}; po ogłoszeniu sprzedaż gry na [[Amazon.com|Amazonie]] gwałtownie wzrosła{{R|GameSpot BC}}. Na Xboksie One gra działa w wyższym [[Klatki na sekundę|klatkażu]] względem wydania pierwotnego{{R|Polygon BC}}. W kwietniu 2018 udostępniona została aktualizacja do Xboksa One X, umożliwiająca rozgrywkę w [[Rozdzielczość 4K|rozdzielczości 4K]] (podczas gdy oryginał dostępny jest w [[720p]]) oraz zawierająca pewne usprawnienia wizualne{{R|Eurogamer Foundry}}. Gra jest dostępna w kompatybilności wstecznej również na [[Xbox Series X/S|Xboksie Series X/S]], gdzie możliwe jest zagranie w wersję wydaną w 2018{{R|Polygon Series}}. W grudniu 2016 ''Red Dead Redemption'' i ''Undead Nightmare'' udostępniono w usłudze Sony [[PlayStation Now]], dzięki czemu możliwe było [[Granie w chmurze|zagranie w nią w chmurze]] na [[PlayStation 4]], [[PlayStation 5]] i [[Microsoft Windows|Windowsie]]{{R|Polygon PS Now}}; grę usunięto z usługi w grudniu 2022{{R|Eurogamer PS Now}}.
{| class="wikitable"

! # !! Tytuł !! Długość
Według źródeł branżowych, po słabym przyjęciu ''[[Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition]]'' (2021) Rockstar zrezygnował z pomysłu zremasterowania ''Red Dead Redemption'', zamiast tego koncentrując się na produkcji ''Grand Theft Auto VI''{{R|Kotaku Remasters}}. Pogłoski o możliwym remasterze pojawiły się ponownie w czerwcu 2023 roku, kiedy to południowokoreańska organizacja odpowiedzialna za ograniczenia wiekowe przyznała nowe oznaczenie ''Red Dead Redemption''{{R|IGN Rating}}, a w lipcu strona Rockstar została zaktualizowana o nowe logo i [[Osiągnięcie (gry komputerowe)|osiągnięcia]]{{R|TheGamer Website}}{{R|GamesRadar Website}}. W sierpniu wydawca ogłosił, że 17. dnia tego miesiąca do dystrybucji cyfrowej na [[PlayStation 4]] i [[Nintendo Switch|Switchu]] trafi opracowany przez Double Eleven Studio [[Port (oprogramowanie)|port]] trybu jednoosobowego wraz z ''Undead Nightmare'', a od 13 września możliwy będzie zakup wydania pudełkowego{{R|Polygon NS PS4}}. W wydaniu znalazła się cała zawartość dla jednego gracza, w tym ta wydana po premierze pierwotnej wersji gry; całkowicie usunięto tryb wieloosobowy, dodano za to obsługę nowych języków, w tym m.in. [[Język polski|polskiego]]{{R|Verge Remaster}}. Zapowiedź spotkała się z mieszanym odbiorem. Część dziennikarzy i graczy doceniła możliwość zagrania w ''Red Dead Redemption'' na współczesnych konsolach, krytykowała jednak brak usprawnionej oprawy wizualnej, wyższego klatkażu, wersji na Windowsa, usunięcie trybu wieloosobowego oraz sprzedawanie trzynastoletniej produkcji w cenie zbliżonej do nowej gry{{R|IGN Fans}}{{R|Eurogamer Fans}}{{R|Push Square Fans}}. W październiku 2023 udostępniono [[Łata (informatyka)|łatkę]], która w ramach kompatybilności wstecznej umożliwia grę z prędkością sześćdziesięciu klatek na sekundę na [[PlayStation 5]]{{R|IGN 60FPS}}.

== Odbiór ==
=== Ze strony recenzentów ===
{{Recenzje gry
| tytuł =
| MC = '''PS3, X360''': 95/100{{R|MC PS3 360}}<br/>
| 1UP = A{{R|1Up Review p1}}
| CDA = 4,5/5{{R|CDA}}
| Edge = 10/10{{refn|grupa=uwaga|„[[Edge (czasopismo)|Edge]]” pierwotnie przyznał grze ocenę 9/10{{R|Edge Review}}, ale z mocą wsteczną zamienił ją na 10/10{{R|Edge 10}}.}}
| EuroG = 8/10{{R|Eurogamer Review p3}}
| GI = 9,75/10{{R|Game Informer Review}}
| GamePro = {{Ocena|5|5}}{{R|GamePro Review}}
| GSpy = {{Ocena|5|5}}{{R|GameSpy Review}}
| GSpot = 9,5/10{{R|GameSpot Review}}
| IGN = 9,7/10{{R|IGN Review}}
| CVG = 9,5/10{{R|CVG}}
| G4 = 5/5{{R|G4 Review}}
| GOL = 9/10{{R|GOL-rec}}
| GameZone = 9,5/10{{R|GameZone}}
}}
{{Recenzje gry
| tytuł = Wersje PS4 i NS
| MC = PS4: 77/100{{R|MC NS PS4}}<br/>NS: 83/100{{R|MC NS PS4}}
| PSQ = 6/10{{R|Push Square PS4}}
|rec1 = HobbyConsolas
|rec1Ocena = 88/100{{R|HobbyConsolas NS PS4}}
|rec2 = Nintendo Life
|rec2Ocena = 8/10{{R|Nintendo Life NS}}
|rec3 = PC Games
|rec3Ocena = 9/10{{R|PC Games NS}}
|rec4 = Touch Arcade
|rec4Ocena = 4,5/5{{R|TouchArcade NS}}
}}
Według agregatora recenzji [[Metacritic]] ''Red Dead Redemption'' spotkał się z „powszechnym uznaniem” ze strony recenzentów{{R|MC PS3 360}}. Znajduje się ona wśród najwyżej ocenianych w agregatorze gier komputerowych{{R|MC All Time}}, szósta najwyżej oceniana gra na PlayStation 3 i siódma na Xboksa 360{{R|MC PS3 All Time}}{{R|MC 360 All Time}}. Erik Brudvig z IGN-u uznał ''Red Dead Redemption'' za „jedną z najgłębszych, dających najwięcej frajdy i najpiękniejszych gier dostępnych na rynku”, w którą „koniecznie trzeba zagrać”{{R|IGN Review}}, zaś Will Herring z [[GamePro|„GamePro”]] za najlepszą grę Rockstar do momentu jej premiery, będącą kulminacją wszystkich poprzednich sukcesów studia{{R|GamePro Review}}. Simon Parkin z [[Eurogamer]]a stwierdził, że ''Red Dead Redemption'' jest „[[Blockbuster|przebojową]] grą komputerową: ciągiem filmowych scenerii z niepozbawionymi wad, ale ujmującymi postaciami wtłoczonymi w konwencjonalną strukturę narracyjną, przyprawioną hojnymi szczyptami dodatkowych aktywności”{{R|Eurogamer Review p3}}.

Zdaniem Brudviga wątki narracyjne ''Red Dead Redemption'' odzwierciedlają współczesne społeczeństwo, w tym zagadnienia rasizmu, kontroli rządowej i imigracji{{R|IGN Review}}. Według Willa Tuttle’a z [[GameSpy]] momentami sprawiają one wrażenie „moralizatorskich”, ale w większości są znacznie bardziej zniuansowane, niż można się spodziewać{{R|GameSpy Review}}. Redaktor [[Official Xbox Magazine|„Official Xbox Magazine”]] Mike Channell stwierdził, że śmierć Dzikiego Zachodu była motywem, który odcisnął na narracji największe piętno{{R|OXM Review}}. Matt Bertz z [[Game Informer|„Game Informera”]] uznał, że tempo opowiadanej historii ucierpiało przez długość misji rozgrywających się w Meksyku, chwalił jednak zakończenie za „poczucie zanurzenia się w świecie, który zapewnić mogą tylko gry komputerowe”{{R|Game Informer Review}}. Brudvig uznał finał ''Red Dead Redemption'' za jeden z najlepszych w historii{{R|IGN Review}}. Herringa zaskoczyło to, jak bardzo można polubić Johna Marstona i zżyć się z nim, opisując go jako „jednego z najbardziej sympatycznych antybohaterów naszych czasów”. Dodał także, że chociaż bohaterowie niezależni są karykaturami postaci ze [[spaghetti western]]ów, to były „na tyle interesujące, że nigdy nie sprawiały wrażenia naciąganych”{{R|GamePro Review}}. Odmienne przekonanie wyraził Kirk Hamilton w recenzji dla czasopisma [[Paste (magazyn)|„Paste”]], stwierdzając, że były one „kliszowymi, nie dającymi się polubić” drugoplanowymi postaciami podporządkowanymi narracji{{R|Paste Review}}. Justin Calvert z [[GameSpot]]u chwalił złożoność „mocno nieidealnego, ale bardzo sympatycznego” Marstona, zauważając, że jego blizny i strój czynią jego postać jeszcze bardziej wiarygodną{{R|GameSpot Review}}. Według Brudviga jego motywacje sporadycznie były mylące i sprawiały wrażenie oderwanych od scenariusza{{R|IGN Review}}.

Bertz uznał ''Red Dead Redemption'' za „najlepiej wyglądającą grę, jaką do tej pory wydał Rockstar”{{R|Game Informer Review}}. Brudvig chwalił szczegółowość świata i stwierdził, że losowe wydarzenia i zmienna pogoda zapewniają graczowi bogate doświadczenie{{R|IGN Review}}. Herring uznał otwarty świat za lepszy niż w poprzednich grach studia, chwaląc zmianę względem „brązowego, błotnistego, »realistycznego« filtru” Liberty City z ''Grand Theft Auto IV''{{R|GamePro Review}}. Zdaniem Tuttle’a świat gry jest jej najbardziej imponującym elementem, który chwalił za dobrze zaprojektowany pod względem ekologicznym i geograficznym{{R|GameSpy Review}}. Parkin zauważył, że świat jest równie treściwy co Liberty City, przy jednoczesnym zachowaniu typowego dla westernu poczucia izolacji{{R|Eurogamer Review p2}}. Recenzent czasopisma [[Edge (czasopismo)|„Edge”]] uznał, że świat sprawia wrażenie mniej pustego niż Liberty City, ale dzięki temu „Rockstarowi udaje się sprawniej pokierować wzrok gracza ku temu, co istotne”{{R|Edge Review}}. Recenzenci chwalili misje poboczne, na które podczas przemierzania świata natyka się grywalna postać{{R|Eurogamer Review p2}}{{R|Game Informer Review}}; Scott Sharkey z [[1UP.com|1Up.com]] uznał je nawet za „idealne małe mikrodramaty”{{R|1Up Review p1}}. Według „Edge” dzięki zróżnicowaniu aktywności pobocznych udało uniknąć się powtarzalności obecnej chociażby w ''[[Assassin’s Creed]]''{{R|Edge Review}}.

Zdaniem Bertza w ''Red Dead Redemption'' udało się „przenieść szablon rozgrywki z ''Grand Theft Auto'' w realia Dzikiego Zachodu”{{R|Game Informer Review}}. Stephanie Bendixsen, prezenterka programu ''Good Game'', stwierdziła, że na potrzeby gry wykorzystano najlepsze elementy z ''Grand Theft Auto IV''{{R|Good Game Review}}. Calvert chwalił system polowania na poszukiwanych przestępców{{R|GameSpot Review}}. Z pewną krytyką spotkało się sterowanie podczas jazdy konno{{R|Game Informer Review}}{{R|Telegraph Review}}, chociaż Herring uznał, że dodaje ono grze realizmu{{R|GamePro Review}}. Parkin stwierdził, że jednym z największych osiągnięć gry jest system przywiązania się konia do grywalnej postaci, dodał jednak, że sterowanie wierzchowcem bywa niezręczne, zwłaszcza podczas galopu{{R|Eurogamer Review p2}}. Recenzent „Edge” uznał mechanikę zabójczej precyzji za „postawienie strzelania na pierwszym miejscu”{{R|Edge Review}}; a zdaniem Brudviga „sprawia ona, że można poczuć się jak prawdziwy rewolwerowiec”{{R|IGN Review}}. Parkin chwalił walkę jako lepszą niż w poprzednich grach Rockstar, w tym przede wszystkim dobrze zrealizowane strzelanie podczas jazdy konno, krytykując jednak „przylepny i przestarzały” system osłon{{R|Eurogamer Review p3}}. Bertz uznał system celowania i chowania się za osłonami za „równie dobry”, co w ''Grand Theft Auto IV'', chwaląc też wyjątkowe bronie i animacje{{R|Game Informer Review}}. Channell zwrócił uwagę na zróżnicowanie broni i sposobów, w jakie się one zachowują{{R|OXM Review}}. Jake Gaskill z kanału G4 stwierdził, że zabójcza precyzja „momentami może sprawiać wrażenie zbyt potężnej”{{R|G4 Review}}.

Tuttle uznał, że minimalistyczna ścieżka dźwiękowa sprawia, że świat gry jest bardziej autentyczny{{R|GameSpy Review}}. Herring przyrównał ją do muzyki Ennia Morriconego do ''Trylogii dolara''{{R|GamePro Review}}. Parkin uznał ją za „wybitną”, chwaląc użycie wielu instrumentów{{R|Eurogamer Review p3}}. Zdaniem Calverta jest ona „świetna”, chociaż zdarza się, że „momentami bez wyraźnego powodu staje się zbyt głośna”{{R|GameSpot Review}}. Andy Hartup z „PSM3” stwierdził, że doskonale uzupełnia ona akcję i świat przedstawiony, nigdy nie sprawiając wrażenia niepotrzebnej{{R|PSM3 Review}}. Zdaniem Hamiltona bezproblemowo wtapia się ona w świat gry{{R|Paste Review}}. Z pochwałami spotkały się także utwory wokalizowane{{R|PSM3 Review}}{{R|Kotaku Far Away 2}}; Matt Cundy z [[GamesRadar+|GamesRadar]] uznał za „piękną” scenę, podczas której Marston wjeżdża do Meksyku, do czego przyczyniła się przede wszystkim piosenka „Far Away” Joségo Gonzáleza{{R|GamesRadar Far Away}}.

Gra wieloosobowa spotkała się z mieszanym odbiorem. Bertz uznał ją za „w pełni funkcjonalny dodatek” do kampanii fabularnej{{R|Game Informer Review}}. Herring chwalił różnorodność trybów i możliwość rozgrywki swobodnej w otwartym świecie, zauważając jednak, że jest to bardziej zasługa graczy, którzy podtrzymują zainteresowanie trybem, niż samych twórców{{R|GamePro Review}}. Zdaniem Calverta w grze wieloosobowej nie znalazło się dostatecznie dużo opcji pozwalających na spersonalizowanie postaci graczy{{R|GameSpot Review}}. Sharkey wypowiedział się negatywnie o systemie progresji i zdobywania następnych poziomów{{R|1Up Review p2}}, zaś Gaskill krytykował fakt, że gracze najczęściej [[Respawn|odradzają]] się zbyt blisko przeciwników{{R|G4 Review}}.

Według Metacritic wersja na PlayStation 4 i Switcha spotkała się z „ogólnie pozytywnym przyjęciem” ze strony krytyków{{R|MC NS PS4}}; według agregatora recenzji [[OpenCritic]] pozytywnie oceniło ją 63% recenzentów{{R|OC}}. Część recenzentów chwaliła płynność działania gry na Switchu{{R|TouchArcade NS}}{{R|Multiplayer.it NS}}{{R|Gameshub NS}}, uznając ją za znaczącą poprawę względem ''Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition''{{R|PC Games NS}}{{R|Kotaku NS}}{{R|Verge NS}}. Joe Donnelly z GamesRadar+ porównał ją do ''[[Grand Theft Auto: Liberty City Stories]]'' (2005) jako przykład umiejętnego przeniesienia dużego otwartego świata na konsolę przenośną{{R|GamesRadar NS}}. Oliver Mackenzie z Eurogamera ocenił, że wersja na PlayStation 4 wypada lepiej niż wstecznie kompatybilna na Xboksa ze względu na lepsze wygładzanie krawędzi, cieniowanie i usprawniony upsampling, zauważył jednak, że usprawnień nie ma zbyt wielu, a dodatkowo nie odświeżono chociażby menu gry{{R|Eurogamer PS4}}. Robert Ramsey z Push Square chwalił większą rozdzielczość, krytykując jednocześnie nowe błędy związane z animacjami i niepodniesienie klatkażu{{R|Push Square PS4}}. Recenzenci krytykowali sprzedawanie reedycji w cenie 49,99 USD ze względu na brak znaczących usprawnień graficznych, w rozgrywce i wycięcie trybu wieloosobowego{{R|TouchArcade NS}}{{R|HobbyConsolas NS PS4}}{{R|Vandal NS PS4}}. PJ O’Reilly z Nintendo Life uznał nowe wydanie za „gołe”{{R|Nintendo Life NS}}.

=== Nagrody i wyróżnienia ===
[[Plik:Red Dead Redemption wins Game of the Year - GDCA 2011 08.jpg|thumb|upright=1.4|''Red Dead Redemption'' zdobywa tytuł gry roku podczas gali rozdania Game Developers Choice Awards.]]

''Red Dead Redemption'' otrzymało liczne nominacje i wyróżnienia od prasy branżowej, w tym dziesięć nominacji do [[Spike Video Game Awards]] 2010, ostatecznie zdobywając cztery nagrody – dla gry roku, najlepszej piosenki („Far Away”), ścieżki dźwiękowej i dodatku (''Undead Nightmare''){{R|Spike VGAs}}{{R|Spike VGAs Nom}}. [[Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych]] nominowała produkcję do DICE Awards w dziewięciu kategoriach, z czego zdobyła ona cztery nagrody, m.in. dla najlepszej przygodowej gry akcji i dla najlepszego aktora (Rob Wiethoff jako John Marston){{R|DICE Win}}{{R|DICE Nom}}. Podczas 11. gali rozdania [[Game Developers Choice Awards]] ''Red Dead Redemption'' zdobyło cztery nagrody na pięć nominacji, w tym dla najlepszej gry i za najlepszy projekt{{R|GDCA Win}}{{R|GDCA Nom}}. Game Audio Network Guild nominowała grę w dziesięciu kategoriach{{R|GANG Nom}}, a wygrała ona w czterech – za najlepszy dźwięk, muzykę, oprawę dźwiękową i dialogi{{R|GANG Win}}. ''Red Dead Redemption'' nie zdobyło żadnych nominacji do [[British Academy Games Awards]], ponieważ Rockstar postanowił nie zgłaszać jej do tych nagród{{R|Eurogamer BAFTA}}. Produkcja została uznana za najlepszą grę 2010 roku przez wiele branżowych czasopism i portali internetowych, w tym m.in. przez 1Up.com{{R|1Up GOTY}}, [[Computer and Video Games|„Computer and Video Games”]]{{R|CVG GOTY}}, [[Digital Spy]]{{R|Digital Spy GOTY}}, Gamasutrę{{R|Gamasutra GOTY}}, „Game Informera”{{R|Game Informer GOTY}}, GameSpot{{R|GameSpot GOTY}}, GameSpy{{R|GameSpy GOTY}}, GamesRadar{{R|GamesRadar GOTY}}, ''Good Game''{{R|Good Game GOTY}}, [[The Guardian|„The Guardian”]]{{R|Guardian GOTY}}, Kotaku{{R|Kotaku GOTY}} i VentureBeat{{R|VentureBeat GOTY}}. W plebiscycie czytelników [[Gry-Online|Gier-Online]] została uznana za najlepszą grę 2010 roku na Xboksa 360{{R|GOL-2010}}.

Zdaniem mediów branżowych ''Red Dead Redemption'' jest jedną z najlepszych gier wydanych na siódmą generację konsol{{R|Eurogamer Generation}}{{R|Hardcore Gamer Generation}}{{R|IGN Generation}}. Dan Whitehead z Eurogamera wyraził nadzieję, że generacja ósma przyniesie „równie imponujące doświadczenia”{{R|Eurogamer Generation}}. We wrześniu 2013 IGN sklasyfikował ''Red Dead Redemption'' na piątym miejscu listy najlepszych gier na PlayStation 3 i siódmym na Xboksa 360{{R|IGN PS3}}{{R|IGN 360}}. W lutym 2016 GamesRadar uznał ją za szóstą najlepszą grę na konsole, wskazując, że fabularnie przebija ona kolejną grę Rockstar – ''[[Grand Theft Auto V]]'' (2013){{R|GamesRadar 100}}. W lipcu 2015 portal USgamer umieścił ''Red Dead Redemption'' na dziesiątym miejscu listy „15 najlepszych gier wydanych od 2000 roku”; redaktor Jaz Rignall opisał ją jako „jeden z najlepszych otwartych światów, jaki do tej pory stworzono”, chwaląc rozgrywkę, oprawę wizualną, ścieżkę dźwiękową, fabułę i [[Charakteryzacja (literatura)|charakteryzację]]{{R|USgamer 15}}. GamesRadar+ uznał ją za czwartą najlepszą grę drugiej dekady XXI wieku, porównując do innych produkcji z otwartym światem, takich jak ''Grand Theft Auto V'' czy ''[[Wiedźmin 3: Dziki Gon]]'' (2015) i wskazując, że został on zaprojektowany lepiej niż w wymienionych{{R|GamesRadar Decade}}. Produkcja zajmuje wysokie miejsca w plebiscytach publiczności, znalazła się m.in. na siódmym miejscu zestawienia 100 najlepszych gier programu ''Good Game'' czy na piątym na liście najlepszych gier generacji wg czytelników IGN-u{{R|Good Game 100}}{{R|IGN 100}}.

{| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:100%;"
|+ Lista nagród i nominacji
|-
|-
!Nagroda / organizacja!!Rok!!Kategoria!!Nominowany!!scope="col"|Wynik
| 1. || „Born Unto Trouble”|| 3:12
|-
|-
!scope="row" | [[British Academy Games Awards|British Academy Video Games Awards]]{{R|BAFTA}}
| 2. || „The Shootist” || 4:17
| rowspan="16" | 2011
| Gra roku wg operatora Game
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
!scope="row" rowspan=10"| Game Audio Network Guild Awards{{R|GANG Win}}{{R|GANG Nom}}
| 3. || „Dead End Alley” || 2:06
| Najlepszy dźwięk
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepsza muzyka
| 4. || „Horseplay” || 3:15
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepsza oprawa dźwiękowa
| 5. || „Luz y Sombra” || 5:19
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepsze dialogi
| 6. || „El Club De Los Cuerpos” || 6:24
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepszy projekt dźwięku
| 7. || „Estancia” || 2:02
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
| Najlepszy album ze ścieżką dźwiękową
| 8. || „(Theme From) Red Dead Redemption” || 5:38
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
| Najlepszy dźwięk w przerywnikach filmowych
| 9. || „Triggernometry” || 5:24
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
| Najlepsza oryginalna muzyka instrumentalna
| 10. || „Gunplay” || 1:28
| „Main Theme”
| nominacja
|-
|-
| rowspan="2" | Najlepsza oryginalna muzyka popowa
| 11. || „Redemption In Dub” || 2:10
| „Dead Man’s Gun”
| nominacja
|-
|-
| „Far Away”
| 12. || „Muertos Rojos (aka The Gunslinger's Lament)” || 5:51
| nominacja
|-
|-
!scope="row" rowspan="5"| [[Game Developers Choice Awards]]{{R|GDCA Win}}
| 13. || „The Outlaw's Return” || 6:54
| Gra roku
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepszy projekt gry
| 14. || „Exodus In America” || 4:59
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepsza oprawa technologiczna
| 15. || „Already Dead” || 1:31
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepszy dźwięk
| 16. || „Far Away” <small>([[José González (muzyk)|José González]])</small> || 4:40
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
|-
| Najlepszy scenariusz
| 17. || „Compass (Red Dead On Arrival Version)” <small>(Jamie Lidell)</small> || 2:59
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
!scope="row" rowspan="2"| [[Golden Joystick Awards]]{{R|GDCA Nom}}{{R|Golden Joystick GOTY}}{{R|Golden Joystick AA}}
| 18. || „Deadman's Gun” <small>(Ashtar Command)</small> || 4:15
| rowspan="2"| 2010
| Gra roku
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
| Najlepsza gra przygodowa lub akcji
| 19. || „Bury Me Not On The Lone Prairie” <small>(William Elliott Whitmore)</small>|| 2:24
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
|-
!scope="row" rowspan="9"| [[D.I.C.E. Awards|Interactive Achievement Awards]]{{R|DICE Win}}{{R|DICE Nom}}
| rowspan="9"| 2011
| Najlepsza gra akcji
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepszy kierunek artystyczny
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepsza inżynieria rozgrywki
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepszy występ aktorski
| [[Rob Wiethoff]] jako John Marston
| '''wygrana'''
|-
| Najlepsza reżyseria
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepsza gra
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Największa innowacja
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Najlepsza animacja
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Najlepszy projekt dźwięku
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
!scope="row" rowspan="11"| [[Spike Video Game Awards]]{{R|Spike VGAs}}{{R|Spike VGAs Nom}}{{R|Spike VGAs 2012}}
| rowspan="10"| 2010
| Gra roku
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepsza piosenka
| „Far Away” – [[José González (muzyk)|José González]]
| '''wygrana'''
|-
| Najlepsza muzyka oryginalna
| ''Red Dead Redemption''
| '''wygrana'''
|-
| Najlepszy dodatek
| ''[[Red Dead Redemption: Undead Nightmare|Undead Nightmare]]''
| '''wygrana'''
|-
| Studio roku
| [[Rockstar San Diego]]
| nominacja
|-
| Postać roku
| John Marston
| nominacja
|-
| Najlepsza gra na PlayStation 3
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Najlepsza gra przygodowa lub akcji
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Najlepsza oprawa graficzna
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|-
| Najlepszy występ – człowiek mężczyzna
| Rob Wiethoff jako John Marston
| nominacja
|-
| 2012
| Gra dekady
| ''Red Dead Redemption''
| nominacja
|}
|}


== Odbiór gry ==
== ==
Według przedpremierowych szacunków Michaela Pachtera z firmy inwestycyjnej Wedbush Securities, ''Red Dead Redemption'' musiałoby sprzedać się w co najmniej 1,75 mln kopii, wartych ok. 80 mln USD, żeby firma wyszła na czysto i 3,5 mln kopii (160 mln USD), żeby zaczęła na siebie zarabiać. Redakcja [[Joystiq]]a otrzymała od pracownika Rockstar informację, że do pokrycia kosztów produkcji gry musi sprzedać się ona w czterech milionach egzemplarzy, wydawca jednak spodziewał się, że może przynieść ona straty, a bardziej zależało mu na dowiedzeniu umiejętności zespołu Rockstar San Diego{{R|Joystiq Development}}.
Recenzenci chwalili efekty wizualne, [[otwarty świat]] gry oraz fabułę. Do 8 czerwca 2010, ''Red Dead Redemption'' sprzedano w liczbie 2 milionów egzemplarzy, zaś do lutego 2011 roku w 8 milionach egzemplarzy.

Według raportu NPD Group ''Red Dead Redemption'' było najlepiej sprzedającą się grą maja 2010, kiedy to rozeszła się w ponad półtora miliona kopii{{R|Sales May 2010}}, a w ciągu pierwszych trzech tygodni w ponad pięciu milionach{{R|Sales June 2010}}. W czerwcu 2010 Ben Feder, prezes [[Take-Two Interactive]] – firmy-matki Rockstar – poinformował, że gra już prawie zaczęła przynosić zyski{{R|Joystiq Profit}}. Do września 2010 do sklepów trafiło 6,9 mln kopii{{R|Sales September 2010}}, co przyczyniło się do przekroczenia prognoz finansowych Take-Two na dany kwartał{{R|THR Q3}}. ''Red Dead Redemption'' było dziewiątą najlepiej sprzedającą się grą 2010{{R|Gamesindustry 2010}}, a wersja na Xboksa 360 stała się szóstą najpopularniejszą grą w całej historii tej platformy{{R|IGN 2010}}. Do lutego 2011 sprzedano osiem milionów egzemplarzy, co przełożyło się na 7,7-procentowy wzrost dochodów Take-Two w tamtym kwartale{{R|Sales February 2011}}. W ciągu pierwszego roku rozeszło się łącznie osiem i pół miliona kopii{{R|Sales 2017}}, a do sierpnia 2011 ponad jedenaście milionów, z czego dwa miliony stanowiły pudełkowe wydania ''Undead Nightmare''{{R|Sales 2011}}. Do lutego 2017 na całym świecie sprzedano ponad piętnaście milionów egzemplarzy{{R|Sales 2017}}. W sierpniu 2021 poinformowano, że obie części ''Redemption'' sprzedały się łącznie w ponadsześćdziesięciodwumilionowym nakładzie, z czego około dwadzieścia trzy miliony przypadają na ''Red Dead Redemption'', co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się gier komputerowych w historii{{R|Sales 2021}}.

''Red Dead Redemption'' zadebiutowało na pierwszym miejscu najlepiej sprzedających się gier w Wielkiej Brytanii{{R|PSL UK}} i pozostało na nim do premiery ''[[Lego Harry Potter: Lata 1–4|Lego Harry’ego Pottera: Lat 1–4]]'', która odbyła się pod koniec czerwca{{R|Softpedia UK}}. Według danych GfK Chart-Track, 65% egzemplarzy sprzedanych w Wielkiej Brytanii w pierwszym tygodniu stanowiło wydanie na Xboksa 360{{R|CVG ChartTrack}}. Ostatecznie ''Red Dead Redemption'' zostało czwartą najlepiej sprzedającą się na Wyspach grą 2010 roku, a także czwartym najlepszym tytułem na PlayStation 3 i Xboksa 360{{R|Guardian UK 2010}}. W Japonii w tygodniu premiery sprzedano ponad 95 tys. egzemplarzy, z czego ok. 70 tys. na PlayStation 3 (czwarta najlepiej sprzedająca się gra tamtego tygodnia na tę platformę) i 20 tys. na Xboksa 360 (siódme miejsce na tej platformie){{R|GameSpot Japan}}.

== Prequel ==
W październiku 2018 na PlayStation 4 i Xboksa One wydany został prequel gry, ''[[Red Dead Redemption 2]]''. Jego fabuła osadzona jest w 1899 roku, na dwanaście lat przed wydarzeniami z pierwszej części, i przedstawia Johna Marstona jako jednego z członków gangu Dutcha van der Lindego, do którego należą też m.in. Bill, Javier, Wujek, Abigail i Jack. Przez większość gry gracz wciela się w kolegę Johna z gangu, Arthura Morgana, kontrolę nad Johnem przejmując dopiero w epilogu{{R|Game Informer RDR2}}.

== Uwagi ==
{{Uwagi}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy}}
<ref name="IGN AU Review">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/05/17/red-dead-redemption-au-review|tytuł=“Red Dead Redemption” AU Review|nazwisko=Kolan|imię=Patrick|data=2010-05-18|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120827145322/https://www.ign.com/articles/2010/05/17/red-dead-redemption-au-review|zarchiwizowano=2012-08-27}}</ref>
<ref name="IGN Wild">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/02/23/red-dead-redemption-into-the-wild|tytuł=“Red Dead Redemption”: Into the Wild|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Robinson|imię=Martin|data=2012-05-09|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120827061807/https://www.ign.com/articles/2010/02/23/red-dead-redemption-into-the-wild|zarchiwizowano=2012-08-27}}</ref>
<ref name="Kotaku RDR2">{{Cytuj stronę|url=https://www.kotaku.com.au/2018/05/i-love-red-dead-redemption-but-i-dont-want-to-see-john-marston-again/|tytuł=I Love “Red Dead Redemption”, but I Don’t Want to See John Marston Again|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Alexandra|imię=Heather|data=2018-05-10|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=G/O Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20180510051507/https://www.kotaku.com.au/2018/05/i-love-red-dead-redemption-but-i-dont-want-to-see-john-marston-again/|zarchiwizowano=2018-05-10}}</ref>
<ref name="Joystiq Multiplayer">{{Cytuj stronę|url=http://www.joystiq.com/2010/04/08/red-dead-redemption-online-free-roam-multiplayer-revealed/|tytuł=“Red Dead Redemption’s” online “Multiplayer Free Roam” revealed|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Yoon|imię=Andrew|data=2010-04-08|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=Weblogs, Inc.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100410185241/http://www.joystiq.com/2010/04/08/red-dead-redemption-online-free-roam-multiplayer-revealed/|zarchiwizowano=2010-04-10}}</ref>
<ref name="R* Friendly">{{Cytuj stronę|url=http://www.rockstargames.com/newswire/article/10151/friendly-free-roam-coming-very-soon-to-red-dead-redemption-multi.html|tytuł=Friendly Free Roam, Coming Very Soon to “Red Dead Redemption” Multiplayer|data dostępu=2016-10-18|autor=R* Q|data=2010-10-08|opublikowany=[[Rockstar Games]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140114012415/http://www.rockstargames.com/newswire/article/10151/friendly-free-roam-coming-very-soon-to-red-dead-redemption-multi.html|zarchiwizowano=2014-01-14}}</ref>
<ref name="AV Club Ending">{{Cytuj stronę|url=https://www.avclub.com/games-over-the-best-endings-in-gaming-1843539294|tytuł=Games over: The best endings in gaming|nazwisko=McLevy|imię=Alex|nazwisko2=Dowd|imię2=A. A.|nazwisko3=Barsanti|imię3=Sam|nazwisko4=Hughes|imię4=William|data=2020-05-20|praca=[[The A.V. Club]]|opublikowany=G/O Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20210612151928/https://www.avclub.com/games-over-the-best-endings-in-gaming-1843539294|zarchiwizowano=2021-06-12}}</ref>
<ref name="Bullet Points">{{Cytuj stronę|url=http://www.bulletpointsmonthly.com/2016/08/08/week-one-reid/|tytuł=“Red Dead Redemption” Never Escapes the Past|nazwisko=McCarter|imię=Reid|data=2016-08-08|praca=Bullet Points Monthly|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20161002225942/http://www.bulletpointsmonthly.com/2016/08/08/week-one-reid/|zarchiwizowano=2016-10-02}}</ref>
<ref name="Game Informer Virtual">{{Cytuj stronę|nazwisko=Gwaltney|imię=Javy|tytuł=The Virtual Life: “Red Dead Redemption”, “Grand Theft Auto IV”, and the Great American Lie|url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2016/10/17/the-virtual-life-red-dead-redemption-grand-theft-auto-iv-and-the-great-american-lie.aspx|praca=[[Game Informer]]|data=2016-10-17|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2022-02-21}}</ref>
<ref name="GamesRadar Switches">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/gamings-most-satisfying-character-switches/|tytuł=Watch gaming’s most satisfying character switches|nazwisko=Roberts|imię=David|data=2015-12-17|praca=[[GamesRadar+]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20151012083752/https://www.gamesradar.com/gamings-most-satisfying-character-switches/|zarchiwizowano=2015-10-12}}</ref>
<ref name="Gamasutra Faith">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamasutra.com/view/news/121137/Opinion_How_Faith_Is_Treated_In_Red_Dead_Redemption.php|tytuł=Opinion: How Faith is Treated in “Red Dead Redemption”|nazwisko=Clark|imię=Richard|data=2010-09-15|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM plc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120511140557/https://www.gamasutra.com/view/news/121137/Opinion_How_Faith_Is_Treated_In_Red_Dead_Redemption.php|zarchiwizowano=2012-05-11}}</ref>
<ref name="Guardian Moment">{{Cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/technology/2017/jul/19/red-dead-redemption-2-first-gaming-best-moment|tytuł=Do we need “Red Dead Redemption II” when the first provided gaming’s best moment?|nazwisko=Heritage|imię=Stuart|data=2017-07-19|praca=[[The Guardian]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20170719113643/https://www.theguardian.com/technology/2017/jul/19/red-dead-redemption-2-first-gaming-best-moment|zarchiwizowano=2017-07-19}}</ref>
<ref name="IGN Houser">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/02/26/red-dead-redemption-once-upon-a-time-in-the-west|tytuł=“Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West|nazwisko=Robinson|imię=Martin|data=2010-02-27|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140730204617/https://www.ign.com/articles/2010/02/26/red-dead-redemption-once-upon-a-time-in-the-west|zarchiwizowano=2014-07-30}}</ref>
<ref name="Kotaku Failure">{{Cytuj stronę|url=https://kotaku.com/red-dead-redemption-is-all-about-failure-1795347800|tytuł=“Red Dead Redemption” is All About Failure|nazwisko=Alexandra|imię=Heather|data=2017-05-18|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=Gawker Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20170518220704/https://kotaku.com/red-dead-redemption-is-all-about-failure-1795347800|zarchiwizowano=2017-05-18}}</ref>
<ref name="NPR Reading">{{Cytuj stronę|url=https://www.npr.org/sections/alltechconsidered/2017/512363-06-01505/reading-the-game-red-dead-redemption|tytuł=Reading the Game: “Red Dead Redemption”|nazwisko=Sheehan|imię=Jason|data=2017-01-23|opublikowany=[[NPR]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20170124020324/https://www.npr.org/sections/alltechconsidered/2017/512363-06-01505/reading-the-game-red-dead-redemption|zarchiwizowano=2017-01-24}}</ref>
<ref name="Ars Technica House">{{Cytuj stronę|url=https://arstechnica.com/gaming/2010/07/rockstar-cleans-house-red-dead-redemption-team-axed/|tytuł=Rockstar cleans house, “Red Dead Redemption” team axed|nazwisko=Webster|imię=Andrew|data=2010-07-15|praca=[[Ars Technica]]|opublikowany=[[Condé Nast]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20171107005018/https://arstechnica.com/gaming/2010/07/rockstar-cleans-house-red-dead-redemption-team-axed/|zarchiwizowano=2017-11-07}}</ref>
<ref name="Eurogamer Sixth">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/red-dead-redemption-was-for-ps2-xbox|tytuł=“Red Dead Redemption” was for PS2, Xbox|nazwisko=Purchese|imię=Robert|data=2011-04-12|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20220704223134/https://www.eurogamer.net/red-dead-redemption-was-for-ps2-xbox|zarchiwizowano=2022-07-04}}</ref>
<ref name="Gamasutra Myths">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamasutra.com/view/news/127900/Myths_Mavericks_And_Music_Of_Red_Dead_Redemption.php|tytuł=Myths, Mavericks, and Music of “Red Dead Redemption”|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Jeriaska|imię=Jerry|data=2011-11-04|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM plc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20180930115948/https://www.gamasutra.com/view/news/127900/Myths_Mavericks_And_Music_Of_Red_Dead_Redemption.php|zarchiwizowano=2018-09-30}}</ref>
<ref name="Gamasutra Spouse">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamasutra.com/blogs/RockstarSpouse/20100107/4032/Wives_of_Rockstar_San_Diego_employees_have_collected_themselves.php|tytuł=Rockstar Spouse’s Blog – Wives of Rockstar San Diego employees have collected themselves|data dostępu=2012-06-19|autor=Rockstar Spouse|data=2010-07-01|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM TechWeb|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140823082503/http://www.gamasutra.com/blogs/RockstarSpouse/20100107/4032/Wives_of_Rockstar_San_Diego_employees_have_collected_themselves.php|zarchiwizowano=2014-08-23}}</ref>
<ref name="Game Informer Bully">{{Cytuj stronę|nazwisko=Hester|imię=Blake|tytuł=The Version of “Bully 2” You’ll Never Get to Play|url=https://www.gameinformer.com/2022/01/07/the-version-of-bully-2-youll-never-get-to-play|praca=[[Game Informer]]|data=2022-01-07|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2022-08-14}}</ref>
<ref name="GameFan Cantamessa">{{Cytuj stronę|nazwisko=Cabral|imię=Matt|tytuł=Interview: Christian Cantamessa – “Red Dead Redemption”|url=http://gamefanmag.com/features/interview-christian-cantamessa-red-dead-redemption|praca=GameFan|data=2010-04-07|opublikowany=Paper Planet LLC|język=en|data dostępu=2014-09-26}}</ref>
<ref name="GameSpot Horses">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/articles/breaking-in-the-digital-horses-of-red-dead-redemption/1100-6261863/|tytuł=Breaking in the Digital Horses of “Red Dead Redemption”|data dostępu=2014-10-05|autor=GameSpot Staff|data=2010-05-10|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141031224013/http://www.gamespot.com/articles/breaking-in-the-digital-horses-of-red-dead-redemption/1100-6261863/|zarchiwizowano=2014-10-31}}</ref>
<ref name="GameSpot Q&A">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-exclusive-qanda/1100-6249985/|tytuł=“Red Dead Redemption” Exclusive Q&A|data dostępu=2014-08-29|autor=Staff|data=2010-02-11|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141113211731/http://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-exclusive-qanda/1100-6249985/|zarchiwizowano=2014-11-13}}</ref>
<ref name="GQ RDR2">{{Cytuj stronę|url=https://www.revistagq.com/noticias/articulo/red-dead-redemption-2-asi-se-hizo-la-banda-sonora-de-uno-de-los-videjuegos-mejor-ambientados-de-la-historia|tytuł=«Red Dead Redemption II»: así se hizo la banda sonora de uno de los videojuegos mejor ambientados de la historia|nazwisko=Parrondo|imię=Néstor|data=2019-09-12|praca=GQ España|opublikowany=[[Condé Nast]]|archiwum=https://web.archive.org/web/20200809230510/https://www.revistagq.com/noticias/articulo/red-dead-redemption-2-asi-se-hizo-la-banda-sonora-de-uno-de-los-videjuegos-mejor-ambientados-de-la-historia|zarchiwizowano=2020-08-09|język=es}}</ref>
<ref name="Guardian Soundtrack">{{Cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/may/26/red-dead-redemption-soundtrack|tytuł=Redemption songs: the making of the “Red Dead Redemption” soundtrack|data dostępu=2014-08-17|nazwisko=Stuart|imię=Keith|data=2010-05-26|praca=[[The Guardian]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141008221558/http://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/may/26/red-dead-redemption-soundtrack|zarchiwizowano=2014-10-08}}</ref>
<ref name="IGN 10">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-10-years-on-how-rockstar-won-the-west|tytuł=“Red Dead Redemption” 10 Years On: How Rockstar Won the West|nazwisko=Reilly|imię=Luke|data=2020-05-22|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200521231006/https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-10-years-on-how-rockstar-won-the-west|zarchiwizowano=2020-05-21}}</ref>
<ref name="IGN Man">{{Cytuj stronę|url=http://ign.com/articles/2009/05/09/red-dead-redemption-a-man-and-his-horse|tytuł=“Red Dead Redemption”: A Man and His Horse|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Onyett|imię=Charles|data=2009-05-08|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006083928/http://www.ign.com/articles/2009/05/09/red-dead-redemption-a-man-and-his-horse|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="IGN Once">{{Cytuj stronę|url=http://ign.com/articles/2010/02/26/red-dead-redemption-once-upon-a-time-in-the-west|tytuł=“Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Robinson|imię=Martin|data=2010-02-26|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006104220/http://www.ign.com/articles/2010/02/26/red-dead-redemption-once-upon-a-time-in-the-west|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="IGN Revolution">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/02/22/the-revolution-of-red-dead|tytuł=The Revolution of “Red Dead”|nazwisko=Robinson|imię=Martin|data=2010-02-23|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120824133843/https://www.ign.com/articles/2010/02/22/the-revolution-of-red-dead|zarchiwizowano=2012-08-24}}</ref>
<ref name="IGN Welcome">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2009/05/06/red-dead-redemption-welcome-to-the-wild-west|tytuł=“Red Dead Redemption: Welcome to the Wild West|nazwisko=Goldstein|imię=Hilary|data=2009-05-06|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20130911083038/https://www.ign.com/articles/2009/05/06/red-dead-redemption-welcome-to-the-wild-west|zarchiwizowano=2013-09-11}}</ref>
<ref name="IGN West">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2009/05/11/red-dead-redemption-into-the-wild-west|tytuł=“Red Dead Redemption: Into the Wild West|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Onyett|imię=Charles|data=2009-05-11|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006095246/https://www.ign.com/articles/2009/05/11/red-dead-redemption-into-the-wild-west|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="Independent Fistful">{{Cytuj pismo|tytuł=A Fistful of Video Game Dollars|url=https://www.newspapers.com/clip/107804657/a-fistful-of-video-game-dollars/|czasopismo=[[The Independent]]|strony=20|data=2010-05-21|miejsce=[[London]]|język=en|data dostępu=2022-08-18}}</ref>
<ref name="Joystiq Pre-Order">{{Cytuj stronę|url=https://www.joystiq.com/2010/02/10/red-dead-redemption-pre-order-bonuses-announced|tytuł=“Red Dead Redemption” pre-order bonuses announced|nazwisko=Gilbert|imię=Ben|data=2010-02-10|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=Weblogs, Inc.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100212110820/http://www.joystiq.com/2010/02/10/red-dead-redemption-pre-order-bonuses-announced/|zarchiwizowano=2010-02-12}}</ref>
<ref name="Kotaku IDGA">{{Cytuj stronę|url=https://www.kotaku.com.au/2010/01/igda-condemns-alleged-rockstar-work-conditions/|tytuł=IDGA Condemns Alleged Rockstar Work Conditions|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=McWhertor|imię=Michael|data=2010-01-15|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=Gawker Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120329154846/https://www.kotaku.com.au/2010/01/igda-condemns-alleged-rockstar-work-conditions/|zarchiwizowano=2012-03-29}}</ref>
<ref name="LA Weekly Jackson">{{Cytuj stronę|url=https://www.laweekly.com/music/woody-jackson-helped-score-grand-theft-auto-but-thats-the-least-of-it-4167381|tytuł=Woody Jackson Helped Score “Grand Theft Auto”, but That’s the Least of It|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Weiss|imię=Jeff|data=2013-11-20|praca=LA Weekly|opublikowany=Semanal Media LLC|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20180930154710/https://www.laweekly.com/music/woody-jackson-helped-score-grand-theft-auto-but-thats-the-least-of-it-4167381|zarchiwizowano=2018-09-30}}</ref>
<ref name="MCM Davis">{{Cytuj stronę|url=https://www.youtube.com/watch?v=guXHzLBSuiE|tytuł=10 Years of “Red Dead Redemption” with Dutch actor Benjamin Byron Davis|data=2020-05-22|opublikowany=MCM London Comic Con|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200605233641/https://www.youtube.com/watch?v=guXHzLBSuiE|zarchiwizowano=2020-06-05}}</ref>
<ref name="MCV Big">{{Cytuj stronę|tytuł=“Red Dead Redemption” hits the big screen|url=https://www.mcvuk.com/business-news/red-dead-redemption-hits-the-big-screen/|praca=MCV/Develop|data=2010-04-05|opublikowany=Biz Media|język=en|data dostępu=2022-08-14}}</ref>
<ref name="NYT Review">{{Cytuj stronę|url=https://www.nytimes.com/2010/05/17/arts/television/17dead.html|tytuł=Video Game Review – “Red Dead Redemption” Brings Old West to Life|data dostępu=2014-09-04|nazwisko=Schiesel|imię=Seth|data=2010-05-16|praca=[[The New York Times]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140228003055/http://www.nytimes.com/2010/05/17/arts/television/17dead.html|zarchiwizowano=2014-02-28}}</ref>
<ref name="Polygon Franchise">{{Cytuj stronę|url=https://www.polygon.com/2018/171761-98-1018/how-the-red-dead-franchise-began-angel-studios-capcom-rockstar|tytuł=How the “Red Dead” franchise began|nazwisko=Hester|imię=Blake|data=2018-10-17|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20181017180052/https://www.polygon.com/2018/171761-98-1018/how-the-red-dead-franchise-began-angel-studios-capcom-rockstar|zarchiwizowano=2018-10-17}}</ref>
<ref name="Polygon Wiethoff">{{Cytuj stronę|url=http://www.polygon.com/features/2013/6/19/4406600/small-town-man-John-Marston|tytuł=What happened to John Marston|data dostępu=2022-08-15|nazwisko=Stafford|imię=Patrick|data=2013-06-19|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006124739/http://www.polygon.com/features/2013/6/19/4406600/small-town-man-John-Marston|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="RDR Soundtrack">{{Cytuj stronę|url=https://www.rockstargames.com/reddeadredemption/features/soundtrack|tytuł=Features: Soundtrack|opublikowany=[[Rockstar Games]]|język=en|archiwum=https://archive.org/download/red-dead-redemption-soundtrack/Red%20Dead%20Redemption%20-%20Soundtrack.pdf|zarchiwizowano=2022-08-12}}</ref>
<ref name="Rockstar Soundtrack">{{Cytuj stronę|url=http://www.rockstargames.com/newswire/article/7361/behind-the-scenes-of-the-red-dead-redemption-soundtrack.html|tytuł=Behind the Scenes of the “Red Dead Redemption” Soundtrack|data dostępu=2022-08-12|autor=R* Q|data=2010-07-28|praca=Rockstar Newswire|opublikowany=[[Rockstar Games]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006122947/http://www.rockstargames.com/newswire/article/7361/behind-the-scenes-of-the-red-dead-redemption-soundtrack.html|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="Rolling Stone RDR2">{{Cytuj stronę|nazwisko=Bonaldi|imię=Mario|tytuł=«Per un pugno di pixel», parla il compositore di «Red Dead Redemption II» |url=https://www.rollingstone.it/cultura/interviste-cultura/per-un-pugno-di-pixel-parla-il-compositore-della-colonna-sonora-di-red-dead-redemption-2/434978/|praca=[[Rolling Stone]]|data=2018-11-11|opublikowany=Penske Media Corporation|język=it|data dostępu=2022-08-12}}</ref>
<ref name="TGL Palmer">{{Cytuj stronę|url=http://www.thegamingliberty.com/2010/09/bill-williamson-speaks-an-interview-with-steve-j-palmer/|tytuł=Bill Williamson Speaks! An Interview with Steve J. Palmer|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Murphy|imię=Denis|data=2010-09-30|praca=The Gaming Liberty|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006095307/http://www.thegamingliberty.com/2010/09/bill-williamson-speaks-an-interview-with-steve-j-palmer/|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="TGL Wiethoff">{{Cytuj stronę|url=http://www.thegamingliberty.com/2011/03/john-martson-speaks-an-interview-with-rob-wiethoff/|tytuł=John Marston Speaks! An Interview with Rob Wiethoff|data dostępu=2022-08-14|nazwisko=Murphy|imię=Denis|data=2011-03-28|praca=The Gaming Liberty|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006142213/http://www.thegamingliberty.com/2011/03/john-martson-speaks-an-interview-with-rob-wiethoff/|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="USA Today Houser">{{Cytuj stronę|url=http://content.usatoday.com/communities/gamehunters/post/2010/05/red-dead-redemption-qa-with-rockstars-dan-houser-1/1|tytuł=“Red Dead Redemption” Q&A with Rockstar’s Dan Houser|data dostępu=2022-08-12|nazwisko=Snider|imię=Mike|data=2010-05-26|praca=[[USA Today]]|opublikowany=Gannett Company|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101204182137/http://content.usatoday.com/communities/gamehunters/post/2010/05/red-dead-redemption-qa-with-rockstars-dan-houser-1/1|zarchiwizowano=2010-12-04}}</ref>
<ref name="Vanity Fair">{{Cytuj stronę|url=https://www.vanityfair.com/hollywood/2010/05/red-dead-redemptions-cinematic-ancestors-from-john-ford-to-sergio-leone|tytuł=“Red Dead Redemption’s” Cinematic Ancestors, from John Ford to Sergio Leone|nazwisko=Walla|imię=Claire|data=2010-05-18|praca=[[Vanity Fair (czasopismo)|Vanity Fair]]|opublikowany=[[Condé Nast]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20150413020818/https://www.vanityfair.com/hollywood/2010/05/red-dead-redemptions-cinematic-ancestors-from-john-ford-to-sergio-leone|zarchiwizowano=2015-04-13}}</ref>
<ref name="VG247 Blackwater US">{{Cytuj stronę|url=http://www.vg247.com/2010/05/26/red-dead-redemption-animated-film-hits-fox-on-saturday/|tytuł=“Red Dead Redemption” animated film hits Fox on Saturday|nazwisko=Nunneley|imię=Stephany|data=2010-05-26|praca=VG247|opublikowany=videogaming247 Ltd.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100528113938/http://www.vg247.com/2010/05/26/red-dead-redemption-animated-film-hits-fox-on-saturday/|zarchiwizowano=2010-05-28}}</ref>
<ref name="VG247 GameStop">{{Cytuj stronę|url=https://www.vg247.com/gamestop-announces-red-dead-redemption-pre-order-winner|tytuł=GameStop announces “Red Dead Redemption” pre-order winner|nazwisko=Nunneley|imię=Stephany|data=2010-03-05|praca=VG247|opublikowany=videogaming247 Ltd.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20220813015111/https://www.vg247.com/gamestop-announces-red-dead-redemption-pre-order-winner|zarchiwizowano=2022-08-13}}</ref>
<ref name="CVG Delay">{{Cytuj stronę|url=http://www.computerandvideogames.com/237608/red-dead-redemption-delayed-to-may/|tytuł=News: “Red Dead Redemption” delayed to May|data dostępu=2012-06-19|nazwisko=Jackson|imię=Mike|data=2010-03-04|praca=[[Computer and Video Games]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140822132625/http://www.computerandvideogames.com/237608/red-dead-redemption-delayed-to-may/|zarchiwizowano=2014-08-22}}</ref>
<ref name="Eurogamer Foundry">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2018-red-dead-redemption-4k-xbox-one-x-analysis|tytuł=Xbox One X’s 4K “Red Dead Redemption” looks sensational|nazwisko=Morgan|imię=Thomas|data=2018-04-04|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20180413233013/https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2018-red-dead-redemption-4k-xbox-one-x-analysis|zarchiwizowano=2018-04-13}}</ref>
<ref name="Eurogamer PS Now">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/after-six-years-red-dead-redemption-has-gone-from-playstation-streaming|tytuł=After six years, “Red Dead Redemption” has gone from PlayStation streaming|data dostępu=2022-10-18|nazwisko=Phillips|imię=Tom|data=2022-10-18|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20221018150648/https://www.eurogamer.net/after-six-years-red-dead-redemption-has-gone-from-playstation-streaming|zarchiwizowano=2022-10-18}}</ref>
<ref name="Game Informer Gunslingers">{{Cytuj stronę|nazwisko=Reeves|imię=Ben|tytuł=“Red Dead Redemption: Gunslingers” Hits Facebook|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2010/04/12/red-dead-redemption-gunslingers-hits-facebook.aspx|praca=[[Game Informer]]|data=2010-04-12|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2022-08-13}}</ref>
<ref name="Gamesindustry Profits">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesindustry.biz/take-two-failing-to-make-profits-in-non-gta-years|tytuł=Take-Two failing to make profits in non-“GTA” years|nazwisko=Martin|imię=Matt|data=2010-03-04|praca=Gamesindustry.biz|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20220814070350/https://www.gamesindustry.biz/take-two-failing-to-make-profits-in-non-gta-years|zarchiwizowano=2022-08-14}}</ref>
<ref name="GameSpot BC">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-sales-jump-6000-after-xbox-one/1100-6441527/|tytuł=“Red Dead Redemption” Sales Jump 6000% after Xbox One Backwards Compatibility Announcement|data dostępu=2016-07-12|nazwisko=Hussain|imię=Tamoor|data=2016-07-06|praca=[[GameSpot]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160709224635/http://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-sales-jump-6000-after-xbox-one/1100-6441527/|zarchiwizowano=2016-07-09}}</ref>
<ref name="GameSpot DLC">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-getting-four-dlc-packs/1100-6268692/|tytuł=“Red Dead Redemption” getting four DLC packs|nazwisko=Makuch|imię=Eddie|data=2010-07-08|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20210614083041/https://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-getting-four-dlc-packs/1100-6268692/|zarchiwizowano=2021-06-14}}</ref>
<ref name="GamesRadar Undead Nightmare">{{Cytuj stronę|url=https://gamesradar.com/red-dead-redemption-undead-nightmare-hands-on/|tytuł=“Red Dead Redemption: Undead Nightmare” hands-on|data dostępu=2010-10-15|nazwisko=Reparaz|imię=Mikel|data=2010-10-14|praca=[[GamesRadar]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141011191914/http://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-undead-nightmare-hands-on/|zarchiwizowano=2014-10-11}}</ref>
<ref name="IGN Announced">{{Cytuj stronę|url=https://ign.com/articles/2009/02/04/red-dead-redemption-announced|tytuł=“Red Dead Redemption” Announced|data dostępu=2013-04-03|nazwisko=Robinson|imię=Martin|data=2009-02-04|opublikowany=[[IGN]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006113142/http://www.ign.com/articles/2009/02/04/red-dead-redemption-announced|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="IGN April">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2009/11/26/red-dead-redemption-release-date-now-official|tytuł=“Red Dead Redemption” Release Date Now Official|nazwisko=Reilly|imię=Jim|data=2009-11-27|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121102214501/https://www.ign.com/articles/2009/11/26/red-dead-redemption-release-date-now-official|zarchiwizowano=2012-11-02}}</ref>
<ref name="IGN DLC">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/09/23/rockstar-talks-red-dead-redemption-dlc|tytuł=Rockstar Talks “Red Dead Redemption” DLC|nazwisko=Brudvig|imię=Erik|data=2010-09-24|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121227052458/https://www.ign.com/articles/2010/09/23/rockstar-talks-red-dead-redemption-dlc|zarchiwizowano=2012-12-27}}</ref>
<ref name="IGN E3 2005">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2005/05/16/e3-2005-rockstar-supports-ps3|tytuł=E3 2005: Rockstar Supports PS3|data dostępu=2020-05-22|nazwisko=Sulic|imię=Ivan|data=2005-05-17|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20151011000501/https://www.ign.com/articles/2005/05/16/e3-2005-rockstar-supports-ps3|zarchiwizowano=2015-10-11}}</ref>
<ref name="IGN GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://ign.com/articles/2011/09/13/red-dead-goty-edition-this-fall|tytuł=“Red Dead” GOTY Edition This Fall|data dostępu=2014-10-05|nazwisko=Goldfarb|imię=Andrew|data=2011-09-14|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006105733/http://www.ign.com/articles/2011/09/13/red-dead-goty-edition-this-fall|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="IGN PAX">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2010/03/26/pax-east-10-red-dead-redemption-progress-report|tytuł=PAX East 10: “Red Dead Redemption” Progress Report|nazwisko=Miller|imię=Greg|data=2010-03-27|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141010085458/https://www.ign.com/articles/2010/03/26/pax-east-10-red-dead-redemption-progress-report|zarchiwizowano=2014-10-10}}</ref>
<ref name="IGN PS3 2005">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2005/05/27/the-games-of-playstation-3-uncovered|tytuł=The Games of PlayStation 3: Uncovered!|nazwisko=Dunham|imię=Jeremy|data=2005-05-27|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120927110408/https://www.ign.com/articles/2005/05/27/the-games-of-playstation-3-uncovered|zarchiwizowano=2012-09-27}}</ref>
<ref name="Joystiq Hunting">{{Cytuj stronę|url=https://www.joystiq.com/2010/10/05/red-dead-redemption-adding-free-outfits-and-jackalopes|tytuł=“Red Dead Redemption” adding free outfits and...f jackalopes|nazwisko=Sliwinksi|imię=Alexander|data=2010-10-05|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=Weblogs, Inc.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101007162152/http://www.joystiq.com/2010/10/05/red-dead-redemption-adding-free-outfits-and-jackalopes/|zarchiwizowano=2010-10-07}}</ref>
<ref name="Kotaku DLC">{{Cytuj stronę|url=http://kotaku.com/5582371/red-dead-redemption-adding-zombies-multiplayer-poker-more|tytuł=“Red Dead Redemption” Adding Zombies, Multiplayer Poker, More|data dostępu=2013-04-10|nazwisko=Totilo|imię=Stephen|data=2010-07-08|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=Gawker Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20141006132619/http://kotaku.com/5582371/red-dead-redemption-adding-zombies-multiplayer-poker-more|zarchiwizowano=2014-10-06}}</ref>
<ref name="Polygon BC">{{Cytuj stronę|url=http://www.polygon.com/2016/7/8/12129548/red-dead-redemption-xbox-one-xbox-360-comparison|tytuł=Is “Red Dead Redemption” any better on Xbox One?|data dostępu=2016-07-12|nazwisko=Frank|imię=Allegra|data=2016-07-08|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160711085054/http://www.polygon.com/2016/7/8/12129548/red-dead-redemption-xbox-one-xbox-360-comparison|zarchiwizowano=2016-07-11}}</ref>
<ref name="Polygon Series">{{Cytuj stronę|url=https://www.polygon.com/2020/9/15/21438662/xbox-series-x-s-backward-compatibility-one-360|tytuł=Here’s how the Xbox Series S and Series X will handle backward compatibility|nazwisko=Sarkar|imię=Samit|data=2020-09-15|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200916083656/https://www.polygon.com/2020/9/15/21438662/xbox-series-x-s-backward-compatibility-one-360|zarchiwizowano=2020-09-16}}</ref>
<ref name="Polygon PS Now">{{Cytuj stronę|url=https://www.polygon.com/2016/133039-79-1126/red-dead-redemption-playstation-now-release-date|tytuł=Play “Red Dead Redemption” on PS4 and PC next week, thanks to PS Now|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Sarkar|imię=Samit|data=2016-11-30|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20161130231044/https://www.polygon.com/2016/133039-79-1126/red-dead-redemption-playstation-now-release-date|zarchiwizowano=2016-11-30}}</ref>
<ref name="Polygon Xbox One">{{Cytuj stronę|url=http://www.polygon.com/2016/7/5/12099272/red-dead-redemption-backward-compatibility-xbox-one|tytuł=“Red Dead Redemption” will finally be backward compatible with Xbox One|data dostępu=2016-07-05|nazwisko=Frank|imię=Allegra|data=2016-07-05|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160705191053/http://www.polygon.com/2016/7/5/12099272/red-dead-redemption-backward-compatibility-xbox-one|zarchiwizowano=2016-07-05}}</ref>
<ref name="Shacknews Myths">{{Cytuj stronę|url=https://www.shacknews.com/article/70001/red-dead-redemption-myths-and-mavericks-dlc-detailed|tytuł=“Red Dead Redemption: Myths and Mavericks” DLC detailed|nazwisko=Yoon|imię=Andrew|data=2011-09-01|praca=Shacknews|opublikowany=Gamerhub|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20111101030357/https://www.shacknews.com/article/70001/red-dead-redemption-myths-and-mavericks-dlc-detailed|zarchiwizowano=2011-11-01}}</ref>
<ref name="Shacknews PAX">{{Cytuj stronę|url=https://www.shacknews.com/article/63016/red-dead-redemption-preview-30|tytuł=“Red Dead Redemption” Preview: 30 Minutes in Rockstar’s Wild West|nazwisko=Fayor|imię=Chris|data=2010-03-27|praca=Shacknews|opublikowany=Gamerhub|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20171201004835/https://www.shacknews.com/article/63016/red-dead-redemption-preview-30|zarchiwizowano=2017-12-01}}</ref>
<ref name="VG247 Undead Nightmare">{{Cytuj stronę|url=https://www.vg247.com/2010/10/26/standalone-rdr-undead-nightmare-disc-releasing-in-us-on-november-23-november-26-on-eu/|tytuł=“RDR: Undead Nightmare” disc SKU gets US and EU dates|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Cullen|imię=Johnny|data=2010-10-26|praca=VG247|opublikowany=videogaming247 Ltd.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101029133211/https://www.vg247.com/2010/10/26/standalone-rdr-undead-nightmare-disc-releasing-in-us-on-november-23-november-26-on-eu/|zarchiwizowano=2010-10-29}}</ref>
<ref name="Eurogamer Fans">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/red-dead-redemption-ps4-and-switch-ports-spark-disappointment-among-fans|tytuł=“Red Dead Redemption” PS4 and Switch ports spark disappointment among fans|nazwisko=Ngan|imię=Liv|data=2023-08-08|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230808233512/https://www.eurogamer.net/red-dead-redemption-ps4-and-switch-ports-spark-disappointment-among-fans|zarchiwizowano=2023-08-08}}</ref>
<ref name="GamesRadar Website">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-remake-hopefuls-set-themselves-up-for-further-heartbreak-after-rockstar-website-update/|tytuł=“Red Dead Redemption” remake hopefuls set themselves up for further heartbreak after Rockstar website update|nazwisko=Bailey|imię=Dustin|data=2023-07-27|praca=[[GamesRadar+]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230727185207/https://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-remake-hopefuls-set-themselves-up-for-further-heartbreak-after-rockstar-website-update/|zarchiwizowano=2023-07-27}}</ref>
<ref name="IGN 60FPS">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-update-103-quietly-adds-60fps|tytuł=“Red Dead Redemption” Update 1.03 Quietly Adds 60fps|nazwisko=Yin-Poole|imię=Wesley|data=2023-10-04|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20231004140025/https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-update-103-quietly-adds-60fps|zarchiwizowano=2023-10-04}}</ref>
<ref name="IGN Fans">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-fans-protest-release-theyre-calling-overpriced-lacking-new-features|tytuł=“Red Dead Redemption” Fans Protest Release They’re Calling Overpriced, Lacking New Features|nazwisko=Plant|imię=Logan|data=2023-08-08|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230808233517/https://www.ign.com/articles/red-dead-redemption-fans-protest-release-theyre-calling-overpriced-lacking-new-features|zarchiwizowano=2023-08-08}}</ref>
<ref name="IGN Rating">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/fresh-red-dead-redemption-rating-sparks-remaster-rumours|tytuł=Fresh “Red Dead Redemption” Rating Sparks Remaster Rumours|nazwisko=Dinsdale|imię=Ryan|data=2023-06-28|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230705032415/https://www.ign.com/articles/fresh-red-dead-redemption-rating-sparks-remaster-rumours|zarchiwizowano=2023-07-05}}</ref>
<ref name="Kotaku Remasters">{{Cytuj stronę|url=https://kotaku.com/gta-iv-remastered-red-dead-redemption-canceled-rockstar-1849142371|tytuł=“Red Dead Redemption”, “GTA IV” Remasters Shelved After “GTA Trilogy” Debacle|nazwisko=Zwiezen|imię=Zack|data=2022-07-05|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=G/O Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20220705172245/https://kotaku.com/gta-iv-remastered-red-dead-redemption-canceled-rockstar-1849142371|zarchiwizowano=2022-07-05}}</ref>
<ref name="Polygon NS PS4">{{Cytuj stronę|url=https://www.polygon.com/23778291/red-dead-redemption-remaster-release-date-ps4-switch|tytuł=Rockstar’s bringing “Red Dead Redemption” to modern platforms|nazwisko=McWhertor|imię=Michael|nazwisko2=Carpenter|imię2=Nicole|data=2023-08-07|praca=[[Polygon (strona internetowa)|Polygon]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230807140938/https://www.polygon.com/23778291/red-dead-redemption-remaster-release-date-ps4-switch|zarchiwizowano=2023-08-07}}</ref>
<ref name="Verge Remaster">{{Cytuj stronę|autor=Wes Davis|tytuł=“Red Dead Redemption” rerelease comes to Switch and PS4 August 17th|data=2023-08-07|data dostępu=2023-10-29|praca=[[The Verge]]|opublikowany=[[Vox Media]]|url=https://www.theverge.com/2023/8/7/23811044/red-dead-redemption-remake-rockstar-games-switch-ps4|język=en}}</ref>
<ref name="Push Square Fans">{{Cytuj stronę|url=https://www.pushsquare.com/news/2023/08/red-dead-redemption-ps4-announcement-gets-slaughtered-by-fans|tytuł=“Red Dead Redemption” PS4 Announcement Gets Slaughtered by Fans|nazwisko=Ramsey|imię=Robert|data=2023-08-08|praca=Push Square|opublikowany=Hookshot Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230808233549/https://www.pushsquare.com/news/2023/08/red-dead-redemption-ps4-announcement-gets-slaughtered-by-fans|zarchiwizowano=2023-08-08}}</ref>
<ref name="TheGamer Website">{{Cytuj stronę|url=https://www.thegamer.com/red-dead-redemption-remake-hd-achievements-update/|tytuł=“Red Dead Redemption” Achievements Get HD Update Amidst Remake Rumours|nazwisko=Troughton|imię=James|data=2023-06-30|praca=TheGamer|opublikowany=Valnet|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230630203250/https://www.thegamer.com/red-dead-redemption-remake-hd-achievements-update/|zarchiwizowano=2023-06-30}}</ref>
<ref name="MC PS3 360">{{Cytuj stronę|url=https://www.metacritic.com/game/red-dead-redemption/|tytuł=Red Dead Redemption|data dostępu=2023-09-14|praca=[[Metacritic]]|opublikowany=Fandom, Inc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230914010753/https://www.metacritic.com/game/red-dead-redemption/|zarchiwizowano=2023-09-14}}</ref>
<ref name="MC All Time">{{Cytuj stronę|url=https://www.metacritic.com/browse/game/?page=3|tytuł=What Games to Play Right Now|data dostępu=2023-09-14|praca=[[Metacritic]]|opublikowany=Fandom, Inc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230914011740/https://www.metacritic.com/browse/game/?page=3|zarchiwizowano=2023-09-14}}</ref>
<ref name="MC PS3 All Time">{{Cytuj stronę|url=https://www.metacritic.com/browse/game/ps3/all/all-time/metascore/|tytuł=What Games to Play on PS3|data dostępu=2023-09-14|praca=[[Metacritic]]|opublikowany=Fandom, Inc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230914011019/https://www.metacritic.com/browse/game/ps3/all/all-time/metascore/|zarchiwizowano=2023-09-14}}</ref>
<ref name="MC 360 All Time">{{Cytuj stronę|url=https://www.metacritic.com/browse/game/xbox-360/all/all-time/metascore/|tytuł=What Games to Play on Xbox 360|data dostępu=2023-09-14|praca=[[Metacritic]]|opublikowany=Fandom, Inc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230914011014/https://www.metacritic.com/browse/game/xbox-360/all/all-time/metascore/|zarchiwizowano=2023-09-14}}</ref>
<ref name="1Up Review p1">{{Cytuj stronę|url=http://www.1UP.com/do/reviewPage?cId=3179335&s=4|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Sharkey|imię=Scott|data=2010-05-17|praca=[[1UP.com]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120724101341/http://www.1UP.com/reviews/red-dead-redemption-review|zarchiwizowano=2012-07-24}}</ref>
<ref name="1Up Review p2">{{Cytuj stronę|url=http://www.1UP.com/reviews/red-dead-redemption-review?pager.offset=1|tytuł=“Red Dead Redemption Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Sharkey|imię=Scott|data=2010-05-17|praca=[[1UP.com]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110912063706/http://www.1UP.com/reviews/red-dead-redemption-review?pager.offset=1|zarchiwizowano=2011-09-12}}</ref>
<ref name="Edge 10">{{Cytuj stronę|tytuł=The ten amendments: we crown seven games from the last 20 years of “Edge” with a retrospective 10|url=http://www.edge-online.com/features/the-ten-amendments-we-crown-seven-games-from-the-last-20-years-of-edge-with-a-retrospective-10/|praca=[[Edge (czasopismo)|Edge]]|data=2013-09-18|opublikowany=[[Future plc]]|język=en}}</ref>
<ref name="Edge Review">{{Cytuj stronę|tytuł=Review: “Red Dead Redemption”|url=http://www.edge-online.com/reviews/review-red-dead-redemption|praca=[[Edge (czasopismo)|Edge]]|data=2010-05-17|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|data dostępu=2020-05-29}}</ref>
<ref name="Eurogamer Review p2">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-review?page=2|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Parkin|imię=Simon|data=2010-05-17|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100520011126/https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-review?page=2|zarchiwizowano=2010-05-20}}</ref>
<ref name="Eurogamer Review p3">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-review?page=3|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Parkin|imię=Simon|data=2010-05-17|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100520011131/https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-review?page=3|zarchiwizowano=2010-05-20}}</ref>
<ref name="G4 Review">{{Cytuj stronę|url=http://g4tv.com/games/xbox-360/57148/Red-Dead-Redemption/review/|tytuł=“Red Dead Redemption” for Xbox 360|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Gaskill|imię=Jake|data=2010-05-17|praca=G4TV|opublikowany=G4 Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100525144146/http://g4tv.com/games/xbox-360/57148/Red-Dead-Redemption/review/|zarchiwizowano=2010-05-25}}</ref>
<ref name="Game Informer Review">{{Cytuj stronę|nazwisko=Bertz|imię=Matt|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|url=http://www.gameinformer.com/games/red_dead_redemption/b/xbox360/archive/2010/05/17/review.aspx|praca=[[Game Informer]]|data=2010-05-17|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2020-05-29}}</ref>
<ref name="GamePro Review">{{Cytuj stronę|nazwisko=Herring|imię=Will|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|url=http://www.gamepro.com/article/reviews/215190/red-dead-redemption/|praca=[[GamePro]]|data=2010-05-07|opublikowany=[[International Data Group]]|język=en|data dostępu=2020-05-29}}</ref>
<ref name="GameSpy Review">{{Cytuj stronę|url=http://xbox360.gamespy.com/xbox-360/red-dead-redemption/1091233p1.html|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2010-05-19|nazwisko=Tuttle|imię=Will|data=2010-05-19|praca=[[GameSpy]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100521025006/http://xbox360.gamespy.com/xbox-360/red-dead-redemption/1091233p1.html|zarchiwizowano=2010-05-21}}</ref>
<ref name="GameSpot Review">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/reviews/red-dead-redemption-review/1900-6262899/|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Calvert|imię=Justin|data=2010-05-18|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20131106190635/https://www.gamespot.com/reviews/red-dead-redemption-review/1900-6262899/|zarchiwizowano=2013-11-06}}</ref>
<ref name="GamesRadar Far Away">{{Cytuj stronę|url=https://gamesradar.com/amazing-its-another-classic-gaming-moment-courtesy-of-rockstar/|tytuł=Amazing. It’s another classic gaming moment, courtesy of Rockstar|data dostępu=2014-12-09|nazwisko=Cundy|imię=Matt|data=2010-07-05|praca=[[GamesRadar]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20150223113616/https://gamesradar.com/amazing-its-another-classic-gaming-moment-courtesy-of-rockstar/|zarchiwizowano=2015-02-23}}</ref>
<ref name="Good Game Review">{{Cytuj stronę|url=http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s2914340.htm|tytuł=Good Game Stories – “Red Dead Redemption”|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=O'Donnell|imię=Steven|nazwisko2=Bendixsen|imię2=Stephanie|data=2010-05-31|praca=Good Game|opublikowany=[[Australian Broadcasting Corporation]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100604062948/http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s2914340.htm|zarchiwizowano=2010-06-04}}</ref>
<ref name="IGN Review">{{Cytuj stronę|url=https://ign.com/articles/2010/05/17/red-dead-redemption-review|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Brudvig|imię=Erik|data=2010-05-17|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120827052731/https://www.ign.com/articles/2010/05/17/red-dead-redemption-review|zarchiwizowano=2012-08-27}}</ref>
<ref name="Kotaku Far Away 2">{{Cytuj stronę|url=http://www.kotaku.com/5556788/my-highlight-of-red-dead-redemption-isthis-song|tytuł=My Highlight of “Red Dead Redemption” is... This Song|data dostępu=2014-12-09|nazwisko=Plunkett|imię=Luke|data=2010-06-08|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=Gawker Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100610214718/http://www.kotaku.com/5556788/my-highlight-of-red-dead-redemption-isthis-song|zarchiwizowano=2010-06-10}}</ref>
<ref name="OXM Review">{{Cytuj stronę|nazwisko=Channell|imię=Mike|tytuł=Xbox Review: “Red Dead Redemption”|url=http://www.oxm.co.uk/19537/reviews/red-dead-redemption-review/|praca=[[Official Xbox Magazine]]|data=2010-05-17|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|data dostępu=2020-05-30}}</ref>
<ref name="Paste Review">{{Cytuj stronę|url=https://www.pastemagazine.com/games/xbox-360/red-dead-redemption-review-xbox-360/|tytuł=“Red Dead Redemption” Review (Xbox 360)|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Hamilton|imię=Kirk|data=2010-06-08|praca=[[Paste (magazyn)|Paste]]|opublikowany=Paste Media Group|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200529233510/https://www.pastemagazine.com/games/xbox-360/red-dead-redemption-review-xbox-360/|zarchiwizowano=2020-05-29}}</ref>
<ref name="PSM3 Review">{{Cytuj stronę|url=http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=246882|tytuł=Review: “Red Dead Redemption”|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Hartup|imię=Andy|data=2010-05-17|praca=PSM3|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100519150648/http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=246882|zarchiwizowano=2010-05-19}}</ref>
<ref name="Telegraph Review">{{Cytuj stronę|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/7732789/Red-Dead-Redemption-video-game-review.html|tytuł=“Red Dead Redemption” video game review|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Cowen|imię=Nick|data=2010-05-18|praca=[[Daily Telegraph|The Telegraph]]|opublikowany=Telegraph Media Group|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100521050854/https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/7732789/Red-Dead-Redemption-video-game-review.html|zarchiwizowano=2010-05-21}}</ref>
<ref name="Eurogamer PS4">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/digitalfoundry-2023-red-dead-redemption-on-playstation-has-one-impressive-upgrade|tytuł=“Red Dead Redemption” on PlayStation has one impressive upgrade|nazwisko=Mackenzie|imię=Oliver|data=2023-08-17|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818000719/https://www.eurogamer.net/digitalfoundry-2023-red-dead-redemption-on-playstation-has-one-impressive-upgrade|zarchiwizowano=2023-08-18}}</ref>
<ref name="Gameshub NS">{{Cytuj stronę|url=https://www.gameshub.com/news/features/red-dead-redemption-port-nintendo-switch-2626569/|tytuł=“Red Dead Redemption” has earned its homecoming|nazwisko=Williams|imię=Leah J.|data=2023-08-17|praca=Gameshub|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230817092708/https://www.gameshub.com/news/features/red-dead-redemption-port-nintendo-switch-2626569/|zarchiwizowano=2023-08-17}}</ref>
<ref name="GamesRadar NS">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-on-switch-transported-me-back-in-time-to-one-of-my-favourite-gta-moments/|tytuł=“Red Dead Redemption” on Switch transported me back in time to one of my favorite “GTA” moments|nazwisko=Donnelly|imię=Joe|data=2023-08-17|praca=[[GamesRadar+]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230817092635/https://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-on-switch-transported-me-back-in-time-to-one-of-my-favourite-gta-moments/|zarchiwizowano=2023-08-17}}</ref>
<ref name="HobbyConsolas NS PS4">{{Cytuj stronę|url=https://www.hobbyconsolas.com/reviews/analisis-red-dead-redemption-ps4-nintendo-switch-1290686|tytuł=Análisis de «Red Dead Redemption», el viaje a PS4 y Switch de uno de los mejores juegos de la historia|nazwisko=Quesada|imię=Daniel|data=2023-08-17|praca=HobbyConsolas|opublikowany=[[Axel Springer SE]]|język=es|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818001936/https://www.hobbyconsolas.com/reviews/analisis-red-dead-redemption-ps4-nintendo-switch-1290686|zarchiwizowano=2023-08-18}}</ref>
<ref name="Kotaku NS">{{Cytuj stronę|url=https://kotaku.com/rdr-red-dead-redemption-switch-ps4-port-review-60fps-1850736040|tytuł=“Red Dead Redemption” on Switch is Good, but the Price is Still a Problem|nazwisko=Zwiezen|imię=Zack|data=2023-08-17|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=G/O Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230817092643/https://kotaku.com/rdr-red-dead-redemption-switch-ps4-port-review-60fps-1850736040|zarchiwizowano=2023-08-17}}</ref>
<ref name="MC NS PS4">{{Cytuj stronę|url=https://www.metacritic.com/game/red-dead-redemption-and-undead-nightmare/|tytuł=Red Dead Redemption and Undead Nightmare|praca=[[Metacritic]]|opublikowany=Fandom, Inc|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20231010004436/https://www.metacritic.com/game/red-dead-redemption-and-undead-nightmare/|zarchiwizowano=2023-10-10}}</ref>
<ref name="Multiplayer.it NS">{{Cytuj stronę|url=https://multiplayer.it/recensioni/red-dead-redemption-recensione-nintendo-switch-classico-rockstar-games.html|tytuł=«Red Dead Redemption», la recensione per Nintendo Switch del classico Rockstar Games|nazwisko=Pugliese|imię=Tommaso|data=2023-08-17|praca=Multiplayer.it|opublikowany=NetAddiction|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818001913/https://multiplayer.it/recensioni/red-dead-redemption-recensione-nintendo-switch-classico-rockstar-games.html|zarchiwizowano=2023-08-18|język=it}}</ref>
<ref name="Nintendo Life NS">{{Cytuj stronę|url=https://www.nintendolife.com/reviews/switch-eshop/red-dead-redemption|tytuł=“Red Dead Redemption” Review (Switch eShop / Switch)|nazwisko=O’Reilly|imię=PJ|data=2023-08-18|praca=Nintendo Life|opublikowany=Hookshot Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818122920/https://www.nintendolife.com/reviews/switch-eshop/red-dead-redemption|zarchiwizowano=2023-08-18}}</ref>
<ref name="OC">{{Cytuj stronę|url=https://opencritic.com/game/15374/red-dead-redemption|tytuł=Red Dead Redemption (2023) Reviews|praca=OpenCritic|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20231010004520/https://opencritic.com/game/15374/red-dead-redemption|zarchiwizowano=2023-10-10}}</ref>
<ref name="PC Games NS">{{Cytuj stronę|url=https://www.pcgames.de/Red-Dead-Redemption-Spiel-29668/Tests/Switch-Remake-Release-Preis-Steam-1426832/2/|tytuł=„Red Dead Redemption“ im Switch-Test: Auch auf der Nintendo-Konsole ein grandioses Erlebnis|nazwisko=Gruenwald|imię=Michael|data=2023-08-17|praca=PC Games|opublikowany=Computec|język=de|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818001917/https://www.pcgames.de/Red-Dead-Redemption-Spiel-29668/Tests/Switch-Remake-Release-Preis-Steam-1426832/2/|zarchiwizowano=2023-08-18}}</ref>
<ref name="Push Square PS4">{{Cytuj stronę|url=https://www.pushsquare.com/reviews/ps4/red-dead-redemption|tytuł=Mini Review: “Red Dead Redemption” (PS4)|nazwisko=Ramsey|imię=Robert|data=2023-08-23|praca=Push Square|opublikowany=Hookshot Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230824091955/https://www.pushsquare.com/reviews/ps4/red-dead-redemption|zarchiwizowano=2023-08-24}}</ref>
<ref name="TouchArcade NS">{{Cytuj stronę|url=https://toucharcade.com/2023/08/22/red-dead-redemption-switch-review-eshop-discount-release-date-wrestle-quest/|tytuł=SwitchArcade Round-Up: Reviews Featuring “Red Dead Redemption” & “Quantum: Recharged”, Plus New Releases, Sales, and More|nazwisko=Madnani|imię=Mikhail|data=2023-08-22|praca=TouchArcade|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230824091955/https://toucharcade.com/2023/08/22/red-dead-redemption-switch-review-eshop-discount-release-date-wrestle-quest/|zarchiwizowano=2023-08-24}}</ref>
<ref name="Vandal NS PS4">{{Cytuj stronę|url=https://vandal.elespanol.com/analisis/switch/red-dead-redemption/146941#p-83|tytuł=Análisis «Red Dead Redemption» en Switch: el port que una obra maestra merece (Switch)|nazwisko=Delgado|imię=Manu|data=2023-08-17|praca=Vandal|język=es|archiwum=https://web.archive.org/web/20230818001917/https://vandal.elespanol.com/analisis/switch/red-dead-redemption/146941|zarchiwizowano=2023-08-18}}</ref>
<ref name="Verge NS">{{Cytuj stronę|url=https://www.theverge.com/2023/8/17/23834520/red-dead-redemption-nintendo-switch-hands-on|tytuł=“Red Dead Redemption” works just fine on the Switch|nazwisko=Webster|imię=Andrew|data=2023-08-17|praca=[[The Verge]]|opublikowany=[[Vox Media]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20230817134811/https://www.theverge.com/2023/8/17/23834520/red-dead-redemption-nintendo-switch-hands-on|zarchiwizowano=2023-08-17}}</ref>
<ref name="1Up GOTY">{{Cytuj stronę|url=http://www.1UP.com/do/feature?pager.offset=3&cId=3183029|tytuł=1UP’s 2010 Game of the Year Awards|data dostępu=2020-05-30|praca=[[1UP.com]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120519154026/http://www.1UP.com/do/feature?pager.offset=3&cId=3183029|zarchiwizowano=2012-05-19}}</ref>
<ref name="CVG GOTY">{{Cytuj stronę|url=http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=280101|tytuł=The Top 10 games of 2010|data dostępu=2020-05-30|data=2010-12-10|praca=[[Computer and Video Games]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101212222005/http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=280101|zarchiwizowano=2010-12-12}}</ref>
<ref name="Digital Spy GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.digitalspy.com/videogames/a294782/feature-top-ten-games-of-2010/|tytuł=Feature: Top Ten Games of 2010|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Reynolds|imię=Matthew|data=2010-12-26|praca=[[Digital Spy]]|opublikowany=[[Hearst Communications]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200530064418/https://www.digitalspy.com/videogames/a294782/feature-top-ten-games-of-2010/|zarchiwizowano=2020-05-30}}</ref>
<ref name="Eurogamer BAFTA">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/articles/2011-03-16-bafta-explains-red-dead-redemption-snub|tytuł=BAFTA explains “Red Dead” snub|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Minkley|imię=Johnny|data=2011-03-16|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110319093640/https://www.eurogamer.net/articles/2011-03-16-bafta-explains-red-dead-redemption-snub|zarchiwizowano=2011-03-19}}</ref>
<ref name="Gamasutra GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamasutra.com/view/news/31930/Gamasutras_Best_Of_2010_The_Top_10_Games_Of_The_Year.php|tytuł=Gamasutra’s Best of 2010: The Top 10 Games of the Year|data dostępu=2020-05-30|data=2010-12-23|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM Technology Group|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101225133934/https://www.gamasutra.com/view/news/31930/Gamasutras_Best_Of_2010_The_Top_10_Games_Of_The_Year.php|zarchiwizowano=2010-12-25}}</ref>
<ref name="Game Informer GOTY">{{Cytuj stronę|nazwisko=Turi|imię=Tim|tytuł=Reader & Staff Game of the Year 2010 Picks|url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/01/07/reader-amp-staff-game-of-the-year-2010-picks.aspx|praca=[[Game Informer]]|data=2011-01-07|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2020-05-30}}</ref>
<ref name="GameSpot GOTY">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/best-of-2010/game-of-the-year/index.html|tytuł=Game of the Year – The Best Games of 2010|data dostępu=2020-05-30|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20130619193120/http://www.gamespot.com/best-of-2010/game-of-the-year/index.html|zarchiwizowano=2013-06-19}}</ref>
<ref name="GameSpy GOTY">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespy.com/articles/114/1141516p9.html|tytuł=Game of the Year 2010|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Tuttle|imię=Will|nazwisko2=Scott|imię2=Ryan|praca=[[GameSpy]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101226154629/http://www.gamespy.com/articles/114/1141516p9.html|zarchiwizowano=2010-12-26}}</ref>
<ref name="GamesRadar GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/the-platinum-chalice-awards-2010/6/|tytuł=The Platinum Chalice Awards 2010|data dostępu=2020-05-30|data=2010-12-18|praca=[[GamesRadar]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20160903223049/https://www.gamesradar.com/the-platinum-chalice-awards-2010/6/|zarchiwizowano=2016-09-03}}</ref>
<ref name="GANG Win">{{Cytuj stronę|nazwisko=Brown|imię=Nathan|tytuł=GDC 2011: “Red Dead Redemption” Wins 4 GANG Awards|url=http://www.edge-online.com/news/gdc-2011-red-dead-redemption-wins-4-gang-awards/|praca=[[Edge (czasopismo)|Edge]]|data=2011-03-07|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|data dostępu=2021-03-18}}</ref>
<ref name="GANG Nom">{{Cytuj stronę|nazwisko=Marie|imię=Meagan|tytuł=9th Annual G.A.N.G. Nominees Announced|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/02/08/9th-annual-g.a.n.g.-nominees-announced.aspx|praca=[[Game Informer]]|data=2011-02-08|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2021-03-22}}</ref>
<ref name="Good Game GOTY">{{Cytuj stronę|url=http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s3085973.htm|tytuł=GG Awards 2010: Game of the Year|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=O'Donnell|imię=Steven|nazwisko2=Bendixsen|imię2=Stephanie|data=2010-12-06|praca=Good Game|opublikowany=[[Australian Broadcasting Corporation]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101209033709/http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s3085973.htm|zarchiwizowano=2010-12-09}}</ref>
<ref name="Guardian GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/dec/22/top-20-games-20101|tytuł=“The Guardian” Top 20 Games of 2010: part four|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Stuart|imię=Keith|data=2010-12-24|praca=[[The Guardian]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20150508023939/https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/dec/22/top-20-games-20101|zarchiwizowano=2015-05-08}}</ref>
<ref name="Kotaku GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.kotaku.com.au/2011/01/kotakus-2010-game-of-the-year/|tytuł=Kotaku’s 2010 Game of the Year|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Crecente|imię=Brian|data=2011-01-25|praca=[[Kotaku]]|opublikowany=Gawker Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110130002911/https://www.kotaku.com.au/2011/01/kotakus-2010-game-of-the-year/|zarchiwizowano=2011-01-30}}</ref>
<ref name="VentureBeat GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://venturebeat.com/2010/12/15/venturebeats-top-ten-video-games-of-the-year-vote-for-your-favorite/|tytuł=VentureBeat’s top ten video games of the year (vote for your favorite)|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Takahashi|imię=Dean|data=2010-12-15|praca=VentureBeat|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101218002649/https://venturebeat.com/2010/12/15/venturebeats-top-ten-video-games-of-the-year-vote-for-your-favorite/|zarchiwizowano=2010-12-18}}</ref>
<ref name="CVG ChartTrack">{{Cytuj stronę|url=http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=247812|tytuł=“Red Dead redemption” 360 outsells PS3|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Ingham|imię=Tim|data=2010-05-24|praca=[[Computer and Video Games]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100526172043/http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=247812|zarchiwizowano=2010-05-26}}</ref>
<ref name="Gamesindustry 2010">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2011-2010-01-14-us-games-sales-down-5-percent-to-USD19-3bn|tytuł=2010 US games sales down 5% to $19.3bn|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Martin|imię=Matt|data=2011-01-14|praca=Gamesindustry.biz|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110115233311/https://www.gamesindustry.biz/articles/2011-2010-01-14-us-games-sales-down-5-percent-to-USD19-3bn|zarchiwizowano=2011-01-15}}</ref>
<ref name="GameSpot Japan">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamespot.com/articles/big-in-japan-oct-4-10-red-dead-redemption-kingdom-hearts-ds/1100-6282123/|tytuł=Big in Japan Oct. 4-10: “Red Dead Redemption”, “Kingdom Hearts” DS|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Sinclair|imię=Brendan|data=2010-10-15|praca=GameStop|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20131217211501/https://www.gamespot.com/articles/big-in-japan-oct-4-10-red-dead-redemption-kingdom-hearts-ds/1100-6282123/|zarchiwizowano=2013-12-17}}</ref>
<ref name="Guardian UK 2010">{{Cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2011/jan/10/top-selling-games-of-2010|tytuł=The UK’s top selling games of 2010|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Stuart|imię=Keith|data=2011-01-11|praca=[[The Guardian]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200530081039/https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2011/jan/10/top-selling-games-of-2010|zarchiwizowano=2020-05-30}}</ref>
<ref name="IGN 2010">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2011/01/14/the-best-selling-games-of-2010|tytuł=The Best Selling Games of 2010|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Reilly|imię=Jim|data=2012-05-09|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121225093103/https://www.ign.com/articles/2011/01/14/the-best-selling-games-of-2010|zarchiwizowano=2012-12-25}}</ref>
<ref name="Joystiq Development">{{Cytuj stronę|url=http://www.joystiq.com/2010/01/12/sources-red-dead-redemption-development-in-trouble/|tytuł=Sources: “Red Dead Redemption” development in trouble [update]|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Gilbert|imię=Ben|data=2010-01-12|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=[[AOL]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100114150703/http://www.joystiq.com/2010/01/12/sources-red-dead-redemption-development-in-trouble/|zarchiwizowano=2010-01-14}}</ref>
<ref name="Joystiq Profit">{{Cytuj stronę|url=http://www.joystiq.com/2010/06/29/red-dead-redemption-will-be-profitable-take-two-ceo-says/|tytuł=“Red Dead Redemption” will be profitable, Take-Two CEO says|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Sliwinski|imię=Alexander|data=2010-06-29|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=[[AOL]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100702154227/http://www.joystiq.com/2010/06/29/red-dead-redemption-will-be-profitable-take-two-ceo-says/|zarchiwizowano=2010-07-02}}</ref>
<ref name="PSL UK">{{Cytuj stronę|url=https://www.playstationlifestyle.net/2010/06/02/red-dead-holds-top-spot-on-uk-sales-chart/|tytuł=“Red Dead” Holds Top Spot on UK Sales Chart|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Gordon-Douglas|imię=Christopher|data=2010-06-02|praca=PlayStation LifeStyle|opublikowany=CraveOnline|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100605153850/https://www.playstationlifestyle.net/2010/06/02/red-dead-holds-top-spot-on-uk-sales-chart/|zarchiwizowano=2010-06-05}}</ref>
<ref name="Sales May 2010">{{Cytuj stronę|nazwisko=Kohler|imię=Chris|tytuł=May NPD Sales: “Red Dead Redemption” Kills It|url=https://www.wired.com/2010/07/may-npd/|praca=[[Wired]]|data=2010-07-01|opublikowany=[[Condé Nast]]|język=en|data dostępu=2020-05-30}}</ref>
<ref name="Sales June 2010">{{Cytuj stronę|url=https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-sales-hit-5-million|tytuł=Take-Two Q2 2010 financials – “Red Dead Redemption” moves over 5M units|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Nunneley|imię=Stephany|data=2010-06-08|praca=VG247|opublikowany=videogaming247 Ltd.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100612125448/https://www.eurogamer.net/articles/red-dead-redemption-sales-hit-5-million|zarchiwizowano=2010-06-12}}</ref>
<ref name="Sales September 2010">{{Cytuj stronę|url=https://www.joystiq.com/2010/09/02/red-dead-redemption-has-shipped-6-9-million-units|tytuł=“Red Dead Redemption” has shipped 6.9 million units and counting|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Sliwinski|imię=Alexander|data=2010-09-02|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=[[AOL]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100905165152/https://www.joystiq.com/2010/09/02/red-dead-redemption-has-shipped-6-9-million-units|zarchiwizowano=2010-09-05}}</ref>
<ref name="Sales February 2011">{{Cytuj stronę|nazwisko=Brown|imię=Nathan|tytuł=Take-Two Profits Rise on “Red Dead” Success|url=http://www.edge-online.com/news/take-two-profits-rise-red-dead-success/|praca=[[Edge (czasopismo)|Edge]]|data=2011-02-09|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|data dostępu=2021-03-18}}</ref>
<ref name="Sales 2011">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamasutra.com/view/news/36447/TakeTwo_Red_Dead_Redemption_Ships_11M_Units.php|tytuł=Take-Two: “Red Dead Redemption” Ships 11M Units|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Graft|imię=Kris|data=2011-08-08|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM Technology Group|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20111110194821/https://www.gamasutra.com/view/news/36447/TakeTwo_Red_Dead_Redemption_Ships_11M_Units.php|zarchiwizowano=2011-11-10}}</ref>
<ref name="Sales 2017">{{Cytuj stronę|url=http://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-shipped-15m-copies-take-two-pr/1100-6447645/|tytuł=“Red Dead Redemption” Shipped 15M Copies; Take-Two Promises Major Marketing for Sequel|data dostępu=2020-05-29|nazwisko=Makuch|imię=Eddie|data=2017-02-07|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20170426153612/https://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-2-take-two-talks-competition-w/1100-6447645/|zarchiwizowano=2017-04-26}}</ref>
<ref name="Sales 2021">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamespot.com/articles/gta-5-sells-155-million-copies-ahead-of-ps5-and-xbox-series-x-s-launch-in-2022/1100-6497675/|tytuł=“GTA V” Sells 155 Million Copies Ahead of PS5 And Xbox Series X{{!}}S Launch in 2022|data dostępu=2021-11-04|nazwisko=Makuch|imię=Eddie|data=2021-11-03|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=Red Ventures|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20211103234204/https://www.gamespot.com/articles/gta-5-sells-155-million-copies-ahead-of-ps5-and-xbox-series-x-s-launch-in-2022/1100-6497675/|zarchiwizowano=2021-11-03}}</ref>
<ref name="Softpedia UK">{{Cytuj stronę|url=https://news.softpedia.com/news/UK-Charts-Lego-Harry-Potter-Brings-Down-Red-Dead-Redemption-145654.shtml|tytuł=UK Charts: “Lego Harry Potter” Brings Down “Red Dead Redemption”|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Cernea|imię=Mihail|data=2010-06-29|praca=[[Softpedia]]|opublikowany=SoftNews NET SRL|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20100904033542/https://news.softpedia.com/news/UK-Charts-Lego-Harry-Potter-Brings-Down-Red-Dead-Redemption-145654.shtml|zarchiwizowano=2010-09-04}}</ref>
<ref name="THR Q3">{{Cytuj stronę|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/red-dead-redemption-boosts-take-27402|tytuł=“Red Dead Redemption” boosts Take-Two Q3|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Bond|imię=Paul|data=2010-09-02|praca=[[The Hollywood Reporter]]|opublikowany=Prometheus Global Media|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20180628211609/https://www.hollywoodreporter.com/news/red-dead-redemption-boosts-take-27402|zarchiwizowano=2018-06-28}}</ref>
<ref name="Eurogamer Generation">{{Cytuj stronę|url=http://www.eurogamer.net/articles/2013-10-22-games-of-the-generation-red-dead-redemption|tytuł=Games of the Generation: “Red Dead Redemption”|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Whitehead|imię=Dan|data=2013-10-22|praca=[[Eurogamer]]|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20131022072057/http://www.eurogamer.net/articles/2013-10-22-games-of-the-generation-red-dead-redemption|zarchiwizowano=2013-10-22}}</ref>
<ref name="Game Informer RDR2">{{Cytuj stronę|nazwisko=Grodt|imię=Jill|tytuł=The Gang’s All Here: The Seven Characters Returning to “Red Dead Redemption II”|url=https://www.gameinformer.com/2018/09/28/the-gangs-all-here-the-seven-characters-returning-to-red-dead-redemption-ii|praca=[[Game Informer]]|data=2018-09-28|opublikowany=GameStop|język=en|data dostępu=2020-05-30}}</ref>
<ref name="GamesRadar 100">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/best-games-ever/10/|tytuł=The 100 best games ever|data dostępu=2020-05-30|data=2015-02-25|praca=[[GamesRadar]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200530095639/https://www.gamesradar.com/best-games-ever/10/|zarchiwizowano=2020-05-30}}</ref>
<ref name="GamesRadar Decade">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/games-that-defined-the-decade-red-dead-redemption/|tytuł=Games that defined the Decade: “Red Dead Redemption” captures a sense of time and place unlike any other|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Meikleham|imię=Dave|data=2019-12-18|praca=[[GamesRadar+]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20191218162630/https://www.gamesradar.com/games-that-defined-the-decade-red-dead-redemption/|zarchiwizowano=2019-12-18}}</ref>
<ref name="Good Game 100">{{Cytuj stronę|url=http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s4065784.htm|tytuł=Good Game Top 100 – Final List|data dostępu=2014-08-23|nazwisko=O'Donnell|imię=Steven|nazwisko2=Bendixsen|imię2=Stephanie|data=2014-08-12|praca=Good Game|opublikowany=[[Australian Broadcasting Corporation]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140822221642/http://www.abc.net.au/tv/goodgame/stories/s4065784.htm|zarchiwizowano=2014-08-22}}</ref>
<ref name="Hardcore Gamer Generation">{{Cytuj stronę|url=http://www.hardcoregamer.com/2013/11/08/the-top-ten-games-of-the-generation/60954/|tytuł=The Top Ten Games of the Generation|data dostępu=2020-05-30|data=2013-11-08|praca=Hardcore Gamer|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20131110124942/http://www.hardcoregamer.com/2013/11/08/the-top-ten-games-of-the-generation/60954/|zarchiwizowano=2013-11-10}}</ref>
<ref name="IGN 100">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/2014/06/04/games-of-a-generation-your-top-100-list?page=2|tytuł=Games of a Generation: Your Top 100|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Krupa|imię=Daniel|data=2014-06-04|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20140604213321/https://www.ign.com/articles/2014/06/04/games-of-a-generation-your-top-100-list|zarchiwizowano=2014-06-04}}</ref>
<ref name="IGN Generation">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/lists/games-of-a-generation/7|tytuł=“Red Dead Redemption” – #7 Top Games of a Generation|data dostępu=2020-05-30|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20170318205713/https://www.ign.com/lists/games-of-a-generation/7|zarchiwizowano=2017-03-18}}</ref>
<ref name="IGN 360">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/the-top-25-xbox-360-games-4?page=2|tytuł=The Top 25 Xbox 360 Games|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Albert|imię=Brian|nazwisko2=McCaffrey|imię2=Ryan|nazwisko3=Dyer|imię3=Mitch|nazwisko4=Sanchez|imię4=Miranda|nazwisko5=Ogilvie|imię5=Tristan|data=2017-05-03|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20181106200039/https://www.ign.com/articles/the-top-25-xbox-360-games-4?page=2|zarchiwizowano=2018-11-06}}</ref>
<ref name="IGN PS3">{{Cytuj stronę|url=https://www.ign.com/articles/igns-top-25-playstation-3-games?page=3|tytuł=IGN’s Top 25 PlayStation 3 Games|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Ingenito|imię=Vince|nazwisko2=Davis|imię2=Justin|nazwisko3=Sliva|imię3=Marty|nazwisko4=Dyer|imię4=Mitch|nazwisko5=Sanchez|imię5=Miranda|data=2017-05-03|praca=[[IGN]]|opublikowany=[[Ziff Davis]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20190828003238/https://www.ign.com/articles/igns-top-25-playstation-3-games?page=3|zarchiwizowano=2019-08-28}}</ref>
<ref name="USgamer 15">{{Cytuj stronę|url=https://www.usgamer.net/articles/the-15-best-games-since-2000-10-red-dead-redemption|tytuł=The 15 Best Games Since 2000, Number 10: “Red Dead Redemption”|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Rignall|imię=Jaz|nazwisko2=Bailey|imię2=Kat|data=2015-07-28|praca=USgamer|opublikowany=Gamer Network|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20150729123357/http://www.usgamer.net/articles/the-15-best-games-since-2000-10-red-dead-redemption|zarchiwizowano=2015-07-29}}</ref>
<ref name="BAFTA">{{Cytuj stronę|url=http://www.bafta.org/games/awards/2011-winners-nominees,2477,BA.html|tytuł=2011 Winners & Nominees|data dostępu=2013-04-11|data=2011-02-15|opublikowany=[[British Academy of Film and Television Arts]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121108174214/http://www.bafta.org/games/awards/2011-winners-nominees,2477,BA.html|zarchiwizowano=2012-11-08}}</ref>
<ref name="GDCA Win">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamasutra.com/view/news/123750/GDC_2011_Red_Dead_Redemption_Tops_Game_Developers_Choice_Awards.php|tytuł=GDC 2011: “Red Dead Redemption” Tops Game Developers Choice Awards|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Orland|imię=Kyle|data=2011-03-03|praca=[[Gamasutra]]|opublikowany=UBM Technology Group|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20120509103011/https://www.gamasutra.com/view/news/123750/GDC_2011_Red_Dead_Redemption_Tops_Game_Developers_Choice_Awards.php|zarchiwizowano=2012-05-09}}</ref>
<ref name="GDCA Nom">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-lassos-game-developers-choice-awards/1100-6301573/|tytuł=“Red Dead Redemption” lassos Game Developers Choice Awards|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Thorsen|imię=Tor|data=2011-03-03|praca=[[GameSpot]]|opublikowany=[[CBS Interactive]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20131126005025/https://www.gamespot.com/articles/red-dead-redemption-lassos-game-developers-choice-awards/1100-6301573/|zarchiwizowano=2013-11-26}}</ref>
<ref name="Golden Joystick GOTY">{{Cytuj stronę|url=https://www.vg247.com/2010/2010-10-29-golden-joystick-awards-are-live-here-are-your-winners/|tytuł=28th Annual Golden Joystick Awards done and dusted, here are your winners|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Nunneley|imię=Stephany|data=2010-10-29|praca=VG247|opublikowany=videogaming247 Ltd.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101030101254/https://www.vg247.com/2010/2010-10-29-golden-joystick-awards-are-live-here-are-your-winners/|zarchiwizowano=2010-10-30}}</ref>
<ref name="Golden Joystick AA">{{Cytuj stronę|url=https://www.gamesradar.com/golden-joystick-awards-2010-the-full-list-of-winners/|tytuł=Golden Joystick Awards 2010: the full list of winners|data dostępu=2020-05-30|data=2010-10-29|praca=[[GamesRadar]]|opublikowany=[[Future plc]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121013160625/https://www.gamesradar.com/golden-joystick-awards-2010-the-full-list-of-winners/|zarchiwizowano=2012-10-13}}</ref>
<ref name="DICE Win">{{Cytuj stronę|url=http://www.joystiq.com/2011/02/11/mass-effect-2-wins-goty-rpg-story-awards-at-dice-2011/|tytuł=“Mass Effect 2” wins GOTY, RPG, storytelling awards at DICE 2011|data dostępu=2022-08-18|nazwisko=Sliwinski|imię=Alexander|data=2011-02-11|praca=[[Joystiq]]|opublikowany=Weblogs, Inc.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110212162620/http://www.joystiq.com/2011/02/11/mass-effect-2-wins-goty-rpg-story-awards-at-dice-2011/|zarchiwizowano=2011-02-12}}</ref>
<ref name="DICE Nom">{{Cytuj stronę|url=http://www.interactive.org/awards/2011_14th_awards.asp|tytuł=2011 Interactive Achievement Awards|data dostępu=2013-04-14|opublikowany=[[Academy of Interactive Arts & Sciences]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20130202084848/http://www.interactive.org/awards/2011_14th_awards.asp|zarchiwizowano=2013-02-02}}</ref>
<ref name="Spike VGAs">{{Cytuj stronę|url=https://www.rockstargames.com/newswire/article/12231/update-red-dead-redemption-wins-game-of-the-year-and-jose-gonzal.html|tytuł=Update: “Red Dead Redemption” Wins Game of the Year and José González Performs “Far Away” Live at the 2010 Spike Video Game Awards|data dostępu=2020-05-30|autor=R* F|data=2010-12-11|praca=Rockstar Newswire|opublikowany=[[Rockstar Games]]|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20110722014822/https://www.rockstargames.com/newswire/article/12231/update-red-dead-redemption-wins-game-of-the-year-and-jose-gonzal.html|zarchiwizowano=2011-07-22}}</ref>
<ref name="CDA">{{Cytuj stronę|url=http://www.cdaction.pl/news-12933/recenzja---red-dead-redemption-x360.html|archiwum=https://web.archive.org/web/20100619013724/http://www.cdaction.pl/news-12933/recenzja---red-dead-redemption-x360.html|zarchiwizowano=2010-06-19|data=2010-06-08|praca=[[CD-Action]]|opublikowany=[[Wydawnictwo Bauer]]|tytuł=Recenzja – „Red Dead Redemption” |autor=[[Tymon Smektała]]|język=pl}}</ref>
<ref name="CVG">{{Cytuj stronę|url=http://www.computerandvideogames.com/246846/red-dead-redemption-review-xbox-review/|archiwum=https://web.archive.org/web/20110702135016/http://www.computerandvideogames.com/246846/red-dead-redemption-review-xbox-review/|zarchiwizowano=2011-06-02|praca=[[Computer and Video Games]]|tytuł=“Red Dead Redemption” Review|data=2010-05-17|autor=Tom Pakinkis|język=en}}</ref>
<ref name="GOL-rec">{{Cytuj stronę|url=https://www.gry-online.pl/S020.asp?ID=6610|praca=[[Gry-Online]]|tytuł=„Red Dead Redemption” – recenzja gry|język=pl|autor=Krystian Smoszna|data=2010-05-28}}</ref>
<ref name="GameZone">{{Cytuj stronę|url=https://archive.is/20130426051645/http://ps3.gamezone.com/products/red-dead-redemption/reviews/red_dead_redemption_review|opublikowany=gamezone.com|tytuł=“Red Dead Redemption” review|data=2010-05-21|autor=Steven Hopper|język=en}}</ref>
<ref name="Spike VGAs Nom">{{Cytuj stronę|url=http://www.destructoid.com/nominees-for-spike-video-game-awards-2010-revealed-187945.phtml|tytuł=Nominees for Spike Video Game Awards 2010 revealed|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Chester|imię=Nick|data=2010-11-17|praca=[[Destructoid]]|opublikowany=ModernMethod|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20101120043817/https://www.destructoid.com/nominees-for-spike-video-game-awards-2010-revealed-187945.phtml|zarchiwizowano=2010-11-20}}</ref>
<ref name="Spike VGAs 2012">{{Cytuj stronę|url=https://gamerant.com/2012-spike-video-game-awards-vgas-winners/|tytuł=2012 Spike Video Game Awards Winners List|data dostępu=2020-05-30|nazwisko=Taormina|imię=Anthony|data=2012-12-07|praca=Game Rant|opublikowany=Valnet, Inc.|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20121209233126/https://gamerant.com/2012-spike-video-game-awards-vgas-winners/|zarchiwizowano=2012-12-09}}</ref>
<ref name="GRadar-fab">{{Cytuj stronę|autor=Ford James, David Meikleham|tytuł=“Red Dead Redemption” story recap: Everything you need to know before playing Rockstar’s sequel|data=2020-05-06|data dostępu=2023-11-03|praca=GamesRadar+|url=https://www.gamesradar.com/red-dead-redemption-story/|język=en}}</ref>
<ref name="GSpot-fab">{{Cytuj stronę|autor=Lucy James, Matt Espineli|tytuł=“Red Dead Redemption” Story and Character Recap for “RDR II’s” PC Release|data dostępu=2023-11-03|praca=GameSpot|url=https://www.gamespot.com/gallery/red-dead-redemption-story-and-character-recap-for-/2900-2325/|język=en}}</ref>
<ref name="SRant-fab">{{Cytuj stronę|autor=Rion Duncan|tytuł=The Complete Story of “Red Dead Redemption” & “RDR II”, Explained|data=2021-09-02|data dostępu=2023-11-03|praca=ScreenRant|url=https://screenrant.com/red-dead-redemption-rdr2-complete-timeline-major-events/|język=en}}</ref>
<ref name="GOL-2010">{{Cytuj stronę|tytuł=Gra Roku 2010 – plebiscyt czytelników gry-online.pl|data dostępu=2023-11-03|opublikowany=Webedia|praca=[[Gry-Online]]|url=https://graroku.gry-online.pl/gra-roku-2010.asp}}</ref>
</references>


== Linki zewnętrzne ==
== ==
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Bartel|imię=Christopher|tytuł=Resolving the gamer’s dilemma|czasopismo=Ethics and Information Technology|wolumin=14|strony=11–16|rok=2012|wydawca=Springer Science+Business Media|doi=10.1007/s10676-011-9280-8|język=en|odn=tak}}
* {{IMDb|tytuł|1663668|Red Dead Redemption: The Man from Blackwater}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Bogenn|imię=Tim|nazwisko2=Barba|imię2=Rick|tytuł=“Red Dead Redemption” Signature Series Strategy Guide|wydawca=BradyGames|data=2010-05-14|isbn=978-0-744-01030-5|język=en|odn=tak}}
* {{Filmweb|tytuł|597726|Red Dead Redemption: The Man from Blackwater}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Byrd|imię=Jodi A.|tytuł=The Oxford Handbook of Indigenous American Literature|wydawca=[[Oxford University Press]]|rok=2014|strony=344–357|rozdział=Red Dead Conventions: American Indian Transgeneric Fictions|isbn=978-0-199-98384-1|doi=10.1093/oxfordhb/9780199914036.013.033|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Elston|imię=M. Melissa|tytuł=Undead in the West II: They Just Keep Coming|wydawca=Scarecrow Press|rok=2013|strony=142–158|rozdział=Allegorical Confrontation Meets Gaming System: Rhetoric and Trauma within “Red Dead Redemption” / “Undead Nightmare”|isbn=978-0-81089-265-1|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Humphreys|imię=Sara|tytuł=Rejuvenating “Eternal Inequality” on the Digital Frontiers|czasopismo=Western American Literature|wolumin=47|strony=200–215|rok=2012|wydawca=University of Nebraska Press|doi=10.1353/wal.2012.0048|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Margini|imię=Matt|tytuł=Red Dead Redemption|wydawca=Boss Fight Books|rok=2020|isbn=978-1-94053-524-1|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Pallant|imię=Chris|tytuł=Ctrl-Alt-Play: Essays on Control in Video Gaming|wydawca=McFarland|rok=2013|strony=133–145|rozdział=“Now I Know I’m a Lowlife”: Controlling Play in “GTA: IV”, “Red Dead Redemption”, and “LA Noire”|isbn=978-0-78647-013-6|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|imię=Rockstar|nazwisko=Games|tytuł=Red Dead Redemption|url=https://media-rockstargames-com.akamaized.net/rockstargames-newsite/img/manuals/en_us/RDR_PS3_ESSENTIALS_MANUAL_ENG.pdf|wydawca=[[Rockstar Games]]|miejsce=USA|data=2010-05-18|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Spring|imię=Dawn|tytuł=Gaming history: computer and video games as historical scholarship|czasopismo=Rethinking History: The Journal of Theory and Practice|wolumin=19|strony=207–221|rok=2015|wydawca=[[Taylor & Francis]]|doi=10.1080/13642529.2014.973714|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Triana|imię=Benjamin J.|tytuł=Red Dead Masculinity: Constructing a Conceptual Framework for Analyzing the Narrative and Message Found in Video Games|url=http://gamescriticism.org/articles/triana-2-2|czasopismo=Journal of Games Criticism|wolumin=2|wydanie=2|rok=2015|wydawca=Rensselaer Polytechnic Institute|język=en|data dostępu=2022-02-21|odn=tak}}
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Tuominen|imię=Juho|nazwisko2=Sotamaa|imię2=Olli|tytuł=“Outlaws to the End” – A Study of the Social and Political Reality of Rockstar Games’ West|czasopismo=WiderScreen Ajankohtaista|wolumin=24|data=2021-08-11|wydawca=WiderScreen|issn=1795-6161|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Welsh|imię=Timothy J.|tytuł=Mixed Realism: Videogames and the Violence of Fiction|wydawca=University of Minnesota Press|rok=2016|strony=159–171|rozdział=The Rock of the Virtual: Violence in “Blood Meridian” and “Red Dead Redemption”|isbn=978-1-45295-201-7|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Whitaker|imię=Robert|tytuł=“Red Dead Redemption”: History, Myth, and Violence in the Video Game West|wydawca=University of Oklahoma Press|rok=2023|strony=59–75|rozdział=The Last Enemy That Shall Be Considered: Law and Order in “Red Dead”|isbn=978-0-8061-9192-8|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj stronę|url=http://www.digra.org/wp-content/uploads/digital-library/DiGRA_2019_paper_360.pdf|tytuł=Sites of Play: Locating Gameplace in “Red Dead Redemption II”|nazwisko=Westerside|imię=Andrew|nazwisko2=Holopainen|imię2=Jussi|rok=2019|opublikowany=Digital Games Research Association|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20200720120443/http://www.digra.org/wp-content/uploads/digital-library/DiGRA_2019_paper_360.pdf|zarchiwizowano=2020-07-20|odn=tak}}
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Wright|imię=Esther|tytuł=Rockstar Games, “Red Dead Redemption”, and Narratives of “Progress”|czasopismo=European Journal of American Studies|wolumin=16|rok=2021|wydawca=European Association for American Studies|doi=10.4000/ejas.17300|język=en|odn=tak}}


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:2010 w grach komputerowych]]
[[Kategoria:2010 w grach komputerowych]]
[[Kategoria:2023 w grach komputerowych]]
[[Kategoria:Gry na platformę PlayStation 3]]
[[Kategoria:Gry na platformę PlayStation 3]]
[[Kategoria:Gry na platformę PlayStation 4]]
[[Kategoria:Gry na platformę Xbox 360]]
[[Kategoria:Gry na platformę Xbox 360]]
[[Kategoria:Gry na platformę Nintendo Switch]]
[[Kategoria:Gry wydane przez Rockstar Games]]
[[Kategoria:Gry wydane przez Rockstar Games]]
[[Kategoria:Gry wykorzystujące Euphoria]]
[[Kategoria:Gry wykorzystujące Euphoria]]
[[Kategoria:Gry wykorzystujące RAGE]]
[[Kategoria:Gry wykorzystujące RAGE]]
[[Kategoria:Strzelanki trzecioosobowe]]
[[Kategoria:Strzelanki trzecioosobowe]]
[[Kategoria:Albumy muzyczne wydane w roku 2010]]
[[Kategoria: ]]
[[Kategoria:Komputerowe gry wieloosobowe]]
[[Kategoria:Gry komputerowe z otwartym światem]]
[[Kategoria:Gry komputerowe wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych]]

Wersja z 13:38, 4 lis 2023

Red Dead Redemption
Ilustracja
Logo gry
Producent

Rockstar San Diego[a]

Wydawca

Rockstar Games

Dystrybutor

Cenega Poland

Seria gier

Red Dead

Projektant

Christian Cantamessa
Leslie Benzies[1]

Artysta

Joshua Bass
Daren Bader[1]

Główny programista

Ted Carson[1]

Scenarzysta

Dan Houser
Michael Unsworth
Christian Cantamessa[1]

Kompozytor

Bill Elm
Woody Jackson[1]

Silnik

Rockstar Advanced Game Engine

Wersja

1.08

Data wydania

Am.Płn.: 18 maja 2010
PAL: 21 maja 2010

Gatunek

przygodowa gra akcji

Tryby gry

jedno- i wieloosobowa

Kategorie wiekowe

ESRB: M
ACB: MA15+
PEGI: 18

Wymagania sprzętowe
Platforma

PlayStation 3
PlayStation 4
Xbox 360
Nintendo Switch
wsteczna kompatybilność:
PlayStation 5
Xbox One
Xbox Series X/S

Rozdzielczość natywna

720p

Poprzednia gra w serii

Red Dead Revolver (2004)

Następna gra w serii

Red Dead Redemption 2 (2018)

Strona internetowa

Red Dead Redemptionprzygodowa gra akcji z 2010 roku wyprodukowana przez Rockstar San Diego, wydana przez Rockstar Games. Jest kontynuacją Red Dead Revolver z 2004 i drugą odsłoną serii Red Dead. Jej akcja rozgrywa się 1911 roku, u schyłku Dzikiego Zachodu, a głównym bohaterem jest John Marston – były przestępca, którego żona i syn zostali wzięci na zakładników przez rząd federalny jako „zachęta” do tego, żeby rozprawił się dla nich z trzema członkami gangu, do którego niegdyś należał.

Wydarzenia w grze przedstawione są z perspektywy trzeciej osoby, a całość rozgrywa się w otwartym świecie będącym fikcyjną wersją zachodu Stanów Zjednoczonych i północnego Meksyku. Gracz może swobodnie przemierzać świat, głównie konno bądź pieszo. W walce duży nacisk położono na mechanikę „zabójczej precyzji”, pozwalającej na oznaczenie w zwolnionym tempie kilku przeciwników przed oddaniem strzałów. W grze obecny jest system moralności, wpływający na sławę i honorowość Marstona, co przekłada się na to, jak reagują na niego bohaterowie niezależni. W wersji z 2010 roku dostępny jest także tryb wieloosobowy, w którym maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z trybu jednoosobowego.

Proces produkcji Red Dead Redemption trwał przez ponad pięć lat i przełożył się na jedną z najdroższych gier komputerowych, jakie kiedykolwiek stworzono. Na jej potrzeby Rockstar usprawnił swój własnościowy silnik w celu zaimplementowania technologii niezbędnych do stworzenia gry. Twórcy w ramach prac nad nią przeprowadzili szczegółowe studia nad Dzikim Zachodem, w tym m.in. odbywając wyprawy do Waszyngtonu i analizując klasyczne westerny, chcąc, żeby była jak najbardziej realistyczna. Postacie zagrane zostały przez profesjonalnych aktorów w studiu do przechwytywania ruchu, a muzykę skomponowali Bill Elm i Woody Jackson. Podczas produkcji gry studio spotkało się z zarzutami o stosowanie nieetycznych praktyk, w tym pracę w nadgodzinach przez długi czas oraz niewłaściwy sposób zarządzania.

Gra trafiła do sprzedaży w maju 2010 na PlayStation 3 i Xboksa 360, a w sierpniu 2023 na PlayStation 4 i Switcha. Po premierze chwalona była za oprawę wizualną, muzykę, grę aktorską, rozgrywkę i narrację, zdobyła wiele końcoworocznych nagród i wyróżnień od prasy branżowej, w tym m.in. kilka tytułów najlepszej gry 2010 roku. Według niektórych mediów branżowych znajduje się w czołówce najlepszych gier wszech czasów. Do 2021 roku sprzedała się w około dwudziestu trzech milionach egzemplarzy, co czyni ją również jedną z najlepiej sprzedających się gier w historii. Doczekała się kilku dodatków, w tym przede wszystkim wydanego później jako samodzielna gra rozszerzenia Undead Nightmare, w którym Marston poszukuje lekarstwa na plagę zombie. W październiku 2018 wydany został prequel, Red Dead Redemption 2.

Fabuła

Źródło: GamesRadar+[3], GameSpot[4], Screen Rant[5].

Rok 1911. Rodzina dawnego przestępcy Johna Marstona (Rob Wiethoff) zostaje pojmana przez agentów Bureau of Investigation, Edgara Rossa (Jim Bentley) i Archera Fordhama (David Wilson Barnes), którzy zmuszają go do wytropienia i wyeliminowania trzech członków jego byłego gangu w zamian za uwolnienie żony i syna. John rusza śladem Billa Williamsona (Steve J. Palmer), stojącego obecnie na czele nowego gangu terroryzującego Nowe Austin. Dociera do jego fortu, ale nie udaje mu się go przekonać do poddania się, zostaje za to postrzelony i pozostawiony na śmierć. Ratuje go miejscowa ranczerka Bonnie MacFarlane (Kimberly Irion), w zamian za co Marston po wydobrzeniu pomaga jej na ranczu, jednocześnie planując wyeliminowanie gangu Williamsona. Udaje mu się zebrać grupę sojuszników, w tym marshala Leigh Johnsona (Anthony de Longis), hochsztaplera Nigela Westa Dickensa (Don Creech), poszukiwacza skarbów Setha Briarsa (Kevin Glikmann) i przemytnika broni „Irlandczyka” (K. Harrison Sweeney). Wraz z nimi przypuszcza szturm na fort Mercer i zabija ludzi Williamsona, dowiadując się, że sam poszukiwany zbiegł do Meksyku szukać pomocy od Javiera Escuelli (Antonio Jaramillo), kolejnego celu na liście Marstona.

Po dotarciu do Meksyku Marston angażuje się w wojnę domową pomiędzy pułkownikiem Agustínem Allendem (Gary Carlos Cervantes), tyranem zarządzającym stanem Nuevo Paraíso w imieniu prezydenta Ignacia Sáncheza, a powstańcami pod przywództwem Abrahama Reyesa (Josh Segarra). W zamian za pomoc w wyśledzeniu celów współpracuje z obiema stronami konfliktu. Kiedy zostaje zdradzony przez pułkownika, ratuje go Reyes, któremu obiecuje pomoc. Podczas szturmu na meksykański fort udaje im się odnaleźć Escuellę, który wyjawia, że Williamson znajduje się pod protekcją Allendego. Marston zabija swojego dawnego towarzysza bądź pojmuje go żywcem i przekazuje Rossowi i Fordhamowi. Reyesowi ostatecznie udaje się zebrać dość sił, żeby przypuścić szturm na pałac pułkownika i wraz z Johnem zabić jego oraz Williamsona. Reyes zaczyna planować szturm na stolicę, a Marston wraca do Stanów Zjednoczonych.

Po powrocie do Blackwater Ross i Fordham zmuszają Johna do wytropienia Dutcha van der Lindego (Benjamin Byron Davis), przywódcy byłego gangu Marstona i jego niegdysiejszego mentora, który w ostatnich latach założył nowy gang składający się z rdzennych Amerykanów sprzeciwiających się rządowi federalnemu i industrializacji swoich ziem. Udaje mu się wyśledzić go w górskiej fortecy, na którą przypuszcza szturm wraz z żołnierzami armii amerykańskiej. Van der Linde uznaje swoją porażkę, ostrzega Johna, że federalni nigdy nie dadzą mu spokoju i popełnia samobójstwo. Ross dopełnia swojej części umowy i uwalnia rodzinę Marstona.

Po powrocie na ranczo John spotyka się ze swoją żoną Abigail (Sophia Marzocchi), synem Jackiem (Josh Blaylock) i mieszkającym z nimi byłym członkiem gangu, „Wujkiem” (Spider Madison) i próbuje na nowo rozpocząć normalne życie. Niedługo później Ross zdradza Marstona i wraz z żołnierzami atakuje ranczo, wskutek czego ginie „Wujek”. John pomaga rodzinie uciec i staje naprzeciwko napastników, którzy zabijają go i odchodzą. W roku 1914, po śmierci matki, Jack chowa ją obok Johna i wyrusza na poszukiwania Rossa, który niedawno przeszedł na emeryturę jako bohater, który przypisał sobie samodzielne wyeliminowanie niedobitków gangu van der Lindego. Jackowi udaje się go odnaleźć i zabić w pojedynku.

Rozgrywka

Red Dead Redemption jest przygodową grą akcji z perspektywą trzeciej osoby osadzoną w realiach inspirowanych westernami i Dzikim Zachodem. W celu posunięcia fabuły do przodu gracz wykonuje misje – liniowe scenariusze z odgórnie narzuconymi celami. W epilogu grywalną postacią zostaje syn Johna, Jack[6]. Poza misjami gracz może swobodnie eksplorować otwarty świat, na który składają się trzy fikcyjne stany: amerykańskie Nowe Austin i Elizabeth Zachodnie (odpowiedniki zachodnich stanów USA) oraz meksykański Nuevo Paraíso[7]. Głównym środkiem transportu są konie różnych ras, z których każda charakteryzuje się innymi atrybutami. Celem zdobycia wierzchowca postać może go złapać na lasso w dziczy i oswoić, kupić bądź ukraść[8]. Szyba podróż możliwa jest dzięki pociągom, dyliżansom i rozbiciu w dziczy prowizorycznego obozu[9]. Większość świata gry pokrywają niezasiedlone połacie terenu o różnym krajobrazie, na których postać sporadycznie spotyka podróżników, przestępców, bohaterów niezależnych i dziką zwierzynę. Obszary zasiedlone mogą być zarówno położonymi na uboczu pojedynczymi domostwami, jak i tłocznymi miasteczkami[10].

Podczas swobodnej eksploracji świata gracz może zaangażować się w losowe wydarzenia, takie jak publiczne wieszanie, zasadzki, prośby o pomoc, spotkania z nieznajomymi zlecającymi zadania poboczne, strzelaniny i ataki dzikich zwierząt. Wśród opcjonalnych aktywności znajdują się m.in. pojedynki rewolwerowców, polowanie na bandytów, poszukanie skarbów, hazard i myślistwo. W grze obecny jest system honoru, który zwiększa bądź zmniejsza się wraz z postępowaniem postaci, odwzorowując jej moralność. Uczynki szlachetne, jak chociażby pomoc nieznajomym, zwiększają jego poziom, a za pojmanie poszukiwanego żywcem postać otrzymuje więcej punktów honoru niż za zabicie go. Czyny niegodziwe, niemoralne i nieakceptowane społecznie, jak kradzieże czy zabijanie niewinnych, zmniejszają honorowość. Bezpośrednio z honorem powiązany jest również system sławy, razem wpływają one na to, jak bohaterowie niezależni (BN) postrzegają Marstona[11]. Postać honorowa będzie przez nich witana, mogą one udzielić zniżki w sklepach[12], zaś przed niehonorową będą uciekać i zamykać przed nią drzwi. Popełniając przestępstwa postać może założyć chustę, żeby ukryć swoją tożsamość, dzięki czemu nie zmienia się poziom ani honoru, ani sławy[11].

Kluczową mechaniką rozgrywki w Red Dead Redemption są strzelaniny. Postać może chować się za osłonami, strzelać do określonych celów celując, na oślep bądź z biodra[13]. W celu wyeliminowania przeciwników bez zabijania ich możliwe jest strzelanie w wybrane części ciała, np. stopy. Wśród dostępnych broni znajdują się rewolwery, pistolety, karabiny (w tym powtarzalne i wyborowe), strzelby, noże, materiały wybuchowe i lasso[14]. Podczas celowania możliwe jest korzystanie z mechaniki „zabójczej precyzji”, pozwalającej w zwolnionym tempie zaznaczyć kilku przeciwników bądź punktów na ich ciałach; po wyjściu z trybu celowania postać w szybkim tempie strzeli w zaznaczone miejsca[15]. Wraz z rozwojem fabuły zabójcza precyzja postaci zwiększa się, odblokowując też nowe możliwości[11].

W grze wprowadzono system grzywien, inspirowany mechaniką poszukiwania przez policję z serii Grand Theft Auto. Kiedy postać popełni przestępstwo, świadkowie zdarzenia biegną zawiadomić najbliższych stróżów prawa, jednak zanim do nich dotrą Marston może ich przekupić bądź zabić. Jeżeli stróże prawa zostaną powiadomieni o przestępstwie bądź jest ono dokonywane w ich obecności, za postać zostaje wyznaczona grzywna i staje się poszukiwana. Wraz z liczbą i wagą popełnianych przestępstw zwiększa się liczba osób zaangażowanych w próby schwytania Marstona[11]; ostatecznie wysłani mogą zostać za nim – w zależności od kraju – marshale bądź armia meksykańska. Żeby uciec przed pościgiem, postać musi opuścić obszar poszukiwań albo zabić wszystkich stróżów prawa w okolicy. Po zakończeniu pościgu na Marstona polować zaczynają łowcy nagród[16][17], a jedynym sposobem na trwałe pozbycie się ich jest zapłacenie na stacji telegraficznej wyznaczonej grzywny bądź okazanie listu ułaskawiającego[11].

W trybie wieloosobowym maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z kampanii fabularnej. Każda gra zaczyna się od meksykańskiego patu, po którym ocaleli mogą przenieść się w dowolne miejsce mapy w oczekiwaniu na odrodzenie się przeciwników. Wśród dostępnych trybów rozgrywki znajdują się warianty deathmatchu i zdobądź flagę. Po mapach rozsiane są skrzynie, w których znajdują się dodatkowe bronie, amunicja i różnego rodzaju wzmocnienia. Gracze mogą awansować i podejmować się wyzwań związanych z bronią, co odblokowuje m.in. nowe modele postaci, tytuły, wierzchowce czy złote skórki broni[18]. Świat można przemierzać także w trybie swobodnym, tworząc maksymalnie ośmioosobowe gangi bądź dołączając do już istniejących, a następnie polować na wrogie bandy[11]. W niektórych trybach gry wieloosobowej niemożliwe jest zabicie postaci innego gracza[19][b].

Motywy i analiza

W Red Dead Redemption obecne są motywy cyklu przemocy[20], wiary[21], kontroli ze strony rządu[22], prawa i porządku[23], utraty niewinności i wolności[24], objawionego przeznaczenia[25], męskości[26], przemian społecznych[27] i odkupienia[28]; stanowi ona również komentarz odnośnie do przemocy[29] i sposobu, w jaki w kulturze popularnej przedstawiani są rdzenni mieszkańcy Stanów Zjednoczonych[30]. Zdaniem redaktora IGN-u Erika Brudviga można uznać ją za komentarz na temat współczesnej polityki w kwestii zagadnień takich jak rasizm czy imigracja[31]. Scenarzysta Dan Houser wyjawił, że fabuła nie była planowana jako satyra na współczesną Amerykę, ale ze względu na podobne ramy czasowe niemożliwe było uniknięcie podobieństw[24]. Zdaniem części badaczy gra konfrontuje się z neoliberalnymi wartościami[32][33], przede wszystkim poprzez odpolitycznienie osób cierpiących z powodu chciwych korporacji[34], inni z kolei uznali, że wyszydza ona samolubność neoliberałów[35]. Matt Margini przyrównał fabułę gry do klasycznej tragedii, odwołując się do twierdzenia Arystotelesa, że bohaterowie nie są ani dobrzy, ani źli – „bohaterowie tragiczni są tragiczni z tego względu, że pomimo szczerych intencji sami sprowadzają na siebie zgubę”[36].

Niektórzy badacze zauważają, że pomimo użycia w tytule słowa „odkupienie” (ang. redemption), John od samego początku był skazany na porażkę i nie mógł odkupić swoich win[21][28]. Zdaniem Reida McCartera z „Bullet Points Monthly” użycie tego słowa było „gorzką ironią”, ponieważ ani John, ani kraj, w którym przyszło mu żyć, nie mogą się zmienić[28]. Zdaniem Marginiego ostatni rozdział pozwala graczom odnieść wrażenie, jakby postać odkupiła swoje winy[37], co zostaje jej odebrane przez zakończenie[38]. Według Heather Alexandry z Kotaku John odkupił winy właśnie w momencie, kiedy poświęcił się, żeby ratować rodzinę[39]. Benjamin J. Triana uważa, że chociaż śmierć Marstona „sugeruje jakąś transcendencję”, to nie jest ona przesadnym poświęceniem ani nie czyni z niego bohatera[40]. Richard Clark z Gamasutry uznał przedstawienie odkupienia postaci za „cyniczne i przesadnie uproszczone”[21]. W Red Dead Redemption pojawia się także wątek wpływ cyklu przemocy na jednostki[20], najmocniej reprezentowany przez samego Jacka, który kontynuuje porażki swojego ojca, decydując się na życie przestępcy[41][42][43]. Jason Sheehan z National Public Radio uznał grę za opowieść o „bezsensowności stosowania przemocy do rozwiązania przemocy, co skutkuje wyłącznie jeszcze większą przemocą”[44]. M. Melissa Elston zauważa, że gra – podobnie jak inne współczesne media – stara się „przeformułować przemoc i przesadnie uproszczony dualizm moralny, który charakteryzował wcześniejsze utwory popkultury o Dzikim Zachodzie”[45]. Komentowany był także sam sposób, w jaki w Red Dead Redemption przedstawiono przemoc. Margini uważa ją za usprawiedliwioną, jako że „przemoc zawsze coś znaczy”[46]. Podobne przekonanie wyraził Timothy J. Welsh, dodając, że chociaż „to tylko gra”, to takie uogólnienie jest niepokojąco nihilistyczne[47]. Ze stwierdzeniem tym nie zgodził się Christopher Bartel, wyrażając przekonanie, że przed popełnieniem wirtualnego morderstwa także trzeba się zastanowić i zauważając, że „nawet najbardziej zatwardziali gracze mogą wzbraniać się przed wirtualnym sadyzmem”[48].

W grze przedstawione zostaje kształtowanie się etosu amerykańskiego snu, co stanowi kontrast dla jego współczesnego stanu pokazanego w Grand Theft Auto IV (2008)[49]. Chociaż przeszłość Johna uniemożliwiła mu odkupienie win, zasugerowane zostaje, że Jackowi – pomimo tego że wzorem ojca został banitą – udaje się spełnić amerykański sen[28]. Gra stanowi także komentarz na temat wolności i kontroli ze strony rządu[44] oraz obrazuje, jak przemiany społeczne stają się czynnikiem prowadzącym do tego, że jednostka zatraca kontrolę nad swoim losem i zostaje zmuszona do negowania swoich wartości moralnych[50]. Podróż od dzikich terenów do Blackwater obrazować ma to, jak cywilizacja przejmuje kontrolę nad naturą; co prawda rozpoczyna się ona w Blackwater, jednak podczas przerywnika filmowego, w którym gracz nie kontroluje Marstona – mając nad nim kontrolę wraca do miasta dopiero pod koniec gry[22]. Chociaż Red Dead Redemption zapewnia graczowi sporą dozę swobody, to nie ma on żadnego wpływu na fabułę; ideologia „swoboda robienia tego, na co ma się ochotę nie jest tym samym, co możliwość zmienienia czegoś” znajduje odzwierciedlenie chociażby w tym, że John nie może zapobiec swojej śmierci[51]. Zdaniem Triany zakończenie pozwala zrozumieć graczowi, że John odrzucił rozwijające się społeczeństwo i związane z nim organizacje ze względu na niedolę, jakiej doświadczył przez rząd, które je reprezentują[52]. W grze zobrazowane zostają także nierówności społeczne i ekonomiczne[53]; Sara Humphreys doszukała się podobieństw pomiędzy ranczem MacFarlane’ów a konfliktem klasowym, jaki miał miejsce w Johnson County w Wyoming pod koniec XIX wieku[54].

Chociaż w materiałach promocyjnych przedstawiano Johna jako tradycyjnego kowboja – wycofanego i gwałtownego[55], „białego, heteronormatywnego, surowego osobnika”[56] – to w samej grze jego zachowanie i motywacje są w dużej mierze niestereotypowe dla tego rodzaju postaci[55][57]. Jego dwuznaczność i konflikt wewnętrzny mają sprawiać, że okazuje „bardziej znużenie niż męskość”[58]. Tym niemniej, w pewnych aspektach powiela stereotypowe wyobrażenia, na przykład pomimo negatywnej opinii na temat rządu nadal z nim współpracuje i stara się ocalić tylu ludzi, ilu może, urzeczywistniając tym ideały męskości zdefiniowane przez Theodore’a Roosevelta[59]. Według Triany przedstawiona w grze męskość jest pluralna – mężczyźni na ogół mierzą się w niej z innymi mężczyznami, ale dominujące charaktery postaci zmieniają się wraz z postępami w fabule[60]. Zauważył też, że wyzwania, przed jakimi staje Marston, właściwe są heteroseksualnym cispłciowym mężczyznom żyjącym współcześnie[61]. Zdaniem Marginiego do upadku Johna przyczyniły się „fałszywe obietnice świata zbudowanego na hipermęskich ideałach”, co podkreślane jest przez jego nieskuteczne próby zaadoptowania się do nowej formy męskości i bycia dla Jacka współczującym ojcem[62]. Juho Tuominen i Olli Sotamaa z fińskiego akademickiego czasopisma „WiderScreen” charakteryzują Johna jako idealistę, a Jacka jako „wyedukowanego młodzieńca, nowego rodzaju »przebudzonego« mężczyznę”[63]. W sposób zróżnicowany przedstawione zostały postacie kobiece. Bonnie MacFarlane jest „wnikliwa i zaradna” zamiast po prostu być „kobietą udającą postać męską”, chociaż w domu nadal zajmuje się zadaniami typowo kobiecymi[64], a podczas jednej misji staje się typową damą w opałach[20]. Abigail dla odmiany przedstawiona została jako „dobra prostytutka, która zostaje służącą”, a następnie „denerwującą żoną”; inne postacie kobiece istnieją zaś tylko po to, żeby możliwe było zaprezentowanie pozytywnych i negatywnych stron Johna[20].

W opozycji do amerykańskiego snu stoi sposób, w jaki przedstawiono rdzennych mieszkańców Ameryki – ponury, okrutny i brutalny[49]. Zdaniem Jodi Ann Byrd tytuł „Red Dead”[c] nawiązuje do ludobójstwa Indian północnoamerykańskich[65]. McCarter wskazał, że chociaż mordowanie Indian motywuje się kontekstem historycznym, to jest on zarazem „wątpliwym uzasadnieniem odzwierciedlającym retorykę”, którą usprawiedliwiano ludobójstwa i przymusowe wysiedlenia[28]. Elston zauważa, że postać Indianina Nastasa stanowi przykład teorii „przeznaczonych manier” Geralda Vizenora, tj. generalizowania Indian i traktowania ich wszystkich jako ogół, a nie różne, niezależne od siebie byty plemienne[66]. Zdaniem doktor Esther Wright Indianie pojawiają się w Red Dead Redemption wyłącznie po to, żeby usprawiedliwić i uwydatnić odmienność białych ludzi jako sprzeczną z rządem i cywilizacją; odbiera ona ten zabieg jako „przekłamane uproszczenie i wypaczenie złożoności ludobójstwa popełnionego na rdzennych Amerykanach”[67]. Wright stwierdza także, że chociaż John nie jest jawnym rasistą, to fakt, że bierze udział w atakach na rezerwat Indian wpisuje go w „motywowaną rasizmem ludobójczą przemoc w mikroskali”[67]. Według Marginiego sposób przedstawienia Indian może zostać odebrany albo jako przykład czarnej satyry, albo jako „podstępny sposób usprawiedliwiający mordowanie ich przez Marstona”, co wpisuje się w szerszy trend obserwowany w zachodnich mediach[68]. Triana stwierdził, że Indianie „stali się ofiarami złych sił społecznych”, ponieważ John ponad ich dobro przedkładał ponowne spotkanie z rodziną[52].

Proces produkcji

John Wayne w filmie Rio Bravo, zdaniem twórców utrwalającego „mity o Dzikim Zachodzie”, od czego w Red Dead Redemption chciano odejść na rzecz „śmierci Dzikiego Zachodu”[69].

W 2003 roku wydawca Rockstar Games odkupił od Capcomu studio Angelis Studios, pracujące nad grą Red Dead Revolver, a następnie także samą grę, którą w ciągu dziewięciu miesięcy udało ukończyć i wydać ją w maju 2004[70]. Podczas prac nad Revolverem twórcy uznali, że chcieliby stworzyć od podstaw własną grę osadzoną w realiach westernowych[71]. Wstępne prace nad Red Dead Redemption rozpoczęły się w 2005, a po sformowaniu podstawowego zespołu w 2006 rozpoczął się właściwy cykl produkcyjny[72]. Stuosiemdziesięcioosobowy zespół Rockstar San Diego współpracował ze studiami Rockstar Leeds, New England, North i Toronto – łącznie w powstanie gry zaangażowanych było ponad tysiąc osób[71][73][74][75][76]. Projekty studia coraz trudniej było zrealizować na konsolach szóstej generacji, stąd też po zapoznaniu się z mocą sprzętową PlayStation 3 i Xboksa 360 postanowiono stworzyć grę przeznaczoną na te platformy[71]. Chociaż Rockstar nie ujawnił nigdy oficjalnie, ile kosztowała produkcja gry, to według szacunków analityków łączny budżet przeznaczony na produkcję i promocję oscyluje w okolicach 80–100 mln USD, co czyni Red Dead Redemption jedną z najdroższych gier w historii[77]. Osoby pracujące nad grą zarzucały Rockstar San Diego nieetyczne praktyki i warunki pracy, w tym przede wszystkim sześciodniowy tydzień pracy po dwanaście roboczogodzin za stawkę mniejszą niż średnia w branży[78][79].

Liczący półtora tysiąca stron scenariusz gry pisano przez dwa lata[80], a podczas jego tworzenia inspirowano się takimi filmami jak Dzika banda (1969), Mściciel (1973), Bez przebaczenia (1992) czy Propozycja (2005). Twórcy uznali, że większość westernów rozgrywa się pomiędzy latami 40. a 80. XIX wieku, stąd też przeniesienie akcji do roku 1911 pozwoli na bardziej intrygującą analizę tego, jak Dziki Zachód ustąpił miejsca współczesności[69]. Odnosząc się do przedstawienia w grze przemocy, zespół stwierdził, że miała ona „sprawiać wrażenie nieco brutalnej i nieprzyjemnej” – być realistyczna, ale nie gloryfikowana i przesadzona[81]. Świat gry zaprojektowano w taki sposób, żeby odzwierciedlał najbardziej ikoniczne miejscówki Dzikiego Zachodu. Członkowie zespołu zorganizowali wyjazdy do Waszyngtonu[71], podczas których odwiedzali m.in. Bibliotekę Kongresu i National Archives Building, wykonując setki zdjęć dokumentujących okres; analizowali także klasyczne westerny – filmy, seriale telewizyjne i książki[82][83]. Za największe techniczne wyzwanie podczas produkcji gry wskazano stworzenie otwartego świata, który należało zapełnić wystarczającą liczbą aktywności i treści, żeby mógł utrzymać zainteresowanie graczy[71].

Podobnie jak inne gry wydawcy począwszy od Rockstar Games Presents Table Tennis (2006), Red Dead Redemption powstało w większości na stworzonym przez studio silniku Rockstar Advanced Game Engine (RAGE), dodatkowo wykorzystano także silnik animacji Euphoria i fizyki Bullet[82]. Zwiększenie mocy obliczeniowej RAGE pozwoliło na dużą szczegółowość, w tym realistyczne animacje i szczegółowe tekstury[69]. Po zapoznaniu się z mocą PlayStation 3 i Xboksa 360 za pomocą zestawów deweloperskich postanowiono wygenerować w pełni otwarty świat, co nastręczało problemów na konsolach poprzedniej generacji[71]. Zespół z San Diego radził się innych studiów Rockstar mających już doświadczenie z otwartymi światami[71][82], w tym przede wszystkim odpowiedzialnego za Grand Theft Auto Rockstar North[7]. Grę pomyślano jako ulepszenie Red Dead Revolver poprzez rozwinięcie jej do rozmiarów standardowej gry Rockstar, przy jednoczesnym zachowaniu jej kluczowych mechanik, jak zabójcza precyzja czy pojedynki rewolwerowców[82]. Jednym z największych problemów było stworzenie realistycznych animacji poruszania się koni, stąd ostatecznie postanowiono nagrać je podczas sesji przechwytywania ruchu z udziałem odpowiednio wytresowanego zwierzęcia[84].

W grze pojawia się około czterystu pięćdziesięciu postaci[80], a na etapie pisania scenariusza starano się, żeby jak najbardziej pasowały one do epoki[7]. Żeby świat wydawał się żywy, konieczne było napisanie wielu kwestii dialogowych dla poszczególnych postaci – ich liczba porównywalna jest z tą z wydanego w międzyczasie Grand Theft Auto IV (2008). Na potrzeby Red Dead Redemption opracowano poradnik stylu dla scenarzystów, bazujący na sposobie wypowiadania się osób z tamtego okresu[81]. Na reżysera odpowiedzialnego za aktorów wybrano Roda Edge’a[85][86] – w Santa Monice przy użyciu technologii przechwytywania ruchu nagrywano animacje i jednocześnie rejestrowano głosy aktorów, a pozostałe dialogi nagrywano później w studiu dubbingowym[87][88][89]. Po zakończeniu castingów do zagrania głównej roli wybrano Roba Wiethoffa[88]. Postać Marstona napisano jako niejednoznaczną – nie będącą ani bohaterem, ani złoczyńcą[82] – i „rodzinną”[83]. Zdaniem Steve’a J. Palmera wcielającego się w Billa Williamsona, w poprzednim gangu Bill i John byli jak bracia, a Dutch van der Linde postacią rodzica[90]. Benjamin Byron Davis, który zagrał van der Lindego, stwierdził, że był on wyedukowanym, charyzmatycznym przywódcą, który w pewnym momencie „oszalał”[87].

Red Dead Redemption jest jedną z pierwszych gier Rockstar, na potrzeby których skomponowano autorską ścieżkę dźwiękową. Kierownik muzyczny Iwan Pawłowicz przyznał, że ze względu na skalę gry trudne było stworzenie dla niej oprawy muzycznej, ponieważ nie mogli polegać wyłącznie na licencjonowanych utworach, jak przy poprzednich produkcjach[91]. W 2008 zatrudniono muzyków Billa Elma i Woody’ego Jacksona, którzy w ciągu piętnastu miesięcy wspólnie napisali około dwustu utworów[92][93][94]. Zostały one nagrane i zmiksowane w studiu Jacksona Electro-Vox Recording Studios w Los Angeles, a zmasterowane w Capitol Studios[91]. Poszukując inspiracji Jackson odkrył, że w 1911 nie było „muzyki Dzikiego Zachodu”; uznał, że znacznie bardziej reprezentatywna dla tego okresu jest chociażby muzyka Ennia Morriconego do Trylogii dolara[95]. Rockstar nawiązał współpracę z muzykami grającymi na tradycyjnych zachodnich instrumentach, np. z Tommym Morganem (harmonijka)[96], jak również z wokalistami – Ashtar Command, Josém Gonzálezem, Jamiem Lidellem i Williamem Elliottem Whitmore’em[97].

Dystrybucja i marketing

Promocja gry podczas targów PAX East w marcu 2010.

W maju 2005 podczas konferencji Sony na targach Electronic Entertainment Expo Rockstar Games zaprezentowało krótki zwiastun niezatytułowanego jeszcze westernu na PlayStation 3, stanowiący demo technologiczne RAGE i domniemaną kontynuację Red Dead Revolver[98][99]. Red Dead Redemption zapowiedziano oficjalnie 3 lutego 2009[100]. Pierwszy pełny zwiastun, przedstawiający głównego bohatera, zaprezentowano 6 maja 2009[101]. Rockstar zaplanował dla gry drogą kampanię reklamową na szeroko zakrojoną skalę[102], w ramach której nawiązał współpracę m.in. z IGN-em, GameSpotem, LoveFilm, Microsoftem i YouTube’em[103]. Żeby zachęcić graczy do zakupu Red Dead Redemption przed premierą wydawca podpisał umowy z wybranymi sieciami, w których dostępne były przedsprzedażowe bonusy do wykorzystania w grze, takie jak konie, stroje czy bronie[104]. Do sprzedaży trafiło także wydanie specjalne, w unikatowym opakowaniu i z dołączoną płytą ze ścieżką dźwiękową[105]. Pod koniec marca 2010 na konwencie PAX East zaprezentowano półgodzinną grywalną wersję demonstracyjną[106][107]. W kwietniu na Facebooku udostępniono aplikację Red Dead Redemption: Gunslingers[108], a w maju na Foksie wyemitowano krótkometrażową machinimę Red Dead Redemption: The Man from Blackwater w reżyserii Johna Hillcoata[109]. Twórcom nie udało dotrzymać się pierwszej daty premiery przewidzianej na koniec 2009, jak również drugiej (kwiecień 2010)[100][110]; ostatecznie gra ukazała się 18 maja 2010 w Ameryce Północnej i 21 maja w pozostałych częściach świata[111].

Po premierze gra doczekała się szeregu zawartości do pobrania[112], na którą składały się głównie mapy i tryby do gry wieloosobowej sugerowane przez jej społeczność[113]. Pakiet Outlaws to the End wydany 22 czerwca 2010 wprowadził sześć dodatkowych misji współpracy do gry wieloosobowej, a Legends and Killers (10 sierpnia) postacie z Red Dead Revolver, nowe miejsca oraz możliwość korzystania z tomahawków. Liars and Cheats (21 września) dodawał tryby kompetytywne, minigry, postacie i bronie[114], zaś Hunting and Trading (12 października) nowe ubiory i możliwość upolowania jackalope’a[115]. 26 października wydano dodatek do kampanii fabularnej Undead Nightmare, przedstawiający niekanoniczną opowieść o Johnie poszukującym lekarstwa na plagę zombie panoszących się po miastach widmach i cmentarzach[116]. W listopadzie dodatek został wydany jako samodzielna produkcja, niewymagająca do działania podstawowej wersji gry[117]. Ostatni dodatek – Myths and Maverick – wydano 13 września 2011; wprowadzał on kolejne postacie i miejsca do gry wieloosobowej[118]. W październiku 2011 do sprzedaży trafiło Red Dead Redemption: Game of the Year Edition zawierające grę i całą wydaną dotychczas zawartość dodatkową[119].

W lipcu 2016 gra wraz z Undead Nightmare została udostępniona przez Microsoft w ramach kompatybilności wstecznej na następcy Xboksa 360 – Xboksie One[120]. Red Dead Redemption było jednym z tytułów, którego użytkownicy domagali się w kompatybilności wstecznej najbardziej[120][121]; po ogłoszeniu sprzedaż gry na Amazonie gwałtownie wzrosła[121]. Na Xboksie One gra działa w wyższym klatkażu względem wydania pierwotnego[122]. W kwietniu 2018 udostępniona została aktualizacja do Xboksa One X, umożliwiająca rozgrywkę w rozdzielczości 4K (podczas gdy oryginał dostępny jest w 720p) oraz zawierająca pewne usprawnienia wizualne[123]. Gra jest dostępna w kompatybilności wstecznej również na Xboksie Series X/S, gdzie możliwe jest zagranie w wersję wydaną w 2018[124]. W grudniu 2016 Red Dead Redemption i Undead Nightmare udostępniono w usłudze Sony PlayStation Now, dzięki czemu możliwe było zagranie w nią w chmurze na PlayStation 4, PlayStation 5 i Windowsie[125]; grę usunięto z usługi w grudniu 2022[126].

Według źródeł branżowych, po słabym przyjęciu Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition (2021) Rockstar zrezygnował z pomysłu zremasterowania Red Dead Redemption, zamiast tego koncentrując się na produkcji Grand Theft Auto VI[127]. Pogłoski o możliwym remasterze pojawiły się ponownie w czerwcu 2023 roku, kiedy to południowokoreańska organizacja odpowiedzialna za ograniczenia wiekowe przyznała nowe oznaczenie Red Dead Redemption[128], a w lipcu strona Rockstar została zaktualizowana o nowe logo i osiągnięcia[129][130]. W sierpniu wydawca ogłosił, że 17. dnia tego miesiąca do dystrybucji cyfrowej na PlayStation 4 i Switchu trafi opracowany przez Double Eleven Studio port trybu jednoosobowego wraz z Undead Nightmare, a od 13 września możliwy będzie zakup wydania pudełkowego[2]. W wydaniu znalazła się cała zawartość dla jednego gracza, w tym ta wydana po premierze pierwotnej wersji gry; całkowicie usunięto tryb wieloosobowy, dodano za to obsługę nowych języków, w tym m.in. polskiego[131]. Zapowiedź spotkała się z mieszanym odbiorem. Część dziennikarzy i graczy doceniła możliwość zagrania w Red Dead Redemption na współczesnych konsolach, krytykowała jednak brak usprawnionej oprawy wizualnej, wyższego klatkażu, wersji na Windowsa, usunięcie trybu wieloosobowego oraz sprzedawanie trzynastoletniej produkcji w cenie zbliżonej do nowej gry[132][133][134]. W październiku 2023 udostępniono łatkę, która w ramach kompatybilności wstecznej umożliwia grę z prędkością sześćdziesięciu klatek na sekundę na PlayStation 5[135].

Odbiór

Ze strony recenzentów

 
Recenzje
Publikacja Ocena
1UP.com A[136]
CD-Action 4,5/5[137]
Computer and Video Games 9,5/10[138]
Edge 10/10[d]
Eurogamer 8/10[9]
G4tv.com 5/5[140]
Game Informer 9,75/10[15]
Game Players 9,75/10[15]
GamePro 5/5 gwiazdek[12]
Gry-Online 9/10[141]
GameSpot 9,5/10[11]
GameSpy 5/5 gwiazdek[142]
GameZone 9,5/10[143]
IGN 9,7/10[31]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

PS3, X360: 95/100[144]

 Wersje PS4 i NS
Recenzje
Publikacja Ocena
Push Square 6/10[145]
HobbyConsolas 88/100[146]
Nintendo Life 8/10[147]
PC Games 9/10[148]
Touch Arcade 4,5/5[149]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

PS4: 77/100[150]
NS: 83/100[150]

Według agregatora recenzji Metacritic Red Dead Redemption spotkał się z „powszechnym uznaniem” ze strony recenzentów[144]. Znajduje się ona wśród najwyżej ocenianych w agregatorze gier komputerowych[151], szósta najwyżej oceniana gra na PlayStation 3 i siódma na Xboksa 360[152][153]. Erik Brudvig z IGN-u uznał Red Dead Redemption za „jedną z najgłębszych, dających najwięcej frajdy i najpiękniejszych gier dostępnych na rynku”, w którą „koniecznie trzeba zagrać”[31], zaś Will Herring z „GamePro” za najlepszą grę Rockstar do momentu jej premiery, będącą kulminacją wszystkich poprzednich sukcesów studia[12]. Simon Parkin z Eurogamera stwierdził, że Red Dead Redemption jest „przebojową grą komputerową: ciągiem filmowych scenerii z niepozbawionymi wad, ale ujmującymi postaciami wtłoczonymi w konwencjonalną strukturę narracyjną, przyprawioną hojnymi szczyptami dodatkowych aktywności”[9].

Zdaniem Brudviga wątki narracyjne Red Dead Redemption odzwierciedlają współczesne społeczeństwo, w tym zagadnienia rasizmu, kontroli rządowej i imigracji[31]. Według Willa Tuttle’a z GameSpy momentami sprawiają one wrażenie „moralizatorskich”, ale w większości są znacznie bardziej zniuansowane, niż można się spodziewać[142]. Redaktor „Official Xbox Magazine” Mike Channell stwierdził, że śmierć Dzikiego Zachodu była motywem, który odcisnął na narracji największe piętno[154]. Matt Bertz z „Game Informera” uznał, że tempo opowiadanej historii ucierpiało przez długość misji rozgrywających się w Meksyku, chwalił jednak zakończenie za „poczucie zanurzenia się w świecie, który zapewnić mogą tylko gry komputerowe”[15]. Brudvig uznał finał Red Dead Redemption za jeden z najlepszych w historii[31]. Herringa zaskoczyło to, jak bardzo można polubić Johna Marstona i zżyć się z nim, opisując go jako „jednego z najbardziej sympatycznych antybohaterów naszych czasów”. Dodał także, że chociaż bohaterowie niezależni są karykaturami postaci ze spaghetti westernów, to były „na tyle interesujące, że nigdy nie sprawiały wrażenia naciąganych”[12]. Odmienne przekonanie wyraził Kirk Hamilton w recenzji dla czasopisma „Paste”, stwierdzając, że były one „kliszowymi, nie dającymi się polubić” drugoplanowymi postaciami podporządkowanymi narracji[155]. Justin Calvert z GameSpotu chwalił złożoność „mocno nieidealnego, ale bardzo sympatycznego” Marstona, zauważając, że jego blizny i strój czynią jego postać jeszcze bardziej wiarygodną[11]. Według Brudviga jego motywacje sporadycznie były mylące i sprawiały wrażenie oderwanych od scenariusza[31].

Bertz uznał Red Dead Redemption za „najlepiej wyglądającą grę, jaką do tej pory wydał Rockstar”[15]. Brudvig chwalił szczegółowość świata i stwierdził, że losowe wydarzenia i zmienna pogoda zapewniają graczowi bogate doświadczenie[31]. Herring uznał otwarty świat za lepszy niż w poprzednich grach studia, chwaląc zmianę względem „brązowego, błotnistego, »realistycznego« filtru” Liberty City z Grand Theft Auto IV[12]. Zdaniem Tuttle’a świat gry jest jej najbardziej imponującym elementem, który chwalił za dobrze zaprojektowany pod względem ekologicznym i geograficznym[142]. Parkin zauważył, że świat jest równie treściwy co Liberty City, przy jednoczesnym zachowaniu typowego dla westernu poczucia izolacji[8]. Recenzent czasopisma „Edge” uznał, że świat sprawia wrażenie mniej pustego niż Liberty City, ale dzięki temu „Rockstarowi udaje się sprawniej pokierować wzrok gracza ku temu, co istotne”[10]. Recenzenci chwalili misje poboczne, na które podczas przemierzania świata natyka się grywalna postać[8][15]; Scott Sharkey z 1Up.com uznał je nawet za „idealne małe mikrodramaty”[136]. Według „Edge” dzięki zróżnicowaniu aktywności pobocznych udało uniknąć się powtarzalności obecnej chociażby w Assassin’s Creed[10].

Zdaniem Bertza w Red Dead Redemption udało się „przenieść szablon rozgrywki z Grand Theft Auto w realia Dzikiego Zachodu”[15]. Stephanie Bendixsen, prezenterka programu Good Game, stwierdziła, że na potrzeby gry wykorzystano najlepsze elementy z Grand Theft Auto IV[156]. Calvert chwalił system polowania na poszukiwanych przestępców[11]. Z pewną krytyką spotkało się sterowanie podczas jazdy konno[15][157], chociaż Herring uznał, że dodaje ono grze realizmu[12]. Parkin stwierdził, że jednym z największych osiągnięć gry jest system przywiązania się konia do grywalnej postaci, dodał jednak, że sterowanie wierzchowcem bywa niezręczne, zwłaszcza podczas galopu[8]. Recenzent „Edge” uznał mechanikę zabójczej precyzji za „postawienie strzelania na pierwszym miejscu”[10]; a zdaniem Brudviga „sprawia ona, że można poczuć się jak prawdziwy rewolwerowiec”[31]. Parkin chwalił walkę jako lepszą niż w poprzednich grach Rockstar, w tym przede wszystkim dobrze zrealizowane strzelanie podczas jazdy konno, krytykując jednak „przylepny i przestarzały” system osłon[9]. Bertz uznał system celowania i chowania się za osłonami za „równie dobry”, co w Grand Theft Auto IV, chwaląc też wyjątkowe bronie i animacje[15]. Channell zwrócił uwagę na zróżnicowanie broni i sposobów, w jakie się one zachowują[154]. Jake Gaskill z kanału G4 stwierdził, że zabójcza precyzja „momentami może sprawiać wrażenie zbyt potężnej”[140].

Tuttle uznał, że minimalistyczna ścieżka dźwiękowa sprawia, że świat gry jest bardziej autentyczny[142]. Herring przyrównał ją do muzyki Ennia Morriconego do Trylogii dolara[12]. Parkin uznał ją za „wybitną”, chwaląc użycie wielu instrumentów[9]. Zdaniem Calverta jest ona „świetna”, chociaż zdarza się, że „momentami bez wyraźnego powodu staje się zbyt głośna”[11]. Andy Hartup z „PSM3” stwierdził, że doskonale uzupełnia ona akcję i świat przedstawiony, nigdy nie sprawiając wrażenia niepotrzebnej[158]. Zdaniem Hamiltona bezproblemowo wtapia się ona w świat gry[155]. Z pochwałami spotkały się także utwory wokalizowane[158][159]; Matt Cundy z GamesRadar uznał za „piękną” scenę, podczas której Marston wjeżdża do Meksyku, do czego przyczyniła się przede wszystkim piosenka „Far Away” Joségo Gonzáleza[160].

Gra wieloosobowa spotkała się z mieszanym odbiorem. Bertz uznał ją za „w pełni funkcjonalny dodatek” do kampanii fabularnej[15]. Herring chwalił różnorodność trybów i możliwość rozgrywki swobodnej w otwartym świecie, zauważając jednak, że jest to bardziej zasługa graczy, którzy podtrzymują zainteresowanie trybem, niż samych twórców[12]. Zdaniem Calverta w grze wieloosobowej nie znalazło się dostatecznie dużo opcji pozwalających na spersonalizowanie postaci graczy[11]. Sharkey wypowiedział się negatywnie o systemie progresji i zdobywania następnych poziomów[161], zaś Gaskill krytykował fakt, że gracze najczęściej odradzają się zbyt blisko przeciwników[140].

Według Metacritic wersja na PlayStation 4 i Switcha spotkała się z „ogólnie pozytywnym przyjęciem” ze strony krytyków[150]; według agregatora recenzji OpenCritic pozytywnie oceniło ją 63% recenzentów[162]. Część recenzentów chwaliła płynność działania gry na Switchu[149][163][164], uznając ją za znaczącą poprawę względem Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition[148][165][166]. Joe Donnelly z GamesRadar+ porównał ją do Grand Theft Auto: Liberty City Stories (2005) jako przykład umiejętnego przeniesienia dużego otwartego świata na konsolę przenośną[167]. Oliver Mackenzie z Eurogamera ocenił, że wersja na PlayStation 4 wypada lepiej niż wstecznie kompatybilna na Xboksa ze względu na lepsze wygładzanie krawędzi, cieniowanie i usprawniony upsampling, zauważył jednak, że usprawnień nie ma zbyt wielu, a dodatkowo nie odświeżono chociażby menu gry[168]. Robert Ramsey z Push Square chwalił większą rozdzielczość, krytykując jednocześnie nowe błędy związane z animacjami i niepodniesienie klatkażu[145]. Recenzenci krytykowali sprzedawanie reedycji w cenie 49,99 USD ze względu na brak znaczących usprawnień graficznych, w rozgrywce i wycięcie trybu wieloosobowego[149][146][169]. PJ O’Reilly z Nintendo Life uznał nowe wydanie za „gołe”[147].

Nagrody i wyróżnienia

Red Dead Redemption zdobywa tytuł gry roku podczas gali rozdania Game Developers Choice Awards.

Red Dead Redemption otrzymało liczne nominacje i wyróżnienia od prasy branżowej, w tym dziesięć nominacji do Spike Video Game Awards 2010, ostatecznie zdobywając cztery nagrody – dla gry roku, najlepszej piosenki („Far Away”), ścieżki dźwiękowej i dodatku (Undead Nightmare)[170][171]. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych nominowała produkcję do DICE Awards w dziewięciu kategoriach, z czego zdobyła ona cztery nagrody, m.in. dla najlepszej przygodowej gry akcji i dla najlepszego aktora (Rob Wiethoff jako John Marston)[172][173]. Podczas 11. gali rozdania Game Developers Choice Awards Red Dead Redemption zdobyło cztery nagrody na pięć nominacji, w tym dla najlepszej gry i za najlepszy projekt[174][175]. Game Audio Network Guild nominowała grę w dziesięciu kategoriach[176], a wygrała ona w czterech – za najlepszy dźwięk, muzykę, oprawę dźwiękową i dialogi[177]. Red Dead Redemption nie zdobyło żadnych nominacji do British Academy Games Awards, ponieważ Rockstar postanowił nie zgłaszać jej do tych nagród[178]. Produkcja została uznana za najlepszą grę 2010 roku przez wiele branżowych czasopism i portali internetowych, w tym m.in. przez 1Up.com[179], „Computer and Video Games”[180], Digital Spy[181], Gamasutrę[182], „Game Informera”[183], GameSpot[184], GameSpy[185], GamesRadar[186], Good Game[187], „The Guardian”[188], Kotaku[189] i VentureBeat[190]. W plebiscycie czytelników Gier-Online została uznana za najlepszą grę 2010 roku na Xboksa 360[191].

Zdaniem mediów branżowych Red Dead Redemption jest jedną z najlepszych gier wydanych na siódmą generację konsol[192][193][194]. Dan Whitehead z Eurogamera wyraził nadzieję, że generacja ósma przyniesie „równie imponujące doświadczenia”[192]. We wrześniu 2013 IGN sklasyfikował Red Dead Redemption na piątym miejscu listy najlepszych gier na PlayStation 3 i siódmym na Xboksa 360[195][196]. W lutym 2016 GamesRadar uznał ją za szóstą najlepszą grę na konsole, wskazując, że fabularnie przebija ona kolejną grę Rockstar – Grand Theft Auto V (2013)[197]. W lipcu 2015 portal USgamer umieścił Red Dead Redemption na dziesiątym miejscu listy „15 najlepszych gier wydanych od 2000 roku”; redaktor Jaz Rignall opisał ją jako „jeden z najlepszych otwartych światów, jaki do tej pory stworzono”, chwaląc rozgrywkę, oprawę wizualną, ścieżkę dźwiękową, fabułę i charakteryzację[198]. GamesRadar+ uznał ją za czwartą najlepszą grę drugiej dekady XXI wieku, porównując do innych produkcji z otwartym światem, takich jak Grand Theft Auto V czy Wiedźmin 3: Dziki Gon (2015) i wskazując, że został on zaprojektowany lepiej niż w wymienionych[199]. Produkcja zajmuje wysokie miejsca w plebiscytach publiczności, znalazła się m.in. na siódmym miejscu zestawienia 100 najlepszych gier programu Good Game czy na piątym na liście najlepszych gier generacji wg czytelników IGN-u[200][201].

Lista nagród i nominacji
Nagroda / organizacja Rok Kategoria Nominowany Wynik
British Academy Video Games Awards[202] 2011 Gra roku wg operatora Game Red Dead Redemption nominacja
Game Audio Network Guild Awards[177][176] Najlepszy dźwięk Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza muzyka Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza oprawa dźwiękowa Red Dead Redemption wygrana
Najlepsze dialogi Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy projekt dźwięku Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy album ze ścieżką dźwiękową Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy dźwięk w przerywnikach filmowych Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza oryginalna muzyka instrumentalna „Main Theme” nominacja
Najlepsza oryginalna muzyka popowa „Dead Man’s Gun” nominacja
„Far Away” nominacja
Game Developers Choice Awards[174] Gra roku Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy projekt gry Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza oprawa technologiczna Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy dźwięk Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy scenariusz Red Dead Redemption nominacja
Golden Joystick Awards[175][203][204] 2010 Gra roku Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza gra przygodowa lub akcji Red Dead Redemption nominacja
Interactive Achievement Awards[172][173] 2011 Najlepsza gra akcji Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy kierunek artystyczny Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza inżynieria rozgrywki Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy występ aktorski Rob Wiethoff jako John Marston wygrana
Najlepsza reżyseria Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza gra Red Dead Redemption nominacja
Największa innowacja Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza animacja Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy projekt dźwięku Red Dead Redemption nominacja
Spike Video Game Awards[170][171][205] 2010 Gra roku Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza piosenka „Far Away” – José González wygrana
Najlepsza muzyka oryginalna Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy dodatek Undead Nightmare wygrana
Studio roku Rockstar San Diego nominacja
Postać roku John Marston nominacja
Najlepsza gra na PlayStation 3 Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza gra przygodowa lub akcji Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza oprawa graficzna Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy występ – człowiek mężczyzna Rob Wiethoff jako John Marston nominacja
2012 Gra dekady Red Dead Redemption nominacja

Sprzedaż

Według przedpremierowych szacunków Michaela Pachtera z firmy inwestycyjnej Wedbush Securities, Red Dead Redemption musiałoby sprzedać się w co najmniej 1,75 mln kopii, wartych ok. 80 mln USD, żeby firma wyszła na czysto i 3,5 mln kopii (160 mln USD), żeby zaczęła na siebie zarabiać. Redakcja Joystiqa otrzymała od pracownika Rockstar informację, że do pokrycia kosztów produkcji gry musi sprzedać się ona w czterech milionach egzemplarzy, wydawca jednak spodziewał się, że może przynieść ona straty, a bardziej zależało mu na dowiedzeniu umiejętności zespołu Rockstar San Diego[206].

Według raportu NPD Group Red Dead Redemption było najlepiej sprzedającą się grą maja 2010, kiedy to rozeszła się w ponad półtora miliona kopii[207], a w ciągu pierwszych trzech tygodni w ponad pięciu milionach[208]. W czerwcu 2010 Ben Feder, prezes Take-Two Interactive – firmy-matki Rockstar – poinformował, że gra już prawie zaczęła przynosić zyski[209]. Do września 2010 do sklepów trafiło 6,9 mln kopii[210], co przyczyniło się do przekroczenia prognoz finansowych Take-Two na dany kwartał[211]. Red Dead Redemption było dziewiątą najlepiej sprzedającą się grą 2010[212], a wersja na Xboksa 360 stała się szóstą najpopularniejszą grą w całej historii tej platformy[213]. Do lutego 2011 sprzedano osiem milionów egzemplarzy, co przełożyło się na 7,7-procentowy wzrost dochodów Take-Two w tamtym kwartale[214]. W ciągu pierwszego roku rozeszło się łącznie osiem i pół miliona kopii[215], a do sierpnia 2011 ponad jedenaście milionów, z czego dwa miliony stanowiły pudełkowe wydania Undead Nightmare[216]. Do lutego 2017 na całym świecie sprzedano ponad piętnaście milionów egzemplarzy[215]. W sierpniu 2021 poinformowano, że obie części Redemption sprzedały się łącznie w ponadsześćdziesięciodwumilionowym nakładzie, z czego około dwadzieścia trzy miliony przypadają na Red Dead Redemption, co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się gier komputerowych w historii[217].

Red Dead Redemption zadebiutowało na pierwszym miejscu najlepiej sprzedających się gier w Wielkiej Brytanii[218] i pozostało na nim do premiery Lego Harry’ego Pottera: Lat 1–4, która odbyła się pod koniec czerwca[219]. Według danych GfK Chart-Track, 65% egzemplarzy sprzedanych w Wielkiej Brytanii w pierwszym tygodniu stanowiło wydanie na Xboksa 360[220]. Ostatecznie Red Dead Redemption zostało czwartą najlepiej sprzedającą się na Wyspach grą 2010 roku, a także czwartym najlepszym tytułem na PlayStation 3 i Xboksa 360[221]. W Japonii w tygodniu premiery sprzedano ponad 95 tys. egzemplarzy, z czego ok. 70 tys. na PlayStation 3 (czwarta najlepiej sprzedająca się gra tamtego tygodnia na tę platformę) i 20 tys. na Xboksa 360 (siódme miejsce na tej platformie)[222].

Prequel

W październiku 2018 na PlayStation 4 i Xboksa One wydany został prequel gry, Red Dead Redemption 2. Jego fabuła osadzona jest w 1899 roku, na dwanaście lat przed wydarzeniami z pierwszej części, i przedstawia Johna Marstona jako jednego z członków gangu Dutcha van der Lindego, do którego należą też m.in. Bill, Javier, Wujek, Abigail i Jack. Przez większość gry gracz wciela się w kolegę Johna z gangu, Arthura Morgana, kontrolę nad Johnem przejmując dopiero w epilogu[223].

Uwagi

  1. Dodatkowo nad grą pracowały zespoły Leeds, New England, North i Toronto[1]. Port na PlayStation 4 i Switcha opracowany został przez Double Eleven Studios[2].
  2. Ze względu na grieferów, w łatce udostępnionej 23 października 2010 Rockstar wprowadziło do gry strefy „przyjaznej eksploracji”, w których niemożliwe jest atakowanie innych graczy[19].
  3. Red i inne podobne słowa, jak chociażby redskin, są w slangu angielskim obraźliwymi określeniami Indian. Samo słowo red w tytule nawiązuje do Reda Harlowa, głównego bohatera pierwszej gry z serii.
  4. Edge” pierwotnie przyznał grze ocenę 9/10[10], ale z mocą wsteczną zamienił ją na 10/10[139].

Przypisy

  1. a b c d e f Games 2010 ↓, s. 15–17.
  2. a b Michael McWhertor, Nicole Carpenter: Rockstar’s bringing “Red Dead Redemption” to modern platforms. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2023-08-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-07)]. (ang.).
  3. Ford James, David Meikleham: “Red Dead Redemption” story recap: Everything you need to know before playing Rockstar’s sequel. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2020-05-06. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  4. Lucy James, Matt Espineli: “Red Dead Redemption” Story and Character Recap for “RDR II’s” PC Release. [w:] GameSpot [on-line]. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  5. Rion Duncan: The Complete Story of “Red Dead Redemption” & “RDR II”, Explained. [w:] ScreenRant [on-line]. 2021-09-02. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  6. Heather Alexandra: I Love “Red Dead Redemption”, but I Don’t Want to See John Marston Again. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2018-05-10. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-10)]. (ang.).
  7. a b c Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Into the Wild. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2012-05-09. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  8. a b c d Simon Parkin: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-20)]. (ang.).
  9. a b c d e Simon Parkin: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-20)]. (ang.).
  10. a b c d e Review: “Red Dead Redemption”. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  11. a b c d e f g h i j k Justin Calvert: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-05-18. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-06)]. (ang.).
  12. a b c d e f g h Will Herring: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GamePro [on-line]. International Data Group, 2010-05-07. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  13. Patrick Kolan: “Red Dead Redemption” AU Review. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  14. Rockstar Games 2010 ↓, s. 13.
  15. a b c d e f g h i Matt Bertz: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  16. Games 2010 ↓, s. 12.
  17. Bogenn i Barba 2010 ↓, s. 13–16.
  18. Andrew Yoon: “Red Dead Redemption’s” online “Multiplayer Free Roam” revealed. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-04-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-10)]. (ang.).
  19. a b R* Q: Friendly Free Roam, Coming Very Soon to “Red Dead Redemption” Multiplayer. Rockstar Games, 2010-10-08. [dostęp 2016-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-14)]. (ang.).
  20. a b c d Margini 2020 ↓, s. 56.
  21. a b c Richard Clark: Opinion: How Faith is Treated in “Red Dead Redemption”. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM plc, 2010-09-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)]. (ang.).
  22. a b Pallant 2013 ↓, s. 140.
  23. Whitaker 2023 ↓, s. 63.
  24. a b Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-30)]. (ang.).
  25. Spring 2015 ↓, s. 214.
  26. Humphreys 2012 ↓, s. 200–215.
  27. Spring 2015 ↓, s. 213.
  28. a b c d e Reid McCarter: “Red Dead Redemption” Never Escapes the Past. [w:] Bullet Points Monthly [on-line]. 2016-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-02)]. (ang.).
  29. Margini 2020 ↓, s. 45.
  30. Wright 2021 ↓, s. 8.
  31. a b c d e f g h Erik Brudvig: “Red Dead Redemption” Review. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  32. Humphreys 2012 ↓, s. 210.
  33. Westerside i Holopainen 2019 ↓, s. 5.
  34. Humphreys 2012 ↓, s. 211.
  35. Tuominen i Sotamaa 2021 ↓, s. 17–20.
  36. Margini 2020 ↓, s. 8.
  37. Margini 2020 ↓, s. 6.
  38. Margini 2020 ↓, s. 29.
  39. Heather Alexandra: “Red Dead Redemption” is All About Failure. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2017-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-18)]. (ang.).
  40. Triana 2015 ↓, s. 15–16.
  41. Stuart Heritage: Do we need “Red Dead Redemption II” when the first provided gaming’s best moment?. [w:] The Guardian [on-line]. 2017-07-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-19)]. (ang.).
  42. David Roberts: Watch gaming’s most satisfying character switches. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2015-12-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)]. (ang.).
  43. Alex McLevy, A. A. Dowd, Sam Barsanti, William Hughes: Games over: The best endings in gaming. [w:] The A.V. Club [on-line]. G/O Media, 2020-05-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-12)]. (ang.).
  44. a b Jason Sheehan: Reading the Game: “Red Dead Redemption”. NPR, 2017-01-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-24)]. (ang.).
  45. Elston 2013 ↓, s. 142.
  46. Margini 2020 ↓, s. 73.
  47. Welsh 2016 ↓, s. 167–168.
  48. Bartel 2012 ↓, s. 13.
  49. a b Javy Gwaltney: The Virtual Life: “Red Dead Redemption”, “Grand Theft Auto IV”, and the Great American Lie. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2016-10-17. [dostęp 2022-02-21]. (ang.).
  50. Triana 2015 ↓, s. 2.
  51. Margini 2020 ↓, s. 105.
  52. a b Triana 2015 ↓, s. 13.
  53. Humphreys 2012 ↓, s. 204.
  54. Humphreys 2012 ↓, s. 207.
  55. a b Triana 2015 ↓, s. 18.
  56. Humphreys 2012 ↓, s. 206.
  57. Margini 2020 ↓, s. 49–50.
  58. Margini 2020 ↓, s. 62.
  59. Humphreys 2012 ↓, s. 203.
  60. Triana 2015 ↓, s. 9.
  61. Triana 2015 ↓, s. 16–17.
  62. Margini 2020 ↓, s. 55.
  63. Tuominen i Sotamaa 2021 ↓, s. 18.
  64. Humphreys 2012 ↓, s. 207–208.
  65. Byrd 2014 ↓, s. 345.
  66. Elston 2013 ↓, s. 149.
  67. a b Wright 2021 ↓, s. 9.
  68. Margini 2020 ↓, s. 28.
  69. a b c Matt Cabral: Interview: Christian Cantamessa – “Red Dead Redemption”. [w:] GameFan [on-line]. Paper Planet LLC, 2010-04-07. [dostęp 2014-09-26]. (ang.).
  70. Blake Hester: How the “Red Dead” franchise began. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2018-10-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-17)]. (ang.).
  71. a b c d e f g Charles Onyett: “Red Dead Redemption”: A Man and His Horse. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-08. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  72. Martin Robinson: The Revolution of “Red Dead”. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-24)]. (ang.).
  73. Andrew Webster: Rockstar cleans house, “Red Dead Redemption” team axed. [w:] Ars Technica [on-line]. Condé Nast, 2010-07-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).
  74. Blake Hester: The Version of “Bully 2” You’ll Never Get to Play. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2022-01-07. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  75. Robert Purchese: “Red Dead Redemption” was for PS2, Xbox. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2011-04-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-04)]. (ang.).
  76. A Fistful of Video Game Dollars. „The Independent”, s. 20, 2010-05-21. London. [dostęp 2022-08-18]. (ang.). 
  77. Seth Schiesel: Video Game Review – “Red Dead Redemption” Brings Old West to Life. [w:] The New York Times [on-line]. 2010-05-16. [dostęp 2014-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-28)]. (ang.).
  78. Rockstar Spouse: Rockstar Spouse’s Blog – Wives of Rockstar San Diego employees have collected themselves. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM TechWeb, 2010-07-01. [dostęp 2012-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-23)]. (ang.).
  79. Michael McWhertor: IDGA Condemns Alleged Rockstar Work Conditions. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-01-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-29)]. (ang.).
  80. a b Claire Walla: “Red Dead Redemption’s” Cinematic Ancestors, from John Ford to Sergio Leone. [w:] Vanity Fair [on-line]. Condé Nast, 2010-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]. (ang.).
  81. a b Charles Onyett: “Red Dead Redemption: Into the Wild West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-11. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  82. a b c d e Staff: “Red Dead Redemption” Exclusive Q&A. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-02-11. [dostęp 2014-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-13)]. (ang.).
  83. a b Mike Snider: “Red Dead Redemption” Q&A with Rockstar’s Dan Houser. [w:] USA Today [on-line]. Gannett Company, 2010-05-26. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-04)]. (ang.).
  84. GameSpot Staff: Breaking in the Digital Horses of “Red Dead Redemption”. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-05-10. [dostęp 2014-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-31)]. (ang.).
  85. Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-26. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  86. Luke Reilly: “Red Dead Redemption” 10 Years On: How Rockstar Won the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2020-05-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-21)]. (ang.).
  87. a b 10 Years of “Red Dead Redemption” with Dutch actor Benjamin Byron Davis. MCM London Comic Con, 2020-05-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-05)]. (ang.).
  88. a b Patrick Stafford: What happened to John Marston. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2013-06-19. [dostęp 2022-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  89. Denis Murphy: John Marston Speaks! An Interview with Rob Wiethoff. [w:] The Gaming Liberty [on-line]. 2011-03-28. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  90. Denis Murphy: Bill Williamson Speaks! An Interview with Steve J. Palmer. [w:] The Gaming Liberty [on-line]. 2010-09-30. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  91. a b Keith Stuart: Redemption songs: the making of the “Red Dead Redemption” soundtrack. [w:] The Guardian [on-line]. 2010-05-26. [dostęp 2014-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-08)]. (ang.).
  92. Jeff Weiss: Woody Jackson Helped Score “Grand Theft Auto”, but That’s the Least of It. [w:] LA Weekly [on-line]. Semanal Media LLC, 2013-11-20. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
  93. Néstor Parrondo: «Red Dead Redemption II»: así se hizo la banda sonora de uno de los videojuegos mejor ambientados de la historia. [w:] GQ España [on-line]. Condé Nast, 2019-09-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-09)]. (hiszp.).
  94. Mario Bonaldi: «Per un pugno di pixel», parla il compositore di «Red Dead Redemption II». [w:] Rolling Stone [on-line]. Penske Media Corporation, 2018-11-11. [dostęp 2022-08-12]. (wł.).
  95. Jerry Jeriaska: Myths, Mavericks, and Music of “Red Dead Redemption”. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM plc, 2011-11-04. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
  96. R* Q: Behind the Scenes of the “Red Dead Redemption” Soundtrack. [w:] Rockstar Newswire [on-line]. Rockstar Games, 2010-07-28. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  97. Features: Soundtrack. Rockstar Games. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
  98. Ivan Sulic: E3 2005: Rockstar Supports PS3. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2005-05-17. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-11)]. (ang.).
  99. Jeremy Dunham: The Games of PlayStation 3: Uncovered!. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2005-05-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ang.).
  100. a b Martin Robinson: “Red Dead Redemption” Announced. IGN, 2009-02-04. [dostęp 2013-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  101. Hilary Goldstein: “Red Dead Redemption: Welcome to the Wild West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-11)]. (ang.).
  102. Matt Martin: Take-Two failing to make profits in non-“GTA” years. [w:] Gamesindustry.biz [on-line]. Gamer Network, 2010-03-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-14)]. (ang.).
  103. “Red Dead Redemption” hits the big screen. [w:] MCV/Develop [on-line]. Biz Media, 2010-04-05. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  104. Ben Gilbert: “Red Dead Redemption” pre-order bonuses announced. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-02-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-12)]. (ang.).
  105. Stephany Nunneley: GameStop announces “Red Dead Redemption” pre-order winner. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-03-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-13)]. (ang.).
  106. Greg Miller: PAX East 10: “Red Dead Redemption” Progress Report. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-03-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-10)]. (ang.).
  107. Chris Fayor: “Red Dead Redemption” Preview: 30 Minutes in Rockstar’s Wild West. [w:] Shacknews [on-line]. Gamerhub, 2010-03-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)]. (ang.).
  108. Ben Reeves: “Red Dead Redemption: Gunslingers” Hits Facebook. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2010-04-12. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  109. Stephany Nunneley: “Red Dead Redemption” animated film hits Fox on Saturday. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-05-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-28)]. (ang.).
  110. Jim Reilly: “Red Dead Redemption” Release Date Now Official. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-11-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-02)]. (ang.).
  111. Mike Jackson: News: “Red Dead Redemption” delayed to May. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-03-04. [dostęp 2012-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-22)]. (ang.).
  112. Eddie Makuch: “Red Dead Redemption” getting four DLC packs. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-07-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-14)]. (ang.).
  113. Erik Brudvig: Rockstar Talks “Red Dead Redemption” DLC. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-09-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-27)]. (ang.).
  114. Stephen Totilo: “Red Dead Redemption” Adding Zombies, Multiplayer Poker, More. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-07-08. [dostęp 2013-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  115. Alexander Sliwinksi: “Red Dead Redemption” adding free outfits and...f jackalopes. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-10-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-07)]. (ang.).
  116. Mikel Reparaz: “Red Dead Redemption: Undead Nightmare” hands-on. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-10-14. [dostęp 2010-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)]. (ang.).
  117. Johnny Cullen: “RDR: Undead Nightmare” disc SKU gets US and EU dates. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-10-26. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-29)]. (ang.).
  118. Andrew Yoon: “Red Dead Redemption: Myths and Mavericks” DLC detailed. [w:] Shacknews [on-line]. Gamerhub, 2011-09-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-01)]. (ang.).
  119. Andrew Goldfarb: “Red Dead” GOTY Edition This Fall. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2011-09-14. [dostęp 2014-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  120. a b Allegra Frank: “Red Dead Redemption” will finally be backward compatible with Xbox One. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2016-07-05. [dostęp 2016-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-05)]. (ang.).
  121. a b Tamoor Hussain: “Red Dead Redemption” Sales Jump 6000% after Xbox One Backwards Compatibility Announcement. [w:] GameSpot [on-line]. 2016-07-06. [dostęp 2016-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-09)]. (ang.).
  122. Allegra Frank: Is “Red Dead Redemption” any better on Xbox One?. [w:] Polygon [on-line]. 2016-07-08. [dostęp 2016-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-11)]. (ang.).
  123. Thomas Morgan: Xbox One X’s 4K “Red Dead Redemption” looks sensational. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2018-04-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-13)]. (ang.).
  124. Samit Sarkar: Here’s how the Xbox Series S and Series X will handle backward compatibility. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2020-09-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-16)]. (ang.).
  125. Samit Sarkar: Play “Red Dead Redemption” on PS4 and PC next week, thanks to PS Now. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2016-11-30. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-30)]. (ang.).
  126. Tom Phillips: After six years, “Red Dead Redemption” has gone from PlayStation streaming. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2022-10-18. [dostęp 2022-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-18)]. (ang.).
  127. Zack Zwiezen: “Red Dead Redemption”, “GTA IV” Remasters Shelved After “GTA Trilogy” Debacle. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2022-07-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-05)]. (ang.).
  128. Ryan Dinsdale: Fresh “Red Dead Redemption” Rating Sparks Remaster Rumours. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-06-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-05)]. (ang.).
  129. James Troughton: “Red Dead Redemption” Achievements Get HD Update Amidst Remake Rumours. [w:] TheGamer [on-line]. Valnet, 2023-06-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-30)]. (ang.).
  130. Dustin Bailey: “Red Dead Redemption” remake hopefuls set themselves up for further heartbreak after Rockstar website update. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2023-07-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-27)]. (ang.).
  131. Wes Davis: “Red Dead Redemption” rerelease comes to Switch and PS4 August 17th. [w:] The Verge [on-line]. Vox Media, 2023-08-07. [dostęp 2023-10-29]. (ang.).
  132. Logan Plant: “Red Dead Redemption” Fans Protest Release They’re Calling Overpriced, Lacking New Features. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  133. Liv Ngan: “Red Dead Redemption” PS4 and Switch ports spark disappointment among fans. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  134. Robert Ramsey: “Red Dead Redemption” PS4 Announcement Gets Slaughtered by Fans. [w:] Push Square [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  135. Wesley Yin-Poole: “Red Dead Redemption” Update 1.03 Quietly Adds 60fps. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-04)]. (ang.).
  136. a b Scott Sharkey: “Red Dead Redemption” Review. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-24)]. (ang.).
  137. Tymon Smektała: Recenzja – „Red Dead Redemption”. [w:] CD-Action [on-line]. Wydawnictwo Bauer, 2010-06-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-19)]. (pol.).
  138. Tom Pakinkis: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Computer and Video Games [on-line]. 2010-05-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-02)]. (ang.).
  139. The ten amendments: we crown seven games from the last 20 years of “Edge” with a retrospective 10. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2013-09-18. (ang.).
  140. a b c Jake Gaskill: “Red Dead Redemption” for Xbox 360. [w:] G4TV [on-line]. G4 Media, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-25)]. (ang.).
  141. Krystian Smoszna: „Red Dead Redemption” – recenzja gry. [w:] Gry-Online [on-line]. 2010-05-28. (pol.).
  142. a b c d Will Tuttle: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GameSpy [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-19. [dostęp 2010-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-21)]. (ang.).
  143. Steven Hopper: “Red Dead Redemption” review. gamezone.com, 2010-05-21. (ang.).
  144. a b Red Dead Redemption. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  145. a b Robert Ramsey: Mini Review: “Red Dead Redemption” (PS4). [w:] Push Square [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-24)]. (ang.).
  146. a b Daniel Quesada: Análisis de «Red Dead Redemption», el viaje a PS4 y Switch de uno de los mejores juegos de la historia. [w:] HobbyConsolas [on-line]. Axel Springer SE, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (hiszp.).
  147. a b PJ O’Reilly: “Red Dead Redemption” Review (Switch eShop / Switch). [w:] Nintendo Life [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (ang.).
  148. a b Michael Gruenwald: „Red Dead Redemption“ im Switch-Test: Auch auf der Nintendo-Konsole ein grandioses Erlebnis. [w:] PC Games [on-line]. Computec, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (niem.).
  149. a b c Mikhail Madnani: SwitchArcade Round-Up: Reviews Featuring “Red Dead Redemption” & “Quantum: Recharged”, Plus New Releases, Sales, and More. [w:] TouchArcade [on-line]. 2023-08-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-24)]. (ang.).
  150. a b c Red Dead Redemption and Undead Nightmare. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-10)]. (ang.).
  151. What Games to Play Right Now. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  152. What Games to Play on PS3. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  153. What Games to Play on Xbox 360. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  154. a b Mike Channell: Xbox Review: “Red Dead Redemption”. [w:] Official Xbox Magazine [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  155. a b Kirk Hamilton: “Red Dead Redemption” Review (Xbox 360). [w:] Paste [on-line]. Paste Media Group, 2010-06-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-29)]. (ang.).
  156. Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: Good Game Stories – “Red Dead Redemption”. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2010-05-31. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-04)]. (ang.).
  157. Nick Cowen: “Red Dead Redemption” video game review. [w:] The Telegraph [on-line]. Telegraph Media Group, 2010-05-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-21)]. (ang.).
  158. a b Andy Hartup: Review: “Red Dead Redemption”. [w:] PSM3 [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-19)]. (ang.).
  159. Luke Plunkett: My Highlight of “Red Dead Redemption” is... This Song. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-06-08. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-10)]. (ang.).
  160. Matt Cundy: Amazing. It’s another classic gaming moment, courtesy of Rockstar. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-07-05. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-23)]. (ang.).
  161. Scott Sharkey: “Red Dead Redemption Review. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-12)]. (ang.).
  162. Red Dead Redemption (2023) Reviews. [w:] OpenCritic [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-10)]. (ang.).
  163. Tommaso Pugliese: «Red Dead Redemption», la recensione per Nintendo Switch del classico Rockstar Games. [w:] Multiplayer.it [on-line]. NetAddiction, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (wł.).
  164. Leah J. Williams: “Red Dead Redemption” has earned its homecoming. [w:] Gameshub [on-line]. 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  165. Zack Zwiezen: “Red Dead Redemption” on Switch is Good, but the Price is Still a Problem. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  166. Andrew Webster: “Red Dead Redemption” works just fine on the Switch. [w:] The Verge [on-line]. Vox Media, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  167. Joe Donnelly: “Red Dead Redemption” on Switch transported me back in time to one of my favorite “GTA” moments. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  168. Oliver Mackenzie: “Red Dead Redemption” on PlayStation has one impressive upgrade. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (ang.).
  169. Manu Delgado: Análisis «Red Dead Redemption» en Switch: el port que una obra maestra merece (Switch). [w:] Vandal [on-line]. 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (hiszp.).
  170. a b R* F: Update: “Red Dead Redemption” Wins Game of the Year and José González Performs “Far Away” Live at the 2010 Spike Video Game Awards. [w:] Rockstar Newswire [on-line]. Rockstar Games, 2010-12-11. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)]. (ang.).
  171. a b Nick Chester: Nominees for Spike Video Game Awards 2010 revealed. [w:] Destructoid [on-line]. ModernMethod, 2010-11-17. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]. (ang.).
  172. a b Alexander Sliwinski: “Mass Effect 2” wins GOTY, RPG, storytelling awards at DICE 2011. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2011-02-11. [dostęp 2022-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-12)]. (ang.).
  173. a b 2011 Interactive Achievement Awards. Academy of Interactive Arts & Sciences. [dostęp 2013-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-02)]. (ang.).
  174. a b Kyle Orland: GDC 2011: “Red Dead Redemption” Tops Game Developers Choice Awards. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2011-03-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-09)]. (ang.).
  175. a b Tor Thorsen: “Red Dead Redemption” lassos Game Developers Choice Awards. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2011-03-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-26)]. (ang.).
  176. a b Meagan Marie: 9th Annual G.A.N.G. Nominees Announced. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2011-02-08. [dostęp 2021-03-22]. (ang.).
  177. a b Nathan Brown: GDC 2011: “Red Dead Redemption” Wins 4 GANG Awards. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2011-03-07. [dostęp 2021-03-18]. (ang.).
  178. Johnny Minkley: BAFTA explains “Red Dead” snub. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2011-03-16. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-19)]. (ang.).
  179. 1UP’s 2010 Game of the Year Awards. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-19)]. (ang.).
  180. The Top 10 games of 2010. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-12-10. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-12)]. (ang.).
  181. Matthew Reynolds: Feature: Top Ten Games of 2010. [w:] Digital Spy [on-line]. Hearst Communications, 2010-12-26. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  182. Gamasutra’s Best of 2010: The Top 10 Games of the Year. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2010-12-23. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)]. (ang.).
  183. Tim Turi: Reader & Staff Game of the Year 2010 Picks. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2011-01-07. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  184. Game of the Year – The Best Games of 2010. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
  185. Will Tuttle, Ryan Scott: Game of the Year 2010. [w:] GameSpy [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
  186. The Platinum Chalice Awards 2010. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-12-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-03)]. (ang.).
  187. Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: GG Awards 2010: Game of the Year. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2010-12-06. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-09)]. (ang.).
  188. Keith Stuart: “The Guardian” Top 20 Games of 2010: part four. [w:] The Guardian [on-line]. 2010-12-24. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-08)]. (ang.).
  189. Brian Crecente: Kotaku’s 2010 Game of the Year. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2011-01-25. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. (ang.).
  190. Dean Takahashi: VentureBeat’s top ten video games of the year (vote for your favorite). [w:] VentureBeat [on-line]. 2010-12-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-18)]. (ang.).
  191. Gra Roku 2010 – plebiscyt czytelników gry-online.pl. [w:] Gry-Online [on-line]. Webedia. [dostęp 2023-11-03].
  192. a b Dan Whitehead: Games of the Generation: “Red Dead Redemption”. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2013-10-22. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. (ang.).
  193. The Top Ten Games of the Generation. [w:] Hardcore Gamer [on-line]. 2013-11-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-10)]. (ang.).
  194. “Red Dead Redemption” – #7 Top Games of a Generation. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-18)]. (ang.).
  195. Vince Ingenito, Justin Davis, Marty Sliva, Mitch Dyer, Miranda Sanchez: IGN’s Top 25 PlayStation 3 Games. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2017-05-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-28)]. (ang.).
  196. Brian Albert, Ryan McCaffrey, Mitch Dyer, Miranda Sanchez, Tristan Ogilvie: The Top 25 Xbox 360 Games. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2017-05-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-06)]. (ang.).
  197. The 100 best games ever. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2015-02-25. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  198. Jaz Rignall, Kat Bailey: The 15 Best Games Since 2000, Number 10: “Red Dead Redemption”. [w:] USgamer [on-line]. Gamer Network, 2015-07-28. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-29)]. (ang.).
  199. Dave Meikleham: Games that defined the Decade: “Red Dead Redemption” captures a sense of time and place unlike any other. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2019-12-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-18)]. (ang.).
  200. Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: Good Game Top 100 – Final List. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2014-08-12. [dostęp 2014-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-22)]. (ang.).
  201. Daniel Krupa: Games of a Generation: Your Top 100. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2014-06-04. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-04)]. (ang.).
  202. 2011 Winners & Nominees. British Academy of Film and Television Arts, 2011-02-15. [dostęp 2013-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-08)]. (ang.).
  203. Stephany Nunneley: 28th Annual Golden Joystick Awards done and dusted, here are your winners. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-10-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)]. (ang.).
  204. Golden Joystick Awards 2010: the full list of winners. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-10-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-13)]. (ang.).
  205. Anthony Taormina: 2012 Spike Video Game Awards Winners List. [w:] Game Rant [on-line]. Valnet, Inc., 2012-12-07. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)]. (ang.).
  206. Ben Gilbert: Sources: “Red Dead Redemption” development in trouble [update]. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-01-12. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-14)]. (ang.).
  207. Chris Kohler: May NPD Sales: “Red Dead Redemption” Kills It. [w:] Wired [on-line]. Condé Nast, 2010-07-01. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  208. Stephany Nunneley: Take-Two Q2 2010 financials – “Red Dead Redemption” moves over 5M units. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-06-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-12)]. (ang.).
  209. Alexander Sliwinski: “Red Dead Redemption” will be profitable, Take-Two CEO says. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-06-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-02)]. (ang.).
  210. Alexander Sliwinski: “Red Dead Redemption” has shipped 6.9 million units and counting. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-09-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-05)]. (ang.).
  211. Paul Bond: “Red Dead Redemption” boosts Take-Two Q3. [w:] The Hollywood Reporter [on-line]. Prometheus Global Media, 2010-09-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-28)]. (ang.).
  212. Matt Martin: 2010 US games sales down 5% to $19.3bn. [w:] Gamesindustry.biz [on-line]. Gamer Network, 2011-01-14. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-15)]. (ang.).
  213. Jim Reilly: The Best Selling Games of 2010. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2012-05-09. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-25)]. (ang.).
  214. Nathan Brown: Take-Two Profits Rise on “Red Dead” Success. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2011-02-09. [dostęp 2021-03-18]. (ang.).
  215. a b Eddie Makuch: “Red Dead Redemption” Shipped 15M Copies; Take-Two Promises Major Marketing for Sequel. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2017-02-07. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-26)]. (ang.).
  216. Kris Graft: Take-Two: “Red Dead Redemption” Ships 11M Units. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2011-08-08. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-10)]. (ang.).
  217. Eddie Makuch: “GTA V” Sells 155 Million Copies Ahead of PS5 And Xbox Series X|S Launch in 2022. [w:] GameSpot [on-line]. Red Ventures, 2021-11-03. [dostęp 2021-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-03)]. (ang.).
  218. Christopher Gordon-Douglas: “Red Dead” Holds Top Spot on UK Sales Chart. [w:] PlayStation LifeStyle [on-line]. CraveOnline, 2010-06-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-05)]. (ang.).
  219. Mihail Cernea: UK Charts: “Lego Harry Potter” Brings Down “Red Dead Redemption”. [w:] Softpedia [on-line]. SoftNews NET SRL, 2010-06-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-04)]. (ang.).
  220. Tim Ingham: “Red Dead redemption” 360 outsells PS3. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-05-24. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-26)]. (ang.).
  221. Keith Stuart: The UK’s top selling games of 2010. [w:] The Guardian [on-line]. 2011-01-11. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  222. Brendan Sinclair: Big in Japan Oct. 4-10: “Red Dead Redemption”, “Kingdom Hearts” DS. [w:] GameStop [on-line]. CBS Interactive, 2010-10-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-17)]. (ang.).
  223. Jill Grodt: The Gang’s All Here: The Seven Characters Returning to “Red Dead Redemption II”. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2018-09-28. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).

Bibliografia

  • Christopher Bartel. Resolving the gamer’s dilemma. „Ethics and Information Technology”. 14, s. 11–16, 2012. Springer Science+Business Media. DOI: 10.1007/s10676-011-9280-8. (ang.). 
  • Tim Bogenn, Rick Barba: “Red Dead Redemption” Signature Series Strategy Guide. BradyGames, 2010-05-14. ISBN 978-0-744-01030-5. (ang.).
  • Red Dead Conventions: American Indian Transgeneric Fictions. W: Jodi A. Byrd: The Oxford Handbook of Indigenous American Literature. Oxford University Press, 2014, s. 344–357. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780199914036.013.033. ISBN 978-0-199-98384-1. (ang.).
  • Allegorical Confrontation Meets Gaming System: Rhetoric and Trauma within “Red Dead Redemption” / “Undead Nightmare”. W: M. Melissa Elston: Undead in the West II: They Just Keep Coming. Scarecrow Press, 2013, s. 142–158. ISBN 978-0-81089-265-1. (ang.).
  • Sara Humphreys. Rejuvenating “Eternal Inequality” on the Digital Frontiers. „Western American Literature”. 47, s. 200–215, 2012. University of Nebraska Press. DOI: 10.1353/wal.2012.0048. (ang.). 
  • Matt Margini: Red Dead Redemption. Boss Fight Books, 2020. ISBN 978-1-94053-524-1. (ang.).
  • “Now I Know I’m a Lowlife”: Controlling Play in “GTA: IV”, “Red Dead Redemption”, and “LA Noire”. W: Chris Pallant: Ctrl-Alt-Play: Essays on Control in Video Gaming. McFarland, 2013, s. 133–145. ISBN 978-0-78647-013-6. (ang.).
  • Rockstar Games: Red Dead Redemption. USA: Rockstar Games, 2010-05-18. (ang.).
  • Dawn Spring. Gaming history: computer and video games as historical scholarship. „Rethinking History: The Journal of Theory and Practice”. 19, s. 207–221, 2015. Taylor & Francis. DOI: 10.1080/13642529.2014.973714. (ang.). 
  • Benjamin J. Triana. Red Dead Masculinity: Constructing a Conceptual Framework for Analyzing the Narrative and Message Found in Video Games. „Journal of Games Criticism”. 2 (2), 2015. Rensselaer Polytechnic Institute. [dostęp 2022-02-21]. (ang.). 
  • Juho Tuominen, Olli Sotamaa. “Outlaws to the End” – A Study of the Social and Political Reality of Rockstar Games’ West. „WiderScreen Ajankohtaista”. 24, 2021-08-11. WiderScreen. ISSN 1795-6161. (ang.). 
  • The Rock of the Virtual: Violence in “Blood Meridian” and “Red Dead Redemption”. W: Timothy J. Welsh: Mixed Realism: Videogames and the Violence of Fiction. University of Minnesota Press, 2016, s. 159–171. ISBN 978-1-45295-201-7. (ang.).
  • The Last Enemy That Shall Be Considered: Law and Order in “Red Dead”. W: Robert Whitaker: “Red Dead Redemption”: History, Myth, and Violence in the Video Game West. University of Oklahoma Press, 2023, s. 59–75. ISBN 978-0-8061-9192-8. (ang.).
  • Andrew Westerside, Jussi Holopainen: Sites of Play: Locating Gameplace in “Red Dead Redemption II”. Digital Games Research Association, 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-20)]. (ang.).
  • Esther Wright. Rockstar Games, “Red Dead Redemption”, and Narratives of “Progress”. „European Journal of American Studies”. 16, 2021. European Association for American Studies. DOI: 10.4000/ejas.17300. (ang.).