Benda sonora

La benda sonora d'un filme constituís sa partida sonora. De 1891 (data dels primiers filmes de cinèma) a 1927, i a pas de benda sonora accompanhant la benda imatge, s'agís de filmes muts. Mas lo cinèma mut es gaire silenciós, los filmes son accompanhats de musica jogada in situ o gravada sul cilindre o disc de cera, e de bruchs a cada sesilha. La misa al punt de sons enregistrats, tornats en sincronisme amb l'imatge, balhèt al cinèma un vam nòu. L'arribada d'un engenhaire del son suls emponts revolucinèt los bais de realizacion d'un filme.

• 1891 : Primièrs filmes de Thomas Edison e de son ingenhaire William Kennedy Laurie Dickson. Filmes muts, encara que totes centrats sus de subjèctes sonors, Edison sonhava de realizar lo maridatge imatge-son.
• 1892 : Primièrs dessenhs animats del cinèma d'Émile Reynaud. Filmes amb musica originala per cada dessenh animat, compausada e jogada in situ (Musèu Grévin) per Gaston Paulin.
• 1895 : Primièrs filmes dels fraires Lumière. Filmes muts, que s'apondava de per aprèp d'un accompanhament musical improvizat.
• De 1895 a 1926 : Se faguèt diferents ensags per una sincronizacion aproximativa entre una benda imatge e un fonografe. Primièr ensag conegut: en 1895, Laurie Dickson joga d'esperel al violon una melodia de Planquette. Ensags astrats: dempuèi 1902, Léon Gaumont faguèt enregistrat de Fonoscènas, cansons interpretadas en play-back, sincronizacion per començament simultanèu de doas maquinas.

• 1926 : la firma Warner Bros produch un long-mestratge sonor, Don Juan, amb lo Vitaphone de Western Electric (ambedoas maquinas son mogudas per de motors asincròns qu'assuguran una perfiècha sincronizacion de la benda imatge sul filme e del son gravat sul disc). La benda sonora del filme compòrta subretot de musica e de raras paraulas sincronizadas.
• 1926 : Warner produch Una scèna dins la plantacion, un cort-mestratge qu'Al Jolson, enfarnissat en paure jornalièr negre, canta una breçairola plan ritmada, Rock-a-Bye Your Baby with a Dixie Melody, e mai doas cansons^[1], mas subte, gaita en plan l'objectiu de la camèra, arrèsta sa canson e comença a parlar. Pendent las projeccions, «los espectators son entosiasmats perque, ò miracle! lo cantaire s’adreissa a la camèra, doncas a eles, e los interpèla amb una replica venguda celèbra, « Wait a minute, wait a minute, you ain't heard nothin' yet ! » (Esperatz una minuta, esperatz una minuta, avetz pas entendut res encara!), una experiença que recomencèt mai tard dins Lo Cantaire de jazz^[2]». Qu'es vertadièrament lo primièr filme parlant.
• 1927 : Amb lo succès, Warner produguèt lo long-mestratge Lo Cantaire de jazz, amb lo meteis Vitaphone. Pasmens, los dialogs son encara totes escrichs sus de cartons d'intertítols e son prononciats "en mut" (s'ausís pas los comedians). Es doncas pas un filme parlant, mas un filme cantant.
• 1927 : Fox Film Corporation inaugura lo primièr son optic enregistrat sus la copia de projeccion.
• 1931 : Entada del multicanal^[3].
• 1967 : Arribada du dolby^[3].
• 1977 : Dolby stéréo^[3]
• 1990 : Arribada del numeric^[3].

1. Los dialogs e sons sincròns enregistrats sul filmatge e, s'es lo cas, los dialogs postsincronizats en postproduccion.
2. Lo montatge sonor dels efèctes, dels ambients e de la concepcion sonora.
3. Los bruitatges enregistrats en postproduccion.
4. La musica — mai sovent un dels compausants essencials de la benda sonora d'un filme, ofrís un supòrt emocional a l'espectator.

Aquelas diferentas fonts sonoras son mescladas per constituir la benda sonora finala del filme.

Lo processus primitiu de començament simultanèu de doas maquinas comportavan los riscs possibles de desincronizacion mecanic, amb la variacion de lor velocitat respectiva, e un problèma insolvable quand un accident de projeccion avián per consequéncia l'amputacion d'imatges deterioradas, la benda imatge venent alara mai corta que lo son coplat. Lo processus Vitaphone eliminava lo primièr inconvenient, mas podava pas res contra l'acorciment accidental de la benda imatge, la sola solucion èra de remplaçar los imatges tombadas per d'entamenon negre, o — solucion mai costosa — de tirar una copia nòva.

A partir de 1927, lo son portat sus la quita benda imatge remplaça lo disc de cera utilizat de per abans. «Lo son Movietone de Fox Film Corporation es dich de densitat variabla, l’enregistrador compòrta un imant de doas brancas entre que un fial tendut es traversat pel corent electric modulat venent d’un microfòn. Lo fial s’escarta en foncion de l’intensitat du corent e amaga mai o mens una lutz fòrta mejans ambedoas brancas. Las variacions d'aquela lutz, presa per un objectiu, estampa sul costat un filme de cinèma 35 mm verge^[2]». En retorn, una lampa esclaira fortament la "listra optica" de la copia de projeccion, l'intensitat de la lutz traversant lo filme es mesurada per una cellula fotoelectrica que transforma aquela intensitat en un senhal electric, senhal qu'es aprèp enviat cap a un processus d'amplificacion. Las variacions de nivèl de gris provòcan las variacions de l'intensitat luminosa, doncas del senhal electric. Mas aquel processus es accompanhat d'un fòrt bruch de fond degut a l'usura progressiva de la gelatina del filme e en consequéncia la pèrda en intensitat de la gama dels grises, deca amplificada per las raiaduras degudas als pasatges nombroses dins los mecanismes, e lo depaus d'òli venent de las pèças en movement. En 1928, Radio Corporation of America (RCA) lancèt lo son Photophone qu'es dich de densitat fixa. «L’enregistrador es equipat d’un galvanomètre amb miralh qu'oscilla en foncion de las variacions de l’intensitat del corent sortit del microfón. Lo miralh es esclairat per una fòrta lutz qu'es mai o mens rebatida cap a un objectiu qu'enregistra sul filme 35 mm l’amplitud de l’esclairatge recebut^[2]». Lo son de densitat fixa utiliza pas la gama dels grises, perque es enregistrat sus una emulsion ortocromatica que garda de la lutz sonque lo blanc, dessenhant sul fond negre del filme la representacion analogica de l'intensitat e de la nautor dels sons.

Lo lector se situa aprèp lo fenestron de projeccion, amb un descalatge de 20 imatges. Çò qu'explica que, quand l'imatge sauta o es copada, la deca sonora arriba un pauc mens d'una segonda aprèp (aquel descalatge existís pas mai amb un son numeric). Se la copia es mal cargada, le son pòt èsser leugièrament en avança o en retard al respècte de l'imatge; s'agís alara d'un problèma de projeccion independent dels eventuals problèmas de sincronizacion en pòst-produccion.

Dins los ans 1950, lo son estereo es lançat. Perque es nacessari de lotjar doas listras sul bòrd del filme, que la largor es donada, tot en gardant la compatibilitat amb le son monofonic, cada listra es dos còps mai pichona qu'una listra mono, çò que merma la qualitat del son. Es lo metòde d'enregistrament e de filtratge de l'entreprisa Dolby que permet alara la mesa al punt de l'estereo al cinèma. Aquò s'apond un autre problèma: l'espectator deu èsser a la mitat de dos nautparlaires per aver un bon retorn. Cal doncas desvelopar un sistèma de tres nautparlaires esquèrra-centre-drech, donant un retorn ben melhor. De fach, las intensitats de las doas bendas sonora (esquèrra e drecha), nomenadas aici Lt e Rt, son compadas:

• La partida comuna (la « mejana » d'ambedoas bendas) es enviada cap al nautpalaire;
• la partida especifica de la benda de son esquèrra (la diferéncia entre la benda d'esquèrra e la mejana) es enviada cap al nautparlaire d'esquèrra,
• e la partida especifica de la benda de son drecha es enviada cap al nautparlaire.

Aquó es lo sistèma dich « Dolby Stereo ». A la tres voces L (esquèrra), C (centre) e R (drecha), s'apond un canal arrièr dich « ambient », o surround en anglés. Lo senhal enviat sul canal d'ambient S es subretot basat sus la diferéncia de fasa entre los dos canals Lt e Rt. Aquó dona una impression supplementari de relèu, provocant des sons a l'arrièra de l'espectator.

La darnièra evolucion del son analogic es l'utilizacion d'un faissal laser coma font de lutz mermant atal la talha del faissal et doncas melhora la bensa passanta, los filmes 70 mm, de las listras magneticas son empegat sul filme, entre l'imatge e las perforacions. Es una tecnica classica d'enregistrament magnetic utilizant lo filtrarge Dolby. I a una listra magnetica per cada listra audio. (4 canals al total)

Tres formats sont utilizats, las informacions sonoras de cada format disponible essent inscrichas sus de plaças diferents sul filme:

• Dolby Digital (ancienament Dolby SRD): le son encodat es estampat en paquets entre las perforacions, sus la partida esquerra del filme (a costat de la listra sonora estereo optica analogica);
• DTS : Digital Theater Systems, inspirat "fortament" pel LC Concept, lo son es legit par un CD-ROM, un Timecode (còdi d'adressatge e de sincronizacion) es fotografiat a costat de la pista optica;
• SDDS : Sony Dynamic Digital Sound, lo son encodat se repartís suls bòrds exteriors del filme (entre las perforacions e lo bòrd) Los sistèmas de restitucion dispausan de 6 a 8 voces: avant-esquerra, avant-mièg-esquerra, avant-centre, avant-mièg-drecha, avant-drecha, reire-esquerra, reiree-drecha e bassas (a l'ausida se percep gaire la direccion que venon las bassas, i a doncas qu'un sol nautavotz).

Quitament quand lo filme utiliza un son numeric, la listra son optic es totjorn presenta, pel cas de degradaciion de la copia o de pana del sistèma e pel cas que le projector siá pas equipat d'un lector numeric.

La benda passanta es la gama de frequéncia que pòt restituir lo sistèma de sonorizacion. Lo son consistís en des pichonas variacions ciclicas de la pression de l'aire, mai las variacions son aviadas (frequéncia nauta), mai le son es agut. L'orelha ausís globalament entre 20 Hz e 20 000 Hz. Amb le son analogic, la frequéncia superiora de la benda passanta èra d'uns 5 000 Hz mas capitat 12 000 Hz dins los sistèmas d'ara. Aquò es limitat per la largor del faissal esclairant la benda son e per la velocitat de desfilament del filme.

Lo cinèma numeric remplaça, dins los ans 2010, aviadament las salas de cinèma tradicionalament fotoquimics. Mai d'una rasons pòdon o explicar; d'en primièr lo fotoquimic demròra una industria fòrça polluenta e costosa, lo succès en 2009 del filme Avatar en 3D sembla obrir de pòrtas nòvas per l'industria del divertiment

Per l'imatge coma pel son, la ruptura tecnologica es totala. I a pas mai de supòrt lineari, imatge e son venguèron de fichièrs informatics. La bennda sonora a pas mai besonh d'èsser compressada en debit ou de donadas; lo quasèrn de las cargas prevei 16 pistas audio PCM.

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

1. ↑ April Showers, When the Red, Red Robin Comes…
2. ↑ ^{2,0 2,1} et ^2,2 (fr)Marie-France Briselance e Jean-Claude Morin, « Grammaire du cinéma », Nouveau Monde éditions, París, 2010 ISBN 9782847364583}} Error de citacion : Etiqueta <ref> no vàlida; el nom «Grammaire» està definit diverses vegades amb contingut diferent.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} et ^3,3 Historique du son au cinéma

• Lo son dins lo cinèma amator cameravideo.net (fr)