ਐਂਟੀਨਾ (ਰੇਡੀਓ)

ਰੇਡੀਓ ਵਿਚ, ਐਂਟੀਨਾ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: antenna) ਇੱਕ ਸੰਵਾਦ ਜਾਂ ਯੰਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਉ ਤਰੰਗਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਪੇਸ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ ਮੈਟਲ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਦੀਆਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਕਰੰਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ ਜਾਂ ਰਸੀਵਰ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।^[1]

ਟ੍ਰਾਂਸਮੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਟਰ, ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਟਰਮੀਨਲਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਐਂਟੀਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਬਿਜਲਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਵੇਵ (ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਐਂਟੀਨਾ ਆਪਣੇ ਟਰਮੀਨਲਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਵੇਵ ਦੀ ਕੁਝ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਰਿਸੀਵਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀਨੇ ਸਾਰੇ ਰੇਡੀਓ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਮਾਨ ਦੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਣ, ਪ੍ਰਸਾਰਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਦੋ-ਪਾਸਿਓਂ ਰੇਡੀਓ, ਸੰਚਾਰ ਰੀਸੀਵਰ, ਰਾਡਾਰ, ਸੈਲ ਫੋਨ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਐਂਟੀਨਾ ਇੱਕ ਸੰਚਾਲਕ (ਐਲੀਮੈਂਟਸ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਟਰਾਂਸਮਿਟਰ ਦੁਆਰਾ ਐਂਟੀਨੇ ਤੇ ਲਾਗੂ ਓਸਿਲਿਲਟਿੰਗ ਚਾਲੂ ਐਂਟੀਨਾ ਤੱਤ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਓਸਿਲਿਲਟਿੰਗ ਬਿਜਲੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਂ-ਵੱਖਰੀ ਖੇਤਰ ਐਂਟੀਨਾ ਤੋਂ ਸਪੇਸ ਤੱਕ ਊਰਜਾ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟ੍ਰਾਂਸਵਰਸ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਵੇਵਜ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ, ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਸ ਤੇ ਇੱਕ ਆ ਰਹੇ ਰੇਡੀਓ ਵੇਵ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਕਰੰਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਲਈ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਐਂਟੀਨਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਕਰੰਟ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਐਂਟੀਨੇ ਨੂੰ ਹਰ ਪੱਧਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ (ਰੇਖਿਕ ਤਰੰਗਾਂ), ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਰਜੀਹੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਐਂਟੀਨਾ ਵਿੱਚ ਪਰਜੀਵੀ ਤੱਤਾਂ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਰੇਡੀਉ ਤਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬੀਮ ਜਾਂ ਹੋਰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਸੇਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

1888 ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਾਇਨਰੀਚ ਹਰਟਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ���ਾਇਨੀਅਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਐਂਟੀਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਜੋ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈਲ ਦੇ ਥਿਊਰੀ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਏ ਅਨੁਮਾਨ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਨਲੇਨ ਡੇਰ ਫਾਫਿਕ ਐਂਡ ਕੈਮੀ (ਵਾਲੀਅਮ 36, 1889) ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।

ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲਣ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਰਜ਼ਨੀਯ ਵਾਰਵਾਰਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲ ਮੇਲਿੰਗ ਨੈਟਵਰਕ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਕਰਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇੱਕ ਮੇਲਿੰਗ ਨੈਟਵਰਕ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਟਰਾਂਸਮਿਕਟਰ (ਜਾਂ ਰਿਸੀਵਰ) ਤੇ ਇੱਕ ਮੇਲ ਨੈਟਵਰਕ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਟਰਾਂਸਪੋਰਸ਼ਨ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਰਾਬ ਸਟੈਂਪਿੰਗ ਵੇਵ ਅਨੁਪਾਤ ਨਾਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਵਧੇਰੇ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫਰੀਕਿਉਂਸੀ ਰੇਂਜ਼ ਉੱਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਐਂਟੇਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਨੈਟਵਰਕ ਨੂੰ ਅਡਜਸਟਮੈਂਟ, ਅਸੂਲ ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਐਂਟੀਨਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫ੍ਰੀਕੁਏਂਸੀ ਤੇ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਐੱਮ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਲਹਿਰ) ਦੇ ਰਿਵਰਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਲੂਪ ਐਂਟੀਨਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੰਗ ਬੈਂਡਵਿਡਥ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਤਲ ਕੈਪੀਟਮੈਂਟਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਰਿਸੀਵਰ ਟਿਊਨਿੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਐਡਜਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਲੌਗ-ਆਵਰਤੀ ਐਂਟੇਨਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਗੁਣਾਤਮਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਸਮਾਨ ਗੁਣਾਂ (ਫੀਡਪੁਆਇੰਟ ਐਪੀਡੈਂਸਸ ਸਮੇਤ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ (ਦਿਸ਼ਾਤਮਕ ਲਾਗ-ਨਿਯਮਤ ਡਾਇਪੋਲ ਐਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ) ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਐਂਟੀਨਾ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਨੇਕਾਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਮ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਕਠੇ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੇਠ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹਨ।^[2][3][4]

ਆਈਸੋਟ੍ਰੋਪਿਕ: ਇੱਕ ਆਈਸੋਟ੍ਰੋਪਿਕ ਐਂਟੀਨਾ (ਆਈਸੋਟ੍ਰੌਪਿਕ ਰੇਡੀਏਟਰ) ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਥੈਟੀਕਲ ਐਂਟੀਨਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਸਿਗਨਲ ਪਾਵਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਡਾਈਪੋਲ, ਪ੍ਰੋਟੋਟਿਪੀਕਲ ਐਂਟੀਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਐਂਟੀਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਲਾਸ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਮੂਲ ਡਾਇਪੋਲ ਐਂਟੀਨਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕੰਡਕਟਰ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਟਲ ਰੈਡ ਜਾਂ ਵਾਇਰ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਮਰੂਪ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਿਵਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਨਾਲ ਟਰਾਂਸਮੀਟਰ ਜਾਂ ਹਰੇਕ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਿਿਸਵਰ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਫੀਡਲਾਈਨ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ। ਇਹ ਐਂਟੀਨਾ ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਧੁਰੇ ਵੱਲ ਲੰਬੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੇਡੀਏਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ 2.15 ਡੀਬੀਆਈ ਦਾ ਛੋਟਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।^[5]

ਇੱਕ ਮੋਨੋਪੋਲ ਐਂਟੀਨਾ ਇੱਕ ਅੱਧ-ਡਾਈਪੋਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਬੈਨਿਫ਼ਿਟ ਗੁੰਮ ਹੋਈ ਅੱਧਾ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਨੋਪੋਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਡਕਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਮੈਟਲ ਡੰਡੇ, ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਮਾਊਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਕਲੀ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।^[6]

ਅਰੇ ਐਂਟੇਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਂਟੀਨਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਲਟੀਪਲ ਐਂਟੇਨਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਚਲਣ ਵਾਲੇ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਲੜੀਵਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜਾਏ ਗਏ ਡਿੱਪਾਂ, ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਡਾਈਪੋਲ ਦੇ ਵੱਧ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਾਭ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।^[7][8]