Vare le yelbulo

Samuel Atta Akyea

Yizie Wikipiideɛ
Samuel Atta Akyea
nensaala
Sex or gendermale Maale eŋ
Country of citizenshipGhana Maale eŋ
Given nameSamuel Maale eŋ
Family nameAkyem Maale eŋ
Date of birth20 Ɔɔgore 1962 Maale eŋ
Place of birthGhana Maale eŋ
Languages spoken, written or signedEnglish, Twi Maale eŋ
Occupationpolitician, lawyer Maale eŋ
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Maale eŋ
Educated atUniversity of Ghana, Ghana School of Law Maale eŋ
Member of political partyNew Patriotic Party Maale eŋ
Religion or worldviewChristianity Maale eŋ

Samuel Atta Akyea (dɔgebo bebiri ɔɔgore 1962)[1] e la Ghanaian lɔɔyɛ ane politiseɛŋ naŋ e mɛmba a begemaale die anii poɔ, a Ghana republic anaare eŋɛ. O e la mɛmba ko Wɔɔ paati Ghana, O da e la Minisa ko toma ane deri te ta Gyɛnoɔre 2021, ane begemaale die mɛmba pampana ko Akim Abuakwa kɔmpare gbandige. Ona la ba bayi soba a yi N ba Nana Akufo-Addo puori ba naŋ neɛ nuuri iri ka o e ba Gbandige MP a 4th republic eŋɛ.

O Nyɔvore Piiluu Ane Ganzanne

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba dɔge o la Kyebi poɔ a Taŋgõɔ Irigyiŋ Ghana poɔ. O gaa la University of Ghana, Legon a yi ne Bachelor of Arts degeree Lɔɔ eŋɛ ane Filosofi 1989 poɔ.[2] O de la niŋe gaa Ghana School of Law a yi ne o practising license 1993 poɔ.[2][3]

Nyɔvore Tontonne

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O naŋ wa yi Law school, ba de o la ka o e state attorney a Attorney General's Department.[2] A puoriŋ, ka o leɛ paale a private law firm, Akufo-Addo, Zoe Akyea & co Accra poɔ. 1995 poɔ, O la kpɛ la sommeŋɛ law firm, Zoe Akyea & co, be ka ba da leɛ o partner ka o toŋ be yuomo pie ne anaare. O bare la private legal practice kyɛ na te are 2008 Abuakwa kɔmpare Gbandige nuneɛ.[2]

Pɔlitisi Yɛlɛ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Atta Akyea kpɛ la Pɔletese 2008 poɔ saŋa na ba naŋ da neɛ nuuri iri o ka o e begemaala ko Abuakwa kɔmpare gbandige.[4] Noba bayi la ka o da ŋmɛ a kyakya poɔ, ba yoe la, Sammy Osei naŋ e Kataweɛ paati ane Nana Add Aikins, naŋ e Sommeŋɛ bie.[5] O da di la a nuneɛ ne 22,681 nuneɛre yi a 30,109 nuuri zaa lantaa neɛ soŋ naŋ manne ne 75.3% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ.[5][2] Onaŋ da di Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, gbɛbogiri, naŋ sigi a MP kogi zu ka o tõɔ sɛgere o yidaandɔɔloŋ poteɛrɛ.[6]  Atta Akyea gaa la niŋe tõɔ zeŋ a dakogi zu yi a 2012[7] ane 2016 nuneɛ ayi zaa ba naŋ e. Begemaale die poɔ, o toŋɛɛ kɔmatee parɛɛ parɛɛ toma ka amine la Finance, public accounts Judiciary ane Appointment kɔmatee begemaale die poɔ.[2]

2016 Nuneɛ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

2016 Ghana gyɛneraa nuneɛ poɔ, onaŋ da di a Abuakwa kɔmapare gbandige begemaale die kogi ne 28,442 nuneɛre naŋ manne ne 78.7.61% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ, kyɛ ka NDC begemaale die bie Owuraku Amofah nyɛ 7,697 nuneɛre naŋ manne ne 21.3% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ.[8][9]

2020 nuneɛ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A 2020 Ghana gyɛneraa nuneɛ poɔ, o la maale di la Abuakwa kɔmpare gbandige begemaale die kogi ne 29,897 nuneɛre naŋ manne ne 75.7% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ, kyɛ ka NDC begemaale die bie Sanusi Mohammed nyɛ 7,740 nuneɛre naŋ manne ne 19.6% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ, a GUM begemaale die bie Banning-peprah Felix nyɛ 957 nuneɛre naŋ manne ne 2.4% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ ane Sommeŋɛ pbegemaale die bie Marfo Enock Kwame nyɛ 905 nuneɛre naŋ manne ne 2.3% yi a nuuri zaa lantaa neɛ soŋ.[10]

Galamsey zɔɔre
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba da yeli la Atta Akyea ka o ba erɛ ka asenne, na kare Galamsey biiri ka ba na bare a Birim River de toŋ ne toma.[11] A Birim river naŋ wa tu o Constituency e la nimize river kaŋa naŋ be Ghana sonna la o Constituency ne kõɔ yaga lɛ ka ba ba diri kõɔ tɔɔlɔ. Atta Akyea da yeli ka a Galamsey zɔɔre e la Ghana zaa yelferaa naŋ boɔrɔ military sombo.[12][13][14]

2021 poɔ, O da e la mɛmba ko Appointment kɔmatee.[15]

Atta Akyea e la a dakogi zu soba ko Mines ane Energy kɔmatee,[16] mɛmba ko subsidiary legislation kɔmatee ane meŋ mɛmba ko special Budget kɔmatee.[17]

Ministerial Appointment

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

GYɛnoɔre 2017 poɔ, president Akufo-Addo iri O la ka o e Toma ane Deri Minisa naŋ paale o second batch of minisa designates.[18][19] Seɛre a appointment kɔmatee ko Parliament naŋ na nyoore o, wulibu wuli ka o ba tõɔ e yelzaa naŋ taa tona ko a minisiri ba naŋ iri o ka o de zu ane meŋ o ba de o meŋɛ eŋ nimize yɛlɛ kyaare ne Toma ane Deri kɔmatee. Kyɛ ane a zaa, tona la a ko o, o naŋ tõɔ mɛ strong institutions ane enforcement of constitutional provisions na tõɔ soŋ o la a sector poɔ.[9] A nyoore wagere by the appointment kɔmatee on 31st GYɛnoɔre 2017,[20][21] O da wuli la o yelnyɔgeraa kyaare ne a minisiri ba naŋ iri o eŋ, a ŋmɛ nyaa ka o na maale la deri zaa ba naŋ mɛ kyɛ kyɛre a piili John Dramani Mahama administration.[22] O da yeli ko la a kɔmatee ka o na e la ka deri meɛbo e yelnimizeɛ ko a Judiciary mɛmbarɛ.[23]  N ba Akufo-Addo da suo o la eŋ one minisare pie ne yeni mine 8th Fɛboɔre 2017 a Jubilee dieŋ Accra poɔ.[24][25]

Meŋɛ Nyɔvore

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O taa la pɛge ne biiri bata kyɛ e kirista bie meŋ. O e la international central Gospel Church mɛmba.[4]

Atta Akyea nyɛ la a Nobles International Kyɔɔtaa yi a west African Nobles Forum[26]

Yelbawontaa

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Maakye 2022 poɔ, ba da kare o la yi a Abuakwa kɔmapare gbandige poɔ. Yɛlɛ da wuli ka o ba tõɔ iri nɔɛ o naŋ da eŋ ko o noba o kampee wagere.[27]

Maakye 2020 poɔ, O da de la sanitary products mine ko a o constituency ka ba na tõɔ zɔɔ ne a kɔre-feere-nya nyabie pie ne awae.[28]

Sommo Yizie

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
  1. https://web.archive.org/web/20170817204818/http://www.odekro.org/person/samuel-atta-akyea/#
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=58
  3. http://m.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201701/302866.php
  4. 4.0 4.1 https://web.archive.org/web/20180816045922/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3428-samuel-atta-akyea-works-housing
  5. 5.0 5.1 http://library.fes.de/pdf-files/bueros/ghana/10489.pdf
  6. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-am-not-resigning-Akufo-Addo-98347
  7. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-m-a-very-serious-lawyer-Atta-Akyea-282168
  8. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/eastern/abuakwa_south/
  9. 9.0 9.1 https://web.archive.org/web/20181029095908/http://blog.odekro.org/2017/01/18/parliamentary-records-of-ministers-designate-samuel-atta-akyea-npp-abuakwa-works-and-housing-minister-designate/
  10. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/eastern/abuakwa_south/
  11. https://www.modernghana.com/news/505068/a-chat-with-hon-samuel-atta-akyea-mp.html
  12. https://www.modernghana.com/news/521545/we-are-partners-8211-atta-akyea.html
  13. http://vibeghana.com/2011/12/08/atta-akyea-not-involved-in-kyebi-chieftaincy-affairs/
  14. http://kofoyatetteh.blogspot.com/2010/03/clamp-down-on-galamseyatta-akyea.html
  15. https://ghanamps.com/speaker-never-said-appointment-committee-should-suspend-to-plant-trees-atta-akyea/
  16. https://www.graphic.com.gh/news/politics/parliament-warns-herald-editor-to-cease-exposes-on-gnpc-genser-energy-contract.html
  17. https://www.parliament.gh/mps?mp=115
  18. http://www.myjoyonline.com/news/2017/January-12th/profile-of-second-batch-of-ministerial-nominees.php
  19. http://www.ghananewsagency.org/politics/atta-akyea-two-others-face-vetting-today-112773
  20. https://web.archive.org/web/20180605005337/http://ultimatefmonline.com/2017/01/31/questions-asked-vetting-irrelevant-atta-akyea/
  21. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Atta-Akyea-Amewu-get-vetted-today-505441
  22. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/politics/Vetting-Highlights-Atta-Akyea-appears-before-Appointments-Committee-505876
  23. http://www.myjoyonline.com/politics/2017/January-31st/govt-will-prioritise-housing-facilities-for-judges-atta-akyea.php
  24. http://thechronicle.com.gh/tag/and-samuel-atta-akyea/
  25. http://thechronicle.com.gh/2nd-batch-of-ministers-sworn-in/
  26. https://www.mwh.gov.gh/hon-atta-akyea-wins-noble-award/
  27. https://www.pulse.com.gh/news/politics/samuel-atta-akyea-chased-out-of-community-over-failed-promises/dt3gkm2
  28. https://www.myjoyonline.com/dr-assibey-yeboah-samuel-atta-akyea-donate-sanitary-items-to-their-various-constituencies/