Alofon

Alofon (z grich. allo - hynac ako, fone - głos) jo pomjenowanje z rěcywědy za wšakorake zukowe warianty jadnogo fonema. Dalšnej pomjenowani stej fonemowe warianty abo subfonemowe warianty.

Rozeznawamy mjazy alofonom a fonemom, dokulaž jo móžno, jaden fonem we wšakorakich zukowych (alofoniskich) wariantach wugranjaś, bźez togo až toś ten rozdźěl se wustatkujo na wóznam togo fonema. Z pomocu systematiskich pśespytowanjow fonetiskich kakosćow na pódobnosć z drugimi wariantami, wósebnje z analyzu minimalnych pórikow, móžomy zuki ako alofony jadnogo fonema zarědowaś.

Kótara zukowa warianta se wugranja, wótwisujo wót dialekta, wót koartikulaciskich efektow abo wót zukoweje wokolnosći fonema. Což w jadnej rěcy płaśi ako alofoniska warianta jadnogo fonema, móžo w drugej rěcy byś drugi fonem.

Rozeznawamy:

Licha wariacija

Warianty su rownopšawne realizacije jadnogo fonema, na pś. jězykowe [r] abo copkowe [ʁ]. Zaměnjenje wariantowu njezměnijo wóznam.

Kombinatoriska wariacija

Warianty wustupuju w rozdźělnych fonologiskich wokolnosćach, na pś. /k/ abo /g/ w dolnoserbšćinje. Pśed prědnymi wokalami /ɛ/, /e/, /ě/ a /i/ se wugranjatej palatalne [k'] a [g'], pśed slědnymi wokalami /a/, /ɔ/, /o/, (/ó/), /u/ pak wóstanjotej [k] a [g] (/y/ njewustupujo w tej poziciji, wóno jo w serbšćinje alofon wokala /i/).