مواد ڏانھن هلو

ٽنڊرا: جي ورجائن ۾ تفاوت

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
دلچسپ نموني سوانح جهانگهيو
← اڳوڻو تفاوتاڃا نئين سنوار ←
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
وزيوئلوڪي‌متن
مسنوار جو تَتُ ڪونهي
ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار
ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار
سِٽَ 49: سِٽَ 49:


== الپائن ==
== الپائن ==
{{anchor|Alpine tundra}}
{{main|Alpine tundra}}

[[File:Sahale Peak.jpg|thumb|upright=1.67|Alpine tundra in the [[North Cascades]] of [[Washington (state)|Washington]], United States]]
Alpine tundra does not contain trees because the climate and soils at high altitude block tree growth.<ref>{{cite book |first=D.L. |last=Elliott-Fisk |chapter=The Taiga and Boreal Forest |editor1-first=M.G. |editor1-last=Barbour |editor2-first=M.D. |editor2-last=Billings |edition=2nd |publisher=[[Cambridge University Press]] |year=2000 |isbn=978-0-521-55986-7 |title=North American Terrestrial Vegetation}}</ref>{{rp|51}} The cold climate of the alpine tundra is caused by the low air temperatures, and is similar to [[polar climate]]. Alpine tundra is generally better drained than arctic soils.<ref name=":0">{{cite web |url=https://ucmp.berkeley.edu/exhibits/biomes/tundra.php |title=The tundra biome |publisher=[[University of California Museum of Paleontology]] |access-date=11 September 2020}}</ref> Alpine tundra transitions to [[subalpine forest]]s below the tree line; stunted forests occurring at the forest-tundra [[ecotone]] (the [[treeline]]) are known as ''[[Krummholz]]''. Alpine tundra can be affected by [[woody plant encroachment]].<ref>{{Cite journal |last1=Marsman |first1=Floor |last2=Nystuen |first2=Kristin O. |last3=Opedal |first3=Øystein H. |last4=Foest |first4=Jessie J. |last5=Sørensen |first5=Mia Vedel |last6=De Frenne |first6=Pieter |last7=Graae |first7=Bente Jessen |last8=Limpens |first8=Juul |date=January 2021 |editor-last=Pugnaire |editor-first=Francisco |title=Determinants of tree seedling establishment in alpine tundra |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jvs.12948 |journal=Journal of Vegetation Science |language=en |volume=32 |issue=1 |doi=10.1111/jvs.12948 |bibcode=2021JVegS..32E2948M |issn=1100-9233|hdl=11250/2733966 |hdl-access=free }}</ref>

Alpine tundra occurs in mountains worldwide. The flora of the alpine tundra is characterized by plants that grow close to the ground, including [[perennial grass]]es, [[Cyperaceae|sedges]], [[forb]]s, [[cushion plant]]s, [[moss]]es, and [[lichen]]s.<ref name="functional">{{Cite book |first=Christian |last=Körner |title=Alpine Plant Life: Functional Plant Ecology of High Mountain Ecosystems |place=Berlin |publisher=Springer |year=2003 |isbn=978-3-540-00347-2}}</ref> The flora is adapted to the harsh conditions of the alpine environment, which include low temperatures, dryness, ultraviolet radiation, and a short growing season.

== موسمياتي درجه بندي ==
== موسمياتي درجه بندي ==
== پڻ ڏسو ==
== پڻ ڏسو ==

ورجاءُ بمطابق 07:39, 14 جُونِ 2024ع

Tundra
گرين لينڊ ۾ ٽنڊرا
گرين لينڊ ۾ ٽنڊرا

طبعي جاگرافي ۾ ٽنڊرا (Tundra) هڪ قسم جو بايووم آهي جتي وڻ جي واڌ ويجهه ۾ ٿڌي گرمي پد ۽ گهٽ وڌندڙ موسمن سان رڪاوٽ ٿيندي آهي. اصطلاح روسي لفظ آھي جيڪو سامي ٻولين مان ورتل آھي.[2] هتي ٽي علائقا ۽ ٽنڊرا جا لاڳاپيل قسم آهن: آرڪٽڪ ٽنڊرا،[3] الپائن ٽنڊرا[3] ۽ انٽارڪٽڪ ٽنڊرا.[4]

ٽنڊرا جا ٻوٽا بوني جھاڙین (dwarf shrubs)، ھیجز (Hedges)، ٻٻرن، ٻڪرين، ڇٻر، ڪائي (Mosses) ۽ لڪن (Litchen) تي مشتمل آھي. ڪجهه ٽنڊرا علائقن ۾ پکڙيل وڻ وڌندا آهن. ٽنڊرا ۽ ٻيلي جي وچ ۾ ايڪوٽون (يا ماحولياتي حدون علائقو) کي وڻ جي لڪير يا ٽمبر لائن طور سڃاتو وڃي ٿو. ٽنڊرا جي مٽي نائٽروجن ۽ فاسفورس سان مالا مال آهي.[3] مٽيءَ ۾ بائيو ماس ۽ سڙيل بايوماس جي وڏي مقدار پڻ شامل آهي جيڪا ميٿين (Methane) ۽ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ طور پرما فراسٽ ۾ محفوظ ڪئي وئي آهي ۽ ٽنڊرا جي مٽي کي ڪاربن جو سنڪ بڻائي ٿي. جيئن ته گلوبل وارمنگ ماحولياتي نظام کي گرم ڪري ٿي ۽ مٽي کي پگھلائي ٿي، پرما فراسٽ ڪاربن چڪر کي تيز ڪري ٿي ۽ انهن مان گهڻيون مٽي تي مشتمل گرين هائوس گيسز کي فضا ۾ ڇڏي ٿي ۽ هڪ موٽ چڪر ٺاهي ٿو جيڪو موسمياتي تبديلي کي وڌائي ٿو.

آرڪٽڪ

آرڪٽڪ ٽنڊرا ڏور اتر اڌ گول ۾، تائيگا بيلٽ جي اتر ۾ ٿئي ٿي. لفظ "ٽنڊرا" عام طور تي صرف انهن علائقن ڏانهن اشارو ڪري ٿو جتي زير زمين پرمافراسٽ (permafrost) يا مستقل طور تي منجمد مٽي آهي. اهو عام طور تي وڻن جي بغير ميدان جو حوالو پڻ ڏئي سگهي ٿو ته جيئن اتر ساپمي ايريا کي شامل ڪيو وڃي. پرمافراسٽ ٽنڊرا اتر روس ۽ ڪئناڊا جا وسيع علائقا شامل آهن. پولر ٽنڊرا ڪيترن ئي ماڻهن جو گهر آهي، جيڪي گهڻو ڪري خانه بدوش رينڊيئر رڍون آهن، جهڙوڪ گانسان ماڻهو ۽ پرما فراسٽ علائقي ۾ نينيٽ ماڻهو ۽ ساپمي علائقي جا سامي ماڻهو.[5]

سائبيريا ۾ ٽنڊرا

آرڪٽڪ ٽنڊرا تي مشتمل آهي ۽ سال جو گهڻو وقت شاندار نظارن تي منجهيل آهي.[6] اتي جي مٽي 25 کان 90 سينٽي ميٽرن (10 کان 35 انچ) تائين منجهيل آهي، جنهن ڪري اتي وڻ پوکڻ ناممڪن آهي. ان جي بدران، ننگي ۽ ڪڏهن ڪڏهن پٿريلي زمين صرف ڪجهه قسم جي آرڪٽڪ ٻوٽن جي مدد ڪري سگهي ٿي، جهڙوڪ گهٽ وڌندڙ ٻوٽن ڪائي (Mosses)، هيٿ اريڪاشیا (Ericaceae) قسمون جهڙوڪ ڪروبيري، بليڪ بيئر بيري ۽ ليچين.[7][8]

قطبي ٽنڊرا وارن علائقن ۾ ٻه مکيه موسمون آهن، سيارو ۽ اونهارو. سياري دوران اهو تمام ٿڌو، اونداهو ۽ واءُ هوندو آهي، جنهن ۾ سراسري گرمي پد °28- سینتی گرید هوندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن °50- سینتی گرید تائين گهٽجي ويندو آهي. تنهن هوندي به، ٽنڊرا تي انتهائي سرد ​​گرمي پد ايترو گهٽ نه آهي جيترو تائيگا وارن علائقن ۾ تجربو ڪيو ويو آهي وڌيڪ ڏکڻ (مثال طور، روس، ڪئناڊا، ۽ الاسڪا جي گهٽ ۾ گهٽ درجه حرارت وڻ جي لڪير جي ڏکڻ واري هنڌن تي رڪارڊ ڪيا ويا). اونهاري دوران، گرمي پد ڪجهه وڌي ٿو ۽ موسمي طور تي منجهيل مٽيءَ جي مٿئين پرت ڳري وڃي ٿي، جنهن ڪري زمين تمام ڳري ٿي وڃي ٿي. ٽنڊرا گرم مهينن دوران دلدل، ڍنڍن، ٻڪرين ۽ ندين ۾ ڍڪيل آهي. عام طور تي اونهاري دوران ڏينهن جو گرمي پد °12 سینتی گرید تائين وڌي ٿو پر اڪثر ڪري °3 سینتی گرید يا منجمد جی نقطی کان به گهٽ ٿي سگهي ٿو. آرڪٽڪ ٽنڊرا ڪڏهن ڪڏهن رهائش جي تحفظ جي پروگرامن جو موضوع آهن. ڪئناڊا ۽ روس ۾، انهن مان ڪيترائي علائقا قومي جيو تنوع ايڪشن پلان ذريعي محفوظ آهن.

ڪينيڊا ۾ ونٽٽ نيشنل پارڪ


ٽنڊرا ۾ ڏاڍي تيز واءُ لڳندي آهي، هوائون اڪثر 50 کان 100 ڪلوميٽر في ڪلاڪ (30 کان 60 ميل في ڪلاڪ) جي رفتار سان وهنديون آهن. بهرحال، اهو ريگستان جهڙو آهي، جنهن ۾ هر سال رڳو 150 کان 250 ملي ميٽر (6 کان 10 انچ) برسات پوي ٿي (اونهارو عام طور تي وڌ کان وڌ ورن جو موسم آهي). جيتوڻيڪ ورن هلڪو آهي، بخارات بنڻ جو عمل پڻ نسبتا گهٽ آهي. اونهاري دوران، پرمافراسٽ ٻوٽن کي وڌڻ ۽ ٻيهر پيدا ڪرڻ لاءِ ڪافي ٿو ڳري ٿو، پر ڇاڪاڻ ته هن جي هيٺان زمين ڄميل آهي، پاڻي هيٺ نه ٿو ڪري سگهي، ان ڪري پاڻي اونهاري جي مهينن ۾ مليل ڍنڍون ۽ دلدل بڻجي ٿو. ٻارڻ ۽ جهنگ جي باهه جي گڏ ٿيڻ جو هڪ قدرتي نمونو آهي، جيڪو نباتات ۽ زمينن جي نوعيت جي لحاظ کان مختلف هوندو آهي. الاسڪا ۾ ريسرچ ڏيکاريو آهي ته فائر ايونٽ جي موٽڻ واري وقفي (FRIs) جيڪي عام طور تي 150 کان 200 سالن تائين مختلف هونديون آهن، خشڪي واري هيٺاهين علائقن سان گڏ تر هاءِلينڊ وارن علائقن جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ اڪثر جلندا آهن.[9]

الاسڪا ۾ مشڪي اکس جو هڪ گروپ

ٽنڊرا جي حياتياتي تنوع گهٽ آهي: ويسڪولر ٻوٽن جون 1,700 قسمون ۽ زميني ٿلهي جانورن جون صرف 48 جنسون ملي سگهن ٿيون، جيتوڻيڪ لکين پکي هر سال دلدل لاءِ اتي لڏ پلاڻ ڪن ٿا. [10] مڇيءَ جا به ٿورا قسم آهن. وڏي آبادي سان گڏ ڪجھ جنس آھن. آرڪٽڪ ٽنڊرا ۾ قابل ذڪر ٻوٽن ۾ شامل آهن بلو بيري (ويڪسينيم اوليگينوسوم)، ڪروبيري (ايمپيٽرم نگرم)، رينڊر لائيچن (ڪلادونيا رنگيفيرينا)، لنگون بيري (ويڪسينيم ويٽيس-ايڊيا)، ۽ ليبراڊور چانهه (روڊوڊينڊرون گروينلينڊڪم).[11] قابل ذڪر جانورن ۾ شامل آهن (رنڊيئر) هرڻ (ڪاريبو)، مشڪ بيل، آرڪٽڪ خرگوش،. آرڪڪڪ لومڙ، برفاني الو، ٽارميگن، اترين ڳاڙهي پٺتي پيل بگھڙ، ليمنگس ۽ مڇر،[12] ۽ سمنڊ جي ويجهو پولر رڇ. [13] [14] ٽنڊرا گهڻو ڪري پوکيلوٿرمز کان خالي آهي جهڙوڪ ڏيڏر يا ليزرڊ.

آرڪٽڪ ٽنڊرا جي سخت آبهوا جي ڪري، هن قسم جي علائقن ۾ انساني سرگرميون گهٽ نظر اچن ٿيون، جيتوڻيڪ اهي ڪڏهن ڪڏهن قدرتي وسيلن جهڙوڪ پيٽروليم، قدرتي گئس ۽ يورينيم سان مالا مال آهن. تازو وقتن ۾ الاسڪا، روس ۽ دنيا جي ڪجهه ٻين حصن ۾ اهو تبديل ٿيڻ شروع ڪيو آهي: مثال طور، Yamalo-Nenets خودمختيار Okrug روس جي قدرتي گئس جو 90 سيڪڙو پيدا ڪري ٿو.

آبهوا جي تبديلي سان تعلق

ٽنڊرا لاءِ هڪ سخت خطرو گلوبل وارمنگ آهي، جنهن جي ڪري پرمافراسٽ کي پگھلجي ٿو. انساني وقت جي ماپ (ڏهاڪن يا صدين) تي ڏنل علائقي ۾ پرمافراسٽ جو پگھلڻ بنيادي طور تي تبديل ڪري سگھي ٿو ته ڪھڙي نسل اتي رھي سگھي ٿي.[15] اهو پرما فراسٽ جي چوٽي تي ٺهيل انفرا اسٽرڪچر لاءِ هڪ اهم خطري جي نمائندگي ڪري ٿو، جهڙوڪ روڊ ۽ پائپ لائنون.

ھرشل ٻيٽ ۾ پرمافراسٽ، پرمافراسٽ جو پگھلڻ زمین کي مزید ڇڪڻ جو سبب بڻ جي ٿو.

انهن هنڌن تي جتي مئل ٻوٽا ۽ پيٽ گڏ ٿي ويا آهن، اتي جهنگ جي باهه جو خطرو آهي، جهڙوڪ 1,039 چورس ڪلوميٽر (401 اسڪوائر ميل) ٽنڊرا جيڪا سال 2007ع ۾ الاسڪا ۾ بروڪس رينج جي اتر واري سلپ تي سڙي وئي. اهڙا واقعا ٻنهي جي نتيجي ۾ ٿي سگهن ٿا ۽ گلوبل وارمنگ ۾ حصو وٺی سگهن ٿا. پرمافراسٽ جی پگھلڻ مان ڪاربن جو اخراج ساڳئي گرميءَ ۾ مدد ڪري ٿو جيڪو پگھلڻ کي آسان بڻائي ٿو، ان کي مثبت موسمي تبديليءَ جو موٽ ڏئي ٿو. گرمائش پڻ آرڪٽڪ پاڻي جي چڪر کي تيز ڪري ٿي ۽ گرم مينهن جي وڌندڙ مقدار هڪ ٻيو عنصر آهي جيڪو پرمافراسٽ جي کوٽائي کي وڌائي ٿو.

IPCC ڇهين جائزي واري رپورٽ جو اندازو آهي ته پرما فراسٽ مان نڪرندڙ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ ۽ ميٿين 14 کان 175 بلين ٽن ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ جي برابر ٿي سگهي ٿي 1 درجا سينٽي گريڊ (1.8 درجا فارانائيٽ) گرمي پد جي. مقابلي لاءِ، 2019 تائين، ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ جو سالياني انتھروپجينڪ اخراج تقريباً 40 بلين ٽن بيٺو. 2018 جي ​​نقطه نظر واري آرٽيڪل ۾ آبهوا جي نظام ۾ ٽِپنگ پوائنٽس تي بحث ڪيو ويو جيڪو گلوبل وارمنگ جي 2 سينٽي گريڊ (3.6 F) جي چوڌاري چالو ڪيو ويو آهي ته هن حد تي، پرما فراسٽ ٿل 2100 تائين عالمي گرمي پد ۾ وڌيڪ 0.09 C (0.16 F) جو اضافو ڪندو. 0.04 کان 0.16 سي (0.07 کان 0.29 ف). ٻڏي وڃڻ. پٿر . برف کي ڳرڻ.

locations where dead vegetation and peat have accumulated, there is a risk of wildfire, such as the 1٬039 km2 (401 sq mi) of tundra which burned in 2007 on the north slope of the Brooks Range in Alaska.[16] Such events may both result from and contribute to global warming.[17]

Carbon emissions from permafrost thaw contribute to the same warming which facilitates the thaw, making it a positive climate change feedback. The warming also intensifies Arctic water cycle, and the increased amounts of warmer rain are another factor which increases permafrost thaw depths.[18]

The IPCC Sixth Assessment Report estimates that carbon dioxide and methane released from permafrost could amount to the equivalent of 14–175 billion tonnes of carbon dioxide per 1 °C (1.8 °F) of warming.[19] For comparison, by 2019, annual anthropogenic emission of carbon dioxide alone stood around 40 billion tonnes.[19] A 2018 perspectives article discussing tipping points in the climate system activated around 2 °C (3.6 °F) of global warming suggested that at this threshold, permafrost thaw would add a further 0.09 °C (0.16 °F) to global temperatures by 2100, with a range of 0.04–0.16 °C (0.07–0.29 °F)[20]

انٽارڪٽڪ

انٽارڪٽڪ ٽنڊرا انٽارڪيڪا ۽ ڪيترن ئي انٽارڪٽڪ ۽ سبانٽارڪٽڪ ٻيٽن تي ٿئي ٿي، جن ۾ سائوٿ جارجيا ۽ سائوٿ سينڊوچ ٻيٽ ۽ ڪرگيولين ٻيٽ شامل آهن. انٽارڪيڪا جو گهڻو حصو ٻوٽن جي مدد لاءِ تمام ٿڌو ۽ خشڪ آهي، ۽ براعظم جو گهڻو حصو برف جي ميدانن يا ٿڌي ريگستانن سان ڍڪيل آهي. تنهن هوندي به، براعظم جا ڪجهه حصا، خاص طور تي انٽارڪٽڪ جزيره نما، پٿر جي مٽي جا علائقا آهن جيڪي ٻوٽن جي زندگي جي حمايت ڪن ٿا. ٻوٽا هن وقت لڳ ڀڳ 300 کان 400 جنسن تي مشتمل آهن، 100 ماس، 25 جگر وارا، ۽ تقريباً 700 زميني ۽ آبي الجي نسلن تي مشتمل آهن، جيڪي براعظم جي ساحل جي چوڌاري ڦهليل پٿر ۽ مٽي جي علائقن تي رهن ٿا. Antarctica جي ٻن گلن واري ٻوٽن جي نسل، Antarctic hair grass (Deschampsia antarctica) ۽ Antarctic pearlwort (Colobanthus quitensis)، انٽارڪٽڪ جزيره نما جي اترين ۽ الهندي حصن تي مليا آهن.[19] آرڪڪڪ ٽنڊرا جي ابتڙ، انٽارڪڪ ٽنڊرا ۾ هڪ وڏي ٿلهي جانور جي کوٽ آهي، اڪثر ڪري ٻين براعظمن کان ان جي جسماني اڪيلائي جي ڪري. سامونڊي جانور ۽ سامونڊي پکي، جن ۾ سيل ۽ پينگوئن شامل آهن، ساحل جي ويجھو علائقن ۾ رهن ٿا، ۽ ڪجهه ننڍڙا ٿلهي جانور، جهڙوڪ خرگوش ۽ ٻليون، انسانن طرفان ڪجهه سبانٽارڪٽڪ ٻيٽن تي متعارف ڪرايا ويا آهن. انٽيپوڊس سبانٽارڪٽڪ ٻيٽ ٽنڊرا ايڪو ريجن ۾ شامل آهن بائونٽي ٻيٽ، آڪلينڊ ٻيٽ، اينٽيپوڊس ٻيٽ، ڪيمپبل ٻيٽ گروپ، ۽ ميڪويري ٻيٽ. هن ماحولي علائقي ۾ مقامي نسلن ۾ شامل آهن Corybas dienemus ۽ Corybas sulcatus، صرف subantarctic orchids؛ شاهي پينگوئن؛ ۽ Antipodean albatross. اتي ڪجهه ابهام آهي ته ڇا مئگيلانڪ موريلينڊ، Patagonia جي اولهه سامونڊي ڪناري تي، ٽنڊرا سمجهيو وڃي يا نه. Phytogeographer Edmundo Pisano ان کي ٽنڊرا (اسپيني: tundra Magallánica) سڏيو آهي ڇاڪاڻ ته هن ٻوٽي جي واڌ کي محدود ڪرڻ لاءِ گهٽ درجه حرارت کي اهم سمجهيو. Antarctica ۽ Antarctic Islands (ڏکڻ 60° ڏکڻ ويڪرائي ڦاڪ) جا نباتات ۽ جانور انٽارڪٽڪ معاهدي طرفان محفوظ آهن.

الپائن

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو Alpine tundra
Alpine tundra in the North Cascades of Washington, United States

Alpine tundra does not contain trees because the climate and soils at high altitude block tree growth.[21]:51 The cold climate of the alpine tundra is caused by the low air temperatures, and is similar to polar climate. Alpine tundra is generally better drained than arctic soils.[8] Alpine tundra transitions to subalpine forests below the tree line; stunted forests occurring at the forest-tundra ecotone (the treeline) are known as Krummholz. Alpine tundra can be affected by woody plant encroachment.[22]

Alpine tundra occurs in mountains worldwide. The flora of the alpine tundra is characterized by plants that grow close to the ground, including perennial grasses, sedges, forbs, cushion plants, mosses, and lichens.[23] The flora is adapted to the harsh conditions of the alpine environment, which include low temperatures, dryness, ultraviolet radiation, and a short growing season.

موسمياتي درجه بندي

پڻ ڏسو

خارجي لنڪس

حوالا

  1. ↑ "Ecoregions". World Wildlife Fund. وقت 4 June 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ Aapala, Kirsti. "Tunturista jängälle" (ٻولي ۾ Finnish). وقت 2006-10-01 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 January 2024. 
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 "The Tundra Biome". The World's Biomes. University of California, Berkeley. وقت 22 July 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 March 2006.  حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; name "berkeley" defined multiple times with different content
  4. ↑ "Terrestrial Ecoregions: Antarctica". Wild World. National Geographic Society. وقت 5 August 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 November 2009. 
  5. ↑ "The Tundra Biome". The World's Biomes. University of California, Berkeley. وقت 22 July 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 March 2006. 
  6. ↑ "Tundra Biome". National Geographic. حاصل ڪيل 2024-04-04. 
  7. ↑ حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named NASA
  8. ↑ 8.0 8.1 "The tundra biome". University of California Museum of Paleontology. حاصل ڪيل 11 September 2020. 
  9. ↑ Higuera, Philip E.; Chipman, Melissa L.; Barnes, Jennifer L.; Urban, Michael A.; Hu, Feng Sheng (December 2011). "Variability of tundra fire regimes in Arctic Alaska: millennial-scale patterns and ecological implications". Ecological Applications 21 (8): 3211–3226. doi:10.1890/11-0387.1. ISSN 1051-0761. Bibcode: 2011EcoAp..21.3211H. 
  10. ↑ "Great Plain of the Koukdjuak". Ibacanada.com. حاصل ڪيل 16 February 2011. 
  11. ↑ "Tundra". Lake Clark National Park & Preserve. NPS. حاصل ڪيل 18 October 2021. 
  12. ↑ "Where Are Arctic Mosquitoes Most Abundant in Greenland and Why?". Ecological Society of America. 
  13. ↑ "Tundra". Lake Clark National Park & Preserve. NPS. حاصل ڪيل 18 October 2021. 
  14. ↑ "Tundra". Blue Planet Biomes. حاصل ڪيل 5 March 2006. 
  15. ↑ "Tundra Threats". National Geographic. وقت 7 December 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 April 2008.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  16. ↑ Gillis, Justin (16 December 2011). "As Permafrost Thaws, Scientists Study the Risks". The New York Times. https://www.nytimes.com/2011/12/17/science/earth/warming-arctic-permafrost-fuels-climate-change-worries.html. 
  17. ↑ Mack, Michelle C.; Bret-Harte, M. Syndonia; Hollingsworth, Teresa N.; Jandt, Randi R.; Schuur, Edward A. G.; Shaver, Gaius R.; Verbyla, David L. (28 July 2011). "Carbon loss from an unprecedented Arctic tundra wildfire". Nature 475 (7357): 489–492. doi:10.1038/nature10283. PMID 21796209. Bibcode: 2011Natur.475..489M. http://www.environmentportal.in/files/file/wildfires.pdf. Retrieved 20 July 2012. 
  18. ↑ Douglas, Thomas A.; Turetsky, Merritt R.; Koven, Charles D. (24 July 2020). "Increased rainfall stimulates permafrost thaw across a variety of Interior Alaskan boreal ecosystems". npj Climate and Atmospheric Science 3 (1): 5626. doi:10.1038/s41612-020-0130-4. Bibcode: 2020npCAS...3...28D. 
  19. ↑ 19.0 19.1 Fox-Kemper, B (2021). "Chapter 9: Ocean, Cryosphere and Sea Level Change". Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge: Cambridge University Press. p. 1237. doi:10.1017/9781009157896.011. https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_Chapter09.pdf. 
  20. ↑ Schellnhuber, Hans Joachim (2018). "Trajectories of the Earth System in the Anthropocene". Proceedings of the National Academy of Sciences 115 (33): 8252–8259. doi:10.1073/pnas.1810141115. ISSN 0027-8424. PMID 30082409. Bibcode: 2018PNAS..115.8252S. 
  21. ↑ Elliott-Fisk, D.L. (2000). "The Taiga and Boreal Forest". in Barbour, M.G.; Billings, M.D.. North American Terrestrial Vegetation (2nd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55986-7. 
  22. ↑ Marsman, Floor; Nystuen, Kristin O.; Opedal, Øystein H.; Foest, Jessie J.; Sørensen, Mia Vedel; De Frenne, Pieter; Graae, Bente Jessen; Limpens, Juul (January 2021). Pugnaire, Francisco. ed. "Determinants of tree seedling establishment in alpine tundra" (en ۾). Journal of Vegetation Science 32 (1). doi:10.1111/jvs.12948. ISSN 1100-9233. Bibcode: 2021JVegS..32E2948M. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jvs.12948. 
  23. ↑ Körner, Christian (2003). Alpine Plant Life: Functional Plant Ecology of High Mountain Ecosystems. Berlin: Springer. ISBN 978-3-540-00347-2. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=ٽنڊرا&oldid=272308" تان ورتل