Jump to content

Униформ

From Vikipediya
Ушбу мақола {{{1}}} ҳақидадир. {{{2}}} сўзининг бошқа маънолари учун [[{{{3}}}|бу ерга]] қаранг.

 

Канада милициясида ишлатиладиган турли хил кийимлар, 1898-йил тасвирланган.

Форма - бу ташкилот аъзоларининг ушбу ташкилот фаолиятида қатнашаётганда киядиган турли хил либослари ҳисобланади. Замонавий формалар кўпинча қуролли кучлар ва милиция, фавқулодда хизматлар, қўриқчилар каби ҳарбийлаштирилган ташкилотлар, айрим иш жойлари ва мактабларда ва қамоқхоналардаги маҳбуслар томонидан кийиладиган кийим туридир.Баъзи мамлакатларда баъзи бошқа амалдорлар ҳам ўз вазифаларида форма кийишади; Америка Қўшма Штатлари соғлиқни сақлаш хизмати ёки Франсуз префектларининг ваколатли корпуси шулар жумласидандир.Полиция каби баъзи ташкилотлар учун аъзо бўлмаганларнинг форма кийиши ноқонуний бўлиши мумкин дея топилган.

Этимологияси

[edit | edit source]

Лотин тилидан унус, бир ва форма, шакл.[1]

Корпоратив ва иш кийимлари турлари

[edit | edit source]
Мехико шаҳридаги формали газета сотувчилари. Ба'зи иш жойларида иш берувчилар о'з ходимларидан форма кийишни талаб қиладилар.

Ишчилар баъзан бир хил ёки бошқа турдаги форма ёки корпоратив кийим кийишади. Форма кийиши керак бўлган ишчиларга чакана савдо ходимлари, банк ва почта ходимлари, давлат хавфсизлик ва соғлиқни сақлаш ходимлари, кўк ёқалар, соғломлаштириш марказларининг шахсий мураббийлари, ёзги лагерларда инструкторлар, қутқарувчилар, фаррошлар, жамоат транспорти ходимлари кириши мумкин. Ходимлар, эвакуация ва юк машиналари ҳайдовчилари, авиакомпания ходимлари ва дам олиш операторлари, бар, ресторан ва меҳмонхона ишчилари ҳам форма кийишлари мажбурийдир. Тижорат ёки давлат хизматлари кўрсатувчи ташкилотларда кийим-кечаклардан фойдаланиш кўпинча брендинг ва стандарт корпоратив имиджни ривожлантиришга қаратилган саъй-ҳаракатларни акс эттиради; у ҳам жиддий таъсир кўрсатади  форма кийиш лозим бўлган ходимларга қўл келади.

" Униформа " атамаси нотўғри бўлиши мумкин, чунки ходимлар доим ҳам ташқи қиёфада тўлиқ бир хил бўлмайдилар ва ҳар доим ҳам ташкилот томонидан улашилган кийимни киймасликлари мумкин, шу билан бирга ўз кийимида ташкилотни ифодалайди. Рафаэли ва Пратт (1993-йил) томонидан ташкилий кийиниш бўйича илмий иш кийимнинг бир хиллиги бир ўлчов сифатида ва кўзга кўринадиганлигини 2- ўлчов сифатида кўрсатди.[2] Масалан, қора кийим кийган ходимлар кўзга кўринадиган бўлиб кўриниши мумкин ва шу билан ташкилотни ифодалайди, гарчи уларнинг кийимлари унинг хусусиятларида эмас, балки фақат кийимининг рангида бир хил бўлса ҳам. Пратт ва Рафаэли, (1997-йил) ишчилар ва раҳбарият ўртасидаги ташкилий кийиниш бўйича курашни кийимни ифодаловчи чуқурроқ маънолар ва ўзига хосликлар учун кураш деб таърифлаган.[3] Пратт ва Рафаэли (2001) кийимни алоқа грамматикасига бирлашадиган ташкилотлардаги рамзлар ва артефактларнинг катта тўпламидан бири сифатида таърифлаган.[4]

Қуролли кучлари ва хавфсизлиги

[edit | edit source]
О'зларининг то'лиқ либосларини кийган Россия фахрий қоровуллари расми. То'лиқ либос - бу одатда маросимларда кийиладиган расмий форма.

Ҳарбий форма - бу турли халқларнинг қуролли кучлари ва ҳарбийлаштирилган ҳарбий хизматчилари томонидан кийиладиган стандарт кийим туридир. Ҳарбий либослар ва ҳарбий услублар асрлар давомида ранг-баранг ва нафисликдан ниҳоятда утилитарга қадар катта ўзгаришларни бошдан кечирди. Идентификация қилиш ва намойиш қилиш учун мўлжалланган стандартлаштирилган ва ўзига хос кийим кўринишидаги ҳарбий кийимлар, одатда, марказий ҳокимият томонидан жиҳозланган уюшган ҳарбий кучларнинг белгиси ҳисобланади. Урушнинг утилитар эҳтиёжлари ва иқтисодий тежамкорлик ҳозирда ягона дизайндаги асосий омиллардир. Бироқ, аксарият ҳарбий кучлар бир нечта турли хил кийим турларини ишлаб чиқдилар.

Кўпгина қуролли кучлардаги ҳарбий хизматчилар ва баъзи фуқаролик амалдорлари қуйидагиларнинг бир қисмини ёки барчасини кийишлари мумкин: жанговар форма, хизмат кийими, кийим формаси, тўлиқ кийим формаси, тартибсиз кийим шулар жумласидандур.

Тиббиёт ходимлари формаси ҳақида

[edit | edit source]

кузатинг

Очиқ ко'к скраблар то'плами (о'рнатилган скраблар билан ).

формалар тиббиёт муассасаларида ходимларнинг турли тоифаларини ажратиб кўрсатиши мумкин: шифокорлар, жарроҳлар, ҳамширалар, ёрдамчи ходимлар ва кўнгиллилар.

Эътибор беринг, анъанавий аёл ҳамшираларнинг кийимлари диний буйруқлар томонидан кийиладиган формаларга (одатларга) ўхшайди.[5][6] <

Ускуналар, хусусан, стетоскоплар - офис нишони каби кийилади, тиббий формага ҳамроҳ бо'лиши ёки алмаштириши мумкин.

Тарбиявий аҳамияти

[edit | edit source]
Тайванлик мактаб о'қувчилари у ерда Япония ҳукмронлиги даврида формада, 1927-йил.

Турли мамлакатлардаги ко'плаб мактабларда о'қувчилар учун форма талаб қилинади. Мактаб формалари стандарт футболкадан тортиб хусусий мактаблардаги ко'плаб расмий кийимларга қо'йиладиган қат'ий талабларгача фарқ қилади. Ко'пгина давлат мактабларида ҳам мактаб формаси мавжуд.Бу албатта қувонарли ҳолат.

Мажбурий мактаб формаси кенг тарқалган мамлакатлар қаторида Япония, Жанубий Корея, Гонконг, Таиланд, Ҳиндистон, Австралия, БАА, Сингапур, Албания, Филиппин, Тайван, Янги Зеландия, Жанубий Африка, Индонезия ва Буюк Британиядаги ва шунга о`хшаган ба'зи мактаблар киради. . Ба'зи мамлакатларда формалари турлари мактабдан мактабга фарқ қилади, Буюк Британияда 11 ёшдан 16 ёшгача бо'лган ко'плаб о'қувчилар о'г'ил болалар учун блазер, галстук ва шимлар, қизлар учун блузка, галстук ва шим, юбка ёки ко'йлак кийишади. Бог'ламлар одатда мактабни ифодаловчи нақш ёки логотипга эга бо'лади ва курткалар одатда ко'крак чо'нтагида мактаб номи, герби ва шиори ёки эмблемаси ёзилган нишонни олиб юради. Ко'пгина Британия штатларининг бошланг'ич мактабларидаги болалар мактаб номи ва логотипи билан бир хил ко'йлаги ва/ёки поло ко'йлагига эга бо'лишади.

Дипломатлар формаси

[edit | edit source]

Тахминан 1800-йилдан''ккинчи Жаҳон Уруши''дан кейин кўпгина мамлакатлар дипломатлари (кўпинча юқори мартабали ҳарбий бўлмаган амалдорлар) оммавий тадбирларда расмий кийим кийишган. Бундай кийим-кечаклар ҳозирда фақат бир нечта дипломатик хизматларда сақланади ва камдан-кам ҳолларда кийилади.

Полиция

[edit | edit source]
Швецияда форма кийган полициячи . Полиция ко'пинча жамоат жойларида ажралиб туриш учун форма кияди.

Ҳар бир мамлакатда полиция ходимлари ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари ёки агентлари сифатида идентификация қилиш учун формага эга. Улар жамоатчиликдан полициянинг очиқ полиция фаолияти давомида киядиган кийими билан ажралиб туради. Одатда ҳар бир давлатнинг ўзига хос полиция кийими бор.

Спорт формаси

[edit | edit source]

Ҳамма бўлмаса ҳам, аксарият спорт жамоалари ҳам жамоанинг ўзига хос рангларида тикилган форма кийишади. Теннис ва голф каби индивидуал спорт турларида ўйинчилар мусобақа қоидаларида рухсат этилган ҳар қандай кийим дизайнини танлашлари мумкин.

Икки қарама-қарши жамоанинг ўхшаш рангдаги форма (тўплам) кийиши натижасида юзага келиши мумкин бўлган тартибсизликларни (расмийлар, ўйинчилар ва мухлислар учун) олдини олиш учун жамоалар " уй " ва „меҳмон“ ўйинлари учун турли хил ўзгаришларга эга бўладилар, бунда одатда биттаси қоронғи бўлади. иккинчиси ёруғликдир. Шимолий Американинг тўртта йирик спорт лигаларида иккита формадан бири деярли ҳар доим оқ рангда бўлади ва Миллий Баскетбол Ассоциациясидан (НБА) ташқари ҳар бир лигада қайси жамоа одатда оқ форма кийиши кераклигини аниқлаш қоидасига эга. Одатда, Миллий Футбол Лигаси (НФЛ) ва Миллий Хоккей Лигаси (НҲЛ) жамоалари уй ўйинлари учун рангли форма кийишади. Аксинча, Бейсбол Олий Лигаси (МЛБ) жамоалари уй ўйинлари учун оқ либосларини кийишади. НБА анъанавий тарзда уй жамоаларидан оқ ёки ҳеч бўлмаганда очиқ рангда кийишни талаб қилди, аммо 2017–18 йилга келиб2017–18 мезбон жамоаларга ҳар қандай рангдаги либосларни кийишга имкон беради, фақат меҳмон жамоалар мезбонлар танлаган рангга этарлича қарама-қарши бўлган рангда бўлишларини талаб қилади.[7] Бироқ, Шимолий Америкадаги тўртта йирик профессионал спорт лигаларининг бирортаси учун бу қоидалар қатъий қўлланилмайди. Баъзи НФЛ жамоалари, айниқса Даллас Ковбойлари, уй ўйинлари учун оқ рангли формаларини кийишни афзал кўришади. Жо Гиббс " Вашингтон Редскинс " бош мураббийи бўлганида — дастлаб 1981-йилдан 1992-йилгача ва яна 2004-йилдан 2007-йилгача — Редскинс уй ўйинларида фақат оқ рангли формаларда кийишган.[8] Буюк Британияда, айниқса футболда, „тўплам“ ёки „тасма“ (" футбол тўплами "даги каби) атамалари кўпроқ учрайди (форма ўрнига).

Уй ишчилари кўпинча иш берувчилар - менежерлар томонидан форма кийишни талаб қиладилар.

Қамоқхона формаси

[edit | edit source]
Ютадаги маҳбуслар (тахминан 1885-йил) чизиқли қамоқ кийимида . Қамоқхоналар ко'пинча маҳкумлардан форма кийишни талаб қилади.

Қамоқхона кийими - қамоқхонада, қамоқхонада ёки шунга ўхшаш қамоқхонада сақланаётган шахслар томонидан кийиладиган ҳар қандай форма.

Косметологи

[edit | edit source]

Косметологлар терини зарарли кимёвий моддалар ва кислоталардан ҳимоя қилиш учун формадан фойдаланадилар. Ушбу кимёвий моддаларга чидамли ва сув ўтказмайдиган формалар нафақат ишлаш учун хавфсиз, балки кун давомида профессионал, сайқалланган кўринишни ҳам таъминлайди.

Скаутлик

[edit | edit source]
Скаутнинг формадаги ҳайкали. Скаут формаси - бу уларнинг аксарият тадбирларида қо'лланиладиган скаутнинг о'зига хос хусусияти.

Скаут кийими скаутлар ҳаракатининг ўзига хос хусусияти бўлиб, 1937-йилги Бутунжаҳон Жамборида Баден-Пауэллнинг сўзларига кўра, „у мамлакат ва ирқ фарқларини қамраб олади ва барчага ўзларини бир дунё биродарлигининг аъзоси эканлигини ҳис қилади“. Жамоатчиликда таниш қиёфа яратган оригинал форма хаки тугмали кўйлак, шорти ва кенг қиррали ташвиқот шляпасидан иборат эди. Баден-Пауэллнинг ўзи шорти кийган, чунки ёшлар каби кийиниш катталар ва ёшлар ўртасидаги „масофа“ ни камайтиришга ёрдам берган. Ҳозирги кунда формалар кўпинча кўк, тўқ сариқ, қизил ёки яшил рангга эга бўлиб, маданият камтарликни талаб қилади��ан жойларда ва қишки об-ҳаво шароитида шортилар узун шимлар билан алмаштирилади. Баъзи скаутлик ташкилотларида сайлов кампанияси бош кийимлари ҳам олиб ташланган.

Тугмалари

[edit | edit source]

Баъзи формаларда махсус ишлаб чиқарилган тугмачалар мавжуд бўлиб, улар антиқа буюмларда кўпинча форманинг мато қисмларидан узоқроқ бўлади ва жуда йиғиладиган нарсаларга айланади.[9] Ҳозирги вақтда тугмалар турли хил материалларда, ўлчамларда ва рангларда мавжуд эди.

Гигиэнаси

[edit | edit source]

Буюк Британия, Австралия ёки Гонконг каби баъзи мамлакатларда ёки минтақаларда, агар шахс ишлаётган ташкилотда кир ювиш бўлими бўлмаса, кийим-кечак ёки иш кийимини тозалаш харажатлари шахсий даромад солиғидан қисман ушлаб қолиниши ёки қайтарилиши мумкин. ёки ауцорсинг тижорат кир ювиш.[10][11]

Яна қаранг

[edit | edit source]
  • Костюм
  • Суд кийими
  • Кийиниш коди
  • Саноат кир ювиш
  • Сиёсий форма
  • Ижтимоий хатти-ҳаракатлар
  • Ягона фетиşизм

Маълумотномалари

[edit | edit source]
  1.  Аткинсон, Чарлес Франcис (1911) "Униформс" ин Чишолм, Ҳугҳ Энcйcлопæдиа Британниcа 27 (11чи нашри) Cамбридге Университй Пресс п. 582 
  2. Рафаэли, А.; Пратт, М. Г. (1993). „Таилоред Меанингс: Он тҳе Меанинг анд Импаcт оф Организатионал Дресс“. Тҳе Аcадемй оф Манагемент Ревиэw. 18-жилд, № 1. 32–55-бет. дои:10.5465/амр.1993.3997506.
  3. Пратт, М. Г.; Рафаэли, А. (1997). „Организатионал дресс ас а сймбол оф мултилаеред соcиал идентитиэс“. Аcадемй оф Манагемент Жоурнал. 40-жилд, № 4. 862–898-бет. дои:10.5465/256951.
  4. Пратт, М. Г.; Рафаэли, А. (2001). „Сймболс ас а лангуаге оф организатионал релатионшипс“. Ресеарч ин Организатионал Беҳавиор. 23-жилд. 93–132-бет. дои:10.1016/С0191-3085 (01)23004-4. {{cите магазине}}: Чеcк |дои= валуэ (ёрдам)
  5. Cомпаре: Финкелман, Анита Wард. Профессионал Нурсинг Cонcепц: Cомпетенcиэс фор Қуалитй Леадершип. Жонес & Бартлетт Публишерс, 2010. ИСБН 9781449617677. Қаралди: 8-ноябр 2016-йил. „Приор то тҳе алл-wҳите униформ, тҳе нурсе'с униформ wас грай ор блуэ, симилар то а нун'с ҳабит анд то тҳе униформс wорн дуринг Флоренcе Нигҳтингале'с тиме [...].“ 
  6. Ҳардй, С.; Cоронес, А. (2017). „Тҳе Нурсе'с Униформ ас Этҳопоиэтиc Фашион“. Фашион Тҳеорй. 21-жилд, № 5. 523–552-бет. дои:10.1080/1362704Х.2016.1203090.
  7. Wҳитакер. „НБА, Нике унвеил неw униформс фор 2017-18 сеасон“. НБА.cом (18-июл 2017-йил). Қаралди: 15-октабр 2018-йил.
  8. „Wҳите ат Ҳоме ин тҳе НФЛ“. www.уни-wатч.cом. Қаралди: 5-июл 2015-йил.
  9. Пеач Стате Буттон Cлуб. „Униформ (Дивисион ИИ)“. Буттон Cоунтрй. буттонcоунтрй.cом (2010). 3-декабр 2012-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 11-март 2010-йил.
  10. ҲМ Ревенуэ & Cустомс. „СЕ67240 - Тах треатмент оф нурсес: эхпенсес дедуcтионс - лаундеринг униформс - амоунт то бе дедуcтед“. Қаралди: 1-ноябр 2007-йил.
  11. Аустралиан Тахатион Оффиcе. „Cлаиминг а дедуcтион фор лаундрй/дрй cлеанинг оф wорк cлотҳинг“. 2008-йил 27-февралда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 1-ноябр 2007-йил.

Андоза:Cлотҳинг