Ulyanovsk

Ul'yanovsk
Math	tref/dinas, dinas fawr
Enwyd ar ôl	Vladimir Lenin
Poblogaeth	613,334
Sefydlwyd	1648 ;
Pennaeth llywodraeth	Dmitriy Vavilin
Cylchfa amser	UTC+04:00, UTC+03:00
Gefeilldref/i	Krefeld, Macon, Gomel, Wuhu, Minsk
Daearyddiaeth
Sir	Oblast Ulyanovsk
Gwlad	Rwsia
Arwynebedd	316.9 km²
Uwch y môr	150 metr
Gerllaw	Afon Volga, Afon Sviyaga
Cyfesurynnau	54.32°N 48.37°E
Cod post	432000–432999
Pennaeth y Llywodraeth	Dmitriy Vavilin
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Dinas ar Afon Volga yn nwyrain canolbarth Rwsia yw Ulyanovsk (Rwsieg Ульяновск, Chuvasheg Chemper) (Sinbirsk hyd 1780, Simbirsk o 1780 tan 1924). Mae'n brifddinas i Oblast Ulyanovsk. Yn 2005 roedd ganddi boblogaeth o tua 623,100 o drigolion. Lleolir 893 km i'r dwyrain o Moskva.

Hanes

Fe'i sefydlwyd fel caer ar Fryn Simbirsk ar ffiniau dwyreiniol Ymerodraeth Rwsia yn 1648 er mwyn amddiffyn yr ymerodraeth rhag ymosodiadau gan lwythi crwydrol. Mae'r enw Simbirsk yn golygu 'dinas y saith gwynt'. Ugain mlynedd ar ôl ei sefydliad, llwyddodd i wrthsefyll gwarchae gan luoedd Stenka Razin, arweinydd gwrthryfel y Cosaciaid. Yn raddol daeth yn ganolfan ranbarthol o bwys, gan gael ei ddyrchafu'n ddinas ym 1796. Adeiladwyd Eglwys Gadeiriol y Drindod Sanctaidd mewn arddull neo-glasurol rhwng 1827 a 1841. Cafodd rhan fwya'r ddinas ei difetha mewn tân trychinebus ym 1864.

Yn ystod yr 20g, datblygodd Ul'yanovsk fel canolfan ddiwydiannol. Cynhyrchir ceir ac awyrennau mewn ffatrïoedd UAZ ac Aviastar. Adeiladwyd pont bwysig dros y Volga rhwng 1912 a 1916, yr unig un am bellter o ryw 400 km rhwng Kazan' a Tol'yatti. Mae ail bont yn cael ei hadeiladu ers y 1980au.

Ganwyd y gwleidyddion Vladimir Lenin ac Alexander Kerensky yn y ddinas, ynghŷd â'r awdur Rwsieg clasurol Ivan Goncharov. Ailenwyd fel Ulyanovsk ar ôl enw bedydd Vladimir Lenin (Ulyanov) ychydig o ddyddiau ar ôl ei farwolaeth ym 1924. Ers cwymp y gyfundrefn Gomiwnyddol, mae trigolion y ddinas wedi gwrthwynebu mynd yn ôl i'r enw gwreiddiol, yn wahanol i bron pob dinas arall a gafodd ei hailenwi yn ystod cyfnod Comiwnyddiaeth.

Gefeilldref

Ei efeilldref yw Krefeld (Almaen).