Immanuel Kant

Kant alizaliwa mjini Königsberg (sasa: Kaliningrad) kama mtoto wa fundi. Mama yake alimsomesha kweye shule ya sekondari akaendelea kusoma teolojia, falsafa, sayansi, fizikia na hisabati. Tasnifu (thesis) yake ya kwanza haikupokewa na profesa wake mwaka 1746, hivyo alifanya kazi ya mwalimu kwenye nyumba ya matajiri na makabaila mbalimbali kwenye mazingira ya Königsberg.

Mwaka 1754 alirudi chuo kikuu akamaliza masomo yake. Tangu mwaka 1755 alikuwa mwalimu na tangu 1770 profesa kamili kwenye chuo kikuu cha Königsberg.

Hakuoa; aliishi na mtumishi wa nyumbani tu hadi kifo chake mwaka 1804 kwa umri wa miaka 80. Kaburi lake liko kando ya kanisa kuu la Königsberg na limetunzwa hata siku hizi baada ya kufukuzwa kwa Wajerumani na kuwa sehemu ya Urusi.

Kwa Kant kazi ya akili inaanza kwa kufikiri mwenyewe. Alisema: "Sapere aude!", na hii inamaanisha: "Usiogope kutafakari mwenyewe". Aliona ni muhimu kila mtu atumie akili yake mwenyewe badala ya kutegemea mawazo ya wengine. Mawazo na mafundisho yote yanapaswa kupitia kwenye uhakiki wa akili.

Kwa njia hiyo alitafsiri mwelekeo wa zama za mwangaza na wengi wanamwona kuwa alikamilisha jitihada za mwangaza. Kant aliandika: "Mwangaza unamaanisha kuondoka kwa binadamu kutoka uchanga wake uliosababisha mwenyewe. Uchanga unamaanisha kutotumia akili bila mwongozo wa mwingine. Uchanga huo husababishwa na mtu mwenyewe si kwa sababu ya uhaba wa akili lakini kwa sababu ya uhaba wa nia na hofu ya kutumia akili bila mwongozo wa mwingine."

Katika kutafakari kwake Kant alipita njia. Mara nyingi hii inagawiwa katika vipindi viwili: kabla ya "uhakiki" na baada ya "uhakiki"". Tangu kutunga kitabu chake "Uhakiki wa akili tupu" alifundisha tofauti kuliko awali. Katika kipindi cha kwanza hadi 1760 alifuata mtindo wa walimu wake ulioitwa urazini (rationalism). Alirudia jinsi alivyofundishwa na wanafalsafa kama Leibnitz ya kwamba akili inaweza kutambua kila kitu.

Katika tasnifu yake alianza kusogea mbali na urazini unaofundisha kwamba akili inaweza kutambua ulimwengu na hali halisi ya vitu vyote. Kant alisisitiza ya kwamba si akili peke yake lakini pia maarifa na ufahamu. Kuona ni muhimu kama kutafakari.

Kazi ya falsafa aliona katika kufikiria uhusiano wa yale yanayopatikana akilini kama dhana na yale yanayonekana hali halisi katika mazingira ya mtu. Msingi huo ulikuwa mpya ukalazimisha kutafakari upya masuala mengi katika falsafa, hasa metafizikia.

Baada ya kupokea wito wa kuwa profesa Kant alikuwa na kipindi nyamavu cha miaka 10, maana yake alifundisha wanafunzi wake lakini hakutoa kitabu kipya, akitafakari yale yanayotokana na msingi wake mpya.

Alihitaji kulijibu swali: jinsi gani binadamu anapata ujuzi wake na jinsi gani akili inaweza kuushughulikia.

Kant alijiuliza maswali manne:

1. Ninaweza kujua nini?
2. Ninatakiwa kufanya nini?
3. Ninweza kutumaini nini?
4. Binadamu ni nini?

Mwaka 1771 alitoa kitabu "Uhakiki wa akili tupu". Humo aliuliza swali: akili inaweza kujua nini bila maarifa?

Anaangalia ujuzi wa "a priori" (Kilatini: kutoka chanzo). Kuna mambo ambayo tunayajua bila maarifa na ujuzi huo ni msingi wa kupata maarifa. Tunajua kuwepo kwa wakati na mahali bila kuviona - na kwa ujuzi huo ndani yetu hatuwezi kuelewa wakati fulani au mahali fulani. Hapa anaita hisabati aina ya "sayansi a priori" kwa sababu dhana zote za hisabati ziko bila maarifa yoyote.

Halafu anatazama mipaka ya akili. Akili inataka kuendelea lakini inagonga mipaka. Maswali kama: Je kuna roho ndani ya mtu isiyokufa? Kuna Mungu? Ulimwengu hauna mipaka? yanahusu mambo ambayo akili haiwezi kujibu kwa uhakika. Hakuna uthibitisho kwa namna ya kisayansi.

"Uhakiki wa akili tendaji" ni kitabu cha pili kinachoendeleza kile cha kwanza. Akili tendaji ni matumizi ya akili kwa maadili ya kutenda yale ambayo ni mema na sahihi.

Hapa anafundisha "amri halisi": "Katika matendo yako fuata shabaha zile tu zinazofaa kuwa msingi wa sheria kwa watu wote."

• Works by Immanuel Kant in audio format from LibriVox
• Immanuel.Kant,Critique of Pure Reason (1787 (english)
• Internet Encyclopaedia of Philosophy The Internet Encyclopaedia of Philosophy has several topics about Kant
• Immanuel Kant in Italia Archived 10 Aprili 2014 at the Wayback Machine. A Website on the presence and diffusion of the philosophy of Immanuel Kant in Italy
• Stephen Palmquist's Glossary of Kantian Terminology Archived 2 Novemba 2009 at the Wayback Machine.
• Kant's Categories as grammatical reifications Archived 21 Septemba 2009 at the Wayback Machine.
• Kant's Ethical Theory Kantian ethics explained, applied and evaluated
• Kant & Ethics Archived 11 Oktoba 2007 at the Wayback Machine. Extensive links and discussions from Lawrence Hinman at University of San Diego
• Notes on Deontology A conveniently brief survey of Kant's deontology
• Kant's Ethics in Italy today Archived 4 Desemba 2008 at the Wayback Machine. Contemporary Italian writings about Kant's Ethics
• North American Kant Society (NAKS) Archived 30 Juni 2007 at the Wayback Machine.
• Kant on the Web Archived 26 Oktoba 2009 at the Wayback Machine. on Stephen Palmquist's website
• Kant Links
• Kant's Epistemology and Metaphysics according to the Friesian school
• Kant and the project of enlightenment Archived 15 Septemba 2007 at the Wayback Machine.
• German Idealist Foundations of Durkheim's Sociology and Teleology of Knowledge
• Several Kant's works in clickable pdf Archived 27 Septemba 2007 at the Wayback Machine.
• Routledge Encyclopedia of Philosophy (14 sections on Kant)
• International Kant Interview - 2004 Archived 5 Aprili 2010 at the Wayback Machine.
• Readable versions of Prolegomena, Groundwork for the Metaphysic of Morals, and Critique of Pure Reason
• All works of Kant (German) Archived 1 Novemba 2014 at the Wayback Machine.
• Kant's moral philosophy and the question of pre-emptive war, Revue Sens Public Archived 2 Desemba 2009 at the Wayback Machine.
• Kant in the Classroom Archived 3 Septemba 2009 at the Wayback Machine. (background information for Kant's lectures)
• Immanuel Kant's works: text, concordances and frequency list
• Kant On Race and Development Archived 17 Desemba 2008 at the Wayback Machine.
• Michel Foucault's Dissertation on Kant's Anthropology
• Kant on property
• Part one of 'The Critique of Aesthetic Judgment' Archived 16 Februari 2009 at the Wayback Machine.
• The Stanford Encyclopedia of Philosophy has several entries on Kant:
  • Kant's Philosophy of Science
  • Kant's Critique of Metaphysics
  • Kant's View of the Mind and Consciousness of Self
  • Kant's Aesthetics and Teleology
  • Kant's Philosophy of Religion
  • Kant's Philosophical Development
  • Kant's Moral Philosophy
  • Kant and Leibniz
  • Kant's Theory of Judgment
• Kant's Fourth Critique Archived 4 Desemba 2008 at the Wayback Machine. (Kiitalia)