Dante Aligyeri

Dante Aligyeri
italyanca Dante Alighieri
Doğma adı	italyanca Dante da Alaghiero degli Alaghieri[3]
Doğğan künü	около 1265[1][2]
Doğğan yeri	Florentsiya, Florentsiya cumhuriyeti[d][3][4][2]
Ölgen künü	1321 sentâbr 14[3][2]
Ölgen yeri	Ravenna[d], Papalıq devleti[d][3][4][2]
Memleketi	Florentsiya cumhuriyeti[d]
Zenaatı	şair, yazıcı, nesirci, siyasetçi, felsefeci, siyaset nazariyecisi, intellektual, lisaniyatçı (lingvist)
Baba	Alighiero di Bellincione[d]
Ana	Bella degli Abati[d]
Ömür arqadaşı	Gemma Donati[d][2]
Balalar	Jacopo Alighieri[d][2], Pietro Alighieri[d] ve Antonia Alighieri[d]
Медиафайлы на Викискладе

Dante Aligyeri (italyanca Dante Alighieri; 1265 mayıs 18 (22) / mayıs 31 (iyün 4), Florentsiya — 1321 sentâbr 13/14, Ravenna) — Uyanuv devriniñ meşur italyan şairi, yazıcısı ve siyasetçisi, «italyan edebiyatınıñ atası»dır.

Edebiy eserlerni latin tilinde degil, halq tilinde (yani italyan tilinde) yazmağa başlağan ilk yazıcıdır.

Dante Aligyeri, edebiy karyerasını ğayet erte başladı ve pek çoq eser yazdı. Lâkin 1290 s. yazmağa başlanğan, 1313 s. yañıdan yazılğan, 1321 s. ise yazmağa bitirilgen, Toskana şivesinde yazılğan «İlâhiy komediya» (Divina Commedia) Dantege bütün dünyada şan ketirdi. Üç qısımda («Ceennem», «Araf», «Cennet») Dante, Tañrığa seyaatını añlattı.

1321 s. sentâbrniñ 13-14 gecesi sıtma hastalığı sebebinden vefat etti. Gvido da Polenta tarafından azırlağan Ravenna şeerinde bulunğan dülber bir dürbede defin etildi.

• 1306—1321 İlâhiy komediya — Divina Commedia (italyanca);
• 1304—1307 Ziyafet — Convivio (italyanca);
• 1304—1306 Halq belâğatı aqqında, traktat — De vulgari eloquentia libri duo (italyanca);
• Ekloga — Egloghe (latince);
• Mektüpler — Epistulae (latince);
• Çeçek (232 sonetten ibaret) — Il fiore (italyanca);
• 1310—1313 Mutlaqiyet, traktat — Monarchia (latince);
• Detto d'amore (italyanca);
• Suv ve yer aqqında sual — Quaestio de aqua et de terra (latince);
• 1295 Yañı ayat — Vita nuova (italyanca);
• Rime (Canzoniere) (italyanca) Şiirler;
  • Florentsiya devriniñ şiirleri:
    • Sonetler
    • Kantsonalar
    • Ballada ve stanslar
  • Sürgünlik devrinde yazılğan şiirler:
    • Sonetler
    • Kantsonalar
    • Taş hanımı içün şiirler
• Mektüpler

1. ↑ Istituto dell'Enciclopedia Italiana Dante Alighièri // Enciclopedia on line (итал.)
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5} Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 s.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3} Chimenz S. A. ALIGHIERI, Dante // Dizionario Biografico degli Italiani (итал.) — 1960. — Vol. 2.
4. ↑ ^{4,0 4,1} Archivio Storico Ricordi — 1808.