Bước tới nội dung

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chữ viết sông Ấn”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Thay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Bài viết mới
Thẻ: Liên kết định hướng
(Không có sự khác biệt)

Phiên bản lúc 12:07, ngày 13 tháng 11 năm 2023

Chữ sông ấn
Dấu ấn thể hiện dòng chữ điển hình gồm năm ký tự
Thể loại
Chưa được giải mã;
có thể là chữ viết thời đồ đồng hoặc tiền chữ viết
Thời kỳ
k. 3500–1900 TCN[1][2][a]
Hướng viếtPhải sang trái, boustrophedon Sửa đổi tại Wikidata
Các ngôn ngữKhông rõ (xem tiếng Harappa)
ISO 15924
ISO 15924Inds, 610 Sửa đổi tại Wikidata

Chữ sông Ấn, còn được gọi là chữ Harappa, là một tập hợp các ký tự được tạo ra bởi nền văn minh lưu vực sông Ấn. Hầu hết các bản khắc chứa các ký tự này đều cực kỳ ngắn, gây khó khăn trong việc phản xét liệu các ký tự này có cấu thành một hệ thống chữ viết dùng để ghi chép (các) ngôn ngữ vẫn chưa được xác định của nền văn minh lưu vực sông Ấn[3] hay không. Dù có nhiều cố gắng,[4] 'chữ viết' này chưa được giải mã, nhưng các nỗ lực vẫn đang tiếp diễn. Không có bản chữ khắc song ngữ nào được nhận dạng để giúp giải mã chữ viết,[5] cho thấy không có thay đổi đáng kể theo thời gian. Tuy nhiên, một số cú pháp (nếu đó là những gì có thể được gọi) thay đổi tùy theo vị trí.[3]

Ẩn phẩm đầu tiên của một con dấu với các ký tự Harappa là vào năm 1875,[6] trong một bức vẽ của Alexander Cunningham.[7] Đến năm 1992, ước tính có khoảng 4.000 đồ vật được khắc đã được tìm thấy,[8] một số ở xa như Lưỡng Hà, do mối quan hệ sông Ấn–Lưỡng Hà cổ, với hơn 400 ký tự riêng biệt đại diện trên các dòng chữ khắc xác định.[9][5]

Một số học giả, chẳng hạn như G. R. Hunter,[10] S. R. Rao, John Newberry,[11] và Krishna Rao[12] đã lập luận rằng chữ Brahmi có mối liên hệ nào đó với hệ thống sông Ấn. Raymond Allchin[13] phần nào đã hỗ trợ một cách thân trọng khả năng chữ Brahmi ảnh hưởng bởi chữ sông Ấn.[14][15] Một khả năng khác cho sự tiếp nối của truyền thống lưu vực sông Ấn là nằm trong các ký tự phun sơn văn hóa cư thạch tại phía Nam và Trung Ấn Độ (và Sri Lanka), có thể không tạo thành một hệ thống chữ viết ngôn ngữ nhưng có thể có một số điểm trùng lặp với kho ký tự sông Ấn.[16][17] Các nhà ngôn ngữ học chẳng hạn như Iravatham Mahadevan, Kamil Zvelebil, và Asko Parpola lập luận rằng chữ viết có một mối quan hệ với một ngôn ngữ Dravida.[18][19]

Ngữ liệu

Ba con dấu và vết in của chúng mang các ký tự chữ sông Ấn characters cùng với các loài động vật: "kỳ lân" (trái), bò đực (giữa) và voi (phải); bảo tàng Guimet
Con dấu "kỳ lân" với dòng chữ sông Ấn, và một bản in hiện đại; bảo tàng Met
Bộ sưu tập các con dấu và vết in của chúng; bảo tàng Anh
Xem thêm: Thời đại hóa của nền văn minh lưu vực sông Ấn

Đến năm 1977, có ít nhất 2,906 đồ vật được khắc với dòng chữ dễ đọc đã được tìm thấy,[20] và đến năm 1992 có tổng cộng xx. 4,000 đồ vật được khắc được tìm thấy.[8] Các ký tự sông Ấn chủ yếu được tìm thấy trên các con dấu, đồ gốm, đồng và tấm đồng, dụng cụ, và vũ khí.[21] Phần lớn các ngữ liệu văn bản bao gồm các con dấu, vết in của những con dấu đó và các dấu vẽ phun sơn khắc trên đồ gốm.[22] Các con dấu và vết in của chúng thường nhỏ về kích thước và có thể cầm được, với nhiều con dấu mỗi bên chỉ dài 2–3cm.[23] Không có ví dụ chữ sông Ấn còn sót lại được tìm thấy trên vật liệu hữu cơ dễ hư hỏng như papyrus, giấy, tài liệu, lá, gỗ, hoặc vỏ cây.[21]

Thời kỳ Harappa sớm

Các ví dụ ban đầu của chữ sông Ấn tìm thấy trên dòng chữ khắc trên đồ gốm và vết in dấu ấn Harappa được khắc trên đất sét có từ k. 2800–2600 TCN trong thời kỳ Harappa sớm,[1] và nổi lên cùng với các đồ vật được quản lý như con dấu và khối lượng tiêu chuẩn trong giai đoạn Kot Diji của thời kì này.[24] Tuy nhiên, cuộc khai quật ở Harappa đã chứng minh sự khai thác của một số ký tự từ các dấu của đồ gốm và chữ phun sơn thuộc giai đoạn Ravi sớm hơn từ k. 3500–2800 TCN.[1][2]

Thời kỳ Harappa trung đại

Trong thời kỳ Harappa trung đại, từ k. 2600–1900 TCN, chuỗi ký tự sông Ấn thường tìm thấy trên các con dấu phẳng, hình chữ nhật cũng như được viết hoặc khắc trên vô số đồ vật khác bao gồm đồ gốm, dụng cụ, bảng, và đồ trang trí. Các ký tự được viết bằng nhiều phương pháp bao gồm chạm khắc, đục đẽo, dập nổi và sơn áp dụng cho các vật liệu đa dạng như terracotta, sa thạch, hoạt thạch, xương, vỏ, đồng, bạc, và vàng.[25] Tính đến năm 1977, Iravatham Mahadevan lưu ý rằng khoảng 90% con dấu chữ sống Ấn và đồ vật được khắc đã phát hiện cho đến nay được tìm thấy tại các địa điểm ở Pakistan dọc theo sông Ấn và phụ lưu của nó, như Mohenjo-daro và Harappa,[b] trong khi các địa điểm khác nằm ở nơi khác chiếm 10% còn lại.[c][26][27] Thông thường, động vật như bò, trâu, voi, tê giác và con "kỳ lân" huyền thoại[d] kèm theo dòng chữ trên con dấu, có thể là để giúp những người mù chữ xác định nguồn gốc của một con dấu cụ thể.[29]

Thời kỳ Harappa muộn

Thời kỳ Harappa muộn, từ k. 1900–1300 TCN, theo sau thời kỳ Harappa trung đại được đô thị hóa hơn, và là một thời kỳ phân mảnh và nội địa hóa trước thời đại đồ sắt ở tiểu lục địa Ấn Độ. Các bản khắc được tìm thấy tại các địa điểm gắn liền với các giai đoạn cục bộ của thời kỳ này. Ở Harappa, việc sử dụng chữ viết này phần lớn đã bị chấm dứt khi việc sử dụng các con dấu có khắc chữ chấm dứt khoảng từ k. 1900 TCN; tuy nhiên, việc sử dụng chữ sông Ấn có thể đã tồn tại lâu hơn ở các khu vực khác như ở Rangpur, Gujarat, cụ thể là dưới hình thức dòng chữ phun sơn được khắc trên đồ gốm.[1] Các con dấu từ giai đoạn Jhukar của thời kỳ Harappa muộn, tập trung ở tỉnh Sindh ngày nay ở Pakistan, thiếu chữ sông Ấn, tuy nhiên, một số dòng chữ khắc trên mảnh sành từ giai đoạn này đã được ghi nhận.[30] Cả hai con dấu và mảnh sành mang văn bản chữ sông Ấn, đều có từ k. 2200–1600 TCN, đã được tìm thấy tại các địa điểm gắn liên với văn hóa Daimabad của thời kỳ Harappa muộn, tại Maharashtra ngày nay.[31]

Đặc điểm

Các biến thể của 'ký tự 4';[e] biến thể như vậy tạo ra ký tự phân biệt từ các biến thể trở nên khó khăn, và các học giả đã đề xuất các cách khác nhau để phân loại các yếu tố của chữ sông Ấn.[33]

Phần lớn các ký tự là tượng hình, mô tả các đồ vật tìm thấy trong thế giới cổ đại nói chung, tìm thấy trong văn hóa Harappa địa phương, hoặc có nguồn gốc từ thế giới tự nhiên.[34] Tuy nhiên, các ký tự trừu tượng cũng được xác định. Một số ký tự là ký tự ghép giữa các ký tự tượng hình, trong khi các ký tự khác không được biết là xảy ra một cách đơn lập, được biết đến chỉ xảy ra như là thành phần của các ký tự phức tạp hơn.[34] Một số ký tự giống như dấu vạch và thường được hiểu là các số sớm.[35][36][37]

Unicode

Phông chữ sông Ấn
Nhà thiết kếQuỹ quốc gia dành cho Mohenjo-daro
Thời gian tạo2016
Thời gian phát hành2017
Giấy phépĐộc quyền

Các ký tự sông Ấn gán mã ISO 15924 là "Inds". Michael Everson đã gửi một đề xuất hoàn chỉnh về việc mã hóa chữ viết trong mặt phẳng đa ngôn ngữ bổ sung của Unicode vào năm 1999,[38] nhưng đề xuất này chưa được chấp thuận bởi Ban kỹ thuật Unicode. Tính đến tháng 2 năm 2022, Script Encoding Initiative vẫn liệt kê đề xuất trong danh sách các tập lệnh chưa được mã hóa chính thức trong Tiêu chuẩn Unicode (và ISO/IEC 10646).[39][40]

Phông chữ sông ấn là một phông chữ Private Use Areas (PUA) giống như chữ sông Ấn.[41] Phông chữ này được thiết kế dựa trên một ngữ liệu biên soạn bởi nhà Sindh học Asko Parpola trong cuốn Deciphering the Indus Script của ông.[42] Amar Fayaz Buriro, một kỹ sư ngôn ngữ, và Shabir Kumbhar, một nhà thiết kế phông chữ, được giao nhiệm vụ bởi Quỹ quốc gia dành cho Mohenjo-daro để thiết kế phông chữ này, và họ đã trình bày tại một hội nghị quốc tế về Mohenjo-daro và nền văn học lưu vực sông Ấn vào ngày 8 tháng 2 năm 2017.[43][44][cần nguồn tốt hơn]

Xem thêm

Ghi chú

  1. ^ Bryant (2001), tr. 178: "chữ viết sông Ấn guyên thủy trên mảnh gốm từ giai đoạn Ravi sớm nhất là vào năm 3500 T.C.N."
  2. ^ 1540 từ Mohenjodaro, 985 từ Harappa, 66 từ Chanhudaro
  3. ^ 165 từ Lothal, 99 từ Kalibangan, 7 từ Banawali, 6 từ Ur tại Iraq, 5 từ Surkotada, 4 từ Chandigarh
  4. ^ Con "kỳ lân" thường được miêu tả rất có thể là một con bò vẽ nghiêng để che khuất sừng này đằng sau sừng kia.[28]
  5. ^ 'Ký tự 4' là một ký tự ghép giữa 'ký tự 1', mô tả một người cầm hai đồ nặng, và 'ký tự 311', ký tự "bình". Quy ước đánh số cho chữ sông Ấn của Asko Parpola.[32] For an alternative numbering scheme, refer to Mahadevan (1977).

Tham khảo

  1. ^ a b c d Kenoyer (2006), tr. 10–11.
  2. ^ a b Bryant (2001), tr. 178.
  3. ^ a b Locklear, Mallory (25 tháng 1 năm 2017). “Science: Machine learning could finally crack the 4,000-year-old Indus script”. The Verge. Manhattan, New York, NY: Vox Media. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017. After a century of failing to crack an ancient script, linguists turn to machines.
  4. ^ Possehl (1996).
  5. ^ a b Robinson (2015).
  6. ^ Wright (2009), tr. 7.
  7. ^ Cunningham (1875), tr. 105–108.
  8. ^ a b Fairservis (1992), tr. 5.
  9. ^ Ghosh (1990).
  10. ^ Hunter (1934).
  11. ^ Newberry (1980), tr. 10–20.
  12. ^ Ghosh (1990), tr. 361–364.
  13. ^ Allchin & Erdosy (1995), tr. 336.
  14. ^ Goody (1987), tr. 301–302, note 4.
  15. ^ Salomon (1995).
  16. ^ Mahadevan (2004).
  17. ^ Ray (2006), tr. 121–122.
  18. ^ Rahman, Tariq. “Peoples and languages in pre-Islamic Indus valley”. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2008. most scholars have taken the 'Dravidian hypothesis' seriously
  19. ^ “The Indus Script | Harappa”. www.harappa.com. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2020.
  20. ^ Mahadevan (1977), tr. 5–7.
  21. ^ a b Possehl (2002), tr. 127.
  22. ^ Fairservis (1983).
  23. ^ Mukhopadhyay (2018a), tr. 5–6.
  24. ^ Meadow & Kenoyer (2001), tr. 224.
  25. ^ Meadow & Kenoyer (2010), tr. xlviii.
  26. ^ Mahadevan (1977), tr. 6–7.
  27. ^ Singh (2008), tr. 169.
  28. ^ Bonta (2010), tr. 6.
  29. ^ Sankaranarayanan (2007), tr. 15.
  30. ^ Singh (2008).
  31. ^ Sali (1986), tr. 504–505.
  32. ^ “Corpus by Asko Parpola”. Mohenjodaro (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2020.
  33. ^ Mahadevan (1977), tr. 14–15.
  34. ^ a b Fairservis (1992), tr. 9–10.
  35. ^ Bonta (2010), tr. 10–11.
  36. ^ Mukhopadhyay (2019), tr. 2.
  37. ^ Wells (2015), tr. 66–76.
  38. ^ Everson (1999).
  39. ^ “SEI List of Scripts Not Yet Encoded”. linguistics.berkeley.edu/sei/.
  40. ^ “Proposed New Scripts”. unicode.org.
  41. ^ “A Free Complete Indus Font Package Available”. www.harappa.com. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 5 năm 2017.
  42. ^ Parpola (1994).
  43. ^ “Corpus by Asko Parpola”. Mohenjodaro. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2020.
  44. ^ Nadeem, Faryal (27 tháng 2 năm 2017). “All Signs of Indus Script Has Been Converted Into Font”. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 8 năm 2019.

Works cited

Đọc thêm

Liên kết ngoài

Bản mẫu:Văn hóa lưu vực sông Ấn

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chữ_viết_sông_Ấn&oldid=70883011”