Wikipedia:Geen origineel onderzoek

Deze pagina beschrijft een richtlijn op de Nederlandstalige Wikipedia. De tekst is algemeen aanvaard onder gebruikers en het is de bedoeling dat iedereen zich eraan houdt. Echter, de inhoud ligt niet vast en bij het hanteren van de richtlijn moet het gezonde verstand worden gebruikt. Ook is er af en toe een uitzondering mogelijk. Als je deze pagina wilt bewerken, zorg er dan voor dat je wijziging consensus geniet, of bespreek het eerst op de overlegpagina

WP:GOO

WP:NOR

Deze pagina in een notendop: Wikipedia is niet de juiste plaats om nieuwe inzichten of gedachten te publiceren. Al het materiaal op Wikipedia moet direct verifieerbaar zijn in betrouwbare bronnen, zonder verdere analyse of interpretatie daarvan.

Geen origineel onderzoek is een term die op Wikipedia wordt gebruikt met betrekking tot materiaal dat nog niet gepubliceerd werd in een betrouwbare bron die betrekking heeft op het betreffende onderwerp. Origineel onderzoek omvat ongepubliceerde feiten, termen, argumenten, concepten, stellingen of theorieën, of ieder andere vorm van niet-gepubliceerde analyse of synthese van gepubliceerd materiaal – of zoals in de woorden van Wikipedia-oprichter Jimmy Wales: "een nieuwe zienswijze of nieuwe historische interpretatie".

Wikipedia:Geen origineel onderzoek ("GOO") is een van de drie pijlers waarop het Wikipedia-project rust. De andere zijn Wikipedia:Neutraal standpunt (ook wel "NPOV") en Wikipedia:Verifieerbaarheid. Samen dragen ze zorg voor het soort materiaal dat kan worden toegelaten in Wikipedia-artikelen, alsmede voor de kwaliteit ervan. Aangezien de drie pijlers elkaar aanvullen, zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ze moeten dus niet afzonderlijk worden geïnterpreteerd en gebruikers zouden er goed aan doen om zich met alle drie vertrouwd te maken.

Alles in Wikipedia moet gebaseerd zijn op gepubliceerde betrouwbare bronnen (als die ontbreken, dan mag het niet in Wikipedia behandeld worden, ongeacht hoe 'bekend' of 'belangrijk' het onderwerp is). Hoewel het niet altijd verplicht is om een bron in een lemma op te nemen, helpt zorgvuldige bronvermelding wel om aan te tonen dat er geen sprake is van origineel onderzoek.

Aanvankelijk werd het GOO-beleid ingevoerd om te voorkomen dat mensen Wikipedia zouden gebruiken om bekendheid te geven aan hun eigen ideeën. Wikipedia's oprichter Jimmy Wales, heeft de oorsprong van het GOO-beleid als volgt omschreven:

"De term 'origineel onderzoek' ontstond vooral als een praktisch middel om met natuurkundige waanwetenschappers af te rekenen, waarvan er uiteraard een aantal actief zijn op het Web. Het basisidee luidt als volgt: het kan voor ons zeer lastig zijn om een juist oordeel te vellen over de vraag of een bepaalde zaak 'waar' is of niet. Het is niet aan ons om te proberen vast te stellen of iemands eigen natuurkundige theorie enige waarde heeft; we hebben niet echt de middelen om dat te kunnen doen. Maar wat we 'kunnen' doen is controleren of het al dan niet gepubliceerd is in vakbladen of door uitgevers die goed bekend staan. Het is daarom het eenvoudigst om het oordelen over de geloofwaardigheid van zaken te vermijden door vast te houden aan wat door mensen die veel beter in staat zijn te oordelen als geloofwaardig wordt bestempeld. Precies hetzelfde principe zal ook moeten gelden voor geschiedkundige theorieën."

("The phrase 'original research' originated primarily as a practical means to deal with physics cranks, of which of course there are a number on the Web. The basic concept is as follows: It can be quite difficult for us to make any valid judgment as to whether a particular thing is 'true' or not. It isn't appropriate for us to try to determine whether someone's novel theory of physics is valid; we aren't really equipped to do that. But what we 'can' do is check whether or not it actually has been published in reputable journals or by reputable publishers. So it's quite convenient to avoid judging the credibility of things by simply sticking to things that have been judged credible by people much better equipped to decide. The exact same principle will hold true for history").^[1]

Een bewerking geldt in elk geval als origineel onderzoek in gevallen als de volgende:

• Zij presenteert een nieuw idee of concept of een nieuwe theorie, methode, etc;
• Zij stelt nieuwe terminologie vast;
• Zij biedt of veronderstelt een nieuwe uitleg van bestaande terminologie;
• Zij biedt een analyse of synthese van bestaande feiten, ideeën, meningen of argumenten, zonder dat die analyse of synthese direct is terug te vinden in een betrouwbare bron (die betrekking heeft op dat onderwerp).

Hoewel de term "geen origineel onderzoek" anders kan doen vermoeden is onderzoek op zich wel toegestaan, en zelfs vereist. Met onderzoek wordt dan gedoeld op het kennis nemen van de literatuur (inclusief andere dan gedrukte media), het samenvatten daarvan en het organiseren van dit materiaal, met andere woorden de bibliotheek in duiken en aan het werk gaan.

Meer informatie: Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen

Materiaal dat volgens de hier gegeven definitie als "origineel onderzoek" wordt aangemerkt, is materiaal dat niet uit een betrouwbare bron komt. De meest directe manier om aan te tonen dat geen sprake is van origineel onderzoek, is om een betrouwbare bron aan te dragen waarin hetzelfde wordt gesteld als hetgeen in het lemma wordt opgenomen (alle materiaal dat ter discussie staat of waarvan dat te verwachten is, moet worden onderbouwd met een betrouwbare bron; zie WP:VER).

Er is geen eenduidige definitie voor "betrouwbaar", maar de meeste gebruikers zullen de betekenis van deze term prima aanvoelen. Als meest betrouwbare bronnen gelden wetenschappelijke boeken en tijdschriften, al zullen ook grote kranten en tijdschriften of ander werk gepubliceerd door bekende uitgevers heel betrouwbaar kunnen zijn. Over het algemeen geldt dat de betrouwbaarheid van een publicatie stijgt naarmate het aantal mensen stijgt dat de tekst ervan controleert. Dit kan betrekking hebben op het controleren van de feiten, de juridische aspecten en het geschrevene zelf. Materiaal dat door iemand in eigen beheer is gepubliceerd, zowel op papier als online, wordt over het algemeen niet als betrouwbaar gezien (tenzij in andere, betrouwbare bronnen deze publicatie wel als betrouwbaar wordt geaccepteerd).

Soms wordt als volgt geredeneerd: "A is door een betrouwbare bron gepubliceerd evenals B, en uit A en B volgt automatisch C". Dit zou echter juist een voorbeeld zijn van een nieuwe synthese van gepubliceerd materiaal. Daarom is het origineel onderzoek.^[2] "Uit A plus B volgt C" kan alleen worden gebruikt als deze conclusie al eerder is getrokken in een betrouwbare bron, die betrekking heeft op dit betreffende onderwerp. Als dit niet het geval is, zullen A en B dus naast elkaar kunnen worden vermeld, echter zonder vermelding van C.

Een sterke aanwijzing voor synthese is, wanneer bij één zin wordt verwezen naar meerdere bronnen over verschillende onderwerpen, al hoeft dit niet automatisch te betekenen dat er daadwerkelijk sprake is van synthese.

Een grote uitzondering in dit beleid geldt voor afbeeldingen. Wikipedia-gebruikers worden juist aangemoedigd om foto's of anderssoortige afbeeldingen te produceren en die te uploaden. Dergelijke afbeeldingen dienen dan te worden vrijgegeven onder Creative Commons of een andere toegestane licentie ter illustratie van artikelen. Zie voor meer informatie hierover het beleid voor gebruik van media. De reden voor het wel toestaan van afbeeldingen is dat deze zelden "ongepubliceerde feiten, argumenten, concepten, stellingen of theorieën" bevatten. Bovendien staat de wetgeving in veel landen in combinatie met het willen creëren van een vrije encyclopedie ons niet toe om veel publiek toegankelijke afbeeldingen te gebruiken. Afbeeldingen gemaakt door gebruikers zijn een welkome aanvulling voor Wikipedia.

Een nadeel van het toestaan van het uploaden van eigen foto's is het feit dat gebruikers bewerkingssoftware kunnen gebruiken om bepaalde feiten anders weer te geven dan de werkelijkheid. Een bewerking van een foto moet daarom duidelijk als dusdanig zijn omschreven. Afbeeldingen die origineel onderzoek weergeven, zoals een diagram van een bepaald atoom met niet eerder ontdekte onderdelen die door de uploader nu voor het eerst worden gepubliceerd, zijn niet toegestaan.

Het toevoegen van een standpunt dat slechts door een kleine minderheid wordt ondersteund, kan worden gezien als origineel onderzoek. Het is sowieso bijzonder moeilijk om een dergelijke mening te verdedigen gezien het eerder genoemde principe "neutraal standpunt". Wikipedia-oprichter Jimmy Wales zei hierover:

• "Als iemands standpunt door de meerderheid wordt erkend, zou het eenvoudig moeten zijn om dat standpunt ook met algemeen aanvaarde bronnen te ondersteunen."
• "Als iemands standpunt door een noemenswaardige wetenschappelijke minderheid wordt erkend, zou het eenvoudig moeten zijn om prominente aanhangers ervan te noemen, en het artikel zou zeker de controverse daarover moeten beschrijven, zonder daarover verder een oordeel te vellen."
• "Als iemands standpunt door een erg kleine minderheid wordt ondersteund, dan geldt het volgende; of het nu klopt of niet; of het nu wel of niet kan worden bewezen; het hoort eenvoudigweg niet thuis op Wikipedia, behalve misschien in een ondergeschikt artikel [dat specifiek aan dit minderheidsstandpunt gewijd is]. Wikipedia is niet de plek voor eigen onderzoek."^[3]

1. ↑ Wales, Jimmy. "Original research", 3 december 2004.
2. ↑ Jimmy Wales keurt synthese van geschiedkundige theorieën af en verklaarde hierover:

   "Er kunnen mensen zijn die volledig begrijpen waarom Wikipedia geen originele natuurkundige theorieën zou moeten opstellen door resultaten van experimenten en dergelijke te citeren en deze samen te voegen tot iets nieuws, maar niet inzien dat hetzelfde geldt voor geschiedkundige theorieën"

   ("Some who completely understand why Wikipedia ought not create novel theories of physics by citing the results of experiments and so on and synthesizing them into something new, may fail to see how the same thing applies to history")

   Wales, Jimmy. "Original research", 6 december 2004
3. ↑ Wales, Jimmy. "A Request RE a WIKIArticle", 29 september 2003.

• Wales, Jimmy. "Crackpot articles", mailing list, 12 juli 2003.
• Wales, Jimmy. "NPOV and 'new physics'", mailing list, 26 september 2003.