Rodopi
| Rodopi | |
| Planina | |
 Krajolik Rodopa
| |
| Države |  Bugarska,  Grčka
|
|---|---|
| Nadmorska visina | 2,191 m |
| Koordinate | 41°36′04″N 24°34′27″E / 41.60111°N 24.57417°E |
Rodopi (bugarski: Родопи; grčki: Ροδόπη; turski: Rodoplar) su planinski lanac u Jugoistočnoj Evropi. Najviši vrh je Goljam Perelik sa 2.191 metara nadmorske visine i sedmi je najviši vrh Bugarske. Najveći dio masiva (oko 83%) se nalazi na teritoriji Bugarske a ostatak u Grčkoj.
Rodopi su posebno značajni po svojim kraškim područjima, dubokim kanjonima, velikim pećinama i specifično oblikovanim dijelovima reljefa, kao što je Trigradska klisura.
Značajan dio hidroenergetskih resursa Bugarske nalazi se u zapadnim dijelovima Rodopa. Postoji veliki broj hidrokaskada i brana koje se koriste za proizvodnju električne energije, navodnjavanje poljoprivrednog zemljišta kao i značajne turističke destinacije. Također na grčkoj strani Rodopa izgrađene su dvije hidroelektrane Thisavros i Platanovrysi. Na području Rodopa se nalazi bogata kulturna baština, uključujući antičke trakijske lokalitete kao što su Perperikon, Tatul i Belintaš, srednjovjekovne dvorce, crkve, manastire i živopisna sela sa tradicionalnom bugarskom arhitekturom 18. i 19. vijeka.
Historija
[uredi | uredi izvor]Rodopi su bili naseljeni još od prahistorijskog doba što potvrđuju alati pronađeni u brojnim arheološkim nalazištima.
Prvi narodi za koje se pouzdano zna da su naseljavali ovo područje bili su Tračani.[1] Sagradili su mnoge hramove, gradove i tvrđave. Najpoznatiji grad na ovom području je grad Perperikon koji se nalazi oko 15 km sjeveroistočno od današnjeg grada Krdžale. Jedan od najznačajnijih trakijskih hramova bio je Tatul u blizini istoimenog sela. Pored toga, postoje arheološki lokaliteti u čitavoj regiji Rodopa vezani za kult Dionisa, kao što je to u slučaju trakijskog grada Perperikon.
Geografija
[uredi | uredi izvor]U geomorfološkom smislu Rodopi su dio Rilsko-rodopskog masiva, najstarije geološke formacije na Balkanskom poluostrvu.[2] Rodopi se prostiru na površini od 14.735 km2 od čega je 12.233 km2 na teritoriji Bugarske. Najduži su planinski lanac u Bugarskoj. Lanac je dužine od oko 240 kilometara i širine od 100 do 120 kilometara, sa prosječnom nadmorskom visinom od 785 metara. Na sjeveru se planinski obronci strmo spuštaju prema Gornjotračanskoj ravnici dok se na zapadu prostiru do Avramskog prijevoja, Yundole i doline rijeke Meste. Na jugu i istoku protežu se do obalnih ravnica grčkog dijela Trakije. Rodopi su složeni sistem grebena i dubokih riječnih dolina.
Na području Rodopa uspostavljeno je 15 rezervata, od kojih su neki pod zaštitom UNESCO-a. Planine su poznate po najvišim crnogoričnim šumama na Balkanu, blagom reljefu i bujnoj vegetaciji u zapadnim dijelovima, kao i obilju ptica grabljivica u istočnim područjima.
Klima
[uredi | uredi izvor]Položaj Rodopa u jugoistočnom dijelu Balkanskog poluostrva u velikoj mjeri određuje klimu područja a na istu znatan uticaj ostvaruje i hladniji zrak sa sjevera i topliji povjetarac sa Mediterana.
Prosječna godišnja temperatura u istočnim Rodopima je 13 °C, maksimalna količina padavina je u decembru a minimalna tokom augusta. U zapadnom dijelu Rodopa temperatura varira od 5 do 9 °C sa padavinama koje preovladavaju ljeti.
Blaga klima, u kombinaciji sa drugim faktorima stvara pretpostavke za razvoja rekreativnih i turističkih aktivnosti. Odličan primjer toga je i Pamporovo odmaralište, gde mikroklima dozvoljava da se visoki sniježni pokrivač održi duži period.
Temperature koje se spuštaju do -15 °C i koje su uobičajene u zimskim mjesecima utiču na činjenicu da su Rodopi najjužnije mjesto na Balkanu gdje se mogu naći vrste drveća kao što su visoka smreka i bijela breza.
