Aljeria

الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية ((ar))
Tagduda tamegdayt taɣerfant tazzayrit kab
ⵝⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵝⴰⵎⴳⴰⵢⵝ ⵝⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵝ ⵝⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉⵝ kab
Repoblika Aljeriana Demôkratika sy Entim-Bahoaka ((mg))
(Antsipirihany)
Teny filamatra : La révolution par le peuple et pour le peuple
Teny ofisialy	Arabo tsotra[1] [2]
Renivohitra	Alger 36°46' N, 03°03' E
tanàna ngeza indrindra	Alger
Fitondrana sy governemanta  - Filoha  - Praiministra	Repoblika Abdelmadjid Tebboune (عبد المجيد تبون) Aymen Benabderrahmane (أيمن بن عبد الرحمان)
Velarantany  - Tontaliny  - Rano (%)	faha 11 2 381 741 km² tsy fantatra
Isam-ponina  - Tontaliny (2008)  - hakitroka	faha 35 34 857 029 mpo. 14,0 mpo./km² {{{1}}}
Anaran'ny mponina	Aljeriana
IDH (2007)	▲ 0,761 (moyen) faha 79[3]
Sandam-bola	Dinara Aljeriana (DZD)
Faritr'ora	UTC +1
Hiram-pirenena	Kassaman
Valan-tsehatra internet
Antso an-tariby	+213

I Aljeria na Alzeria dia firenena any Afrika Avaratra, ao amin' ny faritra atao hoe Maghreb. Ny renivohiny dia i Alger, any amin' ny tapany avaratra amin' i Aljeria, eo amin' ny morontsiraka Mediteraneanina. Manana velaran-tany mirefy 2 381 741 km² i Aljeria. Izy no firenena ngeza indrindra manana morontsiraka amin' ny Ranomasina Mediteranea ary izy ihany koa no firenena ngeza indrindra aty Afrika ao aorian' i Sodàna. Mizara sisintany amin' i Tonizia sy Libia izy any atsinanana, amin' i Maly sy Nizera any atsimo, ary amin' i Marôka sy Maoritania any andrefana izy. Atao hoe Aljeriana na Alzeriana ny vahoakan' io firenena io.

Mpikambana ao amin' ny Firenena Mikambana, ny Vondrona Afrikana ary ny Liga arabo (frantsay: Ligue des États Arabes (arabo: جامعة الدول العربية / Jāmiʿat ad-duwal al-ʿarabiyya; anglisy: League of Arab States) izy tamin' ny 1962, daty nahazoany ny fahaleovantenany, hatramin' izao. Niditra tamin' ny fikambanan' ny firenena manondrana solitany (anglisy: Organization of the Petroleum Exporting Countries -- OPEC; frantsay: Organisation des pays exportateurs de pétrole -- OPEP) izy tamin' ny 1969. Nandray anjara i Aljeria tamin' ny famoronana ny Firaisan' i Magreba Arabo (UMA) tamin' ny 1989.

Ny lalàm-panorenana aljerianina dia manao hoe "ny Silamo, ny maha-Arabo ary ny maha-Amazigta" dia anisan' ny "fototry" ny maha-Aljerianina ny mponina, ary milaza koa ny lalàm-panorenana fa ny firenena dia "tanin' ny Silamo, ao amin' i Magreba Lehibe, Mediteraneanina ary Afrikanina".

Ny sehatra ara-arkeôlôjia dia maneho taolan' olona maty 2 tapitrisa taona. Nahita ny fisian' ny Homo habilis sy ny Homo erectus tamin' ny fanombohan' ny paleôlitika ny mpikaroka. Hita tao amin' ny sehatr' i Aïn El Ahnech any El Eulma ao amin' ny Wilayan' i Setif ny Homo habilis voalohany.

Ny sivilizasiôna voalohany fantatra tany Alzeria dia niseho tamin' ny 13 000 taona tal. J.K. Nandritra ny Andro Taloha dia teo ambany fifehezan' ny Kartagô (na Kartazy), avy eo nanjakan' ny Rômana, ny faritra misy an' i Alzeria.

Tamin' ny taonjato faha-7 dia niditra tao Afrika Avaratra nanao fakàn-tany Arabo sady nampiditra ny mponina tao Alzeria ho amin' ny fivavahana silamo. Ny Berbera no hany nanohitra izany fahefana vaovao izany. Taorian' ny fakàn' ny Kristiana indray an' i Espaina izay lasa miozolmàna (izany no atao hoe Reconquista) tamin' ny fiafaran' ny taonjato faha-15 dia nanao fahirano ny seranan-tsambo sasany tao Alzeria ny Espaniôla mba hifehezany ny ampahany amin' ny raharaham-barotra tao amin' ny Ranomasina Mediteranea sy ny manodidina. Afaka nandroaka ny Espaniôla anefa ny Tiorka Ôtômana sady nifehy ny tany hatramin' izay ka hatramin' ny taona 1830. Nanomboka tamin' io taona io ny fanjanahan-tany frantsay izay naharitra zato taona. Nitaky ny fizakan-tenany anefa ny Alzeriana ka tamin' ny taona 1954 dia nipoaka ny ady tao Alzeria. Nahazo ny fahaleovan-tenany i Alzeria tamin' ny taona 1962.

• Vahoaka ao Alzeria
• Fiteny ao Alzeria

Firenena ao Afrika:

Afrika Atsimo - Aljeria - Angôla - Benino - Borkina Fasô - Borondy - Bôtsoana - Ejipta - Eritrea - Esoatiny (Soazilandy taloha) - Etiôpia - Gabôna - Gambia - Ganà - Ginea - Ginea Bisao - Ginea Ekoatôrialy - Jibotỳ - Kamerona - Kapvera - Kenia - Kômôro - Kôtidivoara - Lezôtô - Liberia - Libia - Madagasikara - Malaoy - Malỳ - Maorisy - Maoritania - Marôka - Môzambika - Namibia - Nizera - Nizeria - Oganda - Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika - Repoblika Demôkratikan' i Kôngô - Repoblikan' i Afrika Afovoany - Repoblikan' i Kôngô - Roanda - Saô Tôme e Prinsipe - Seisely - Senegaly - Siera Leôna - Sodàna - Sodàna Atsimo - Sômalia - Sômalilandy - Tanzania - Tôgô - Tonizia - Tsady - Zambia - Zimbaboe

Kôntinenta eto an-tany

• Afrika
• Amerika (Amerika Avaratra - Amerika Atsimo)
• Azia
• Eorôpa
• Ôseania
• Antarktika

Firenena ao amin'i Magreba Aljeria • Maroka • Tonizia Firenena ao amin'i Magreba be Maoritania • Libia

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina. Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy. Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.