Do��cz do Zdrowia na Facebooku!
Chrypka , zw�aszcza poranna, to do�� powszechna dolegliwo�� os�b pal�cych. Chocia� to w�a�nie one s� szczeg�lnie nara�one na powa�ne, w tym zagra�aj�ce �yciu, schorzenia dr�g oddechowych, cz�sto lekcewa�� ten objaw. T�umacz� go bowiem swoim na�ogiem, nie bior�c pod uwag�, �e substancje smoliste mog�y wyrz�dzi� ju� powa�ne szkody w krtani (to w�a�nie jej schorzenia zwykle powoduj� chrypk�).
Chrypka i lekcje u foniatry
Sk�onno�� do bagatelizowania chrypki , czyli zmatowienia g�osu, nadania mu bardziej "szorstkiej" barwy maj� tak�e osoby "pracuj�ce" g�osem: nauczyciele, prawnicy, dziennikarze, etc. S�dz� bowiem, �e to naturalna konsekwencja ci�g�ego m�wienia.
Rzeczywi�cie tak jest: zaburzenie drga� fa�d�w g�osowych krtani mo�e wynika� w�a�nie z przeci��e�. Nie oznacza to jednak, �e nie wymaga leczenia. Czasem, zaniedbana chrypka jest do pokonania dopiero z pomoc� chirurga. Bywa jednak, �e wystarcza leczenie zachowawcze, a tak�e nauka odpowiedniej modulacji g�osu (ograniczaj�ca nara�anie strun g�osowe na nadmierny wysi�ek) u specjalisty rozwi�zuje trwale problem. Jak zwykle jednak spraw� kluczow� jest czas.
Ryzykowne skrzy�owanie
Krta�, narz�d znajduj�cy si� mi�dzy gard�em, a tchawic�, ze wzgl�du na po�o�enie na skrzy�owaniu dr�g: pokarmowej i oddechowej, nara�ony jest na r�ne specyficzne problemy. Z jednej strony zagra�aj� mu do�� �atwo wnikaj�ce infekcje (mimo systemu zabezpiecze� wy�ej w uk�adzie oddechowym), z drugiej wszelkie zaburzenia przy po�ykaniu, przechodzeniu pokarmu do �o��dka.
Krta�, przez pochylenie si� chrz�stki nag�o�ni, chroni nas przed zach�y�ni�ciem. Jej �luz�wka (pokrywaj�ca chrz�stki i mi�nie, kt�re j� tworz�) bywa podra�niana przez soki trawienne, gdy cierpimy na refluks �o��dkowo-prze�ykowy. W�wczas te� mo�e pojawia� si� chrypka, b�l gard�a. Problem ten jednak rozwi�zuje nie laryngolog, a gastrolog (kieruje do niego lekarz pierwszego kontaktu).
Kilkana�cie przyczyn
Je�li dokucza ci chrypka, diagnostyk� najlepiej zacz�� u internisty. Przyczyny przewlek�ej chrypki najcz�ciej s� spowodowane chorob� g�rnych dr�g oddechowych. Nie musi jednak tak by�, a lekarz pierwszego kontaktu, na podstawie wywiadu i wst�pnych bada�, powinien wiedzie�, gdzie w pierwszej kolejno�ci szuka� sprawcy problem�w.
Za chrypk� mo�e sta� wspomniany ju� refluks, ale i choroba tarczycy (np. niedoczynno�� tego gruczo�u, wymagaj�ca leczenia u endokrynologa. Czasem chrypka spowodowana jest chorob�, kt�ra wywo�a�a powi�kszenie mi�nia sercowego (stan zapalny), t�tniakiem aorty piersiowej, nowotworem p�uc, chorob� uk�adu nerwowego. Bywa, �e w og�le nie udaje si� odkry� jej przyczyny i w�wczas zwana jest chrypk� czynno�ciow�, do kt�rej trzeba si� przyzwyczai�. By jednak postawi� tak� diagnoz�, najpierw trzeba przeprowadzi� szczeg�owe badania.
Chrypka: problem laryngologiczny
Je�li internista stwierdzi, �e przyczyn� chrypki najprawdopodobniej jest problem laryngologiczny, skieruje ci� do laryngologa, a ten, by� mo�e, do foniatry.
Ostr� infekcj� krtani zazwyczaj mo�e leczy� lekarz pierwszego kontaktu. Warto pami�ta�, �e u doros�ych zwykle nie jest to zbyt powa�ny problem. W przypadku ma�ych dzieci (do lat 5.) nawet pozornie banalna "wirus�wka" czasem wymaga leczenia szpitalnego. Obrz�k nie w pe�ni jeszcze ukszta�towanego narz�du grozi bowiem powa�nymi trudno�ciami oddechowymi. Zatem nigdy nie lekcewa� zapalenia krtani u dziecka. Najcz�ciej jednak nie objawia si� ono chryp�, a "szczekaj�cym", suchym, uporczywym kaszlem.
Je�li nawet przechodzi�e� infekcj�, kt�ra chryp� uzasadnia (zapalenie gard�a, krtani), a ona nie mija, trzeba spraw� si� zaj��. To, �e zacz�o si� banalnie, nie oznacza wcale, �e nic powa�nego si� nie dzieje.
Utrzymuj�ca si� chrypa u doros�ych mo�e by� spowodowana infekcj� przewlek�� (wymagaj�c� d�ugotrwa�ego leczenia, a� do skutecznego usuni�cia patogenu), podra�nieniem b�ony �luzowej (np. u palacza), ale i obrz�kiem Reinkego, guzkami �piewaczymi, a nawet rakiem krtani.
Czasem leczenie polega przede wszystkim na rzuceniu palenia (i to naprawd� pomaga), niekiedy trzeba przyjmowa� antybiotyki. W przypadku obrz�ku Reinkego, zwykle skutku podra�nienia toksynami, b�d� przeci��enia strun g�osowych i guzk�w �piewaczych, dolegliwo�ci spowodowanych najcz�ciej przez nadwyr�anie g�osu, konieczny bywa zabieg chirurgiczny. Cz�sto jednak, by unikn�� nawrot�w, pacjent jest kierowany do foniatry na rehabilitacj� g�osu: specjalista uczy, jak m�wi�, by krtani nie przem�cza�.
Rak krtani to najcz�stszy rak g�owy i szyi i drugi co do cz�stotliwo�ci wyst�powania rak dr�g oddechowych. Zapada na niego co roku kilka tysi�cy Polak�w, g��wnie m�czyzn po 60. roku �ycia, ale niejednokrotnie zaraz po czterdziestce.
Rak krtani atakuje przede wszystkim osoby pal�ce papierosy, nadu�ywaj�ce alkoholu. Jego wczesnym objawem jest w�a�nie utrzymuj�ca si� chrypka.
Wcze�nie wykryty rak krtani daje spor� szans� na prze�ycie co najmniej 5 lat (ok. 90%), a tak�e cz�ciowe zachowanie narz�du i tym samym zdolno�ci komunikacji werbalnej.
Czytaj tak�e:
B�aha dolegliwo��, czy objaw powa�nej choroby?
