Ray Brown (muzyk)

Ray Brown

Ray Brown (1961)
Imię i nazwisko	Raymond Matthews Brown
Data i miejsce urodzenia	13 października 1926 Pittsburgh
Data i miejsce śmierci	2 lipca 2002 Indianapolis
Instrumenty	kontrabas
Gatunki	jazz (swing, bebop, West Coast)
Zawód	muzyk, producent muzyczny
Wydawnictwo	Verve, Concord, Pablo, Telarc
Powiązania	Jimmy Blanton, Dizzy Gillespie, Oscar Peterson
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Raymond Matthews „Ray” Brown (ur. 13 października 1926^[1] w Pittsburghu^[1], zm. 2 lipca 2002^[2] w Indianapolis^[2]) – amerykański kontrabasista jazzowy, kompozytor, producent i menedżer muzyczny.

Od dziewiątego roku życia pobierał lekcje gry na fortepianie. Będąc w szkole średniej, chciał dostać się do składu jednego z jej zespołów. Ze względu na dużą liczbę pianistów zamierzał grać na puzonie, ale z braku środków na instrument porzucił ten pomysł. Szkoła udostępniła mu natomiast kontrabas, na którym zaczął ćwiczyć. Już jako kontrabasista prędko znalazł się w szkolnej orkiestrze jazzowej i w ten sposób rozpoczął swoją wielką karierę instrumentalną.

U jej początków największy wpływ na jego grę miał Jimmy Blanton^[3], kontrabasista orkiestry Duke’a Ellingtona. Młodziutki Brown szybko zdobył renomę utalentowanego instrumentalisty i otrzymywał wiele propozycji występów w zespołach zawodowych. Jego matka jednak kategorycznie sprzeciwiała się temu, wymagając na synu ukończenie szkoły. Po zaliczeniu końcowych egzaminów Ray natychmiast podjął pracę profesjonalnego muzyka. Jeździł w trasy koncertowe z różnymi zespołami, m.in. sekstetem Jimmy’ego Hinsleya i orkiestrą Snookuma Russella. Następnie już na własną rękę wyjechał do Nowego Jorku, zachęcony doniesieniami o kwitnącej tam scenie jazzowej.

Pierwszego dnia po przyjeździe dwudziestoletni Brown spotkał w Nowym Jorku pianistę Hanka Jonesa, z którym grywał podczas wcześniejszych tournées, ten zaś przedstawił go Dizzy’emu Gillespiemu. Gillespie akurat potrzebował kontrabasisty i od razu zaangażował młodego muzyka. Wkrótce potem Brown już występował u boku tak wielkich jazzmenów jak Art Tatum i Charlie Parker.

W latach 1946–1951 Brown grał w orkiestrze i małych (Two Bass Hit) zespołach Gillespiego. Kiedy sekcja dęta (głównie trąbek) big-bandu odpoczywała podczas występu po wykonaniu wyczerpujących partii w wysokich rejestrach, koncert kontynuowała sekcja rytmiczna: Milt Jackson, John Lewis, Brown i Kenny Clarke. W 1951 muzycy ci jako The Milt Jackson Quartet nagrali płytę, a sam zespół (bez Browna) przekształcił się w The Modern Jazz Quartet.

Jeszcze w 1947 Gillespie zaangażował na tournée po południowych stanach USA Ellę Fitzgerald. Pozamuzycznym efektem tych koncertów był ślub Browna i słynnej wokalistki. W 1949 para adoptowała nowo narodzonego syna przyrodniej siostry Fitzgerald, Frances, który po chrzcie stał się Rayem Brownem juniorem. W 1952 Brown i Fitzgerald rozwiedli się, ale pozostali przyjaciółmi i nie zaprzestali współpracy.

W 1949 Brown występował również w koncertach Jazz at the Philharmonic (uczestniczył w JATP ponad 18 lat), podczas których zaczął grywać z Oscarem Petersonem. Luźna współpraca przerodziła się w 1951 w stały alians muzyczny, który funkcjonował przeszło 15 lat, owocując dziesiątkami nagranych płyt i ogromną liczbą koncertów zagranych na całym świecie.

Po rozstaniu w styczniu 1966 z triem Petersona, Brown osiadł w Los Angeles. Prowadził w tam aktywną działalność na wielu polach. Produkował koncerty jazzowe dla Hollywood Bowl, pisał podręczniki gry na kontrabasie, zbudował jazzową wiolonczelę^[3], a jako muzyk sesyjny nagrywał płyty z dziesiątkami wykonawców. Akompaniował m.in. takim artystom jak Frank Sinatra, Billy Eckstine, Tony Bennett, Sarah Vaughan i Nancy Wilson. Został także menedżerem The Modern Jazz Quartet oraz Quincy'ego Jonesa oraz regularnie występował w telewizji z orkiestrą zaangażowaną do programów Merva Griffina. Komponował muzykę do filmów i programów telewizyjnych. Jeden z jego utworów, Gravy Waltz, otrzymał nagrodę Grammy. Stał się także tematem przewodnim programu telewizyjnego Steve’a Allena (który dopisał tekst do utworu), zyskując dzięki temu ogólnokrajową popularność^[4].

Bardzo ważnym dla Browna epizodem w karierze była współpraca z Dukem Ellingtonem na początku lat 70., w ten sposób bowiem spełniło się marzenie jego życia^[3]. Efektem ich muzycznego spotkania stała się płyta This One's for Blanton, która była hołdem dla idola Browna z lat młodzieńczych.

Na początku 1974 Brown wraz z Laurindo Almeidą, Budem Shankiem i Shelley Mannem (w 1977 zastąpił go Jeff Hamilton) założył zespół L.A. Four, istniejący do 1982. Z kwartetem tym nagrał szereg płyt oraz koncertował w wielu krajach świata, występując m.in. w Polsce w 1978.

W 1980 Brown poznał Dianę Krall, młodą, utalentowaną pianistkę, której bardzo pomógł w dalszej karierze. M.in. zachęcił ją do śpiewania i przez pewien okres był jej muzycznym edukatorem i opiekunem.

W 1983 powrócił do współpracy z Miltem Jacksonem, nagrywając m.in. klasyczną dziś dla jazzu płytę: Jackson, Johnson, Brown & Company, której współtwórcami – obok wspomnianej dwójki – byli także puzonista J.J. Johnson, pianista Tom Ranier, gitarzysta John Collins i perkusista Roy McCurdy. W 1984 założył trio, w którego skład weszli ponadto pianista Gene Harris i perkusista Jeff Hamilton. W tym zestawieniu zespół działał przez dziesięć lat. W późniejszym okresie skład tria dość często się zmieniał.

W latach 1990–1993 odbył kolejną podróż sentymentalną za sprawą reaktywowanego pod nieco zmienioną nazwą The Legendary Oscar Peterson Trio. Trzecim stałym członkiem grupy był gitarzysta Herb Ellis, a wymiennie grali w niej jeszcze perkusiści Bobby Durham i Jeff Hamilton. Nagrane przez trio płyty zdobyły cztery nagrody Grammy. Niestety w maju 1993 Peterson doznał udaru mózgu i zespół zakończył działalność.

Później przez krótki okres Brown grał w zespole The Quartet, który wraz z nim tworzyli: pianista Monty Alexander, Milt Jackson i perkusista Mickey Roker. Następnie powrócił do pracy ze swoim triem, z którym występował aż do śmierci. 2 lipca 2002 miał dać koncert w Indianapolis. Po przedpołudniowej grze w ulubionego golfa, zdrzemnął się przed występem i zmarł podczas snu.

Ray Brown był nie tylko jednym z najwybitniejszych kontrabasistów jazzowych i gwiazdą tej muzyki, ale także jej wielkim propagatorem i pedagogem. Swoje bogate doświadczenia przekazywał kilku pokoleniom młodych muzyków, którzy dzięki jego pomocy stawali się cenionymi artystami.

Został uhonorowany wieloma nagrodami jazzowymi. Był m.in. laureatem NEA Jazz Masters Award^[5] (1995). Wielokrotnie zajmował pierwsze miejsca w kategorii kontrabasu w prestiżowych plebiscytach jazzowych. M.in. od momentu powstania w 1958 ankiety „Playboya”, przez kilkanaście lat nieprzerwanie wygrywał w głosowaniu czytelników na basistę „All Star Jazz Band”^[1]. W 2003 został włączony do „Jazz Hall of Fame”^[6] słynnego miesięcznika jazzowego, „Down Beat”.

Brown był znany ze swojej obowiązkowości. Bardzo dbał także o dobrą formę fizyczną, którą utrzymywał m.in. dzięki regularnym wizytom na polu golfowym^[7]. Był jednocześnie palaczem i kolekcjonerem cygar oraz uchodził za arbitra elegancji^[7].

 Osobny artykuł: Dyskografia Raya Browna.

• Austriacki Krzyż Honorowy Nauki i Sztuki I klasy (2001)^[8]

W 1994 został pośmiertnie wprowadzony do Panteonu Sław Big-bandów i Jazzu (The Big Band and Jazz Hall of Fame).

• Leonard Feather, The Encyclopedia of Jazz in the Sixties, Horizon Press 1966, Library of Congress Catalog Number: 66-26705
• Leonard Feather, The Encyclopedia of Jazz in the Seventies, Horizon Press 1978, ISBN 0-8180-1215-3
• Jazz Profiles from NPR – Ray Brown
• The Hard Bop – Ray Brown

• Connections – Ray Brown
• „The New York Times” – Ray Brown (...) Dies at 75