Fawlty Towers

Fawlty Towers, 1975 ve 1979 yıllarında BBC ve BBC Two televizyonunda yayınlanan Britanyalı sitcom dizisidir. Toplamda iki sezonda altışar bölüm olmak üzere 12 bölüm çekilmiştir. Dizi John Cleese ve o dönemdeki eşi Connie Booth tarafından yazılmıştır.^[1] İlk serinin yönetmenliğini ve yapımcılığını John Howard Davies üstlenirken, ikinci seride yapımcı Douglas Ardent, yönetmen ise Bob Spiers olmuştur. Dizi Torquay'deki hayali Fawlty Towers otelinde geçer. Dizi otelin sahibi ve işletmecisi olan Basil Fawlty (Cleese), karısı Sybil (Prunella Scales), kat görevlisi Polly (Booth) ve İspanyol garson Manuel (Andrew Sachs) etrafında geçer. Dizi, İngiliz Film Enstitüsü tarafından 2000 yılında profesyonel sanatçılar tarafından oluşturulan sıralamada tüm zamanların en iyi İngiliz televizyon dizisi seçilmiştir.^[2]

Monty Python komedi grubu 1971 yılı Mayıs ayında çekimler için Torquay'de Gleneagles adlı bir otelde konaklarlar. John Cleese otelin sahibi ve işletmecisi olan Donald Sinclair'den etkilenir.^[3] Grubun Torquay'de işleri bitmesine rağmen Cleese ve Booth, Sinclair'i daha yakından izleyebilmek için bir süre daha otelde kalır. Bu dönemde Cleese Doctor in the House adlı dizinin senaryosunu yazmaktadır. Bu dizinin bir bölümünde Basil Fawlty'nin ilk örneğini gerçekleştirir. Cleese ve Booth tarafından yazılan senaryo BBC tarafından sıradan olarak reddedilir. Sonradan BBC Eğlence Müdürlüğünün başındaki Bill Cotton senaryoyu okuyarak aramakta olduğu yeni tarz komediyi bulduğuna inanarak projeyi destekler.

Senaryo Devon'daki Torquay kentinde geçmesine rağmen hiçbir çekim bu bölgede yapılmamıştır. Dış mekan çekimleri için Buckinghamshire'daki Wooburn Grange Country Club tesisleri kullanılmıştır. Aynı bina dizinin ünlü olmasından sonra Basil's adlı bir gece kulübüne dönüştürülse de 1991 yılındaki yangında kül olmuştur. Diğer şehir içi dış mekan çekimleri Harrow'da gerçekleştirilmiştir. Gurme Gecesi bölümündeki ünlü arabayı dövme sahnesi Lapstone Gardens ve Mentmore Close köşesinde çekilmiştir.^[4]

Dizi otel sahibi ve işletmecisi Basil Fawlty'nin maceralarını işler. Genellikle Basil, otelinin seviyesini artırmaya çalışırken sayısız engellerle karşılaşır. Basil'in aşırı saldırgan tutumu, konuklarla giriştiği ağız kavgaları ve eşi dahil olmak üzere otel personeliyle girdiği münakaşalar diziye renk katar. Genellikle girişmek istediği uygulama daha mantıklı olan eşi tarafından engellenir ve bölümün sonunda hırslı tutumunun karşılığını görür. Seanryoda çoğunlukla rastlantısal, kazara veya gizli yapılırken karmaşıklaşan durumlar ele alınır. Otelde her bölümde kalan farklı karakterdeki misafirler de Basil'in dayanamayacağı kişilik özellikleri sergiler. Basil'in fiziksel tepkilerinden genellikle İspanyol garson Manuel nasibini alır, temel seviyedeki İngilizcesi ile patronun tüm gazabını üzerine çeker. Basil özellikle kendisini daha yüksek bir sınıftan göstermek için otelinde kalan "ayaktakımı"ndan şikayet eder. Kendince daha üst sınıfa mensup olduğunu düşündüğü kişilerle yakınlaşma çabaları sürekli olarak başarısız olur.

John Cleese tarafından canlandırılan Basil Fawlty burnu havada, cimri ve insanlardan nefret eden bir yapıdadır. Kendisi sürekli olarak daha üst sınıflara mensup kişilere öykünerek otelinde buna yönelik düzenlemelere gitmeye çalışır. Ancak hiç de sevmediği kişilere işi gereği kibar davranmak durumundadır. Basil, eşi Sybil'den çok korkmaktadır. Ona karşı çıkmayı göze alamasa da yaptığı planlar çoğunlukla onun istekleriyle çelişir. Sybil, kocasına karşı sürekli olarak iğneleyici konuşur, zaman zaman fiziksel olarak müdahale eder. Basil tüm bunlara rağmen bir zamanlar tutkulu olan ilişkilerine özlem duyar. Çiftin evlilik geçmişlerine dair bilgi verilmez, karakterlerin geçmişlerine dair de çok şey bilinmez. Basil'in İngiliz Ordusu saflarında Kore Savaşı'nda savaştığı bilinse de savaş anılarının abartılı olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca savaş yarası olduğunu iddia ettiği bacağındaki arıza hep sıkıntıda olduğu durumlarda bir kurtarıcı olarak imdadına yetişir. Basil'in her koşulda sabırlı ve saygılı olduğu tek kişi hangi dünya savaşında gazi olduğu bilinmeyen otelin daimi misafiri yaşlı Binbaşı Gowen'dır. Basil temel İspanyolca bildiğini iddia etse de Manuel ile iletişim kuramaz, sorunun Manuel'de olduğunu iddia eder.

Prunella Scales tarafından canlandırılan Sybil Fawlty, Basil'in eşidir. Minyon tipli ve enerjiktir, permalı saçları ve sürekli bakımlı olmasıyla dikkat çeker. Otelin asıl işletmecisidir, Basil'in başaramayacağı işleri halleder, zor müşterilerle ilgilenir. Buna rağmen herkes çok yoğun bir şekilde çalışırken telefonda çok uzun süre geçirir, müşterilerle uzun sohbetler yapar. Eşi olduğu için Basil'e ilk ismiyle hitap eden nadir kişilerdendir. Basil dizi boyunca eşini çok çeşitli iğneliyici sıfatlarla çağırır ancak buna rağmen eşinden ölesiye korkar. Çiftin 17 Nisan 1958 günü evlendikleri ve 1960 yılında oteli açtıkları bilinmektedir.

Connie Booth tarafından canlandırılan Polly Sherman oteldeki kat görevlisi, garson ve genel işlere bakan kişidir. Oteldeki en başarılı personeldir ve karmaşık durumlarda en mantıklı davranan kişidir. Basil'e sadıktır ve müşterilere veya eşine karşı açıklarını kapatmaya çalışır. Polly'nin yarı zamanlı olarak çalıştırıldığı anlaşılmaktadır, genellikle yemekler sırasında yardıma gelir. İlk sezoda güzel sanatlar öğrencisi olduğu belirtilse de ikinci sezonda bundan bahsedilmez. Yabancı dillere karşı kabiliyeti vardır, İspanyolca ile Almanca konuşabilmektedir. Manuel gibi otelde kendisi için özel odaya sahiptir.

Andrew Sachs tarafından canlandırılan Manuel Barselona'dan gelmiş İspanyol bir garsondur. İyi niyetli olsa da dağınık ve kafası karışıktır, İngiliz geleneklerine ve davranış biçimlerine yabancıdır. Sürekli olarak Basil tarafından sözlü ve fiziksel saldırıya maruz kalır. Bir iş verildiğinde sürekli olarak söylediği Qué? (Ne?) artık onun en bilinen repliği olmuştur. Kendisine verilen kendince garip istekleri anlamlandıramayan Manuel maruz kaldığı şiddete rağmen ona iş veren patronuna daima minnetkardır. Her konuda çok istekli olan Manuel bildiği çok az İngilizceden gurur duyar. Dizideki abartılı İspanyolca aksan Sachs'ın Alman asıllı olduğu düşünülünce oldukça gerçekçi olarak değerlendirilmektedir. Dizinin İspanya'daki gösteriminde Manuel'in milliyeti İtalyana çevrilmiş ve adı Paolo olmuştur. Katalunya'daki gösterimde ise adı Manuel kalsa da milliyeti Meksikalı yapılmıştır.^[5]

• Terry, Brain Hall tarafından canlandırılan bu kişi otelin aşçısıdır. Özensiz tarzıyla Basil'i kızdırır. İkinci sezonda rol almıştır.
• Binbaşı Gowen, Ballard Berkeley tarafından canlandırılır. Gowen, hafif bunamış eski bir subaydır ve otelin daimi misafirlerindendir. Basil'in sevdiği çok az kişiden birisidir. Basil'in saygı duyarak özendiği devlet yapısı içindeki sosyal konumu temsil eder.
• Bayan Tibbs ve Bayan Gatsby, Gilly Flower ve Renee Roberts tarafından canlandırılan iki daimi misafir. Birbirleirnden hiç ayrılmayan ve Basil'e hayran ileri yaşlı iki kadındır.

Bölüm no.	Sezon no.	Bölüm adı	Yayınlanma tarihi	Konusu	Misafir oyuncular
1	1	A Touch of Class	19.9.1975	Basil, otelin kalitesini yükseltmek isterken asilzade Lord Melbury misafir olarak gelir. Basil kendisine son derece saygılı davranırken Polly onun bir sahtekâr olduğunda ısrar eder	Asilzade rolünde Michael Gwynn
2	1	The Builders	26.9.1975	Fawlty ailesi tatile çıkarken otelde tadilat yapılması planlanır. Ancak ucuza kaçan Basil yanlış yapılan tadilatı eşi fark etmeden düzeltmeye çalışır	Duvar ustası rolünde David Kelly
3	1	The Wedding Party	3.10.1975	Basil oteline gelen gençlerin birbirleriyle aşırı yakınlaşmalarından rahatsız olur. Ayrıca otele gelen bir Fransız bayan Basil'e ilgi gösterince olaylar kontrolden çıkar	Alan rolünde Trevor Adams, Fransız kadın rolünde Yvonne Gilan
4	1	The Hotel Inspectors	10.10.1975	Basil Torquay kentinde kimiklerini açıklamadan denetleme yapan otel denetçilerinin olduğu haberini alır. Basil artık tüm müşterilere kuşkuyla bakmaktadır.	Yanlışlıkla denetçi sanılanlar rolünde Bernard Cribbins ve James Cossins
5	1	Gourmet Night	17.10.1975	Basil otelin kalitesini artırmak için çok özel misafirlere özel bir ziyafet hazırlar. Ancak yeni aşçı içkiyi çok kaçırınca ziyafet krize dönüşür.	André rolünde André Maranne
6	1	The Germans	24.10.1975	Otelde tadilat yaparken ufak bir kaza geçiren Basil otele gelen Almanlara sürekli olarak II. Dünya Savaşı'nı hatırlatır.	Sybil'in kardeşi rolünde Brenda Cowling

Bölüm no.	Sezon no.	Bölüm adı	Yayınlanma tarihi	Konusu	Misafir oyuncular
1	2	Communication Problems	19.2.1979	Ağır işiten ve sinirli bir misafir Basil'in eşinden gizlice at yarışı oynayıp kazandığı ikramiyeyi ortaya çıkarır.	Ağır işiten kadın rolünde Joan Sanderson
2	2	The Psychiatrist	26.2.1979	Otele gelen iki psikiyatr Basil'in ruhsal sorunlarını ellerinde olmadan izlerler. Basil ise oteldeki genç ve güzel bir bayanla garip durumlarda karşılaşınca kendisini izleyen doktorlardan rahatsız olur.	Genç bayan rolünde Luan Peters
3	2	Waldorf Salad	5.3.1979	Basil otele gelen Amerikalı misafirlerin isteklerini sahtekârlıkla geçiştirmeye çalışsa da başarılı olamaz.	Amerikalı misafir rolünde Bruce Boa
4	2	The Kipper and the Corpse	12.3.1979	Oteldeki bir misafirin beklenmeyen ölümü oteli karıştırır.	Oteldeki doktor rolünde Geoffrey Palmer
5	2	The Anniversary	26.3.1979	Basil evlilik yıldönümlerinde eşini sürprz yapmak için gizlice arkadaşlarını çağırır ancak eşine sürprizi bozmamak için yıldönümlerini unuttuğunu söyleyince işler sarpa sarar.	Fawlty'lerin arkadaşları rolünde Ken Campbell, Una Stubbs
6	2	Basil the Rat	25.10.1979	Otelde sağlık denetimi yapılır ve sonuçta iyileştirme yapılmaması durumunda kapatılması söz konusudur. Manuel'in hamsteri tam bu sırada kaybolunca durum içinden çıkılmaz bir hal alır.	Denetçi rolünde John Quarmby

Dizi yayınlandığı dönemde çok beğenilmemiş, sonradan giderek artan bir şekilde takdir toplamıştır. 1975 yılında dizi ilk kez yayınlandığında The Daily Mirror gazetesi dizinin komik olmadığını belirten bir yorum yayınlamıştır.^[6] Diziyi olumsuz eleştiren Richard Ingrams, dizinin ikinci sezonunda kötü bir karaktere isim babalığı yapmıştır. Channel 4 tarafından yapılan araştırmaya göre Basil karakteri en komik 100 karakter sıralaması içinde 2. olmuştur. 2000 yılında İngiliz Film Enstitüsü tarafından yapılan sıralamada tüm zamanların en iyi İngiliz televizyon dizisi seçilmiştir.

Dizideki rollerinden ötürü 3 oyuncu BAFTA ödülü almıştır. Her iki sezon da En İyi Durum Komedisi dalında BAFTA ödülü almıştır.^[7]

ABD'de dizinin benzerlerinin çekilmesine kalkışılsa da Chateau Snavely adlı ABC yapımı dizinin ilk bölümü çekilse de beğenilmeyen proje iptal edilir. ABC yapımı ikinci deneme de başarısız olur. 2001 yılında Almanya 'da çekilen Zum letzten Kliff projesi de iptal edilir. 3rd Rock from the Sun ve Cheers dizilerinin yapımcıları Fawlty Towers dizisinde doğrudan etkilendiklerini belirtmişlerdir. Başta Basil, Manuel ve Sybil rolllerinde oynayan sanatçılar olmak üzere dizideki kahramanlar çeşitli reklam, gösteri, dizi ve yardım kampanyalarında rol almışlardır.^[8] 2009 yılında dizinin 30. yıldönümünde Tiger Aspect tarafından çekilen Fawlty Towers: Re-opened adlı belgeselde dizinin başrol oyuncularıyla röportajlar yapılır.^[9][10]

Sadece 1977-78 döneminde dizi 17 farklı ülkedeki 45 televizyon kanalına satılmış ve o dönemdeki en çok yurtdışı satışı yapan BBC yapımı olmuştur. Dizi İspanya'da ilk başlarda Manuel'in İspanyol olmasından dolayı başarısız olsa da Manuel İtalyan yapılınca satışlar artar. Katalunya'da ise Manuel'in milliyeti Meksikalı olarak değiştirilmiştir. Dizi ABD'de halen PBS kanallarında tekrarlanarak gösterilmektedir.

Dizinin ilk videosu 1984 yılında piyasaya çıkar. ilk lazer disk ise 23 Haziran 1993 tarihinde satışa sunulur. 1995 ve 1998 yıllarında yeniden yayınlanan dizi, 16 Ekim 2001 tarihinde DVD formatında yayınlanır.

• McCann, Graham, Fawlty Towers, Londra Hodder & Stoughton 2008 ISBN 0-340-89811-9

• sitcom

• Dizi oyuncularının imzalı fotoğrafları 3 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Ekim 2012 tarihinde erişilmiştir