Teodorik II

Teodorik II
Koning van die Wes-Gote
Bewind	453−466
Voorganger	Torismund
Opvolger	Eurik
Regent
Medeheersers
Geboortedatum	omstreeks 426
Geboorteplek
Sterfdatum	In vroeg 466 (Op 40-jarige ouderdom)
Sterfplek
Vader	Teodorik I
Moeder
Dinastie	Balti-dinastie, Wes-Gote
Broers en susters
Kinders

Teodorik II (426 - 466) was tussen 453 en 466 koning van die Wes-Gote. Hy het sy broer Torismund opgevolg na dié se dood in 453. Hy was aan die begin van sy bewind 'n troue bondgenoot van die Romeine. Hy het op goeie voet verkeer met die Romeinse keiser Avitus. Na die keiser se afsterwe in 456 het Teodorik hom meer onafhanklik gedra.

Aan die begin van Teodorik se bewind in 453 was Valentinianus III keiser van die Wes-Romeinse Ryk. Hy is op 16 Maart 455 vermoor en opgevolg deur Petronius Maximus, wat die mag oorgeneem het deur die Senaat om te koop. Sy keiserskap sou egter nie lank duur nie, want op 22 Mei het die Vandale Rome binnegeval. Rome is geplunder en Petronius Maximus is vermoor. Destyds was Avitus 'n generaal op 'n diplomatieke sending na Teodorik se hof in Toulouse. Teodorik, wat Avitus in sy jeug as mentor gehad het en op baie goeie voet met hom was, het Avitus aangemoedig om die keiserlike kroon vir homself op te eis, wat voor die Gallo-Romeinse senatore gebeur het.^[1] Op 9 Julie 455 is Avitus deur sy soldate tot keiser uitgeroep. Met sy leër, aangevul deur 'n groot kontingent Visigote, het Avitus drie maande later na Italië vertrek om die keiserskap op te eis.

In 456 het die Wes-Gotiese leër na Spanje opgeruk om Romeinse mag te herstel. Op versoek van keiser Avitus het Teodorik vir Rechiar, koning van die Suewe, aangeval om hom te straf vir strooptogte in die nabygeleë Romeinse gebiede.^[2] Teodorik het die Suewe aan die rivier Órbigo, digby die stad Astorga, verslaan in 'n geveg waartydens Rechiar gedood is. Vervolgens het hy Bracara Augusta (Braga), hoofstad van die Suewe, oorrompel. Volgens oorlewering was Teodorik se leër bloeddorstig en genadeloos en het hulle verskeie stede geplunder in Galisië, die Romeinse provinsie waarin die Suewe hul koninkryk gevestig het. Sommige van die Suewe is uitgemoor, en selfs heilige plekke is aangeval, waarskynlik as gevolg van die plaaslike geestelikes se ondersteuning aan die Suewe.^[3] Hierna het Teodorik se leër die Spaanse provinsies Hispania Baetica, Hispania Tarraconensis en die suide van Lusitania beheer.

Gedurende 456 het Avitus in Italië in die moeilikheid beland. Destyds moes die keiser sonder die ondersteuning van Teodorik klaarkom, wat nog met sy leër in Spanje was.^[4] Avitus se moeilikhede het begin toe hy oorlog teen die Vandale gevoer het, en dit moeilik gevind het om die Vandale op see te verslaan. Die Vandale het Rome met hul vloot geblokkeer en die stad se voedselvoorraad bedreig. Die volk was ontevrede en het hul rug op die keiser gedraai. Die weermag in Italië het ook gemor en 'n rebellie het uitgebreek onder leiding van generaals Ricimer en Majorianus, wat dit as 'n geleentheid gesien het om self die mag oor te neem. Avitus se bewind is omvergewerp en hy het na Arles gevlug. Daar het hy 'n paar troepe bymekaargemaak, maar hy moes dit doen sonder die ondersteuning van Teodorik se leër, wat nog in Spanje was.

In die middel van Oktober 456 is Avitus as keiser afgesit deur Ricimer, jonger broer van die gesneuwelde Rechiar, en 'n invloedryke generaal in die Romeinse leër. Vroeg in 457 het Majorianus die nuwe keiser in die weste geword. Van daardie oomblik af het Teodorik begin om Romeinse gesag in die geheim teë te staan. In Spanje het hy kolonies soldate agtergelaat, oënskynlik vir die handhawing van vrede, maar in werklikheid was dit 'n besettingsmag.

Die nuwe keiser Majorianus het die ontluikende mag van die Wes-Gote in Spanje en Gallië as 'n groot bedreiging beskou. Met die Romeinse leër en vergesel van generaals Aegidius en Nepotianus het Majorianus opgeruk na die Wes-Gotiese koning en sy leër, wat by Arelate (Arles) aan die mond van die Rhodanus (Rhône) gestasioneer was. Die daaruit voortvloeiende veldslag het 'n oorweldigende Gotiese nederlaag tot gevolg gehad. Die Wes-Gote het gevlug en koning Teodorik het ternouernood die dood vrygespring. In die daaropvolgende vredesgesprekke het die Wes-Gote hul nedersettings in Spanje prysgegee en na Akwitanië, hul oorspronklike nedersettingsgebied, teruggekeer.

Hierna het Majorianus in 460 'n veldtog teen die Vandale van stapel gestuur waaraan die Wes-Gote verplig was om deel te neem. Die Romeine het 'n swaar nederlaag gely teen die Vandale tydens die Slag van Cartagena. Keiser Majorianus is uit die weg geruim en magister militum Ricimer, gedeeltelik van Wes-Gotiese afkoms, het nou probeer om al die mag in te palm. In Gallië het generaal Aegidius, 'n teenstander van Ricimer, geweier om hierdie situasie te aanvaar en in verset gekom.

Die val van Majorianus in 461 en die gevolglike magstryd tussen Aegidius en Ricimer het Teodorik die geleentheid gegee om sy planne vir groter mag binne die Wes-Romeinse Ryk te verwesenlik. In Gallië het Aegidius voorberei om Italië binne te val, en Ricimer het die ondersteuning van die Boergondiërs en Wes-Gote gesoek om hierdie bedreiging teen te staan. In ruil vir Romeinse grondgebied het Teodorik militêre steun aan Ricimer belowe en sy troepe gestuur. Die Romeine het afstand gedoen van die hawestad Narbonne en die omliggende gebiede. Teodorik het dus 'n nuwe invloedsfeer op die Middellandse See verkry en gehoop op nog meer gebiedsuitbreiding na die noorde sodra die Romeinse leër van Aegidius verslaan is. Met die hulp van die Boergondiërs en die Wes-Gote is Aegidius se weg na Italië afgesny, maar Ricimer se alliansie het nie daarin geslaag om hom te verslaan nie. Aegidius het teruggetrek na die noorde van die Loire-rivier, en die gebied suid hiervan is deur Teodorik in besit geneem.^[5]

Aangesien daar in 462 nie meer Romeinse troepe suid van die Loire was nie, en Ricimer in Italië was, het die Romeinse gesag in Gallië feitlik verdwyn. Die Wes-Gote het nou oppergesag gehad en Teodorik het feitlik soewerein regeer. Hulle was slegs op papier nog foederati van die Wes-Romeinse Ryk.

Teodorik het 'n plan bedink om sy mag ook na Noord-Gallië uit te brei. Geïsoleer van die res van die Romeinse Ryk, het Aegidius 'n onafhanklike staat hier in die gebied noord van die Loire en suid van die Somme gestig. In 463 het Teodorik sy jonger broer Frederik beveel om Aegidius se gebied binne te val. Frederik het hewige weerstand van die Romeine ondervind, wat hulself met die hulp van die Franke versterk het. Frederik is tydens die Slag van Orleans^[6] gedood, en die Wes-Gote het 'n swaar nederlaag teen Aegidius gely. Hierna het Teodorik verdere pogings laat vaar om die noorde te verower. In 466 het Teodorik II gesterf, en hy is opgevolg deur sy broer Eurik.

Alhoewel dit steeds as 'n deelstaat beskou is, was die koninkryk van Teodorik II omstreeks 460 in werklikheid heeltemal onafhanklik van Rome. Hy het die Edik van Teodorik vir sy grondgebied laat opstel^[7], 'n wetskode wat afgewyk het van die Romeinse wette en die edikte van sy vader.

Die edik van Teodorik II bestaan uit 154 hoofstukke en is geskoei op die Romeinse model. Dit is hoofsaaklik 'n kriminele kode wat talle belastingheffings bevat. Hierdie edik onderskei tussen twee bevolkingsgroepe: die Gote en die Romeine, maar ook twee ander groepe, die vrye en die nie-vrye. Dit lys strawwe vir die ontvoering van eggenotes. Die ontvoerders en hul medepligtiges is gestraf met die dood. Daarvolgens kon ’n weduwee nie in die jaar ná die dood van haar man weer trou nie. Dit het die oorsake van toegestane egskeidings (owerspel vir die vrou, manslag vir die man...ens.) opgesom, en die strawwe vir verkragting deur vrye mans of slawe gereël, asook die verkoop van kinders, en beskerming vir die vrou teen haar man se skuld: sy kon byvoorbeeld nie in sy plek vervolg word nie.

• Lys van konings van die Wes-Gote

• Hermann Schreiber (1979), de Goten: vorsten en vazallen.
• W.B. Anderson (2012) [1936], Sidonius: Poems and Letters, Vol. I: Poems, Letters, Book I-II. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-99327-3.
• Penny MacGeorge (2002), Late Roman Warlords, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-199-25244-2.