1608

**1608. po kalendarima**
Gregorijanski	1608. (MDCVIII)
Ab urbe condita	2361.
Islamski	1016–1017.
Iranski	986–987.
Hebrejski	5368–5369.
Bizantski	7116–7117.
Koptski	1324–1325.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1663–1664.
• Shaka Samvat	1530–1531.
• Kali Yuga	4709–4710.
	Kineski
• Kontinualno	4244–4245.
• 60 godina	Yang Zemlja Majmun; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11608.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1570-e 1580-e 1590-e – 1600-e – 1610-e 1620-e 1630-e
Godine:	1605 1606 1607 – 1608 – 1609 1610 1611

Ovo je članak o godini 1608.

Godina 1608 (MDCVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

januar - John Smith pušten iz Powhatanovog zarobljeništva, navodno mu je Pocahontas spasila život. Istog meseca u Jamestown, Virginia, gde je ostalo samo 38 preživelih, stiže još 100 naseljenika nakon čega dolazi do velikog požara.
januar - Kontakti izaslanika savojskog vojvode Karla Emanuela I i vojvode Grdana u Dubrovniku^[1].
16. 1. - Kralj Rudolf II odobrio neke članke hrvatskog sabora od srpnja 1604 (u Hrvatskoj dozvoljeno samo katoličanstvo, "Vlasi" moraju plaćati porez crkvi i plemićima)^[2].
17. 1. - Etiopski car Susenios I porazio Oromoe kod Ebenata.
28. 1. - Kralj Rudolf naredio da se raziđe ugarski sabor u Požunu koji se sastao po Matijinom pozivu - bez efekta.

1. 2. - Požunska konfederacija između nadvojvode Matije, ugarske gospode i zastupnika obiju Austrija (protiv Rudolfa); ovome se protivili ban Ivan II. Drašković i grof Toma Erdedi i mnogi svećenici^[3]. Matija se takođe obavezao na zajedničku odbranu od Turaka i čuvanje Žitvatoročkog mira^[4].
18. 2. - Sastanak srpskih glavara u manastiru Kosijerevu, šalju pismo savojskom vojvodi i španskom kralju^[1].
25. 2. - Hrvatski sabor svečano pročitao vjerski zakon po kome je, za razliku od Ugarske, priznata samo rimokatolička vjera; Požunska konfederacija nije spomenuta.
19. 4. - Moravski staleži se pridružili Požunskoj konfederaciji, Matija zatim ide u Bohemiju.
27. 4. - Rajhstag u Regensburgu ne uspeva da razreši sporove između katolika i protestanata u Nemačkoj - njegova paraliza će doprineti Tridesetogodišnjem ratu.
april, krajem - Zbor srpskih glavara u Morači: molba papi Pavlu V da ih podrži kod španskog kralja i savojskog vojvode (ali ovi oklevaju), tokom sledećeg leta manje bune zbog glasina o dolasku španske flote^[5].
10. 5. - Matija ulazi u užu Češku sa 20.000 vojnika i napreduje do Praga^[6].
11. 5. - Lažni Dimitrije II uz poljsku pomoć porazio carsku vojsku kod Bolhova.
14. 5. - U Nemačkoj osnovana Protestantska unija.
11. 6. - Počeli pregovori između Rudolfa i Matije^[6], Rudolf pokušao poslati bana Draškovića da organizira otpor u Hrvatskoj, ali Matija ga zarobio^[7].
25. 6. - Liebenski mir razrešava spor između cara Rudolfa i njegovog brata nadvojvode Matije: Rudolfu ostaju Češka sa Lužicom i Šlezijom, Tirol i Prednja Austrija^[8] a Matija uzima Ugarsku sa Hrvatskom, Austriju i Moravsku uz nasledstvo češke krune.
proleće-leto - Pravdajući se glađu, uskoci pljačkaju sve brodove, harambaša Juriša upao u Pulu, Mlečani blokirali Senj. Tokom leta nekoliko puta upadali u Liku i odvodili stoku^[9].
3. 7. - Samuel de Champlain osnovao grad Québec u Novoj Francuskoj.
jul - Lažni Dimitrije II se utaborio u Tušinu kod Moskve.
16. 7. - Baron Adam Herberštajn, poslanik cara Rudolfa upućen sultanu, stigao je u Beograd (sekretar Maksimilijan Prandšteter je ostavio zapis, na povratku će biti u Beogradu u decembru).^[10]
leto - Arhiepiskop iz Bosne sa četiri kaluđera u Torinu kod vojvode Karla Emanuela^[1].
leto - Veliki vezir Kujudžu Murat-paša (zvani "bunardžija" odn. "grobar") slomio pet različitih^[11] dželalijskih pobunjenika u Anadoliji^[12].
24. 8. - Prvi predstavnik engleske Istočnoindijske kompanije, kapetan William Hawkins, stigao u Surat.
3. 9. - Hrvatski sabor u Zagrebu: određeni nunciji za krunidbeni sabor, zahtjeva se imenovanje novog bana^[13].

2. 10. - Hans Lippershey prikazao teleskop holandskom parlamentu, ali nije dobio patent jer i drugi proizvođači naočara tvrde da su prvi.
10. 11. - Matija krunisan u Požunu. Zatim za ugarskog palatina postavljen István Illésházy a za hrvatskog bana ponovo Toma Erdedija. Potvrđeni članci krunidbenog sabora, u 9. se kaže da Vlasi postaju kmetovi hrvatske vlastele^[13].
13. 12. - Srpski zbor u Morači, glavari Crne Gore i istočne Hercegovine opet priznaju savojskog vojvodu za kralja kada dođe da ih oslobodi (ništa od toga)^[1]; patrijarh mu piše da će ga krunisati po zakonu svetih Nemanjića ali mora se obavezati da neće dirati u pravoslavnu veru^[14].

Kroz godinu

Kranjski staleži predlažu da se "vlasi" maknu iz Hrvatske duž cele slavonske i ugarske granice (ne žele koncentraciju njihove vojne sile u nadvojvodinim rukama u Hrvatskoj)^[15].
Ugarski sabor podeljen u "gornji" (velikaški) i "donji" (plemićki), u budućnosti hrvatski velikaši zanemaruju hrvatski sabor^[16].
1608-10 - Prva buna štibrenaca (zajedničkih kaptolskih podložnika) kada je zagrebački Kaptol pokušao vratiti tlaku^[17].
Toma Erdődy ponovo hrvatski ban (do 1614).
Katastrofalan zemljotres na crnogorskom primorju, prekid rada solane u Sutorini zbog spuštanja obale^[18], pogođen i Kotor^[19].
Marin Bici je novi barski nadbiskup i primas Srbije.
Prvi sigurniji pomen Eparhije temišvarske (episkop Neofit).
Zapis u užičkom kraju: "i tada se umnoži svaka nepravda među ljudima i bezčašće roditeljima od njihove dece i usahnu svaka ljubav blaga među ljudima i čovek čoveka davi i kolje"^[20].
Živopis u Hopovu^[21].
Peter Rothe formulirao Fundamentalnu teoremu algebre.
Adana postala redovna osmanska provincija, ranije su njome vazalski upravljali Ramazanidi.
Karl I. je postao prvi knez Lihtenštajna.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1608.

28. 1. - Giovanni Alfonso Borelli, fizičar, fiziolog († 1679)
13. 7. - Ferdinand III, sveti rimski car, kralj ugarsko-hrvatski († 1657)
jul - Šimun Ljubavac, povjesničar († 1663)
15. 10. - Evangelista Torricelli, italijanski fizičar, tajnik i dobar prijatelj Galilea Galileja († 1647)
9. 12. - John Milton, engleski književnik († 1674)
? - Jevdokija Strešnjeva, ruska carica († 1645)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1608.

23. 2. - Konstantin Ostroški, magnat u Poljskoj-Litvaniji (* 1526)
11. 6. - Aleksandar Komulović, diplomat i vjerski pisac (* 1548)
5. 10. - Dinko Zavorović, povjesničar (* ca. 1540)
zima 1608/09 - John Dee, naučnik i okultista (* 1527)

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs
↑ Klaić, 460
↑ Klaić, 461
↑ Istorija s. n., 453
↑ Istorija s. n., 329-30
↑ ^6,0 ^6,1 Horvat, Posljednje godine kralja Rudolfa
↑ Klaić, 463
↑ Klaić, 464
↑ Istorija s. n., 317
↑ "Politika", 27. april 1935
↑ Historija n. J., 485
↑ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, p. 188 (Google Books)
↑ ^13,0 ^13,1 Horvat, Drugo banovanje Tome Erdeda
↑ Istorija s. n., 330-1
↑ Historija n. J., 698
↑ Historija n. J., 711
↑ Historija n. J., 724-7
↑ Dr Goran Ž. Komar, Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797, rastko.rs
↑ Istorija s. n., 417
↑ Ćorović, Književnost u Bosni i Hercegovini, rastko.rs
↑ Historija n. J., 577

Literatura

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
Rudolf Horvat (hr Wikisource):
- Posljednje_godine_kralja_Rudolfa
- Drugo banovanje Tome Erdeda

[puds-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs

[2] Klaić, 460

[3] Klaić, 461

[4] Istorija s. n., 453

[5] Istorija s. n., 329-30

[rhkr-6] 6,0 ^6,1 Horvat, Posljednje godine kralja Rudolfa

[7] Klaić, 463

[8] Klaić, 464

[9] Istorija s. n., 317

[10] "Politika", 27. april 1935

[11] Historija n. J., 485

[12] History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, p. 188 (Google Books)

[rh2te-13] 13,0 ^13,1 Horvat, Drugo banovanje Tome Erdeda

[14] Istorija s. n., 330-1

[15] Historija n. J., 698

[16] Historija n. J., 711

[17] Historija n. J., 724-7

[18] Dr Goran Ž. Komar, Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797, rastko.rs

[19] Istorija s. n., 417

[20] Ćorović, Književnost u Bosni i Hercegovini, rastko.rs

[21] Historija n. J., 577

[1]