Dili

Dili Dili Díli
hiri handia
Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Ekialdeko Timor
Municipality of East Timor	Dili Municipality
Izen ofiziala	Dili Díli
Jatorrizko izena	Dili Díli
Geografia
Koordenatuak	8°33′13″S 125°34′42″E / 8.5536°S 125.5783°E / -8.5536; 125.5783
Azalera	178,62 km²
Altuera	11 m
Demografia
Biztanleria	222.323 (2015) 28.760 (2010)
Dentsitatea	1.245 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1520 (egutegi gregorianoa)
Ordu eremua	UTC+09:00
Hiri senidetuak	Coimbra, Darwin, Lisboa, Canberra eta Sydney

Dili^[1] (portugesez: Díli) Ekialdeko Timorko hiriburu eta hiri nagusia da. Timor uharteko iparraldeko kostaldean dago.

Sabanako klima (Aw) dauka, Köppen sailkapenaren arabera.

Datu klimatikoak (Dili, 1914–1963)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	36.0	35.5	36.6	36.0	35.7	36.5	34.1	35.0	34.0	34.5	36.0	35.5	36.6
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	31.3	31.1	31.2	31.5	31.3	30.7	30.2	30.1	30.3	30.5	31.4	31.1	30.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	27.7	27.6	27.4	27.4	27.0	26.8	25.5	25.1	25.4	26.0	27.2	27.4	26.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	24.1	24.1	23.5	23.5	22.8	21.9	20.8	20.1	20.5	21.5	23.0	23.6	22.4
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	19.0	16.2	16.5	18.2	13.2	14.5	12.4	11.8	13.4	16.1	18.0	16.7	11.8
Pilatutako prezipitazioa (mm)	139.5	138.7	132.7	104.3	74.9	58.4	20.1	12.1	9.0	12.8	61.4	144.9	908.8
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	13	13	11	9	6	4	3	1	1	2	6	11	80
Eguzki orduak	189.1	161.0	235.6	234.0	266.6	246.0	272.8	291.4	288.0	297.6	270.0	220.1	2972.2
Hezetasuna (%)	80	82	80	77	75	72	71	70	71	72	73	77	75
Iturria: Deutscher Wetterdienst[2]

Portugesek sortu zuten Dili hiria 1520. urtean. 1769. urtean Timor Portugesa herrialdeko hiriburu izendatu zuten, Lifau ordezkatuz; izan ere, holandarrek sarri erasotzen zuten gaur egun Oecusse enklabea den lurraldean zegoen lehengo Lifau hiriburua.

Bigarren Mundu Gerran japoniarrek euren menpe hartu zuten Dili hiria. Bestalde, 1975. urteko azaroko 28an Ekialdeko Timorrek aldebakarreko independentzia-aldarrikapena egin zuen, Portugaldik askatuz. Edozein modutan ere, handik egun batzuetara, abenduaren 7an Indonesiako armadak Dili hartu zuen. Ondorioz, 1976. urteko uztailaren 17an Indonesiak Ekialdeko Timor osoa inbaditu eta beretu zuen, lurraldeari Timor Timur izena emanez; Dili zen lurraldeko hiriburua. Hala ere, 1999. urtera arte etengabe gertatu dira sarraskiak Ekialdeko Timorren, 1991. urtean Diliko sarraskia gertatu zen, eta orduan hasi zen Ekialdeko Timor nazioarteko babesa hartzen. 1999. urtean autodeterminazio-prozesuari ekin zioten, eta 2002. urtean Ekialdeko Timorrek independentzia aldarrikatu zuen; maiatzaren 20an Dili estatu berriko hiriburu izendatu zuten.

Dili hiria Dili udalerriko hiriburua da; besteak beste, Atauro uhartea eta Dili ondoko beste hiri batzuk daude udalerrian. Hiria hogeita sei sukotan (suco) banatuta dago; horietatik hemezortzi hiri-eremukoak dira.

Dilin dago Ekialdeko Timorko porturik handiena; merkataritza-gune garrantzitsuena ere Dilin dago.

Portuaz gain, merkataritzarako eta helburu militarretarako Nicolau Lobato aireportua dago Dilin.

• Coimbra, Portugal
• Darwin, Australia

• Dili^{[Betiko hautsitako esteka]}