Wuchetag

Als Wuchetag bezeichnet mer en Tag vo dr Wuche in wiederkehrender Benännig:

• Mändig
• Zischdig
• Mittwuch
• Dunnschdig
• Friidig
• Samschdig oder Sonnabend
• Sunndig

Hüt isch Fridig

D Wuchetäg sind Lehnübersetzige vo de urschprünglich babylonische Näme. Die siebe Täg vo dr babylonische Wuche sind nach de wichtigschte Himmelskörper und Planete benännt worde (Sunne, Mond, Mars, Merkur, Jupiter, Venus, Saturn), wo zum Ziitpunkt vo dr Benännig als eigentlichi Götter aaglueget worde sind. Die Näme und dr Götterglaube sind dur Vermittlig vo de Jude vo de Grieche und Römer übernaa worde. Als d Germane die Näme im 4. Jahrhundert kenne glernt händ, händ sie die nach de Näme vo de entschprechende germanische Götter umbenännt. Im Zug vo dr Chrischtianisierig isch dänn schpäter versuecht worde, die heidnische Näme wieder zrugg z dränge, was nur bim Mittwuch und em Samschdig glunge isch.

• 
  Sunndig nach dr Sunne
• 
  Mändig nach em Mond
• 
  Zischdig nach em Planet Mars (germanisch Ziu)
• 
  Mittwuch eigentlich nach em Planet Merkur (frz. Mercredi)
• 
  Dunnschdig nach em Donnergott Donar, wo em Planet Jupiter entschpricht
• 
  Friidig nach dr germanische Göttin Frija, wo dr Venus entschpricht
• 
  Samschdig nach em Planet Saturn (engl. Saturday)

D Reihefolg vo de Wuchetäg basiert uf folgender antike Regle, wo über babylonischi, alt-indischi, jüdischi, dänn griechisch-römischi Weg au uf Nordeuropa choo isch:

Jedere Schtund vom Tag isch en Planetegott als Schtunde-Herrscher zuegordnet worde. Dr Herrscher über di jewiils 1. Schtund git em Tag de Name. Zum bessere Verschtändnis vom Wiitere hät mer sich vorher e Skizze aagfertiget: Die sichtbar wandelnde Himmelskörper (insofern werded hier au Sunne und Mond als Planete bezeichnet) werded i dr Reihefolg zuenehmender Gschwindigkeit (geozentrisch gseeh) ufeme Chreis im Uhrzeigersinn notiert : Saturn Jupiter Mars Sunne Venus Merkur Mond. (Aaordnig in Form vo dr Schpitze vomene 7-Schtern)

Als Biischpiil fanged mer bi Saturn als Schtundeherrscher vo dr erschte Schtund vomene Tag aa. Dr Tagesname isch also „Saturn-Tag“ = Saturday (= Samschdig). (Di 1. Schtund vom Tag wird vo Saturn beherrscht.) Die 2. vom nächschtschnellere Planet = Jupiter. Die 3. vom nächschtschnellere = Mars. Etc. Zellt mer jetzt im Uhrzeigersinn bis zum Herrscher vo dr 25. Schtund, isch mer bi dr Sunne aaglangt.

Di „25. Schtund vomene Tag“ isch aber di 1. vom druuffolgende Tag. Also heisst der: Sunndig. Jetzt wieder - mit dr Sunne aafangend - bis zum 25. „Herrscher“ zelle. Mer erreicht de Mond. Dr nächschti Tag heisst also Mond-Tag. Mer chann sich s Abzelle ahand vo dr Skizze erliechtere: Es isch feschtzschtelle, dass mer immer zum 25. Herrscher chunnt, wenn mer bim jewiilige 'Tagesherrscher' aafangend, in Uhrzeiger- (oder Lese-) Richtig (d. h. zuenehmender Gschwindigkeit) 2 Planeten überschpringt. Überschpringt mer also vom Mond uus 2 Planete, landet mer bim Mars. De Mars isch Herrscher über di erschti Schtund vom neue Tag = Marstag. Entschpricht französisch Mardi, italienisch Martedi, (Zischdig vo Ziu, germanische Chriegsgott ~ vgl. engl. Tuesday). Wider 2 überspringe: Merkur ~ Mercredi, Mercoledi. Dr dt. Name Mittwuch gaht uf di ahd. Missionierig zrugg, wo wie bim Sonnabend/Samschdig Aakläng a vorchrischtlichi Gottheite hät wellä eliminiere. Di englischi Bezeichnig „Wednesday“ git aber no di urschprünglich germanischi Bedüütig „Wotanstag“ oder „Tag vom Wotan“ wider. Jupiter ~ frz.Jeudi, ital.Giovedi; germ. Donar entschpricht em Jupiter, drum dt. Dunnschdig, engl. Thursday. Venus ~ Vendredi, Venerdi; germ. Frija entschpricht de Venus, daher Friidig bzw. Friday. Zu Saturn vgl. Samschdig.

Im germanische Kulturchreis sind di Näme nöd so offesichtlich erhalte wie i de romanische Schprache, dr Heimet vo de klassische, latinisierte Planete- bzw. Götter-Näme. Di Germanische Götternäme entschpreched aber i ihrer Bedüütig de romanische; so sind z. B. Freya (für Friidig) und Venus (für venerdi, vendredi) „inhaltlich“ Verwandti.

Wer allerdings (und wänn) z. B. zum erschte Mal feschtgleit hät: „Hüt isch Mändig“, chann nöd zrugg verfolgt werde.

Bis 1976 isch dr Sunndig in Düütschland dr erschti Wuchetag gsii. Die Regelig isch dur d DIN 1355 abglöst worde, wo de Mändig zum erschte Wuchetag macht. Dr Sunndig isch au hüt no in England, Nordamerika und viele andere Teile vo dr Welt dr 1. Wuchetag, entschprechend dr jüdische und chrischtliche Zellig.

Sit 1978 isch uf Beschluss vo de UNO dr Mändig international dr erschti Tag vo dr Wuche, dr Sunndig wird zäme mit em Samschdig zum Wucheendi grechnet.

D Täg Mändig bis Samschdig gelted als Werchtäg, dr Sunndig als bsunders gschützte Ruhetag.

I dr EDV wird fürd Wuchetagsbestimmig oft dr Doomsday-Algorithmus iigsetzt. E anderi Möglichkeit isch die im folgende beschriebeni Bestimmig vom Sunndigsbuechschtabe:

(Für Schaltjahr gelted zwei Sunndigsbuechschtabe, dr linki für Januar und Februar, dr rechti für di reschtliche Mönet.)

Beschtimmig vom Wuchetag mit Hilf vom Sunndigsbuechschtabe

Zur Berechnig vomene Wuchetag useme gegebene Datum lueg bi Zellers Kongruenz und Wuchetagsberechnig.

• Online-Wochentagrechner Berechnet d Aazahl Wuchetäg (z. B. Arbetstäg) zwüsched zwei Date
• Identifikation vomene Wuchetag zuemene beschtimmte Datum (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/area23.brightbyte.de
• Aaleitig zur Berechnig vo de Wuchetäg im Chopf

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wochentag“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.