Cor pulmonale
Cor pulmonale, akciğer hastalıklarından kökenli pulmoner hipertansiyona bağlı bir kalp hastalığıdır.[1][2][3][4] Kalbin sağ ventrikülünü (karıncık) etkiler. Sürecin temelinde, akciğer patolojisi nedeniyle kan dolaşımının güçleşmesi ve damarlardaki kanın geriye doğru birikerek kalbin sağ bölümüne yüklenmesi yatar. Klinikte 2 tür cor pulmonale izlenir:[1][2][3][4]
- Akut cor pulmonale: Sıklıkla venöz tromboembolizm olgularında görülür; ikinci sırada “akut solunum güçlüğü sendromu” etkilidir. Sağ kalp yüklenmesi ansızın gelişir. Kalpte “foramen ovale açıklığı” olan hastalarda klinik tablo çok ağırdır.[1][5][6]
- Kronik cor pulmonale: Bir bölümünün nedeni bilinmemektedir (idiopatik pulmoner hipertansiyon). Obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH), uyku apnesi, restriktif akciğer hastalıkları, yineleyen küçük venöz embolusların zamanla akciğerin küçük damarlarını bloke etmesi, sarkoidoz, polisitemi, damar yangıları (vaskülit) sekonder olguların başlıca nedenleridir.[1][2][3][7]
Belirtiler ve Bulgular
[değiştir | kaynağı değiştir]Yorgunluk, solunum güçlüğü (dispne) ve nefes nefese kalma (takipne) başlıca belirtilerdir. Klinikte ilk tanı çabaları EKG, ekokardiyografi, laboratuvar testleri ve akciğer grafilerinin incelenmesiyle başlar. Ayırıcı tanıda güçlük çekilen hastalara sağ kalp kateterizasyonu uygulanabilir. Sağ kalbin oksijensizliğine bağlı angina pectoris olabilir. Ağızdan kan gelmesi (hemoptizi) akciğerdeki bir damarın yırtılmasına bağlıdır.[1][3][4][5]
İleri evre hastalarda, geriye doğru biriken kan karaciğeri de etkilemeye başlar (konjesyon), tabloya sarılık (ikter) bulgusu da eklenir. Kapiller damarlara dek ilerleyen konjesyon nedeniyle damarlardaki hidrostatik basınç artar ve ödem başlar. Yetersiz kan gelen böbreklerden idrar ve sodyum atılması ödeme katkıda bulunan başkaca faktörlerdir.[1][3][4][5]
Fıçı göğüs, hırıltılı soluma, vital kapasitede azalma, boyun venalarında dolgunluk ve siyanoz kronik olgulardaki başlıca klinik bulgulardır. KOAH hastalarında, bu hastalığa özgü bulgular da tabloya eşlik eder. EKG ve kalp seslerinde anomaliler vardır. Uzun süreli olgularda sağ ventrikülde hipertrofi, büyük karaciğer ve batında sıvı birikmesi (assit) görülebilmektedir. Bacaklarda parmakla basıldığında çukur (gode) bırakan ödem izlenir.[1][3][4][5]
Ayırıcı tanıda, kalp yetmezliğinin her türü, perikardit, sağ kalp içinde trombus ya da tümör (miksoma) varlığı, pulmoner tromboembolizm, kardiyomyopati, kalpte delik (ventriküler septal defekt) bulunması gibi hastalıklar değerlendirilir.[1][3][4][5]
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cor pulmonale tedavisindeki ilk ilke -tüm hastalıklarda olduğu gibi- altta yatan nedenin saptanması ve planlamanın buna göre yapılmasıdır. Örneğin, KOAH hastalarındaki cor pulmonale tedavisi, akciğerde obstrüksiyona neden olan patolojinin hafifletilmesiyle başlar. Akciğerlerde yaygın tromboembolizmi olan hastalara kan sulandırıclıar (antikoagülanlar) verilir. Oksijen tedavisi, kalp tonikleri (digital), solunumu rahatlatıcı ilaçlar (theophylline), vazodilatasyon yapan droglar ve diüretikler kronik hastalarda çokça başvurulan paliyatif yaklaşımlardır.[8][9][10]
Cerrahi yaklaşımlar arasında, yaygın tromboembolizmi olan derin ven trombozlu hastalara flebotomi yapılmaktadır. Akut pulmoner embolizmde, etkilenen lobu çıkarmak (lobektomi) bir seçenek olabilir.[7]
Prognoz
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastadan hastaya bireysel farklılıklar görülür. Hastaların yaşı ve başkaca hastalıkların (diabet, geçirilmiş myokard infarktı, vb) varlığı yaşam süresini olumsuz etkilemektedir. Örneğin, çoğu yaşlı bireyler olan cor pulmonale eklenmiş KOAH hastalarında, 5 yıllık yaşama süresi %30'u aşmamaktadır.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
- ^ a b c d e f g Weitzenblum E, Chaouat A. Cor pulmonale. Chronic Respiratory Disease. 6(3):177-185, 2009
- ^ a b c d e f Budev MM, Arroliga AC, Wiedemann HP, Matthay RA. Cor pulmonale: an overview. Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine, 24(3):233-244, 2003
- ^ a b c d e Jardin F, Vieillard-Baron A. Acute cor pulmonale. Current Opinion in Critical Care, 15(1):67-70, 2009
- ^ Das SK, Choupoo NS, Saikia P, Lahkar A. Incidence proportion of acute cor pulmonale in patients with acute respiratory distress syndrome subjected to lung protective ventilation: a systematic review and meta-analysis. Indian Journal of Critical Care Medicine, 21(6):364-375, 2017
- ^ a b Shujaat A, Minkin R, Eden E. Pulmonary hypertension and chronic cor pulmonale in COPD. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 2(3):273-282, 2007
- ^ a b Hoeper MM. Drug treatment of pulmonary arterial hypertension: current and future agents. Drugs, 2005. 65(10):1337-1354, 2005
- ^ Hanania NA, Ambrosino N, Calverley P, Cazzola M, Donner CF, Make B. Treatments for COPD. Respir Med. 99 Suppl B: S28-40, 2005
- ^ Anderson JR, Nawarskas JJ. Pharmacotherapeutic management of pulmonary arterial hypertension. Cardiol Rev. 18(3):148-162, 2010
