Jodea
I Jodea na Jodia dia faritra be tendrombohitra resahina ao amin' ny Baiboly izay mifanandrify amin' ny ampahan' i Jordania Andrefana sy ny ampahan' ny faritra atsimo amin' i Israely ankehitriny. Izany hoe ao amin' ny tapany atsimon' i Palestina sady voafetran' ny Ranomasina Maty ao atsinanana ary ny Ranomasina Mediteranea ao andrefana no misy azy.
Avy amin' ny anaran' ny fokon' i Jodà (hebreo: שֵׁבֶט יְהוּדָה / Shevet Yehudah) io anarana Jodea na Jodia io. Amin' ny teny hebreo dia atao hoe יהודה / Yehudah i Jodea.
Tamin' ny Andro Taloha dia ivon' ny fanjakana sy faritany maro i Jodea, ka anisan' izany ny Fanjakan' i Jodà tamin' ny Andron' ny Vy, ny faritany persianan' i Jodea Medinata (hebreo: / Yehud Medinata), ny fanjakam-pianakaviana hasmôneana ary ny fanjakam-pianakavina herôdiana, ary taty aoriana ny faritany rômanan' i Jodea (latina: Iudaea).
Tsy nitsaha-niova nandritra ny tantara vokatry ny fanjakana nifandimby nifehy azy ny halehiben' ny tanin' i Jodea.
Ao Jôrdania Andrefana amin' izao fotoana izao (izay nobodoin' i Israely hatramin' ny taona 1967 no mankaty) ny ampahany lehibe amin' i Jodea. Faritra be havoana sy tany karankaina i Jodea sady ahitana tany lemaka mahavokatra manamorona ny Ranomasina Mediteranea, izay miteraka ny fandrosoan' ny fambolena isan-karazany mety amin' ny faritra mediteraneana (indrindra ny varimbazaha, ny ôliva, ny voasary, ny aviavy ary ny voaloboka). Ao atsinanan' ireo havoana ireo no ahitana ny tany efitr' i Jodea. Ahitana harena an-kibon' ny tany toy ny kôbalta sy ny brôma koa ny ao amin' io faritra io. Amin' izao fotoana izao dia i Jerosalema sy i Betlehema ary i Hebrôna no tanàna foibem-pivavahana.
Talohan' ny fahababoana tany Babilôna sy ny fanafahana ny Jiosy tamin' ny taona 538 tal. J.K. dia niforona ny Fanjakan' i Jodà taloha, ka i Jerosalema no natao renivohiny. Azon' ny Babilôniana ny ny Fanjakan' i Jodà tamin' ny taona 586 tal. J.K. ka rava i Jerosalema sy ny Tempoliny dia natao sesitany ny akamaroan' ny mponina tao. Rehefa avy nanjaka tamin' io faritra io ny Persiana sy ny fianakaviana ptôlemaika, dia ny Seleokida tao Siria indray no nanjaka taminy avy eo izy nahazo fahaleovan-tena indray tamin' ny taona 141 tal. J.K. teo ambany fitarihan' ny Makabeo (izany hoe ny Hasmôneana) izay nandroaka ny tsy Jiosy sy ny Siriana. Tamin' ny taona 63 tal. J.K. dia azon' ny Rômana i Jodea ka i Herôda Lehibe no mpanjaka voalohany nanapaka azy tamin' ny taona 37 tal. J.K. Rehefa naongana i Arkelaosy zanak' i Herôda dia nakambana tamin' i Siria mba hiankina aminy i Jodea. Hatramin' ny taona 41 taor. J.K. ka hatramin' ny 44 taor. J.K. dia natolotra ny mpanjaka Herôda Agripa I izy alohan' ny hanambarana azy amin' ny Empira Rômana tamin' ny taona 44 taor. J.K.