Danes handi

Danes handi
	Txakur arraza
Espeziea	Canis lupus familiaris
Jatorria	Alemania
Altuera	arra: 80 cm gutxienekoa; arra: 90 cm gehienez; emea: 72 cm gutxienekoa; emea: 84 cm gehienez
Bizi-itxaropena	9
Kumaldiaren tamaina	7,1
Katalogo kodea	235

Daniar handia Alemaniako zakur-arraza bat da, eta «Txakurren apolo»tzat hartzen da. Ehiztaria, berez, Erdi Aroan pizti handien ehizaldietan erabili zuten, basurde, otso eta hartz arriskutsuak barne. Dotoreziak ere leku duina eman zion Erdi Aroko Europan erregeen eta beste monarka batzuen oinetan.

Gainera, 50/50 odol-nahasketa duen Bullenbeisser-en ondorengotzat jotzen da, eta Generation Bullenbeisser taldekoa da.

Daniar handia, arraza erraldoia izanik ere, ez da, normalean, traketsa bere ibilaldi eta mugimenduetan. Bere izaera atsegina izan ohi da, eta inoiz ez lotsatia. Arrek emeek baino gorpuzkera sendoagoa izan behar dute.

Jatorria

Beste txakur-arraza askorekin gertatzen den bezala, daniar handiaren jatorria ez da guztiz argia, ez baitago jatorria eta garapena behin betiko eta ziurtasunez zehazteko dokumentazio formalik. Bere izena sortzen duen nahasteak ere lagundu du horretan, bere jatorriaz nahastea sortzen baitu. Buffongo kondeak, XVII. mendeko naturalista frantsesak, Grand Danois arraza izendatu zuen, seguruenik oker, jatorriz Danimarkakoa zela suposatuta.^[1]

Hala ere, arrazaren jatorrian hainbat arraza eta mota ezberdinetako txakurrek hartu zuten parte, eta arbasotzat hartzen dira antzinako Bullenbeisser, mastin ingeles indartsua eta Hatz und Saurüden (basurdearen ehizako txakurrak), galgo arin eta azkarrak. "Dogge" hitzak nahitaez arraza jakin batekoak ez ziren txakur handi eta indartsuak aipatzen zituen. Geroago, izen bereziak erabili zituzten, hala nola Ulmer Dogge, dogo ingelesa, dogo daniarra, Hatzrüde, Saupacker eta arraza mota desberdinetarako dogo handia, ilearen kolorearen eta neurriaren arabera.

1878. urtean zazpi kideko batzorde bat, hazle eta epaileak, Berlinen bildu ziren eta aurreko barietate guztiak txakur modernoaren kontzeptuaren barruan biltzea erabaki zuten: Deutsche Dogge. Hala, 1880an, Berlingo erakusketa batean, dogo alemana arrazaren lehen estandarra ezarri zen, Deutscher Doggen-Club 1888 e delakoak kontrolatua eta hainbat alditan eguneratua. Egungo bertsioa FCIri (Nazioarteko Federazio Zinologikoa) dagokio, eta II. taldean, molossoideen atalean, sailkatzen du.

Alano alemaniar terminoa 1920an erabili zen lehen aldiz Italian; izan ere, uste da, seguru asko, daniar moderno handiaren arbasoak izan zirela IV. mendean alanoek Europan sartu zituzten txakur primitiboak.^[1]

Ezaugarriak

Neurri orokorrak: Hau txakur erraldoia da. Indartsua eta gihartsua da, ez da ez arina ez bikoitza. Arren forma karratua da; altua bezain luzea. Emeak altak baino zertxobait luzeagoak izan daitezke. Gurutzetik sorbaldetara dagoen distantzia sorbaldetatik lurrera dagoen distantzia bera da.

Burua: Buruak forma angeluzuzena du. BUrua stop erdiraino eta puntu horretatik sudurraren puntaraino tamaina berekoa da.

Stop, buruko aurrealdea frontearen azpian, nabarmena da.

Muturra eta ahoa: Muturra handia eta karratua da. Arrak emeak baino handiagoak dira. Ahoa ixtean, beheko hortzak goiko hortzen barrualdean barneratzen dira.

Sudurra: handia. Beltza; daniar urdin handian beltz urdinxka da; arlekian arrosatzua orban beltzekin onartzen da.

Begiak: Proportzionalki ertainak dira. Kolore ilunekoak. Arlekinen begiak argiagoak dira.

Belarriak: Nagusiaren altak. Ebakiak edo naturalak izan daitezke. Britainia Handian ez dituzte ebakitzen. Ebakiak egitean, geldirik egoten dira, eta, normalean, oso luzea izaten da. Oinarrian ebakirik egiten ez zaienean, pixka bat altxatzen dira, eta buruaren alboetara erortzen dira.

Buztana: luzea, muskularra, sendoa.

Ilea: laburra, distira pixka batekin.

Ilearen kolorea: Tigre-itxurakoa, lehoi-itxurakoa, beltza edo urdina marka zuriekin edo arlekin edo gabe, zuria gune beltz handi eta irregularrekin.

Aurreko hankak: Zuzenak dira, muskulatura onekoak.

Atzeko hankak: Sendoak dira, gorputzaren atzean bermatzen dira.

Buztana: Zabala oinarrian, lodiera puntarantz txikitzen da. Isatsa goraino iristen da. Atzerantz kurbatua izan daiteke, erdia.

Altuera: Gurutzean edo sorbaldetan: Arrak 80 cm gutxienez. Emeak gutxienez 72 cm. Erraldoi batek 105,4 cm neurtu eta 108 kg pisatzen zituen.

Pisua: Arren pisua 64 eta 80 kg artekoa da. 64 kg arteko emeak.

Izaera

Ezaugarri positiboak:
- Oso ona haurrekin, baina ez dira haurren abusuak onartu behar.
- Oso ona beste animaliekin.
- Trebatzeko erraza.

Ezaugarri negatiboak:
- Txakur oso handia da. Lekua behar du, bere lekua izatea komeni da. Ez da gomendagarria etxebizitza txikietan, bere neurriagatik etxeko altzari edo gauzekin topo egin dezakeelako, horregatik garrantzitsua da berantzeko espazioa izatea.
- Bere nagusiarekin maitekor izan nahi duenean, etzan egin dezake.
- Txakur horientzako janaria garestia izan daiteke jaten duen kantiteagatik.

Osasuna

Beste arraza askok bezala, Daniar Handian ere osasun-arazo ugari izan daitezke.

Txakurren aldakako displasia.
Hipotiroidismoa. Arazo mediko ugari eragin ditzake, eta arazo autoimmuneekin lotu izan da. Odol-analisi baten bidez diagnostikatzen da.
Von Willebrand-en gaixotasuna. Odol-jarioa eragiten duen gaixotasuna da (hemofiliaren antzekoa gizakietan), eta odol-analisiaren bidez diagnostikatzen da.
Begietako arazoak
Arazo kardiologiko hereditarioak
Urdaileko bihurdura.

Sendaketak

Daniar handia mantentze-lan gutxiko txakurra da. Muda-garaietan, baliteke maizago eskuilatu behar izatea, astean behin edo bitan.

Daniar handi batek ez du ariketa handirik behar. Eguneroko ibilbide luze batek asetzen du. Noski, nahi izanez gero, daniar handiak fisikoki gogorragoak diren jardueretan parte har lezake. Ez da komeni daniar handiko txakurkume batentzat ariketa gehiegi egitea, oraindik garatu gabeko lotailu eta artikulazioak behartuko genituzke, hazten ari den gorputzaren pisu handia jasan behar baitute. Arraza handiko eta bular sakoneko txakur guztiek bezala, garrantzitsua da elikatu baino ordubete lehenago eta ordubete geroago ariketak ez egitea, eta egunean gehiagotan jatea zati txikiagoetan, tortsio gastrikoa saihesteko, arazo hori hilgarria izan baitaiteke.

Bizi-itxaropena

Normalean, 8-10 urte.

Herri kultura

Alexander Pope poeta ingelesak Bounce izeneko daniar handi bat zuen maskota, eta harekin ibiltzen zen beti. 1718an, Jonathan Richardsonek maskota eta jabea sartu zituen erretratu batean.^[2]
Scooby-Doo, daniar handi marroia, gainera hiztuna; Shaggy eta bere lagunen maskota.
Astro, Los Supersónicas familiaren maskota.
Marmaduke, historiaz betetako daniar marroi handia, 2010ean izen bereko film bat egin zuena.
Elmer, Walter Lantzek sortutako untxi zorionekoa, Oswalden film laburretako batean agertu zen daniar handia.
Albany Unibertsitateko New Yorkeko kirol taldeei Albany Great Danes deitzen zaie.

Erreferentziak

↑ ^a ^b Valeria Rossi, Trecentotrentatré cani di razza. Milano, De Vecchi Editore, 2005. ISBN 88-412-7669-X. Pàgina 174
↑ «Alexander Pope and his dog, Bounce, c.1718 - Jonathan Richardson - www.rococo-in-art.org» web.archive.org 2012-04-26 (Noiz kontsultatua: 2022-09-14).

Kanpo estekak

Datuak: Q5414
Multimedia: Great Dane / Q5414

[Rossi-1] Valeria Rossi, Trecentotrentatré cani di razza. Milano, De Vecchi Editore, 2005. ISBN 88-412-7669-X. Pàgina 174

[2] «Alexander Pope and his dog, Bounce, c.1718 - Jonathan Richardson - www.rococo-in-art.org» web.archive.org 2012-04-26 (Noiz kontsultatua: 2022-09-14).

[1]