Iligan

Dakbayan sa Iligan
Busay sa Maria Cristina
Official seal of Dakbayan sa Iligan Seal
Nickname(s):  Industrial Center of the South and City of Majestic Waterfalls
Mapa sa Lanao del Norte gipakita asa nahimutang ang Dakbayan sa Iligan.
Rehiyon	Amihanang Mindanao (Rehiyon X)
Lalawigan	Lanao del Norte
Distrito	Bugtong Distrito sa Dakbayan sa Iligan
Mga Baranggay	44
Gitukod (isip lungsod)	1832
Gitukod (isip dakbayan)	ika-16 sa Hunyo, 1950
Government
• Mayor	Frederick W. Siao (NP)
• Bise Mayor	Marianito D. Alemania (NP)
Area
• Total	Expression error: Unexpected / operator. sq mi (Expression error: Unexpected * operator. km2)
Population  (2020 Census)	363,115
• Density	450/km2 (1,200/sq mi)
Time zone	UTC+8 (PST)
Kodigo sa Postal	9200
Area code(s)	63
Website	www.iligan.gov.ph

Ang Dakbayan sa Iligan (Tinagalog: Lungsod ng Iligan; Iningles: City of Iligan) mao ang usa ka unang klase nga dakbayan sa lalawigan sa Lanao del Norte, Amihanang Mindanao, Pilipinas, ug mao ang kanhi nga kaulohan sa lalawigan. Adunay kinatibok-an gidak-on nga 813.37 kilometros quadrado ug nahimutang nga nag-inusara nga distrito.
Sumala sa census ni acting 2010, dunay 322,821 katawo. Ang gitudlo nga kodigo postal mao ang 9200.

Nagsugod ang Iligan sa usa ka barangay sa Bayug, 2.5 ka kilometro amihanan sa karong Poblasyon. Mao ang labing una nga sityo sa mga lumad nga lumulupyo sa dagat, nga gitawag nila ug mga Maragat. Pagka ika-16 ka siglo, nalupig ang mga lumad sa mga langyaw sa Kabisay-an hilabi na ang Kaharian sa Panglao.

Matod pa sa usa ka magsasaysay nga Heswita, si Padre Francisco Combes, ang Hari sa Ternate sa isla sa Mollucas misulong sa Panglao. Maong ang mga Panglao naghaw-as padulong sa Dapitan. Didto sa Dapitan, ang nahibiling Prinsipe sa Panglao, si Pagbuaya, gidawat ang usa ka ekspedisyon ni Miguel Lopez de Legazpi. Dayon, ang anak ni Pagbuaya, si Manook, nabunyagan isip Pedro Manuel Manook. Si Manook ilang gisulong ug gilupig ang usa ka barangay nga Higaonon sa Bayug ug nagtukod og kristiyanismong purok. Ang purok kanunay makalingkawas gikan sa pag-asdang sa ubang mga kaaway tungod sa pagsalig sa Ginoo ug sa ilang "patron saint" nga si San Miguel. Ang mga unang Iliganon nagbalhin sa ilang purok gikan sa Bayug padulong sa Iligan.^[1]

Ang ngalang Iligan gikan sa Hinigaonon nga pulong "iligan" o "ilijan", buot ipasabot, "kota sa panalipod" batok sa mga pag-asdang nga ginabuhat sa mga pirata ug ubang tribu nga masupilon.

Ang kuta nga ginatawag nga Kutang San Francis Xavier, nagama sa tuigang 1642, gihimong panalipod sa mga Iliganon atol sa pag-asdang sa mga tulisan. Apan, nabanlas ang kuta tungod sa baha. Laing kuta na sad ang gigama, nga gitawag nila og Kuta Victoria o Cota de Iligan.

Sa tuigang 1850, mitungod sa baha, ubos ni Don Remigio Cabili, ang gobernadorsilyo atong panahona, gigama na sad ang laing kuta ug gibalhin ang poblasyon sa kaarang Iligan didto sa baba sa Suba Tubod karong panahona.

Usa ka lungsod na ang Iligan sa Lalawigan sa Misamis sa tuig 1832. Apan, wala silay kaugalingong pangdumala sa relihiyon tungod kay bahin pa kini sa Cagayan de Oro, ang kaulohan sa lalawigan. Sa tuigang 1903, ang Lalawigan sa Moro namugna na ug gihimo ang Iligan isip kaulohan sa Distrito sa Lanao. Pagka tuig 1907, ang kaulohan sa Distrito sa Lanao gibalhin sa Dansalan (ang Dakbayan sa Marawi karon).^[2]

Gibiyaan sa mga Kastila ang Iligan sa tuig 1899, tugaan ug agi sa umaabot nga kusog sa mga Amerikano sa tuig 1900. Pagka tuig 1914, ang Iligan nahimong usa ka lungsod nga walo ka baryo, uban ang Lungsod sa Mandulog. Human sa 40 ka tuig sa kahapsay ug kalinaw, ang mga kusog sa Hapon misulong sa Iligan sa tuig 1942. Ang pagluwas sa Iligan gibuhat sa mga kusog sa Philippine Commonwealth diin natuya ang mga Hapon hangtod sa tuig 1944 hangtod 1945. Sa ika-15 sa Nobyembre 1944, ang dakbayan nagsaulog og Adlaw sa Commonwealth aron isaulog ang paghuman sa kapintas ug pagsakop nga gibuhat sa mga Hapon.^[3]

Gigamit sa samang pag-utlan isip lungsod, ang Iligan nahimong dakbayan sa Lanao del Norte sa ika-16 sa Hunyo, 1950. Nadeklarar na siya isip usa ka dakbayan nga unang klase sa tuig 1969 ug giusab ug pagmatang isip First Class City "A" sa unang adlaw sa Hulyo, 1977 pinaagi sa Presidential Decree No. 465. Sa tuig 1983, giusab na sad ang pagmatang isip labing urbanisadong dakbayan.

Ang Dakbayan sa Iligan giutlanan sa lungsod sa Lugait, Misamis Oriental sa amihanan, mga lalawigan sa Baloi, Linamon, ug Tagoloan sa habagatan, mga territoryo sa Lanao del Sur ug Bukidnon sa sidlakan, ug Look sa Iligan sa kasadpan.

Nailhan na siya isip Dakbayan sa mga Halangdong Busay, adunay 23 ka busay sa Iligan. Usa sa mga busay mao ang Busay sa Maria Cristina, mao ang gigamit sa pagdagan sa kuryente, ug ang Busay sa Limunsudan.

Nailhan pod ang Iligan isip Kaulohan sa Industriya sa Habagatan. Nagdagan og kuryente gikan sa tubig para sa Mindanao pinaagi sa National Power Corporation (NAPOCOR). Ang dakbayan nagpahimutang og mga industriya sama sa puthaw, lata, semento, ug galingan ug harina.

Didto sa kasadpan dapit, ang Look sa Iligan naghatag og salakyang pangdagat. Sa sidlakang dapit, gikan sa patag naghatag og agianan padulong sa bungtod ug bukid nga naay daghang mga busay ug mga tubod nga bugnaw.

Ang klima sa Iligan nahulog sa ikatulong tipo nga klima, nga ang panahon dili kaayo mailhan. Ang pag-apod sa ulan tupong ra sa tibuok tuig. Kay nahimutang man ang dakbayan sa tropikal nga dapit, ang dakbayan dili makasinati og bugnaw nga panahon. Dili pod masinati ang kusog nga panahon kay gawas siya sa bakos sa bagyo. Ug ang mga bukid nahimo sad og panalipod batok sa kusog nga panahon.

Adunay lima ka kompanya sa pagpaluwan nga nag-alagad sa Maynila, Dakbayan sa Sugbo, ug Dakbayan sa Ozamiz: Superferry, Cebu Ferries, Carlos A. Gothong Lines, Negros Navigation, Sulpicio Lines ug Cokaliong Shipping Lines.

Ang Rural Transit (RTMI) ug ang Super 5 Transport mao ang mga unang salakyan sa yuta sa dakbayan. Ang Integrated Bus and Jeepney Terminal (IBJT) moatiman og mga biyahe padulong ug gikan sa Dakbayan sa Cagayan de Oro ug uban bahin sa Misamis Oriental, samtang ang Southbound Bus and Jeepney Terminal moatiman sa mga biyahe padulong ug gikan sa mga lungsod habagatan sa dakbayan. Ang unang salakyan sa dakbayan lamang mao ang mga jeepneys. Adunay mga tartanilya sa dakabayan hilabi na didto sa Barangay Pala-o ug Barangay Tambacan.

Ang dakbayan adunay tugpahanang nahimutang sa Baloi mao nga Tugpahanan sa Maria Cristina. Ang Aerolift, ang kanhing airline, miundag og pangalagad tungod sa pagbangga sa mga estruktura sa Tugpahanang Panglokal sa Manila ug nalugi ang kompanya. Kiniy hinungdan sa pagkatapos sa pangalagad gikan ug padulong sa tugpahanan. Sukad ato, wala nay gamit ang tugpahanan.

Inig abli sa Tugpahanan Pangkalibotanon sa Lagindingan sa tuig 2012, mailisan ang Tugpahanan sa Lumbia ug ang Tugpahanan sa Baloi. Kining tugpahanan mao ang kaulohang proyekto sa Cagayan de Oro-Iligan Corridor.

Ang gidaghanan sa mga tawo sa Iligan nabahin sa relihiyon kay ang mga Kristyano (93.61%). Ang mga Iliganon gilangkoban sa mga Muslim, Sugboanon, pipila ka Tagalog, mga lumad, ug mga langyaw sa ubang dapit.

Ang Sinugboanon maoy labawng gilitok nga pinulongan (93%), samtang ang uban nanaglitok sa pinulongang Tinagalog, Minaranaw, Hiniligaynon, Inilokano, Chavacano, ug Winaray. Daghan usab sa mga tawo ning maong dakbayan makasulti og tin-aw nga Iningles.

Ang Dakbayan sa Iligan mao ang labing urbanisadong dakbayan ug gawas na siya sa Lalawigan sa Lanao del Norte. Ang mga rehistradong botante sa dakbayan dili kabotar og mga kandidato sa probinsiya sama sa Gobernador ug Bise Gobernador.

Ang City Hall nahimutang sa Bungtod sa Buhanginan sa Barangay Pala-o. Ang estruktura sa kagamhanan adunay usa ka mayor, usa ka bise-mayor, ug napulog-duha (12) ka konsehal. Matag ginamhan nagpabotar sa publiko sa tulo ka tuig nga termino ug mahimo nagpabotar isip ginamhan sa sunod nga tulo ka termino. Ang pandumala sa dakbayan mogunit sa usa ka ginamhan isip tagdumala sa dakbayan.

Ang Republic Act No. 9724, ang akto nga ibulag ang Dakbayan sa Iligan gikan sa Unang Distrito sa Lalawigan sa Lanao del Norte, giaprobahan sa Pres. Gloria Macapagal-Arroyo niaging ika-20 sa Oktubre, 2009. Busa, ang Dakbayan sa Iligan adunay kaugalingong distritong kongreso isip Bugtong Distrito sa Dakbayan sa Iligan.^[4]

Ang ekonomiya sa Iligan labihang nagsalig sa bug-at nga industriya. Human sa paghimo sa Maria Cristina (Agus VI) Hydroelectric Plant sa National Power Corporation (NPC, NAPOCOR) sa tuig 1950, ang dakbayan nakasinati og dali nga pagpaindustriya nga mipadayon hangtod sa tuig 1980. Natukod ang kinadak-ang planta sa puthaw sa nasod, National Steel Corporation atong panahona.^[5]

Atol sa Krisis Pinansyal sa Asya sa tuig 1997, ang dakbayan nakasinati sa labing grabe nga kahinay sa pagtubo sa ekonomiya. Ubay-ubay nga planta ang nangasira, hilabi na ang National Steel Corporation. Ang pagkasira sa NSC nakagama sa ginatawag og "domino effect" sa ubang industriya nga gasalig niining plantaha, hinungdang nasira o nag-antos sa dakong problema sa pinansyal.^[6]

Nakabalik ang dakbayan pagtubo sa ekonomiya niini pag-ablig usab sa National Steel Coropration, nga ginganlan na ning higayona og Global Steelworks Infrastructures, Inc. sa tuig 2004.^[7]Sa Oktubre 2005, ang GSII nag-usab og bag-ong ngalan nga pangkorporasyon: Global Steel Philippines (SPV-AMC), Inc. nagpakita nga dili lang sa pagsalig alang sa Pilipinas, kon dili ang pagpakita nga kusog, hayag, ug nagahiusa nga pagtambong sa brand sa Asya, Aprika, ug Uropa.^[8]

Tungod sa kasinatian sa krises, ang kagamhanan sa dakbayan naglihok nga dili lang magsalig sa bug-at nga industriya. Ang mga ekonomiya nga nagpaila mao ang turismo, pang-uma, ug patigayon sa pang-uma. Sa proyektong One Town, One Product (OTOP) sa Department of Trade and Industry, ang dakbayan naghimo ug abaka ug ilang mga produkto.^[9] Ang ubang produkto sa Iligan mao ang Sukang Pinakurat, Sukang Sinarapan, ug ang Honey-man-C.

Ang mga planta nga industriyal sa pagkakaron ug ang ilang nahimutangan mao ang nagsunod:

• Treasure Steel Corporation (kanhi National Steel Corporation) — Barangay Suarez
• Mabuhay Vinyl Corporation — Barangay Maria Cristina
• Granexport Manufacturing Corporation — Barangay Kiwalan
• Petronas Energy Philippines, Inc. — Barangay Dalipuga
• Pilmico Foods Corporation — Barangay Kiwalan
• Pilmico Iligan Feedmill — Barangay Kiwalan
• Platinum Group Metals Corporation (kanhi Maria Cristina Chemical Industries, Inc.) — Barangay Maria Cristina
• San Miguel Corporation-Iligan Coconut Oil Plant — Barangay Santa Filomena
• Refractories Corporation of the Philippines — Barangay Dalipuga
• Iligan Cement Corporation — Barangay Kiwalan
• Mindanao Portland Cement Corporation — Barangay Kiwalan
• Holcim Philippines, Inc. (kanhi Alsons Cement Corp.) — Barangay Dalipuga (sa ubang pasilidad, ang planta mismo nahimutang sa Lungsod sa Lugait)
• Iligan Bar and Rod Mill — Barangay Suarez

Ang Dakbayan sa Iligan adunay mga bangko aron moalagad sa mga kinahanglan sa dakbayan ug sa lalawigan sa Lanao del Norte. Mao ni ang nagsunod:

• Metrobank
• Philippine National Bank
• Bank of the Philippine Islands
• Landbank
• PSbank
• Banco De Oro
• Union Bank
• China Bank
• United Coconut Planters Bank
• PBcom
• Banco Filipino
• Security Bank
• One Network Bank
• Rizal Commercial Banking Corporation
• Rural Bank of Iligan

Ang mga linya sa telepono sa Dakbayan sa Iligan gidugtong sa Maranao Telephone Company (mub-an isip MaraTel, kauban sa PLDT), PilTel, ug Globe Telecom. Telekomunikasyon sa tangkilepono giatiman sa Smart Communications, Globe Handyphone, ug Sun Cellullar.

Ang dakbayan adunay tulo ka channel sa telebisyon. Mao ang ABS-CBN, GMA Network, ug Studio 23.

Ang Dakbayan sa Iligan nabahin ngadto sa 44 ka baranggay.

Abuno Acmac Bagong Silang Bonbonon Bunawan Buru-un Dalipuga Del Carmen Digkilaan Ditucalan Dulag Hinaplanon Hindang Kabacsanan Kalilangan

Kiwalan Lanipao Luinab Mahayahay Mainit Mandulog Maria Cristina Pala-o Panoroganan Poblacion Puga-an Rogongon San Miguel San Roque Santiago

Saray-Tibanga (Saray) Santa Elena (Tominobo Ilaya) Santa Filomena Santo Rosario Suarez Tambacan Tibanga (Canaway) Tipanoy Tomas Cabili (Tominobo Proper) Tubod Ubaldo Laya Upper Hinaplanon Upper Tominobo Villaverde

Ang Baranggay Santa Filomena nga distansiya lang og mga pito ka kilometro gikan sa sentro sa Iligan paingon sa lalawigan sa Misamis Oriental.

Sityo Pandan kanhi ang Sta. Filomena sa 1912, sakop sa munisipyo sa Iligan nga na-Chartered City sa Hunyo 16, 1950. Ang mga lumulupyo kaniadto sa Pandan mga tal Iliganon, ug paglabay sa pipila ka tuig, may mga pamilyang lalin gikan sa Sugbo, Bohol, Ilocos, Bicol, Siquijor ug Lanao. Yano lamang ang panginabuhi sa katawhan kaniadto sama sa panagat, pamimingka ug suman; lahi karon nga ang klasipikasyon sa Sta. Filomena usa na ka Industrial Zone. Aduna na kiniy upat ka pundok sa Urban Poor— ang Palmira Homeowners Assn., ug hut-ong sa pagpanginabuhi.

Pito ra ka sityo kaniadto ang Brgy. Sta. Filomena: Pandan, Acmac, Barinaut, Lambaguhon, Dawag, Matuog ug Kiwalan. Sa pagkakaron, nahimulag na ang ubang mga sityo sama sa Kiwalan ug Acmac ug uban pa nga nangahimo nang baranggay. Ang Sta. Filomena karon gilangkob na sa 21 ka purok.

Sa Disyembre 1966 pinaagi sa SP City Ordinance 323, nahimo nang baranggay ang Sta. Filomena. Sukad niadto, ang nangapiling mga baranggay kapitan mao sila si Telesporo Peñaflor, 1972; Antonio M. Palafox, 1982; Carmelito Ates, 1982; Lonmgino Halibas, 1988; ug Editha Y. Palafox, 1989.

Sa 1973, natukod ning maong dapit ang Filipinas-Eslon nga ang produkto mao ang mga tubo sa tubig. Sa 1975 nakaangkon na usab ang Sta. Filomena og laing planta— ang Iligan Coconut Oil Mill. Niini, midagsa ang mga tawo sa Purok Valderama. Sa 1982, natukod ang Caltex Depot, ug sunod nga natukod ang planta sa apog nga mao ang Summa Alta Tierra.

Naangkon usab sa Brgy. Sta. Filomena ang dugang talagsaong mga kalamboan sama sa Regs Beach Resort diin nahimo sab kining lodging house, Snowland By The Sea, Tellies Beach, Halibas Beach, Ello’s Beach ug nasundan sa Chelina Beach Resort & Lodging House nga aduna usay restaurant.

Gawas sa mga dapit lulinghayawan, aduna usay mga public high school ug ingon man mga Catholic school nga gipangtukod alang sa edukasyon sa kabataan dinhi sa Brgy. Filomena. Kasagarang relihiyon nga gisagop sa katawhan ning dapita mao ang Roman Catholic, Born Again, Seventh Day Adventist, Iglesia Ni Kristo, Baptist, UCCP, ug Redeemer.

Giatiman usab sa pamunoan ni Brgy. Kapitan Palafox ang bahin sa maayong panglawas sa katawhan. Pipila lamang ang matawag nga mal-nourish ning dapita ug kompleto ang imyunisasyon nga gihatag sa mga health personnel. Maihap lamang ang out-of-school youth, kasagaran sa kabatan-onan nanagtungha gayod.

Lakip usab sa gihatagan og pagtagad sa mga opisyal sa baranggay ang problema sa polyusyon. Ug bisan pa nga ang Sta. Filomena may mga pabrika — mga timailhan sa usa ka dapit nga mauswagon, kiniy usa gihapon ka malinawon nga baranggay sa Iligan.

Ang Baranggay Santo Rosario adunay walo (8) ka purok (zones sa Iningles). Nagbulang gikan sa Baranggay Hinaplanon sa tuig 1986 ubos sa pagdumala ni Presidente Corazon C. Aquino. Ang unang kapitan sa baranggay mao si Jose Guadalupe Zalsos.

Kasagara sa baranggay kay lugar lamang sa panimalay, apan gihinayhinayan ug usab nga mahimo na ug lugar sa pagpatigayon.

Ang Baranggay Timbanga mao ang puluy-anan sa MGA UNGGOY - Iligan Institute of Technology ug Mindanao Sanitarium Hospital. Mao sad ang puluy-anan sa tulo ka estasyon sa telebisyon: ABS-CBN (Channel 4), GMA (Channel 11) ug Studio 23 (Channel 26).

Ang Baranggay Villaverde (Villa Verde, Green Village sa Iningles) may 33.25 ka ektarya nga gilapdon. Gilangkob kini sa 13 ka purok. Kasagaran sa mga lumulupyo dinhi mga Sugbuanon, 60%; samtang nabahin ang 40% sa mga Muslim, Bol-anon, Chabacano, Tagalog, Ilocano, Ilonggo, Bicolano, ug mga magpapatigayong Insek.

Danihon ang dagkong mga magpapatigayon aron sila magtukod og balay-patigayon sa Brgy. Villa Verde, Siyudad sa Iligan. Kini ang unang gipangandoy ni Brgy. Kapitan Crispina B. Nadorra-Manaloto, ug kauban niyang mga opisyal sa baranggay nga natukod ilawom sa R.A. Res. Nos. 767 C.O. No. 1933 niadtong ika-22 sa Hulyo, 1991.

Karon nagbuntaog na ang pruyba nga natuman ang gidamgo nga kalamboan sa usa sa 44 ka baranggay sa Iligan City. Kamulong gitrabaho ang upat ka andana nga Gaisano Mall nga nagbuntaog sa national highway sa Amihanang bahin paingon sa Dakbayan sa Cagayan de Oro ug sa Habagatan sa Zamboanga. Sa mga tunga-tunga sa 2007, lagmit ablihan na ang mall. Daghan puhon sa taga Villaverde, kasagaran mga babaye ang makatrabaho dinhi.

Lahi sa ubang baranggay nga duol ra kaayo sa sentro sa siyudad, ang mga opisyal sa baranggay nagreserba usab og luna sa yuta nga ilang katamnan og prutas sama sa nangka, santol, saging, mangga, kaymito, lumboy ug abana. Aduna usay luna nga ilang tamnan og mga utanon.

May mga purok sa Villaverde nga kasikbik sa Brgy. Poblacion. Sa amihanan silingan niini ang Brgy. San Miguel; sa habagatan, ang Brgy. Pala-o ug sa kasadpang bahin sa siyudad nahimutang ang Brgy. Poblacion.

Karong panahona, ang gikuhaan sa kita sa Villaverde naggikan sa Real Property Tax, Internal Revenue Allotment, misc. income, aids and grants ug 50% community shares.

Ang Dakbayan sa Iligan adunay usa ka publikong unibersidad ug pito (7) ka mga pribadong kolehiyo nga nagbatid sa Teknolohiya sa Kasayuran, Pag-alagad sa Kahimsog, Alamdag sa Panakayan, Patigayon ug Pagdumala, Unang ug Ikaduhang Edukasyon, ug Alampat ug Alamdag sa Katilingban. Sa tanan tulunghaan sa edukasyon sa dakbayan, ang Mindanao State University - Iligan Institute of Technology, usa sa mga gawasnong gawas nga tulunghaan sa Mindanao State University. Dili lang mao ang usa sa labing maayong unibersidad sa mga rehiyon sa Kabisay-an ug Mindanao, gisapayan ang tulunghaan nga usa sa unang napulo nga labing maayong unibersidad sa tibuok nasod uban sa labing kaayuhan sa Alamdag ug Teknolohiya, Inhinyera, Matematika, Teknolohiya sa Kasayuran, ug mga Alamdag sa Kahimtangan.

Ang Capitol College of Iligan, Inc., gitawag nila ug Iligan Capitol College (ICC), mao usa ka pribado ka tulunghaan sa edukasyon nga gitukod sa tuig 1963 ni Engr. Sesenio S. Roseles ug si Madame Laureana Sand Pedro Rosales. Narehistro ang tulunghaan sa Securities and Exchange Commission (SEC) sa ika-12 sa Pebrero, 1964.^[10] Ang Iligan Capitol College gitukod ang Lyceum Foundation of Iligan, nga mahino siya nga igsuong kolehiyo tapad sa Parokya sa Corpus Christi sa Tubod, Dakbayan sa Iligan.

Ang St. Michael's College, Dakbayan sa Iligan mao ang labing karaan nga tunghaan sa Lanao, gitukod isip sentro sa katekismo sa tuig 1914 ni Fr. Felix Cordova, S.J. Gitukod nga ligdong sa tuig 1915 isip Escuela de San Miguel alang sa kadunggan sa ilang patron, San Miguel Arkanghel.^[10]

Ang mga kolehiyo nagbatid sa Medisina ug Pag-alagad sa Kahimsog mao ang Iligan Medical Center College ug Mindanao Sanitarium and Hospital College. Ang Saint Peter's College usa ka laing tulunghaan nga nagbatid sa inhinyera, pagkwenta, ug mga kurso sa pagdumala sa patigayon.

Ang Lyceum of Iligan Foundation nagbatid sa kurso sa inhinyera ug panakayan. Modawat pud sila mga kurso sa Pagdumaka sa Hotel ug Restaurant, Pag-alima, Pagdulama sa Patigayon, ug ubang pang Pag-alagad sa Kahimsog.

Uban sa suma total nga 181 ka tulunghaan (106 ang publiko; 75 ang pribado; 17 ang madrasah), uban na ang tulunghaan pangteknikal ug bokasyonal, ang Dakbyan sa Iligan adunay grado sa pagliterato nga 94.71%, usa sa labing taas nga grado sa tibuok Pilipinas.

Ang Dakbayan sa Iligan gitawag nila ug Dakbayan sa mga Busay nga Halangdon (City of Majestic Waterfalls) tungod daghan ang mga busay sulod sa dakbayan. Adunay bana-banaon 20 ka busay sulod sa dakbayan. Ang labing ilado nga busay, ug ilhanan sa dakbayan, mao ang Busay sa Maria Cristina. Mao pud ang gigikan sa dagitab sa tibuok dakbayan, pinaagi sa Agus VI Hydroelectric Plant. Ang Busay sa Tinago, makaagi pinaagi sa 300 kay lakang nga hagdanan, didto sa Barangay Buru-un. Ang ubang bantugan nga mga busay mao ang Busay sa Mimbalut, Busay sa Abaga, ug Busay sa Dodiongan. Ang uban nga busay dili makasulod ug mga sakyanan, mao ang mga turista kinahanglan mobaktas gikan sa pipila ka takna hangtud sa duha ka adlaw (sa Busay sa Limunsudan).

Ang dakbayan usab ilado sa Mga Tubod sa Timoga. Ilado na ang kining tubod nga bugnaw sama sa yelo, klaro, ug walay klorina, nag-agas kanunay padulong sa mga langoyanan sa tagsa-tagsa nga mga lulinghayawan. Adunay lima ka lulinghayawan nga nahimutang sa nasudnong karsada sa Baranggay Buru-un.

• Gloria Macapagal-Arroyo - Presidente sa Philippines 2001-2010, Senador 1992-1998, Bise President 1998-2001, ekonomista (anak ni kanhi Presidente Diosdado Macapagal)
• Dra. Evangeline Macaraeg - former First Lady 1961-1965 (wife of former President Diosdado Macapagal)
• Helario Honoredez - miyembro sa First Philippine Mount Everest Climbing Team sa tuig 2006
• Gene Orejana - TV host and producer sa ABS-CBN News Channel
• Atty. Wilfredo R. Bacareza, Jr. - Presidente ug CEO, PNOC Development & Management Corp.
• Tomas Cabili - Kongresista (Assemblyman) sa mga dekada 1930s-40s, kanhi manggugubat panggerilya sa Ikaduhang Gubat Kalibotanon, Sekretaryo sa Nasudnong Pagpanalipod sa tuig 1945, Senador sa 1946-1957 (namatay kabuan ni Ramon Magsaysay sa paghagsa sa eroplano sa Marso 1957)
• Ric-Ric Marata - kanhi manunula sa Philippine Basketball Association ug Metropolitan Basketball Association player
• Romulo "Bong" Marata - igsuon ni Ric-Ric Marata ug sama sa iyang igsuon, siya usab kanhi manunula Philippine Basketball Association ug Metropolitan Basketball Association.
• Cyrus Baguio - manunula sa Philippine Basketball Association

• Audiovisual Communicators, Inc. DXLG 630
• Radio Mindanao Network, Inc. DXIC 711
• Intercontinental Broadcasting Corporation DXWG 855
• University of Mindanao Broadcasting DXMI 1026
• Free Air Broadcasting Network, Inc. DXRJ 1476

• Rajah Broadcasting Network DXQJ 88.7
• RGMA Network, Inc. DXND 90.1
• DXRA-RMC Broadcasting Corporation DXDZ 92.9
• Baycomms Broadcasting Corporation DXZD (Mga Dating DXDY) 95.1
• Nation Broadcasting Corporation DXRI 98.3
• Pacific Broadcasting System, Inc. DXFE 99.3
• Digital Broadcasting Corporation DXDB 100.1
• Radio Mindanao Network, Inc. DXIX 102.3
• University of Mindanao Broadcasting Network, Inc. DXIL 103.1
• Newsounds Broadcasting Network DXIV 104.1
• Philippine Broadcasting Service DXDX 105.5
• Manila Broadcasting Company DXYZ 107.1

• (Ininglis) Iligan City Government Portal Archived 2008-08-21 at the Wayback Machine
• (Ininglis) Iligan City Online Travel Guide Archived 2008-01-12 at the Wayback Machine
• (Ininglis) 2000 Philippines Census Information Archived 2010-01-30 at the Wayback Machine