Kasaysayan sa pagsulat
Ang kasaysayan sa pagsulat naglakip sa daghang mga sistema sa pagsulat nga nausab sa Karaang Panahon sa Bronse (karaang ika-4 nga milenyum BK) gikan sa neyolitikong karaang pagsulat.
 Mga sistema sa pagsulat |
|---|
| Kasaysayan |
| Grapemo |
| Lista sa mga sistema sa pagsulat |
| Mga matang |
| Alapabetong petsuryal |
| Alpabeto |
| Abjad |
| Abugida |
| Silabaryo |
| Logograpiyo |
| Kasikbit |
| Pictogramo |
| Ideyogramo |
Karaang pagsulat
[usba | usba ang wikitext]Ang mga karaang sistema sa pagsulat sa sayong ika-4 milenyum Bk dili nga kinalit nga imbensyon. Apan kini sila gibase sa karaang tradisyon sa sistema sa mga simbolo nga dili mailang tinarong nga pagsulat, apan naa'y mga karakteristiko nga susama sa pagsulat. Kining mga sistemaha mahimong matawag nga karaang-pagsulat ug migamit og ideyograpikong ug/kun mas sayo pang mga nemonikong simbolo nga gimakahatag og impormasyon, apan mamahimong dili lingwistikong sulod. Kining mga sistemaha gikan sa sayong Neyolitikong panahon nga mamahimong kaniadto pang ika-7 milenyum BK kon dili pa mas sayo (Kamyana Mohyla).
Ang Vinča nga mga simbolo nagpakita og ebolusyon sa yanong mga simbolo nga magsugod kaniadtong ika-7ng milenyum nga nagkalisod sa kinatibuk-an sa ika-6 nga milenyum nga nakapahimo sa Tabletang Tărtăria sa ika-5ng milenyum nga naa'y mga simbolo nga gihan-ay pag-ayo nga nakapakita sa hulagway sa "teksto". Ang Tabletang Dispilio sa karaang ika-6 nga milenyum kay may kaingnan. Ang heroglipikong mga pagsulat sa Karaang Duol nga Sidlakan (Ehiptohanon, Sumeryano proto-Kuneporma ug Kretano) gikan usab sa mga maong sistema sa mga simbolo, lisod usab nga isulti kay gamay ang nahibaloan sa pasabot sa mga simbolo ug kon diin nga punto ang pagsulat misubang gikan sa karaang sulat.
Sa tuig 2003, ika-2 nga milenyum BK nga radiocarbon nga napetsang mga simbolo nga Jiahu nga pagsulat nga gikulit sa mga kabhang sa pawikan ang nakit-an sa China. Kining mga kabhanga nakit-an nga gilubong uban sa mga bahin sa taw sa 24 nga Neyolitikong mga lubnganan nga nakub-koban sa [[Jiahu[[, lalawigan sa Henan, amihanang China. Sumala sa ubang arkeyologista ang pagsulat sa mga kabhang naa'y kaingnan sa ika-2ng milenyum BK nga Orakulong bukog nga pagsulat.[1] Others,[2] Ang uban hinuon mipahayag nga ang mga yanong heyometrikong desinyo nga ingon niatong sa mga Kabhang sa Jiahu dili maingon nga daang pagsulat.
Sa ika-4 nga milenyum BK ang Indus nga pagsulat mahimong gilangkoban sa mga karaang pagsulat ug mahimong naimpluwenstyahan na gikan sa mga pagsulbong sa pagsulat sa Mesopotamya. mula kay walter at aero
Ang "Runikong Slabiko" nga gihisgotan sa pipila ka mga medyebal nga manunulat mahimo usab nga usa ka sistema sa karaang pagsulat. Ang Quipu sa mga Inca mahimo usab sa samang kagikan. Usa ka makasaysayanong pananglitan mao ang sistema sa piktograpo nga gihimo sa Uyaquk sa wala pa mahimo ang silabaryong Yugtun.
Mga sumpay sa gawas
[usba | usba ang wikitext]- BBC on tortoise shells discovered in China
- Fragments of pottery discovered in modern Pakistan
- Egyptian hieroglyphs c. 3000 BCE
- Denise Schmandt-Besserat HomePage Archived 2011-07-09 at the Wayback Machine
- Children of the Code: A Brief History of Writing - Online Video
- Scriptorium Bulletin Board Archived 2021-02-07 at the Wayback Machine — A forum devoted to writing systems
- ↑ China Daily, 12 June 2003, Archaeologists Rewrite History, http://www.china.org.cn/english/2003/Jun/66806.htm
- ↑ See review of both opinions in: Stephen D. Houston, The First Writing: Script Invention as History and Process, Cambridge University Press, 2004, pages 245-246.