Superrugby

Superrugby
2024 Superrugbyseisoen
Kenteken van Superrugby
Sportsoort	Rugby
Gestig	1996 (as Super 12) 2006 (as Super 14) 2011 (as Superrugby)
Eienaar	SANZAAR
Inwydingseisoen	1996 (Super 12) 2006 (Super 14) 2011 (Superrugby)
Deelnemende lande	Australië (5 spanne)  Nieu-Seeland (5 spanne)  Fidji (1 span) Stille Oseaan-eilande (1 span) Voorheen:  Argentinië (1 span)  Japan (1 span)  Suid-Afrika (8 spanne)
Aantal spanne	12
Mees onlangse kampioen	Crusaders (2023)
Verwante kompetisies	Curriebeker Mitre 10-beker Nasionale Rugbykampioenskap
Borg(e)	Investec Vodafone

Superrugby (in die logo word dit geskryf as SupeRugby) is die grootste rugbyklubkampioenskap in die Suidelike Halfrond en bestaan (sedert 2022) uit 12 spanne van Australië, Nieu-Seeland, Fidji en die Stille Oseaan-eilande (feitlik die Cookeilande, Fidji, Samoa en Tonga). Tot in 2015 het 16 spanne elk een keer teen mekaar gespeel en die top vier spanne het deurgedring na die halfeindstryd. Die wenners van die halfeindstryd speel dan in die eindstryd om die algehele wenner te bepaal.

Voor 1996 het gereelde mededingende rugby in kompetisies van lande in die Suidelike Halfrond vorm begin aanneem, waarvan die vroegste die Suidseekampioenskap was wat in 1986 begin het. Die oorspronklike kompetisie het bestaan uit drie spanne van Nieu-Seeland (Auckland, Canterbury en Wellington) saam met twee Australiese spanne (Queensland en Nieu-Suid-Wallis) en Fidji. Die kompetisie is in 1992 herbekendgestel as die Super Ses.

In 1993 het die Super 10 die Suidseekampioenskap en Super Ses-toernooie vervang. Met Suid-Afrika se hertoetrede tot internasionale sport in 1992 was daar 'n geleentheid om 'n uitgebreide weergawe van die kompetisie die lig te laat sien. Die aanvangskompetisie het die volgende spanne ingesluit: Waikato, Auckland, Otago en North Harbour (Nieu-Seeland); Natal, Transvaal en Noord-Transvaal (Suid-Afrika); Queensland en Nieu-Suid-Wallis (Australië) en Wes-Samoa (as verteenwoordiger van die Suidsee-nasies). Die Super 10 is deur Transvaal in 1993 gewen en deur Queensland in 1994 en 1995.

Die amptelike verklaring van die professionalisering van rugby in Augustus 1995 het gely tot ’n herstrukturering van die Super 10-kompetisie. Na die sukses van die Wêreldbeker in 1995 het die Australiese, Nieu-Seelandse en Suid-Afrikaanse Rugbyrade SANZAR (Suid-Afrikaanse, Nieu-Seelandse en Australiese Rugby) gestig om ’n jaarlikse 12-span provinsiale kompetisie te administreer waarin streekspanne van die drie nasies teen mekaar sou speel. Hiermee saam is besluit om ’n jaarlikse Drienasiestoetsreeks tussen die drie lande te hou. ’n Noemenswaardige rede vir die ontwikkeling van die Super 12 was die bedreiging vir rugby van die ander rugbysport, rugby league. Deur die instelling van die Super 12 het die drie rade ’n produk gehad waarna die vraag hoog was (veral vir televisie), wat hulle in staat gestel het om ’n 10-jaar kontrak te sluit met News Corp vir eksklusiewe uitsaairegte van VS$ 555 miljoen. Dit het die unies dekking en finansiële ondersteuning gebied om die kompetisie te begin.^[1]

Met noemenswaardige borgskappe en die professionalisering van rugby in 1995, het die Super 12-kompetisie suksesvol afgeskop in 1996 met vyf spanne van Nieu-Seeland, vier van Suid-Afrika en drie van Australië. Nieu-Seeland se oorheersing van die kompetisie het reeds in die eerste jaar begin toe die Auckland Blues die aanvangskompetisie gewen het deur die Natal Sharks met 45–21 in ’n tuiseindstryd te klop. Die Blues het 1996 se sukses herhaal in 1997 toe hulle die Australiese ACT Brumbies met 23–7 in die eindstryd geklop het.

In 1998 het Auckland in sy derde agtereenvolgende eindrondte gespeel maar het verloor teen die Canterbury Crusaders met 13–20. Dit het die begin van die Crusaders se drie-jaar oorheersing van die kompetisie ingelui. Hulle het die 1999 en 2000-seisoene gewen teen onderskeidelik die Otago Highlanders en die ACT Brumbies. Die 2001-seisoen was die eerste waarin geen Nieu-Seelandse span die eindrondte kon haal nie. Dit is gespeel tussen die ACT Brumbies en die Natal Sharks waarin die Brumbies oortuigend gewen het met 36–6.

In 2002 het die Crusaders hulle vierde titel ingepalm en hul vyfde net gemis in 2003 toe hulle met vier punte teen die Blues verloor het. In 2004 het die Brumbies wraak geneem in die 2000-eindstryd toe hulle die Crusaders met 47–38 geklop het voor die Crusaders se tuisskare. Die Crusaders het egter in 2005 weer die kompetisie gewen toe hulle teen die Nieu-Suid-Wallis Waratahs (wat in hul eerste eindrondte gespeel het) gewen het met 35–25. Dit was die laaste jaar van die 12-spanformaat van die kompetisie.

Sedert die vroeë 2000’s het Australië begin vra vir die insluiting van ’n vierde Australiese span en Suid-Afrika vir ’n vyfde Suid-Afrikaanse span. Daar was ook gissings oor die insluiting van ’n span van die Suidsee-nasies soos Fidji; of ’n gekombineerde Suidsee-eilandespan van Fidji, Samoa en Tonga. Argentinië het ook navraag gedoen om insluiting in die Super 12.

In September 2004 het SANZAR met onderhandelinge begin vir 'n nuwe televisiekontrak wat in 2006 in werking sou tree. Daardie Desember het SANZAR aangekondig dat 'n nuwe TV-kontrak onderteken is met News Corporation wat die uitsaairegte vir die Verenigde Koninkryk, Australië en Nieu-Seeland bekom het en Supersport vir Suid-Afrika. Die kontrak was V$323 miljoen oor vyf jaar werd, wat 'n 16% jaarlikse styging is in vergelyking met die vorige kontrak.^[1] Dit dek internasionale sowel as Super 14-wedstryde. SANZAR kon self nog ander transaksies met lande soos Frankryk, Japan en Amerika sluit.

Die Drienasies was die "melkkoei" vir die SANZAR-vennote, aangesien dit ongeveer 60% van die geld van News Ltd. voorsien het. Die Super 14 het slegs omtrent 30% van die kontrak uitgemaak.

Onder die nuwe kontrak het Australië en Suid-Afrika elk 'n ekstra span in die kompetisie gekry en elke Drienasiespan sou nou ses wedstryde speel in plaas van die gebruiklike vier. Die voorstel het ook die moontlikheid van 'n splitsing van die huidige formaat in twee afdelings met sewe spanne oopgehou, maar daar is besluit om die kompetisie in die huidige eentabel-formaat te hou. Argentinië en die Suidsee-eilande is egter steeds onder hierdie voorstel uit die kompetisie gehou.

In 2005 is bevestig dat die nuwe Australiese span in die kompetisie die Western Force, met hul basis in Perth sou wees. Die toevoeging van 'n nuwe Suid-Afrikaanse span het egter tot onmin gelei, en selfs die regering het ingemeng. Uiteindelik is die vyf Suid-Afrikaanse spanne vasgestel en daar is besluit om die vier bestaande spanne te hou met die toevoeging van die Cheetahs, met hul basis in Bloemfontein.

Die twee nuwe spanne het nie baie goed gevaar nie en die Cheetahs was die beste van die twee. Die Cheetahs het tiende geëindig met vyf seges en die Western Force kon net een wedstryd wen en het heel onder aan die punteleer geëindig. Die hoogtepunt vir die Force was hulle gelykop uitslag teen die uiteindelike kampioene, die Crusaders. Die Crusaders het met die Hurricanes, wie se eerste eindstryd dit was, afgereken met 19–12.

Vir die 2007-seisoen het 22 All Blacks die kompetisie se eerste sewe rondtes misgeloop as deel van 'n All Black-"kondisioneringsprogram".^[2] Hierdie program was deel van die All Blacks se voorbereidings vir die Rugbywêreldbeker 2007 en elke Nieu-Seelandse konsessie moes sonder sy sleutelspelers klaarkom in die eerste sewe rondtes.^[3][4] Aan die einde van die seisoen kon geen Australiese span deurdring tot die uitspeelwedstryde nie (die eerste keer sedert 1998). Alhoewel die Brumbies goed vertoon het en die Western Force baie beter vertoon het, was dit nie 'n goeie jaar vir die Reds en die Waratahs nie, wat onderskeidelik laaste en tweede laaste geëindig het. Met die terugkeer van die 22 All Blacks kon die Nieu-Seelandse spanne steeds nie hul volle sterkte bereik nie en die seisoen se kompetisie is vir die eerste keer deur 'n Suid-Afrikaanse span gewen. Die Sharks (tweede op die punteleer) en die Bulls (bo-aan die punteleer) het dinge uitgespook om die trofee. Die eindwedstryd is op die ABSA-stadion in Durban deur die Bulls met 20–19 gewen.

In September 2020 het die Suid-Afrikaanse Rugbyunie aangekondig dat al sy spanne uit Superrugby onttrek word en waarskynlik by 'n uitgebreide Pro14/Verenigde Rugbykampioenskap sal aansluit.^[5] In 2021 is die plaaslike toernooie "Super Rugby Aotearoa" (Nieu-Seeland) en "Super Rugby AU" (Australië) beslis,^[6][7] "Super Rugby Trans-Tasman" is ook in 2021 beslis, waartydens die Australiese spanne teen die Nieu-Seelandse spanne te staan gekom het.^[8]

Vanaf die 2022-seisoen is 'n nuwe 12-span-toernooi aangekondig met die vyf Australiese en vyf Nieu-Seelandse spanne wat deur Moana Pasifika en 'n Fidjiaanse span aangevul sal word.^[9] Nieu-Seeland Rugby het bevestig dat dit met Fiji Rugby en Moana Pasifika wil saamwerk en ook met Australië wil voortgaan.^[10] In April 2021 is aangekondig dat lisensies aan beide Fijian Drua en Moana Pasifika gegee is om in 2022 by Superrugby aan te sluit.^[11] Die nuwe formaat is in Augustus 2021 bevestig, dit sal onder die naam Super Rugby Pacific plaasvind en na 'n groepfase terugkeer, hoewel die afdelings deur een been vervang sal word.^[12]

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Superrugby konsessie-areas.

Oorsig van spanne
Land	Span	Stad/Area	Stadion/s (Kapasiteit)
Australië	Brumbies	Australiese Hoofstadgebied AHG en Suidelike NSW insluitend Canberra, Queanbeyan, Nowra en Albury	Canberrastadion, (25 011)
	Waratahs	Nieu-Suid-Wallis Noordelike en sentrale NSW insluitend Sydney, Newcastle, Wollongong, Tamworth en Coffs Harbour	Sydney Voetbalstadion, (45 500)
	Reds	Queensland Die hele Queensland insluitend Brisbane, Goudkus, Cairns en Rockhampton	Suncorpstadion, (52 500)
	Western Force	Wes-Australië Die hele WA insluitend Perth, Mandurah, Bunbury and Kalgoorlie	nib-stadion, (20 500)
	Rebels	Victoria Melbourne Rugby	AAMI-park, (31 500)
	Fijian Drua	Fidji	verskeie tuisstadions
Nieu-Seeland	Blues	Auckland, North Harbour en Northland. (Noord-Auckland Skiereiland aan die Noordeiland en die meeste van metropolitaanse Auckland).	Edenpark, (47 500) North Harbour-stadion, (25 000)
	Chiefs	Waikato, Bay of Plenty en Counties Manukau Sentraal en oostelike Noordeiland insluitend Hamilton; Suidelike Auckland, Tauranga en Rotorua	Waikatostadion, (25 800)
	Crusaders	Canterbury Crusaders, Buller en Tasman. Noordelike en sentrale Suideiland insluitend Christchurch, Nelson, Blenheim en Timaru	Rugby League Park, (36 000)
	Highlanders	Otago en Southland. Suidelike Suideiland insluitend Dunedin en Invercargill	Carisbrook, (29 000) Rugbypark-stadion, (17 000)
	Hurricanes	Wellington, Wanganui, Taranaki, Manawatu en Hawke’s Baai. Suidelike en suidwestelike Noordeiland insluitend Wellington, Palmerston-Noord, Nieu-Plymouth en Napier	Westpacstadion, (34 500)
	Moana Pasifika	Oseanië (Cookeilande, Fidji, Samoa en Tonga)	Mount Smart-stadion, (30 000)

Die Southern Kings (aanvanklik die Southern Spears), wat hul basis in Port Elizabeth het, is aanvanklik op die been gebring om die Suid-Afrikaanse span in die Super 14 van 2007 te vervang wat laagste op die punteleër eindig in die 2006-seisoen. Die bestaande Super 14 konsessies het egter hierdie plan teengestaan omdat hulle geglo het die kontroversiële voormalige president van die Suid-Afrikaanse Rugbyunie, Brian van Rooyen, dit afgedwing het. Op 16 April 2006, nadat Van Rooyen as president vervang is, het SARU aangekondig dat die Spears nie aan die kompetisie sal deelneem nie.^[13] SARU het 'n kommissie van ondersoek aangestel om te kyk of die Spears lewensvatbaar sou wees nadat dit aan die lig gekom het dat die unie ernstige finansiële probleme gehad het.^[14]

In Augustus 2006 het die Hooggeregshof van Suid-Afrika beslis dat die Spears 'n geldige kontrak met SANZAR en SARU gehad het om aan die Super 14 en die Curriebeker deel te neem. Weens die unie se finansiële en administratiewe probleme is in November 2006 'n ooreenkoms bereik. Die Spears het hul regsaak laat vaar en sal bly voortbestaan maar hulle sal nie deelneem in die Super 14 nie.^[15] Alhoewel daar geen amptelike verbintenis is nie, is die oorblyfsels van die Spears omgeskakel in die Southern Kings. Die Kings se aansoek om aan die 2011-seisoen deel te neem het misluk. Hulle het verloor teen die Melbourne Rebels.

Op 16 Augustus 2012 is bekendgemaak dat die Lions nie aan die 2013 Superrugbyseisoen gaan deelneem nie. Die span is weens sy teleurstellende seisoen in 2012 weggelaat ten koste van die Southern Kings. Die span het egter na afloop van die 2013-seisoen in twee promosie/relegasiewedstryde die Kings, die swakste span in die Suid-Afrikaanse groep, geklop, om weer ingesluit te word vir die 2014-toernooi.^[16]

Oorsig van spanne
Land	Span	Stad/Area	Stadion/s (Kapasiteit)
Suid-Afrika	Bulls	Pretoria plus die Oos-Rand en Limpopoprovinsie	Loftus Versfeld, (51 762)
	Cheetahs	Bloemfontein en Kimberley Die hele Vrystaat en die Noord-Kaap	Vrystaatstadion, (48 000) Hoffepark, (18 000)
	Kings	Port Elizabeth Suidelike Wes-Kaap en die hele Oos-Kaap	Nelson Mandelabaai-stadion, (48 459)
	Sharks	Durban Die hele KwaZulu-Natal	Kings Park-stadion, (55 000)
	Stormers	Kaapstad Skiereiland, Boland, plus die noordelike Wes-Kaap	Nuweland, (51 900)

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van Super 12-kampioene.

Jaar		Eindronde				Verloorspanne in halfeindrondte
		Wenner	Telling	Naaswenner		1ste halfeindrondte verloorder	2de halfeindrondte verloorder
1996 Besonderhede		Blues	45–21	Sharks		Reds	Bulls
1997 Besonderhede		Blues	23–7	Brumbies		Hurricanes	Sharks
1998 Besonderhede		Crusaders	20–13	Blues		Sharks	Highlanders
1999 Besonderhede		Crusaders	24–19	Highlanders		Reds	Stormers
2000 Besonderhede		Crusaders	20–19	Brumbies		Highlanders	Cats
2001 Besonderhede		Brumbies	36–6	Sharks		Cats	Reds
2002 Besonderhede		Crusaders	31–13	Brumbies		Waratahs	Highlanders
2003 Besonderhede		Blues	21–17	Crusaders		Hurricanes	Brumbies
2004 Besonderhede		Brumbies	47–38	Crusaders		Stormers	Chiefs
2005 Besonderhede		Crusaders	35–25	Waratahs		Bulls	Hurricanes

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van Super 14-kampioene.

Jaar		Eindrondte				Verloorspanne in halfeindrondte
		Wenner	Telling	Naaswenner		1ste halfeindrondte verloorder	2de halfeindrondte verloorder
2006 Besonderhede		Crusaders	19–12	Hurricanes		Waratahs	Bulls
2007 Besonderhede		Bulls	20–19	Sharks		Crusaders	Blues
2008 Besonderhede		Crusaders	20–12	Waratahs		Sharks	Hurricanes
2009 Besonderhede		Bulls	61–17	Chiefs		Hurricanes	Crusaders
2010 Besonderhede		Bulls	20–19	Stormers		Crusaders	Waratahs

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van Superrugbykampioene.

Jaar		Eindrondte				Verloorspanne in halfeindrondte
		Wenner	Telling	Naaswenner		1ste halfeindrondte verloorder	2de halfeindrondte verloorder
2011 Besonderhede		Reds	18–13	Crusaders		Stormers	Waratahs
2012 Besonderhede		Chiefs	37–6	Sharks		Crusaders	Stormers
2013 Besonderhede		Chiefs	27–22	Brumbies		Crusaders	Bulls
2014 Besonderhede		Waratahs	27–22	Crusaders		Sharks	Brumbies
2015 Besonderhede		Highlanders	21–14	Hurricanes		Waratahs	Brumbies
2016 Besonderhede		Hurricanes	20–3	Lions		Chiefs	Highlanders
2017 Besonderhede		Crusaders	25–17	Lions		Chiefs	Hurricanes
2018 Besonderhede		Crusaders	37–18	Lions		Hurricanes	Waratahs
2019 Besonderhede		Crusaders	19–3	Jaguares		Brumbies	Hurricanes
2020 Besonderhede		seisoen afgelas, plaaslike toernooie gespeel nadat seisoen afgelas is	–	–
2021 Besonderhede		plaaslike toernooie gespeel, geen algehele kampioen nie	–	–
2022 Besonderhede		Crusaders	21–7	Blues		Chiefs	Brumbies
2023 Besonderhede		Crusaders	25–20	Chiefs		Blues	Brumbies

Totale seges

Span	Seges	Tweede plekke
Crusaders	12	4
Blues	3	2
Bulls	3	0
Brumbies	2	4
Chiefs	2	2
Hurricanes	1	2
Waratahs	1	2
Highlanders	1	1
Reds	1	0
Sharks	0	4
Lions	0	3
Jaguares	0	1
Stormers	0	1

Seges per land

Land	Deelnames	Seges	Tweede plekke
Nieu-Seeland	30	19	11
Australië	10	4	6
Suid-Afrika	11	3	8
Argentinië	1	0	1
Japan	0	0	0

• (en) Gifford, Phil (2004). The Passion – The Stories Behind 125 years of Canterbury Rugby. Wilson Scott Publishing. ISBN 0-9582535-1-X.
• (en) Howitt, Bob (2005). SANZAR Saga – Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby. Harper Collins Publishers. ISBN 1-86950-566-2.
• (en) McIlraith, Matt (2005). Ten Years of Super 12. Hodder Moa. ISBN 1-86971-025-8.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Superrugby.

• (en) Amptelike SANZAR Superrugby-webwerf
• (en) Amptelike ARU Superrugby-webwerf Geargiveer 4 September 2016 op Wayback Machine
• (en) Amptelike NZRU Superrugby-webwerf
• (en) Amptelike SARU Superrugby-webwerf Geargiveer 27 November 2018 op Wayback Machine