Culemborg

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Culemborg (Zuid-Gelders: Kuileburg) is 'n klein stad en 'n gemeinte in de Nederlandse provincie Gelderland, in de Betuwe, aon de Lek, mèt 'n oppervlak vaan 31,18 km² (daovaan 1,60 km² water) en (per 1 januari 2007) 27.177 inwoeners. Binne de gemeinte ligke gein ander kerne.

De beteikenis vaan Culemborg veur de regio is beperk, door de kortbijheid vaan 't groeter Tiel, meh in de landeleke Betuwe heet dees klein stad toch wel 'n regionaol verzörgingsfunctie. Oonder mie vint me hei middelbaor sjaole. Ouch vint me hei e museum veur meubele en e museum gewijd aon Elvis Presley. Culemborg heet 'n statie aon de lijn Utrei-De Bos.

Door zien riek verleie en doortot de stad daonao iewelaank neet greujde en bleujde heet de stad väöl aw gebouwe bewaord. 't Bekindste is 't aajd raodhoes op de Groete Mèrret, in laat-gotische stijl. Vaan de aw walmör sjut nog de middeliewse Binnepoort euver.

Culemborg oontstoont es handelsplaots aon de Lek. In de twelfde iew kaom t'n weste vaan 't dörp e kestielke vaan d'n hier vaan Beusinchem. Op Sinterklaosdaag 1318 kraog de plaots stadsrechte, ze waor toen al door walmör umgeve. De stadsrechte heelte oonder andere merretrech en asielrech in. Hierser euver de plaots bleef d'n hier vaan Culemborg. Väöl sjöldenere vlöchde nao Culemborg, umtot ze dao door 't stadsbestuur berech woorte en de sjöldeiser neet in de stad woort touwgelaote. In de veertiende iew woort de stad twie kier oetgebreid, in de jaore zeveteg aon de noordkant en in de jaore negeteg aon de zuidkant. Bij de lèste gelegeheid woorte de naobersjappe Lanxmeer en Parijsch binne de stadsbebouwing getrokke. De bovegeneumde Binnepoort waor veur de zuideleke indeiling deil vaan de umwalling. Ouch leet hier Jan II e nui kestiel bouwe. Mèt vrouw Elisabeth (†1555) kaom 't geslach Van Culemborg op zien ind. Dees vrouw leet oonder andere e gashoes en e weeshoes nao. Kort veur häören doed verheef Sjarel V de hierlekheid tot graofsjap. Floris van Pallandt erfde de graovetitel vaan Elisabeth. Heer leet in 1566 eupelek calvinistische deenste hawwe. Vaanaof 1639 waor 't bezit vaan 't geslach Waldeck-Pyrmont. Bij de Fransen inval in 't Rampjaor 1672 woort de stad geplunderd. In 1714 góng 't graofsjap euver op 't geslach Saksen-Hildbirghausen, wat de stad oet geldnoed verkoch aon de Staote vaan 't Kerteer vaan Nimwege (e deil vaan Gelre), die 't in 1748 aon stadhawwer Wöllem IV euverdege. De keuning vaan Nederland dreug nog ummer d'n titel graof vaan Culemborg. Pas in 1798, oonder Frans bewind, woort 't graofsjap formeel mèt Nederland (de Bataafse Republiek) vereineg. Nao de Fransen tied woort Culemborg 'n gewoen gemeinte. In 1868 woort Culemborg op 't spoorwegenèt aongeslote mèt wat toen de langste brögk vaan Europa waor, de Lekbrögk (intösse vervaange). Dit zörgde veur de kóms vaan get industrie, boe-oonder de meubelindustrie.

• Website vaan de gemeinte

Provincie Gelderlandj
Aalten · Apeldoorn · Arnhem · Barneveld · Berg en Dal · Berkelland · Beuningen · Bronckhorst · Brummen · Buren · Culemborg · Doesburg · Doetinchem · Druten · Duiven · Ede · Elburg · Epe · Ermelo · Harderwijk · Hattem · Heerde · Heume · Lingewaard · Lochem · Maasdriel · Montferland · Neder-Betuwe · Nijkerk · Nimwaege · Nunspeet · Oldebroek · Oost Gelre · Oude IJsselstreek · Overbetuwe · Putten · Renkum · Rheden · Rozendaal · Scherpenzeel · Tiel · Voorst · Wageningen · West Betuwe · West Maas en Waal · Westervoort · Wijchen · Winterswijk · Zaltbommel · Zevenaar · Zutphen
Opgeheve gemeintes