Johann Tetzel

I Johann Tetzel dia dôminikana alemàna teraka tao Pirna any Saksonia tamin' ny taona 1465 ary maty tany tamin' ny taona 1519. Tetzel Hans Diedtz no tena anarany. Nalaza tamin' ny fivarotana endolzansy (na indolzansa) hamatsiam-bola ny fanamboarana indray ny bazilika Masindahy Piera ao Rôma izy. Nianatra tao amin' ny oniversiten' i Leipzig izy. Azony ny mari-pahaizana dôktôrata amin' ny teôlôjia tamin' ny volana Mey 1518 tao anatin' ny fotoana nivarotana endolzansy.

Niditra tao amin' ny fikambanan' ny Dôminikana i Tetzel tamin' ny taona 1487 ka nitory momba ny endolzansy izay nifamatotra tamin' ny jobily, alohan' ny hanendrena azy hisahana ny "asa masina" (ny inkizisiôna) tany Pôlônia tamin' ny taona 1505.

Tamin' ny taona 1515 dia nanavao ny endolzansy natomboky ny papa Jolio II tamin' ny taona 1407 ny papa Leo X mba hahafahana mamita ny bazilika Masindahy Piera ao Rôma ka raikitra ny fivarotana endolzansy niaraka tamin' i Albrecht von Brandenburg sy ny mpanana banky malaza atao hoe Jakob Fugger von der Lilie.

I Albrecht von Brandenburg-Ansbach (frantsay: Albert de Brandenbourg) izay arsevekan' i Mainz (frantsay: Mayence) sy Magdeburg, sady mpandraharahan' ny diôsezin' i Halberstadt, dia nanamafy ny lafiny ara-bola momba izany endolzansy izany ka voatendry hisahana izany i Tetzel.

Mpitoriteny mahay nanana ny paikadiny manokana i Tetzel ka nampiandraiketin' ny mpitondra fivavahana ambony tao Rôma ny fanangonana ny volan' ny endolzansy izay natao hamatsiana ny fanamboarana indray ny bazilika Masindahy Piera ao Rôma izay natomboka tamin' ny taona 1450. Tsy nisalasala nampitahotra ny vahoaka tamin' ny fitantarana ny fampijaliana ao amin' ny afo fandiovana hahazo ny mpanota i Tetzel. Nazoto rahateo izy satria homena ampahany amin' ny vola azo.

Malaza fa izy no nanoratra ny andalana roa miady rima nanentanana ny olona hividy endolzansy:

"Wenn das Geld im Kasten klingt,

Die Seele aus dem Fegefeuer springt!"

Izany dia midika hoe: "Rehefa mikarantsana ao anaty vata ny vola, mitsambikina avy ao amin' ny afo fandiovana ny fanahy".

Nandeha hatrany Jüteborg any amin' ny sisin-tanin' i Saksonia notapahin' i Friedrich III (frantsay: Frédéric le Sage) izy izay tsy namoha varavarana azy. Tamin' ny taona 1518 dia nanohana ny hevitra nampianarin' ilay teôlôjiana homanista atao hoe Konrad Wimpina io Tetzel tao Frankfurt-Oder (frantsay: Francfort-sur-l'Oder).

Izany fivarotan' i Tetzel endolzansy izany no nahatonga an' i Martin Lotera hametaka ny tsangan-keviny 95 teo amin' ny varavaran-trano fiangonana tamin' ny 31 Ôktôbra 1517.

Tamin' ny Janoary 1518 dia namaly ny fanakianan' i Lotera azy i Tetzel ka naneho tsangan-kevitra manohitra mihoatra ny 100 ka tamin' ny volana Avrily dia nanao toriteny fanoherana ny toritenin' i Lotera izy.

Rehefa nihaona tamin' i Martin Lotera tao Altenburg i Karl von Miltitz, izay mpiara-miasa akaiky amin' ny papa, mba hisian' ny fampihavanana tamin' ny taona 1519 dia voampanga i Tetzel. Nanohitra mafy ny loteranisma vao nisandratra i Tetzel nefa nanome tsiny azy mafy i Karl von Miltitz solontenan' ny papa any Alemaina, noho ny zavatra nataony niteraka fanakorontanana sy noho ny tsy nanajany ny fitsipika mifehy ny fanohanana tsangan-kevitra.

• Refôrmasiôna
• Martin Lotera