Busse
| Bussen | ||
|---|---|---|
 dr Busse um 1589 | ||
| Hechi | 767 m | |
| Lag | Bade-Wirttebärg, Oberschwobe | |
| Geografischi Lag | 48° 9′ 43″ N, 9° 33′ 19″ O | |
| ||
| Bsunderheite | „dr Heilig Bärg vu Oberschwobe“ | |
| Dialäkt: Markgreflerisch (Obfige) |
Dr Busse isch e 767 Meter hoche Bärg bi Utteweiler z Oberschwobe. Är isch eine vu dr meischtbsuechte Wallfahrtsort vu Oberschwobe un e schene Uussichtsbärg mit Blick bis zue dr Alpe. E mänkmol wird er au „Dr Heilige Bärg vu Oberschwobe“ gnännt. S git Hiiwys uf e keltischi un e speteri germanischi Kultstätte. Im Johr 805 isch s erschtmol in ere Urkund e Wallfahrtschilche uf em Berg gnännt.
Geografii un Lag
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Entstehig vum Busse hangt zämme mr dr Alpe-Uffaltig im Tertiär. E acht Meter dicki Schicht us Sylvanachalch schitzt dr Bärg vor dr Abdragig. D Glätschermasse vu dr Yyszyt hän d Hechi vu 767 m nit chenne iberwinde un wäge däm isch dää Uussichtsbärg bis hite erhalte. Dr Busse lyt im weschtlige Deil vum Landchreis Biberach z Bade-Wirttebärg zwisch em Federsee un dr Stadt Riedlenge. Diräkt am Sidhang vum Bärg lyt dr Ortsdeil Offenge vu dr Gmei Utteweiler. Bin ere chlare Sicht cha mer vum Bärg uus s Ulmer Minschter säh un au d Alpe zwischen Füsse un Säntis.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Ufgrund vu syre exponierte Lage isch dr Busse wahrschyns scho in dr friejeschte Zyt bsuecht un verehrt wore. Scho d Kelte hän uf däm Bärg ihri Fruchtbarkeitsopfer darbrocht. Fir d Zyt vum Karl em Große isch uf em Gipfel e Chilche beleit. Di eltscht Urkund stammt us em Johr 805. Dert isch e frieji Chilche an s Chloschter S. Galle iberdrait wore. Syt däre Zyt isch dr Busse as Wallfahrtort bekannt.
Um d Mitti vum 13. Johrhundert isch dr Busse e staufischi Rychsburg gsi. Speter isch er an d Veringer chuu un schließli an d Habsburger. Anne 1387 isch dr Bärg an Huus Waldburg verpfändet wore. Im Dryßgjehrige Chrieg isch d Burg anne 1633 dur proteschtantischi schwedischi Druppe zestert wore. Dodermit het dr Busse syni politischi un militerischi Bedytig verlore. Vu dr Ruine Busse sin no Muurräscht erhalte un dr Bärgfrid, wu hite as Uusichtsdurm dient.
Im Johr 1786 hän d Waldburger d Herrschaft Busse an dr Rychsfirscht Karl Anselm von Thurn und Taxis verchauft. Zwanzg Johr speter, mit em Ände vum Heilige Remische Rych dytscher Nation isch dr Busse an s Chenigrych Wirttebärg gfalle.
Am 31. Augschte 1958 isch uf em Busse e Heimchehrer-Mahnmol yygwejt wore. E Gedänkdafle erinneret an d Sihn vu Oberschwobe, wu in dr Wältchrieg gfalle asin, vor allem im Afrikacorps vum Erwin Rommel. Am 8. Mai 1985 het do dr Landchreis Biberach syni Gedänkfyyr zum Gedänke an s Chriegsänd vum Zwete Wältchrieg vor 40 Johr abghalte. Zeh Johr speter, am 8. Mai 1995, isch an dr glyche Stell em 50. Johresdag vum Chriegsänd 1945 dänkt wore.
Syt em Septämber 1996 läbt e chleini Kommunität vu drej Franziskanerinne vum Chloschter Sieße uf em Busse. Dertemol het d Chilchegmei Offenge zämme mit dr Diözese Rotteburg-Stuegert s Huus uf em Busse chenne chaufe. Dr Busse isch bis hite ne Wallfahrtsort. S Gnadebild zieht alljohr e großi Pilgerschar aa.
Wallfahrtschilche
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
E Wallfahrtschilche uf em Busse wird s erscht Mol anne 805 gnännt. Di jetzig Wallfahrtschilche St. Johann Baptist stammt us em Johr 1516. S hitig Erschyynigsbild isch s Ergebnis vu Reschtaurierigsarbete us dr Johr 1960 bis 1963.
Wallfahrte zur Verehrig vu dr schmärzhafte Muettergottes sin uf dm Bussen syt 1521 beleit. Syt dr 1950er Johr isch dr Busse s Ziil vu dr große Manne- un Familiewallfahrt am Pfingschtmendig. E Wallfahrt vu dr Dreji vum Heimchehrerverband zum Heimchehrermahnmol findet ebefalls alljohr statt.
Sunschtigs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Alti Sage vu Rise un verborgene Schetz handle vum Busse. Mit dr Bitti um e Bussakindle pilgere vil jungghyroteni Bäärli am Sunntig uf dr Bärg.
Dr oberschwebisch Dialäktdichter Michel Buck het e Gedicht uf dr Busse gschribe (Bagenga 1892, S. 90):
Uffm Bussa
Siehscht du d Schnaiberg dött am Himmel,
Wo se oufstahnt uffam Boda?
S Land drum, des de Riesaschimmel
Bärig noufgôht bis an d Knota?
Seall ischt d Schweiz und des ischt Schwôba,
S Millland s oi’ und s Brodland s ander –
So hôt jedas seine Gôba.
Jetz, nô welam thuat mers ahnder?
Siehni dött da Schnai so glüaha,
In der Ôbedsonn vergloschta,
Siehni dô des Land so blüeha,
Ka’n a Liabi dô verroschta
Gega deam dô, wia ge diesem?
Doch a Salamo, was thuat ar?
Närrle, dear liabts oi’fach zwiesem,
Wia sei’ Vater und sei’ Muatar.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Bussen – Sammlig vo Multimediadateie- Informatione zum Busse vu dr Gmei Utteweiler
- Geischtlig Zäntrum Busse (cha im Momänt nöd abgruefe wöre)
- Wetterwarte Süd: Empfohleni Uussichtspinkt bi Fehnlage
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bussen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |