Czym jest spektrum autyzmu?
Spektrum autyzmu to wciąż dla wielu osób pojęcie nieznane. Tymczasem autyzm został opisany po raz pierwszy w 1943 roku przez dwóch niezależnych od siebie badaczy, Leo Kannera i Hansa Aspergera. Początkowo uważano go za jednostkę chorobową bliską psychozom dziecięcym; dzisiaj postrzeganie sprawy jest jednak w środowisku medycznym diametralnie inne. Istnieje nawet grupa lekarzy i terapeutów, którzy w ogóle rezygnują z określania autyzmu mianem choroby. Ich zdaniem, autyzm należy rozumieć jako zaburzenie neurorozwojowe, czyli coś, co dany człowiek po prostu "ma".
W ten sam nurt poszukiwań wpisuje się definicja spektrum autyzmu. Zakłada ona, że rozpoznawanie poszczególnych rodzajów zaburzeń, tj.:
- autyzmu dziecięcego,
- atypowego,
- zespołu Aspergera
- zespołu Retta
mija się z celem, bo niezwykle trudno je rozróżnić u konkretnych pacjentów. Znacznie bardziej sensowne wydaje się mówienie właśnie o spektrum, czyli o rozmaitym natężeniu symptomów. U jednej osoby natężenie to będzie tylko minimalne (nie przeszkadzając jej wieść niemal zupełnie normalnego życia), u innej zaś bardzo widoczne. Co oczywiście także nie przekreśla jej szans rozwojowych.
Jak rozpoznać spektrum autyzmu?
Zaburzenia ze spektrum autyzmu bywają zauważalne już we wczesnym dzieciństwie. Maluch często sprawia wrażenie nieobecnego, miewa trudności w nawiązywaniu kontaktu z opiekunami i - pomimo upływu kolejnych miesięcy - nie zaczyna mówić ani nawet gaworzyć. Bawi się zawsze w ten sam sposób, nierzadko tylko jedną zabawką. Nie wykazuje też zainteresowania otoczeniem, unikając swoich rówieśników i nie rozumiejąc ich intencji.
Dzieci ze spektrum autyzmu spotyka się z roku na rok coraz więcej: w Stanach Zjednoczonych problem dotyka 1 osoby na 68, w Polsce - 1 na 100. Tak poważne statystyki wiążą się zapewne z wysoką skutecznością narzędzi diagnostycznych. Jako ciekawostkę warto też odnotować, że wśród dzieci autystycznych spotkamy czterokrotnie więcej chłopców niż dziewczynek.
Stosunkowo niewiele mówi się natomiast o spektrum autyzmu u dorosłych. W populacji ogólnej wciąż pokutuje całkiem niesłuszne przekonanie, że autyzm to zaburzenie wyłącznie dziecięce. Tymczasem objawy towarzyszą człowiekowi na przestrzeni całego życia - chociaż istnieją oczywiście metody ich łagodzenia bądź przekuwania w atuty.
Spektrum autyzmu - jak postępować?
Edukacja i terapia osób ze spektrum autyzmu to temat niezwykle szeroki. Wypadałoby przede wszystkim podkreślić, że autyzm nie jest tożsamy ani z niepełnosprawnością intelektualną, ani z nadzwyczajnymi zdolnościami umysłowymi (znanymi chociażby z filmu "Rain Man" z Dustinem Hoffmanem). Oczywiście, wśród autystów zdarzają się ludzie bardziej i mniej inteligentni, jak w każdej innej grupie społecznej. Nie istnieje natomiast jeden intelektualny wzorzec autyzmu.
Z drugiej strony, dzieci i dorośli ze spektrum wykazują sporo konkretnych objawów, które mocno komplikują ich karierę szkolną czy zawodową. Właśnie z tego powodu bardzo ważny jest ich udział w dostępnych formach terapii. Na wczesnym etapie życia wymaga to także sporego zaangażowania ze strony rodziców. To właśnie oni mogą najsilniej stymulować rozwój dziecka ze spektrum autyzmu.
