Triest

Triest
Staat:	Italie
Region:	Friaul-Julisch Venetien
Koordinate:	45° 39′ N, 13° 46′ O45.6513.7666666666672Koordinate: 45° 39′ 0″ N, 13° 46′ 0″ O
Hechi:	2 m s.l.m.
Flechi:	84,5 km²
Yywohner:	199.015 (31. Dez. 2022)[1]
Bevelkerigsdichti:	2355 Yyw./km²
Poschtleitzahl:	34100
Vorwahl:	040
ISTAT-Nummer:	032006
Demonym:	Triestiner oder Triester (it. Triestini)
Schutzpatron:	San Giusto
Website:	www.comune.trieste.it
Triest vom Norde us gsee

Triest [triˈɛst] oder [ˈtriəst] (triestinisch/venetisch sowie italienisch Trieste, furlanisch Triest, slowenisch und kroatisch Trst, latiin. Tergeste) isch e Haafe- und Groossstadt in Norditaalie. Si lit am Golf vo Triest an dr oobere Adria diräkt an dr Gränze zwüsche Italie und Sloweenie. Triest het 199.015 Iiwooner (Stand 31. Dezember 2022), drunder e sloweenischi Minderhäit und isch d Hauptstadt vo dr autonoome Regioon Friaul-Julisch Venezie und isch bis 2017 d Hauptstadt vo dr Browinz Triest gsi, bevor die ufglööst worde isch.

Triest isch dr Sitz vom röömisch-katholische Bistum Triest. Si het sit 1924 en Uniwersidäät, und zwäi bekannti Observatorium für Astronomii bzw. für Geophüsik si doo dehäi. Si isch dr Hauptsitz vo Undernääme, wo uf dr ganze Wält däätig si, wie d Kaffibroduzänt illycaffè S.p.A., d Versicherigsgsellschaft Generali, s Schiffbauundernääme Fincantieri und s Schifffaartsundernääme Italia Marittima (früener Lloyd Triestino bzw. Östriichische Lloyd).

Scho 774 isch Triest Däil vom Frankeriich under em spöötere Kaiser Karl em Groosse worde und het spööter fast duusig Joor zum Häilige Röömische Riich vo dütscher Nazioon ghöört. Denn isch d Stadt Däil vom Kaiserdum Ööstriich gsi und dr wichdigst Stützpunkt vo dr k.u.k. Chriegsmariine. Dr Statthalter vom ööstriichische Küsteland bzw. vo de drei Chroonländer, wo 1861 us dr Litoraale bildet worde si, dr Groofschaft Görz und Gradisca, dr Markgroofschaft Istrie und dr riichsummiddelbaari Stadt Triest, het si Residänz in dr Stadt ghaa.

Kulturell und histoorisch isch Triest au as Däil vo Itaalie sit 1918 en Ort bliibe, wo Kultuure, Sprooche, Ethnie und Religioone ufenanderdräffe („Città mitteleuropea“). Noch em Ändi vom Chrieg 1945 isch d Stadt und iir gmischtsproochigs Hinderland an Jugoslaawie gfalle; denn isch si e Zitli s Freije Territorium Triest gsi und sit 1954 ghöört si wider zu Itaalie.

Triest isch bis zum Biidritt vo Sloweenie in d EU im Joor 2004 und zum Schenge-Ruum 2007, wo d Gränzkontrolle ufghöört häi, in ere schlächte Vercheerslaag gsi und het vil vo sinere wirtschaftlige Bedütig verloore.

Hüte isch dr Diefwasserhaafe e zollfreis Gebiet und e maritiims Door für Norditaalie, Dütschland, Ööstriich und ganz Middelöiropa und gältet as dr Ändpunkt vo dr maritiime Siidestrooss (Maritim Silk Road bzw. 21st Century Maritim Silk Road) mit iire Verbindige über e Suezkanal bzw. d Türkei und em Landwääg uf China, Japan und e Hufe Länder z Asie.

• Gregor Gatscher-Riedl: Triest – K.u.k. Sehnsuchtsort und Altösterreichs Hafen zur Welt. Kral, Berndorf 2016, ISBN 978-3-99024-465-4.
• Claudio Magris, Angelo Ara: Triest. Eine literarische Hauptstadt in Mitteleuropa. dtv, Münche 2005, ISBN 3-423-34175-0.
• Renate Lunzer: Triest. Eine italienisch-österreichische Dialektik. (PDF; 833 kB) Wieser, Klagenfurt 2002, ISBN 3-85129-345-2.
• René Moehrle: Judenverfolgung in Triest während Faschismus und Nationalsozialismus 1922–1945. Berlin 2014, ISBN 978-3-86331-195-7.
• Oliver Schneider: „Triest“. Eine Diskursanalyse. Königshausen & Neumann, Würzburg 2003, ISBN 3-8260-2469-9.
• Mauro Covacich: Triest verkehrt – Fünfzehn Spaziergänge in der Stadt des Windes. Wagenbach Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-8031-2696-2.
• Ignaz Civelli: Triest hat sein Herz im Hinterland verloren. Die Triester Berg- und Strassenbahn wird 100-jährig. In: Schiene. Eisenbahn – Verkehrspolitik – Reisekultur. Bd. 21, Nr. 6, 2002, ISSN 0940-6913, S. 38–42.

 Commons: Trieste – Sammlig vo Multimediadateie

• Website vo dr Gmäind Triest (italiäänisch)
• Triest – Fotifüerer (italiäänisch)
• Landesgesetzblatt Triest und Küstenland 1851–1918
• Triest und seine Riviera