Benzeen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Benzeen is 'n organische verbinjing, behuuerendj toete kaolwaterstóffe mit es brutoformuul C6H6. 't Is eine vanne wichtigste vertaengewuuerdigers vanne aromatische verbinjinge. Door 't väöl-veurkómmendj gebroek van benzeen en zien aafgelèdje wuuert in 't Nederlandjs 'n fenylgroep aafgekortj mit Φ.
Benzeen kump bie kamertemperatuur veur es 'n klaor, kluuerloos vleujstóf mit 'ne rilletief ambetantje reuk. 't Is biezunjer stabiel doordet 6 elektrone delokaliseerd zeen in 'ne rinkvörmige, vlake structuur. Wo in väöl verbinjinge de elektronen in ein sjemische binjing vas zitte, kónnen inne rink van kaolstófatomen in bezeen de π-elektrone zich versjuven euvere binjinge haer. Dees vrieheid wuuert inne structuurformuul getuindj door 'ne krink in 'ne zèshook.
Benzeen woort ieëre gebroek veure henj en taofeloppervlakdjes mit te óntsmette. De stóf is aevel kankerverwèkkendj wodoor 't gebroek hieël strang is aafgenómme. Allewiel gebroek me de väöl-minder gevieërlike derivate tolueen en xyleen.